Mevrouw Verona daalt de heuvel af - Dimitri Verhulst

Mevrouw Verona daalt de heuvel af

C VERHULST mwVerona 17de druk bw v19 24-04-2008 19:21 Pagina 1


Deze bladzijde is met opzet leeg gelaten

DIMITRI VERHULST

Mevrouw Verona daalt de heuvel af

2008

Uitgeverij Contact

Amsterdam/Antwerpen


Dit boek is mede tot stand gekomen met de steun

van het Vlaams Fonds voor de Letteren

Eerste druk oktober 2006

Zeventiende druk april 2008

© 2006 Dimitri Verhulst

omslagontwerp Suzan Beijer

vormgeving binnenwerk Suzan Beijer

© foto omslag Tessa Posthuma de Boer

© foto auteur Nathalie De Clercq

isbn 978 90 254 2

nur 301

www.uitgeverijcontact.nl


946 1

Voor Nathalie, eindelijk


Mijn hond is oud. Soms lijdt hij en zijn blik wordt smekend. Ik ben zijn God. Hij weet niet dat er achter

de God die hij smeekt en die hem redden zal, een anderestaat die hij niet ziet. Staat er nog een andere achter

de onze? De hond kruipt voor mijn voeten. Voor wiens voeten moeten wij kruipen?

Jean Ray


9

I

Ergens, in de vele verhalenbanken die her en der zijnaangelegd om uit te kunnen putten wanneer de wereldeen vertelling nodig heeft, moet de fabel zijn terug tevinden die ons zegt dat men bij zijn aankomst in het rijkder doden een kenmerk moet melden, slechts één, dathet hele voorbije leven typeerde. Het hiernamaals im-mers dient te worden voorgesteld als een aangenameplaats, de fabels eisen dat, en het zou van weinig men-senkennis getuigen te denken dat men eeuwig aange-naam verblijven kan in een ruimte die men dient te de-len met alle doden die er zijn, en alle doden die nogvallen moeten. De dolende zielen zouden gegroepeerdworden volgens gemeenschappelijke kenmerken, aldusde fabel, en we weten nu al dat het bijzonder druk moetzijn in dat deel van het hiernamaals dat wordt gevuld

ss


met hen die het tijdens hun bestaan hebben nagestreefdzoveel mogelijk geld te vergaren, een beroemde gitaristte zijn, of beroemd in welke discipline ook, het vuur tebezitten, of waar de herrezen bevolking wordt uitge-maakt door hen die hun zelfrespect lieten afhangen vanhet aantal amoureuze veroveringen.

Natuurlijk is deze fabel over het hiernamaals een fa-bel over het leven, waardoor notoire atheïsten er even-eens heel veel genoegen aan beleven, als kleine denk-oefening. Zo dacht ook Mevrouw Verona die ijskoudedag op het eind van februari aan wat ze straks de fabel-achtige portier van de eeuwigheid zou opbiechten alszijnde voornaamste kenmerk van het leven dat van haarafgleed en geen houvast meer zocht. Ze dacht er nietzozeer aan wát ze zou melden, dat wist ze tenslottemaar al te goed, het was over de juiste formulering datze nog twijfels leed.

Dat ene typische elementje waarmee ze haar tweeën-tachtig jaren omvattende bestaan zou samenvatten,was dat honden steeds haar gezelschap hadden uitver-kozen. Er moest iets in haar karakter gelegen hebben,en dit reeds sinds haar prille jeugd, wat maakte dat hon-den zich geborgen voelden in haar nabijheid. Als kindwerd ze vaak besnuffeld door loslopende viervoeters,die meteen ook om een aai bedelden en haar pootjesgaven zoals het die dieren door bespottelijke mensenwas aangeleerd. Ook verstandiger rassen die erom be-kendstaan kinderen te wantrouwen herkenden in haargeuren datgene wat honden ertoe doet besluiten tekwispelstaarten, en zelfs zij die waren afgericht om

