14 15

theater kunstcampus

Braempraat of Het lelijkste land ter wereldDimitri Leue De architect Renaat Braem schreef in 1968 ‘Het lelijkste land ter wereld’, een aanklacht tegen de manier waarop we in België bouwen. In zijn tekst gebruikt Braem urbanisatie en architectuur als speerpunt om te fulmineren tegen de maat schappij, de politiek en de mens. Vooral de manier waarop de Belg met zijn milieu omspringt, vindt hij onverantwoord. Braem was een bouwheer van ideeën. Met humor als cement construeerde hij een tekst die staat als een huis.

Dimitri Leue brengt Braems tekst met muziek die de spouwmuren van uw wezen weghalen. Steven Taelman gaat aan de slag met melodieën en composities uit 1968. De foto’s van Filip Dujardin tonen hoe België “schoon is in lelijk zijn” maar ook “lelijk is in schoon zijn”. BULK archi­tecten maakt een decor als staalkaart voor de rest van de wereld, een monster van de architectuur. Naar aanleiding van de vijftigste verjaar­dag van ‘Het lelijkste land ter wereld’ publiceert het Vlaams Architectuurinstituut een heruitgave van de tekst, samen met een reflectie van Leo Van Broeck, Vlaams Bouwmeester, op de bouwcultuur van vandaag. spel Dimitri Leue muziek Steven Taelman fotografie Filip Dujardin kostuums Eva De Mul decorontwerp Bulk Architecten decoruitwer-king FACIM promofoto’s Dirk Bielen brildesign Philip Hoet/Eyes Meet Art productie BAAR coproductie deSingel, Vlaams Architectuur­instituut en CC Deurne tourneeplanning koortzz.be

vr 28, za 29 sep 201820 uur / Theaterstudio€ 20 (basis) / € 15 (­25/65+) / € 8 (­19 jaar)

wereld -creatie

made in deSingel ode aan één

van de grootste architecten en redenaars van

ons land

De VeermanParticipatie: een veelzijdig proces

met verrassende lagen

Sinds vorig jaar loopt deSingel een uitermate boeiend parcours rond participatie met de kunstenorganisa­tie De Veerman. Samen vinden we uiteenlopende manieren om ons trouw bezoekerspubliek te verbreden en te betrekken bij de programmatie.Het vertrekpunt vormt telkens een of meerdere van onze voorstellingen of concerten waarin een nieuw publiek zich op een actieve manier vastbijt. Na afloop wordt hierover gereflec­teerd en worden de opgedane ervaringen gedeeld met anderen.

De goede oude kettingbriefHet meest recente project dat net is afgerond, was ‘De Ketting: kom anders samen’. De Veerman vroeg aan 13 mensen met wat koudwater­vrees voor ‘de kunsten’ om samen naar het Julia Fischer Quartett te komen luisteren, dat op 1 februari een aantal hoogtepunten uit de strijkkwartetliteratuur bracht. De deelnemers kwamen voor het concert samen en spraken met elkaar over hun verwachtingen en ervaringen. Tegelijkertijd kregen ze

een aantal handvatten aangereikt om naar dit concert te luisteren (bv. hoe is een sonatevorm opgebouwd).Enkele dagen later kwamen ze opnieuw samen om hun indrukken en ervaringen met elkaar te delen, elk vanuit hun eigen perspectief en kijk op het leven.Deze ervaringen verwerkten ze op een creatieve manier tot een uitnodiging om iemand anders uit te nodigen voor een volgende voorstelling. In dit geval de dans­voorstelling ‘Du désirs horizons’ van Salia Sanou & Compagnie Mouvements perpétuels. Ook hier opnieuw een samenkomst vóór de voorstelling en een creatieve verwerking nadien. Voor de derde voorstelling, ‘Emruz’ van Sam Asaert & HERMES­ensemble, vielen de eerste 13 deelnemers af, maar waren het hun genodigden die op hun beurt met hun invités kwamen luisteren en kijken.Later volgden nog ‘The Encouter’ van Simon McBurney Complicité en ‘32 rue Vandenbranden’ van Peeping Tom.

Met dit principe van de kettingbrief kwamen er op die manier 65 mensen voor het eerst proeven van de kunsten en van deSingel.De Ketting wilde cultuur niet alleen openstellen voor mensen die er niet vertrouwd mee zijn, maar dit bovenal toegankelijk, plezierig en leerrijk maken. Onder het motto ‘Kom anders samen’ wilden we met dit project mensen van diverse pluimage ­ jong, oud, of iets daar tussenin ­ samen­brengen rond cultuur om zo hun horizon te verbreden. De Ketting presenteerde een andere manier van samenkomen, net zoals deSingel met de slogan ‘Kom anders kijken’ bijzondere voorstellingen program­meert om de blik van het publiek te verruimen.