10


11

schuimbekkend te reageren op iedere vreemdeling ver-loren hun xenofobe gedragingen in haar buurt. ’s Zo-mers, wanneer vele vakantiegangers zich gemakshalveaan de kant van de weg van hun huisdier ontdeden, trofze de ene uitgehongerde hond na de andere, en zij hadze als kind allemaal mee naar huis willen nemen, als zedaar maar niet op een moeder was gestoten die on-draaglijke octaven bij elkander schreeuwde wanneer zenog maar aan honden dácht. Het enige wat haar moe-der haar ooit had toegestaan, was de jeugdige en eerdermeisjesachtige toewijding voor een steenrat, steenratje,en ook daar moet worden gezegd dat mamalief waar-schijnlijk een hartinfarct zou hebben gekregen indienhet beest één keer uit zijn kooi zou zijn ontsnapt. Laatstaan dat zo’n moeder het jonge leed begreep van eenkind dat een kuiltje in het achtertuintje graaft waarineen sigarenkist of schoenendoos wordt neergelaten nade laatste zalving die alleen kinderen de dode dierentoedienen.

Haar ouderlijk huis had Mevrouw Verona niet meergezien sinds haar moeder zelf was neergelaten in degoedertieren aarde, toen het werd verkocht aan mensendie geen interesse toonden voor de geschiedenis vanhun nieuwe woonst. Maar gesteld dat ze nog één keernaar de aren van haar kinderjaren zou zijn teruggekeerdom aan een nostalgische behoefte te voldoen, dan zouze door de tuin gewandeld zijn waarvan ze wist dat diedoor een klein dierenkerkhof onderkelderd was. Weinigwaarschijnlijk dat er van de talloze rattenkadavertjesnog iets zou zijn overgebleven, noch van de vogels die erterecht waren gekomen nadat ze een vetplek op het ven-


sterglas hadden achtergelaten, maar zij zou zich meteen beetje inspanning nog herinnerd hebben welk dieronder welke struik de slaap der slapen sliep. En ze zouzich de afzonderlijke namen van al die beestjes hebbenherinnerd bovendien: Mimi, Snoepie, Wolletje, Boulle,Bill, Dolly, of wat zijn de namen die meisjes van dertienaan hun troetels geven en waarover zij zich later ten on-rechte zouden durven schamen.

Toch moeten wij in het geval van Mevrouw Veronahet onderscheid bewaken tussen een wel vaker voorko-mende dierenliefde, en de daarnet genoemde volg-zaamheid die ze haar hele leven lang had genoten vanhonden. Al is het nog de vraag of ‘genoten’ hier het juis-te woord kan zijn. De dakloze stumpers die ze koppignaar huis bleef brengen (weer mis: ze bracht ze niet, dehonden volgden haar gewoon) bezorgde ze na de voor-spelbare hysterie-uitval van haar moeder aan het asielin het besef dat gevangenschap daar de prijs was vooreen gevulde maag, en in de schamele hoop dat de dierenalsnog geadopteerd zouden worden door verstandigebazen. Dat laatste is bij manier van spreken, want het isgeweten dat het geen enkele zin heeft een hond te kopenof te adopteren om zich de eigenaar van dat dier te mo-gen noemen, het is altijd de hond die zelf kiest voor zijnbaas, al moet hij er desnoods lange dagmarsen voor af-leggen en het geduld opbrengen te wachten tot de regenroest brengt op zijn ketting.

Wanneer Mevrouw Verona zich er voor het eerst vanbewust werd dat ze meer dan normaal honden aantrokis moeilijk te zeggen, maar ze was ongeveer twintigtoen ze zelfstandig haar eerste reizen maakte en vast-

12


13

stelde dat ze ook in het buitenland deze eigenaardigheidbewaarde. Natuurlijk, velen laten zich de eenvoudigevriendschap die ze zomaar krijgen van een hond bijzon-der welgevallen, men vindt het vaak een eer wanneerzo’n dier zichzelf als vertrouweling komt aanbieden,maar makkelijk is anders.

Zo was het haar ooit tijdens een trektocht in Portu-gal overvallen dat ze ineens een schapershond als com-pagnon de route kreeg. Het dier vroeg niets, het liep ge-woon met haar mee, dagen na elkaar, in en over demilde heuvels rond Coimbra. Waar zij haar haringenkromsloeg op de harde ondergrond legde het dier zich’s avonds te slapen, buiten de tent, en ’s ochtends ginghij doodgewoon opnieuw haars weegs na zijn voorstepoten te hebben gestrekt en zijn cariëtische tanden vangele druipsteen te hebben getoond tijdens een oeroudegeeuw. Aanstalten om een portie van haar maaltijdenop te eisen maakte hij niet. En zij gaf hem ook niets, inde hoop dat hij alsnog terug zou keren naar vanwaar hijkwam. Aan plassen had hij genoeg, gelukkig lagen dieer voldoende. Om uiteindelijk, weken en vele kilome-ters later, afgewezen te worden door een priemendevinger en een gespeelde kwaadheid die hij doorzag, opeen boogscheut van de luchthaven van Porto, want hemmee naar huis nemen kon ze niet. Toen, en toen voorhet eerst, liet hij haar zijn blafgeluid horen, en het gingdoor merg en been. Een povere, versleten blaf, waar-mee hij ook geen schapen meer kon imponeren. Daarnadraaide hij zich om, in alle eenzaamheid, hopend datzijn bestemming zichzelf zou kenbaar maken.