18 jaar geleden dat iemand mij heeft uitgenodigdAnnemie Geerts, projectleider De Veerman: “We wilden dit keer niet met een open oproep werken, zoals we vaak doen in onze projecten, maar echt mensen bereiken die mijlenver afstonden van de

16 17

kunstcampus kunstcampus

podiumkunsten in het algemeen en deSingel in het bijzonder. Het principe van de kettingbrief was hiervoor ideaal. Wij hoefden enkel de eerste 13 ‘leken’ te vinden en we waren vertrokken.

“Toen ik mijn buurvrouw vroeg om mee te gaan, zei ze: ‘Dat is de eerste keer in 18 jaar dat iemand mij heeft uitgenodigd’. Tine Godts, deelnemer

Een ander interessante zoektocht was het vinden van een juiste methodiek voor de naverwerking. Hoe laat je mensen met een beperkte vocabulaire reflecteren over wat ze gezien hadden? En op welke manier konden ze anderen enthou­siasmeren om samen met hen naar een volgende voorstelling te komen? Oorspronkelijk was het plan om de deelnemers telkens een kettingbrief te laten schrijven, maar dat hebben we bijgestuurd. De reflectie is geëvolueerd naar een creatieve verwerking van de eigen indrukken op een manier die het best bij hen aansloot. Alle ‘sporen’ die de deelnemers nalieten na een voorstel­ling, waren te bekijken in het Artiestenfoyer in deSingel.”

Tine Godts, deelnemer: “Toen ik mijn buurvrouw vroeg om mee te gaan, zei ze: ‘Dat is de eerste keer in 18 jaar dat iemand mij heeft uitgenodigd’. Het is dan ook een fantastisch concept. Ook de manier waarop De Veerman dit aanpakt: met een schitterende naverwerking waarin heel veel ruimte voor creativiteit zit. Het was ook een hele ervaring om samen te zitten met zo’n diversiteit

aan mensen. Sommigen hebben dezelfde ervaring, anderen net niet en die ervaringen deel je dan met totaal vreemde mensen die je nog nooit eerder hebt ontmoet. Na de voorstelling van Sam Asaert & HERMES ensemble (geïnspireerd op eeuwenoude verzen uit de Iraanse traditie) vond ik het geweldig dat er ook Iraanse deelnemers waren die deze muziek konden uitleggen vanuit hun cultuur. Het verbreedt je blik enorm.”

Caminante, no hay camino Neen, er bestaat geen uniek recept voor participatie. Het is een veelzijdig proces met verrassende lagen. De participatieprojecten van De Veerman hebben wél allemaal de volgende ingrediënten: actief, receptief en reflectief. Het ontdekken van een taal, van een proces, en dit zowel inhoudelijk, individueel als maatschappelijk en daar creatief mee omgaan (actief). Een voorstel­ling, performance, gebeuren … bekijken en tot zich nemen (recep­tief) om daar vervolgens op te reflecteren vanuit zo veel mogelijk verschillende invalshoeken. De Veerman weigert een strakke wegbeschrijving te gebruiken om te komen tot participatie en deSingel hanteert hiervoor ook geen vast referentiekader. De participatiepaden die deSingel en De Veerman samen lopen, worden telkens gevormd door bovenstaande drie ingrediënten. Hun parcours is verschillend, maar leidt telkens naar hetzelfde doel: een breder publiek bereiken en hen op een actieve manier betrekken. De boswegel, het duinenpad, de heuvelrug … het zijn allemaal

mogelijkheden. Elke wandeling is anders qua intensiteit, uitzicht en eindpunt. De keuze ervan wordt ingegeven door de deelnemers, de inhoud en de vorm.

De vele wandelpadenIn Workshop Linehan ontwikkelde De Veerman een reeks workshops rond de nieuwe dansvoorstelling ‘Flood’ van Daniel Linehan. Via een open oproep werd een groep jongeren (16­22 jaar) bij elkaar gebracht om Linehans bewegings­taal en compositietechnieken te ervaren en ermee te experimenteren. Tijl Bossuyt, artistiek en zakelijk leider De Veerman: “We werkten met een groep mensen rond de danstaal van Linehan om daarmee vertrouwd te geraken. Zij dansten, ze spraken met Daniel Linehan en zijn dansers en zochten vervolgens een eigen interpretatie. Het leidde tot een toonmoment onder de vorm van een video, een documentaire die het publiek van deSingel kon bekijken.Dit is een introverte manier van omgaan met participatie: de groep onderzoekt, actief en reflectief, en bij het delen van hun ervaringen is er geen direct contact met het publiek.”