Toen zij die koude februaridag aan de fabel dacht, lag ereen andere hond aan Mevrouw Verona’s voeten, een ty-pische hoevehond die renaissanceschilders nog haddenvervloekt omdat de subtiele kleurschakeringen van zijnpels de nabootser op zijn beperkingen als Schepper we-zen, en waarvan de kweek op grote schaal omstreekshet midden van de negentiende eeuw moet zijn gestopt.Een prachtdier met leiderscapaciteiten, een en al goe-digheid, maar snel geneigd tot verveling. Toen ze hemin huis nam had ze nog getwijfeld, gezien haar leeftijd.Maar de vragen die men niet kan weerstaan wordennooit gesteld, zij liggen in de ogen, de melancholischeogen waarmee hij haar onderdanig had aangekeken enwaarna zij had gezegd: ‘Goed, kom binnen, je mag hierthuis zijn, maar je moet beseffen dat je mij zal overle-ven, dus hecht je niet te veel.’

Het uur waarin de hond zich een nieuwe chef zoumoeten zoeken was nakend, en zijn legendarische zin-tuig zal hem vast onrustig hebben gemaakt. Maar voor-lopig liet hij daarvan nog niets merken, lag hij op dekouder wordende voeten van Mevrouw Verona, diedacht: ‘Dit is wat ik straks ga zeggen in het fabelrijk, datik mijn hele leven lang belangstelling van hondenkreeg.’ En ze bedacht dat haar beminde man, MeneerPottenbakker, die haar in het rijk der fabelen was voor-gegaan, zeer waarschijnlijk net hetzelfde zou hebbengezegd tegen de hôtelier des doods. Ook hij had zijnhele leven de honden aan zijn hielen. En uiteindelijkwas er niets logischer dan dat Mevrouw Verona enMeneer Pottenbakker zouden worden herenigd in dieschrikwekkende leegte genaamd De Overkant, het tart-

14


15

te alles van schoonheid indien zij elk in een ander hier-namaalsgedeelte zouden worden ondergebracht.


II

Wanneer we er de stafkaart bij nemen en ons de hoogte-lijnen van het dorp Oucwègne proberen te visualiseren,dan zou de reliëfstructuur een beginnend kaartenlezerdoen denken aan een trechter, en een geroutineerdepadvinder zou het houden bij een verzijp. Een put in deaardkorst, met veel geduld uitgeschuurd door een rivier.Want dat is wat rivieren lijken te doen: ze snijden deaarde in stukjes en nemen daar enkele miljarden jarende tijd voor. De nabijheid van de rivier, een geringe bij-belkennis en een beetje dichterlijke vrijheid… meerhadden de oude kerkenbouwers niet nodig om het kerk-je in de vallei op te dragen aan Johannes de Doper. Maarde kracht van het geloof heeft het nooit gewonnen vande spierkracht die nodig was om na de eucharistievie-ring weer huiswaarts één van de drie heuvels op te klim-

ss

16


17

men. Op topdagen, bepaald door droog weer en mindergladde wegen, hief de curé zijn kelk gewijde beaujolaisvoor ten hoogste zes oude vrouwen met welgevormdekuiten de hoogte in, tijdens een belgerinkel dat men bijgebrek aan misdienaar erbij te fantaseren had.

Waar de vergissing vandaan komt dat men in kleine,agrarische gemeenschappen godsdienstiger zou zijndan in de steden is moeilijk te achterhalen, maar mis-schien heeft de jarenlange massale reproductie van HetAngelus van Jean-François Millet daar een niet te onder-schatten aandeel in. Kerkgangers waren in Oucwègnealleszins nauwelijks te vinden, tenzij de ronde gons vanhet brons in de klokkentoren de tijding van huwelijk ofbegrafenis over de vallei luidde. Zes praktiserende gelo-vigen, het hadden er zeven kunnen zijn zo wij hier nietiemand als Jean-Paul over het hoofd zagen, die welis-waar wekelijks zijn harige vingers in het wijwater dipte,maar uitsluitend de eucharistie bijwoonde om er de on-vaste stemmen te begeleiden op zijn viool en zodoendekreeg waar het hem als vertolker van Bachs partita’s zoschrijnend aan ontbrak: publiek. Uitgesloten is het na-tuurlijk niet dat iemand zo nu en dan in bed toch een pa-ternoster bad, vooral dan de moeilijke slapers, geziende narcotische effecten van een weesgegroet bekendzijn bij iedereen die als kind onder de dekens ooitvroom de vingers in elkander vlocht maar vaststelde dathet einde van een gebedenreeks het zelden van de dro-men won. In ieder geval, ondanks andere aanwijzingenbleef curé Dubois, een scheutist met ongeneeslijk heim-wee naar de tropen, de secularisering in dit onbejam-merde stukje van de wereld wijten aan de fysieke in-


spanningen die een kerkbezoek hier vergde, van de oud-sten niet in het minst.

Drie heuvels dus telde het dorp, die elk afzonderlijk tij-dens harde winters moeilijk bereikbaar waren en apartegehuchten vormden zolang de sneeuw nog kraakbeenhad: Biènonsart, Le Pachis, en Chènia. Het was op detop van de laatste heuvel dat Mevrouw Verona woondein een huis dat koekendozen sieren kon. En het wasdeze heuvel die ze die koude februaridag samen methaar vriendelijke zwerver was afgedaald, wijdbeens omhaar evenwicht te bewaren, en steunend op een stok,haar derde been dat van alle drie veruit het sterkste was.Het was laat in de namiddag toen ze vertrokken was, nahet hazenslaapje en de tussendoorse boterham. Delucht had de kleur aangenomen van een te vaak ge-bruikte dweil en vogels vergaderden op hun takken overblijven of vertrek, de bekende bodes van de lang aan-houdende sneeuw. En zij die wist dat ze nooit meer zelf-standig thuis zou raken. Om niet te zeggen ‘op eigenhoutje’, als dat niet te cynisch klonk voor mensen diezich bedienen van een wandelstok. Aangekomen in devallei keek ze naar boven, en zag aan de schoorsteen dathet houtblok dat ze die middag op het haardvuur hadgelegd nog brandende was.

Als zij ooit weer thuis wou raken, dan zat er weiniganders voor haar op dan te wachten tot er iemand langs-kwam met de wagen, en haar een lift aanbood. Uitgaan-de van de heersende vriendelijkheid in deze streek konmen daar sterk op rekenen, maar de weersomstandig-heden lieten bevroeden dat er nu nauwelijks iemand

18


19

nog op pad vertrok. Kwam er niemand langs, en dat hadze beseft toen ze de heuvel afdaalde, dan zou ze hier on-getwijfeld sterven in de koude nacht, want ze dacht erniet aan zich nóg eens tegen de dictatuur van het li-chaam te verzetten. De laatste maal dat ze te voet naarboven was gegaan had ze er uren over gedaan en voeldeze zich vernederd door haar eigen botten. Eenmaal bo-ven had ze gezworen zich nooit nog tot een opstand te-gen de ouderdom te laten verleiden, wat tenslotte tochtot kakkineuze gedragingen ging leiden en op een anderniveau reeds velen in de armen van de farmaceutischeindustrie had gedreven. Ze bestonden, zij die meendendat de eeuwige jeugd als ingrediënt in een bepaald merkyoghurt zat, die zich haast sacramenteel zalfden met degoorste vettigheid tegen de kwalen der jaren en spoor-loos leefden volgens hun eigen vel. De bomen haddenhun ringen, Mevrouw Verona gunde haar huid haarrimpels, de signaturen van al haar uren.