Voor de Workshop muziekmachines bouwen was de voorstelling ‘PIANOLA, satire de trash’ van Serge Verstockt & Alain Franco ­ ChampdAction, het uitgangspunt. En vooral: het ontstaan van de pianola, de automatische piano. De Veerman lanceerde een open oproep voor 10­ tot 35­jarigen om samen met twee muziekmachine­bouwers te werken rond muziek en machines en na te denken over de technologie vandaag en wat dat bij een mens teweegbrengt.

T.B.: “Opnieuw werkten we hier met een open oproep en nodigden we jongeren uit om een week te werken rond machines bouwen, dat zou uitmonden in een concertante voorstelling. Ze maakten kennis met de denkwijze van Serge Verstockt over muziek, hoe mens en machine samengaan, en maakten hun eigen creaties. Denk aan twee ventilatoren die 20 gekleurde plastic ballen een piano laten bespelen, een stofmasker waaruit sirenegeluid weerklinkt, een fluit die bediend werd door twee personen die 10 meter van elkaar afstonden … Ze stelden hun uitvindin­gen voor aan de muzikanten en daarna op de première, in de inkomhal van deSingel, voor het hele publiek.”

Voor het Festival van de Architectuur ontwikkelde De Veerman drie work ­ shops voor kinderen en volwassenen over urbanisatie, ruimtebeleving en de gelaagdheid van de stad.Deze drie workshops werden tijdens het Festival aangeboden.Een eerste workshop daagde de deelnemers uit om op een beeldende manier te onderzoeken welke functies een stad heeft en hoe de publieke ruimte wordt ingevuld. Ze brachten hun ervaringen in beeld met woorden, foto’s, tekeningen, collages.Het toonmoment dat daaruit groeide was een rondleiding voor de bezoekers.In een andere workshop werkten de deelnemers rond beweging en verkenden ze de ruimtes van deSingel met hun lichaam. Daarna maakten ze met doeken, touwen, wanden, licht en allerlei andere materialen een belevingsparcours voor de bezoekers van het festival.

T.B.: “Deze workshops waren direct extern gericht: de toevallige bezoeker die langskwam, kon onmiddellijk meedoen aan de activiteit. Ook de toonmomenten waren extern: elke passant kon ze bekijken en beleven.”In de derde workshop, Architelier, onderzochten de deelnemers hoe een ideale leefomgeving er zou kunnen uitzien. Ze plaatsten samen gebouwen en landschapselementen in een beschikbare ruimte en bouwden op die manier hun leef ­ omgeving stelselmatig uit tot een aangename plaats voor iedereen. Gesprekken, aftoetsen aan de realiteit, het evenwicht vinden tussen mens en natuur … het kwam allemaal aan bod. T.B.: “Deze workshop leeft ondertus­sen verder. Tijdens de opening van de Triënnale Brugge 2018 werd hij aangeboden aan families op de drijvende school van kunstenaar Kunlé Adeyemi. In september staat de workshop open voor scholen. Verder werd hij ook geprogrammeerd bij C­mine in Genk.”

“Deelnemen aan deze projecten betekent dat je niet langer een buitenstaander bent.”

Voor de tijdelijke Majakovski­club ging De Veerman heel anders te werk. Het uitgangspunt was de voorstelling 'Majakovski/Oktober' van theatergezelschap De Warme Winkel. De Veerman zocht heel gericht naar deelnemers die iets met Rusland hadden of met poëzie of allebei. Het project omvatte acht bijeen­komsten, waarvan er slechts zes geprogrammeerd waren om alle aspecten van Majakovski voor de

deelnemers te ontsluiten. Twee bijeenkomsten én het toonmoment lagen volledig in handen van de deelnemers.T.B.: “Dit project was heel extern gericht. De deelnemers vulden voor het stuk zelf het programma in en het toonmoment was een publiek gebeuren met 90 belangstellenden.”

Een belangrijk aspect aan al deze participatieprojecten is het sociale gebeuren: ze drijven op sociale interactie. De deelnemers leren niet enkel elkaar kennen maar delen visies, denkwijzen en meningen.

“Deelnemen aan deze projecten betekent dat je niet langer een buitenstaander bent.”