‘Hier zou ik kunnen sterven,’ had ze zoveel jaren eerdergezegd, toen zij samen met haar geliefde Meneer Pot-tenbakker voor het eerst het huis bezocht en zij delibe-reerden over de eventuele aankoop ervan. Alsof dedood zich door ook maar iets of iemand geografischebeperkingen liet opleggen. Ze stonden samen in de ka-mer waar later het bed moest komen, naardien ze ge-richt was op het oosten en grootse minnaars zich graagdoor elkaar laten bewonderen in het eerste, haast nogonzekere zonlicht van de dag. Ze hadden het raam geo-pend, keken naar de heuvelkammen, de hoeves in deverte, de velden waarop de koeien hun kossems gedul-


dig vetter graasden om hun slachters te behagen. Ze za-gen de bossen die hun donkerten niet losten, de wolkendie in colonne naar hun doelwit trokken, het viaduct dateen eindje verderop over de vallei was gespannen om dedruktes van twee grote steden makkelijker met elkaar teverbinden. Beneden beschreef de rivier zijn weg in kalli-grafische krullen, in sierlijke majuskels waarvan mensinds het gebruik van het schrijfklavier haast geen weetmeer had. En terwijl ze naar dat landschap keken over-wogen ze of ze de eenvoudige schoonheid ervan zoudenblijven verdragen, of ze op den duur niet zouden wor-den meegesleept door de eenzaamheid van deze omge-ving. Het huis was oud en droeg daar de tekenen van, erwaren kosten aan die ze niet meteen konden maken, dusbeetje bij beetje zouden ze moeten opkalefateren watde wind en de houtwurm hadden stukgemaakt.

Er was hun huis, en er was Oucwègne. Vol dorpelin-gen die ze niet kenden en die hermetisch durfden te le-ven volgens de vertellingen van stedelingen. Een sprongin het duister zou het worden. ‘Hier zou ik kunnen ster-ven,’ zei ze, en Meneer Pottenbakker stak een sigaret opvoor dat raam, liet zijn blik rusten op een myriade eeu-wenoude bomen met basten die hem nog onbekende in-secten een winterwoning boden. ‘Ik zou het denken,’had hij geantwoord. ‘Hier kun je sterven, en hier kun jeongelukkig zijn. We zouden gek zijn dit huis niet te ne-men.’

Zijn denkwijze mag dan als eigenaardig worden be-schouwd, er valt in ieder geval iets uit op te steken. Wieeen huis koopt voor het leven en gelukkig is, moet eropbedacht zijn dat vroeg of laat toch ook het ongeluk de

20


21

kop opsteekt. In de vorm van ziekte, van ouderdom, omhet even. Dus zeker, de vraag die men zich bij de aan-koop van een huis moet stellen is: ‘Kan ik hier tevensongelukkig zijn?’ En hij meende wel dat dit landschapzijn melancholische buien beter kon opvangen dan welkander landschap ook. Zij werden zeldzamer, die buien,misschien omdat ze beter pasten bij een zekere jeugdig-heid die hij stilaan niet meer bezat, maar hij hield ertoch maar liever rekening mee. Een sprong in het duis-ter, om te mogen vallen in het licht. ‘We kopen het!’, enze vreeën de lege kamer vol holle klanken, waarna ze dekreuken uit hun kleren streken en naar de notaris reden.

Er verscheen een glimlach op het gelaat van Me-vrouw Verona toen ze hieraan terugdacht. Een boogjevan dunne lippen, een haakje dat een lange, mooie zinafsloot. De herinnering aan geluk die, in een weemoedi-ger toonaard, ook geluk mocht zijn.


III

’s Winters lag het hart van Oucwègne in de voormaligekatholieke cinema, een vervallen gebouwtje met vochti-ge muren van toen men nog met een zware, tuberculeu-ze adem reageerde op de verschijningen van Greta Gar-bo en Humphrey Bogart, wanneer tenminste hunmisleidende engelengezichten aan de aandacht van decensuurcommissie waren ontsnapt. Het witte doek ver-dween nadat het zich had volgezogen met donkergeletabakswalmen, iets wat er overigens toe geleid had datmen de laatste zwart-witfilms hier in sepia bekeek, enhet leed van de getergde stenen werd gerekt omdat Cé-cile Van De Charlerie er later vele ketels mossels kookteten bate van het ander of het één. Mossels in de look,mossels in de witte wijn, mossels allerhande, met frie-ten en bouletten in een pollepel tomatensaus; maaltij-

ss

22


23

den die een vermoeden van onaantastbaar geluk had-den opgewekt en die aanschouwelijk maakten waaromde papen van de eucharistie de kern maakten van elk sa-menzijn. Onze magen wisten het eerder dan wijzelf:men leeft niet doch men vreet zich dichter bij de Heer.

Maar het was toch vooral Gordon geweest die weerleven in de kantine van de oude bioscoopzaal blies doorer enkele uren per week onbezoldigd plaats te nemenachter de tapkraan. De verdwijning van het laatste caféhad weliswaar geen brokken geslagen in de omgang metelkaar omdat iedereen over een stel pétanqueballen be-schikte en men onder de plataan op het dorpspleintje deflessen deelde die elk van huis had meegebracht. Terwijlmen vrolijk dronken raakte en de ballen alsmaar verdervan het cochonet tot stilstand kwamen, beten de vissenzich vast in de lijnen die men her en der in de rivier haduitgelegd, waarna men de beesten grilde en verorberdeuit het vuistje, hun graten haast oneerbiedig uitspu-wend op de grond. Maar dat was ’s zomers, wanneerhet zo warm was dat de perenroest optrad en de rodespin een halve oogst kaskomkommers aantastte, dewarmte die men nodig had om comfortabel buiten denacht door te brengen wanneer men te dronken was omde klim naar huis te ondernemen. Ook Mevrouw Vero-na en Meneer Pottenbakker hadden niet langer dan huneerste feest moeten wachten om te merken hoe moei-zaam men boven raakte met benen vol bier. Als Em-maüsgangers waren ze naar boven gestrompeld, maarvoldaan omdat ze zich al meteen opgenomen voeldendoor de grootste monden van het dorp.

In alle goeie herinneringen groeiden gloriosa’s en


stonden de ganzeriken perzikroze. Je merkte het aan deuitgelatenheid wanneer men op het eind van maart eenimposante toren dode sparren in brand stak om de lentete begroeten: de winter was hier zwaar, eenzaam voor-al, en wie hem doorgekomen was dronk, zolang de ko-len gloeiden, jenever om hem onmiddellijk te vergeten.Daarom had Gordon tijdens de donkerste maanden dekantine van de cinema geopend. Veel was het niet. Eentoog, een ijskast. En een eenvoudige muziekinstallatiemet een maximaal geluidsvolume dat men makkelijkoverstemde wanneer men de liedjes van Charles Azna-vour, hem vooral, meezong. In de gang naar de pissijnenstond een plaasteren Christusbeeld dat het aan geloof-waardigheid won omdat het vingers miste: zo werd heteen mens van hier, iemand als Tosj, een man naar wievaders didactisch verwezen wanneer zij hun zonen in-wijdden in het werken met de kettingzaag. En samenmet nog enkele tafels en stoelen en een stationsklok isdaarmee de hele inventaris van het gebouwtje opge-maakt. Wacht: we vergaten nog het belangrijkste, hettafelvoetbalspel.

De kantine was minder een kroeg dan een clubhuis,vaste openingstijden had het niet en er waren geen mer-cantiele streefdoelen mee gemoeid die hadden kunnenverklaren waarom Gordon de wetten omtrent openba-re dronkenschap negeerde. Maar als iets een ankerpuntmocht zijn in het schimmige bestaan van dit dranklo-kaal, dan het feit dat het iedere zondagochtend een ont-moetingsplaats was, waar men kwam pochen over hetaantal geschoten fazanten en het in overtreffende trap-pen hebben moest over oogst en overscharig vee.

24


25

Een van de mensen die zich daar lieten trakteren wasRobert, een oudere man die zich zonder zijn gleufhoedgeen houding wist te geven en zich uitsluitend op begra-fenissen vertoonde zonder. Telkens wanneer hij hadplaatsgenomen aan zijn vaste tafeltje in de kantine leg-de hij zijn doos sigaren voor zich uit. Het waren goed-kope sigaren, inferieure tabak gerold in bladeren diemeer rook dan smaak afscheidden. Het doosje toondehet portret van een vadsige koning in nylonkousen, desigaren waren dan ook naar de afgebeelde vorst ge-noemd, en het was uitsluitend voor Robert dat RosettaCourthéoux in haar kruidenierswinkeltje een voorraadvan deze ongenietbare schouwbrand insloeg, aangezienniemand anders hier nog maar een trek van dit merkhad overwogen in geval van sigarettenschaarste. DatRobert zijn sigaartjes voor zich uitstalde bezat iets ma-sochistisch, aangezien hij op het sigarenbandje van ie-der exemplaar het exacte tijdstip had genoteerd waarophij het zou aansteken. Het fenomeen is bekend bij fer-vente rokers met plots opstekende rugklachten die lie-ver hun gebruik wensen te beperken in plaats van hele-maal te stoppen, maar hun motieven zijn ongetwijfeldanders. Niet de angst voor hedendaagse ziekten noopteRobert tot het agenderen van zijn rookgedrag, wel zijngierigheid. Uitsluitend om geen vastgesteld maandbe-drag te overschrijden had hij zichzelf op rantsoen gezet.Op dieet, zou men kunnen zeggen, al rekenen diëtistende nicotine liever niet tot hun domein. Dus legde Ro-bert zijn sigaren op tafel, luisterde hij de gesprekken af,en hield hij ondertussen nauwlettend de klok in de ga-ten. Iedereen in Oucwègne was op de hoogte van zijn


gierigheid, maar men nam deze karaktertrek als eenziekte en heeft hem er nooit op aangesproken. Werdener rondjes gegeven dan kreeg Robert zijn deel, en weesde logica Robert aan als de volgende die diende te trak-teren, dan morde niemand omdat hij zijn beurt over-sloeg, of ineens dringend naar huis bleek te moeten.

De leeftijd die Robert daar had bereikt was dezewaarop hij er ruim een uur over deed om de heuvel af tedalen voor zijn potten bier, en waarop hij zelfstandigniet meer thuis geraakte. Eenmaal beneden in de kanti-ne waren zijn problemen opgelost, wist hij dat iemandvan de aanwezigen hem weer naar boven zou helpen.En het is wilskracht geweest, dat en koppigheid endorst, die maakte dat hij uiteindelijk achterwaarts naarbeneden kwam, steunend met de handen op het weg-dek, zoals peuters een trap afdalen, zo, en het besefmoet verschrikkelijk zijn geweest dat elk bezoek aan dekantine wel eens zijn laatste kon zijn. Want die dag wasnakend, hij knikte reeds in zijn knieën als de slinger vaneen klok, knikken en knakken tegelijk, de dag waarophij tevens niet meer beneden zou raken. Zelfs niet alseen peuter. Zijn onafwendbaarheid had min of meer al-tijd vastgestaan, hij had zich kunnen voorbereiden opdie dag. Maar toch. De tijd was klaar met hem en dezondag is gekomen waarop Robert niet meer in de kan-tine zat. Hij was de eerste mens geweest die met zijntragiek Mevrouw Verona en Meneer Pottenbakker deedbeseffen dat zij ooit ook de gevangene van de heuvelkonden worden, en het had hen daar nog verbaasd hoe-zeer er laconiek gereageerd werd op hun angst.

Het laatste sigaartje dat Robert had opgestoken,

26


27

maanden na zijn laatste bezoek aan de kantine, was datvan veertien uur en tien. Hij had het dokter Mme Lunet-te met zijn sigarenbandjes makkelijk gemaakt om hettijdstip van overlijden tamelijk nauwkeurig vast te stel-len. Tenminste toch wat het uur betreft. Voor de exactedatum gunde zij zichzelf een foutmarge van een tientaldagen.


IV

Hoewel zijn vader zich op vrij jonge leeftijd aan een takhad opgeknoopt, bezat Meneer Pottenbakker aandoen-lijk weinig verstand van bomen. Een beuk en een eikkon hij niet van elkaar onderscheiden, een spar en eenden nog net, tenminste toch tot de kerstmisindustriezich ging bemoeien met de kweek van allerhande tus-sensoorten in bovendien onwezenlijke kleuren. Na-tuurlijk had hij als kind wel eens een herbarium aange-legd wanneer de herfst het schoolhoofd tot het gevenvan poëtische opdrachten noopte, en had hij toen in eenschriftje voor zowel het gekartelde als het gelobde bladeen aparte rubriek voorzien, en de namen van de cor-responderende bomen onder de bladeren genoteerd na-dat deze dagenlang her en der in de woonkamer onderstapels tijdschriften en dikke boeken hadden liggen

ss

28


29

drogen. Het koloriet van het verderf had hem verbaasden ontroerd in de mate waarin zijn jonge leeftijd hemdat toestond, maar zijn kennis van het geboomte hieldniet langer stand dan het herbarium zelf. Een wilg, diekende hij. Een wilg, omdat die vaak geknot alleen stond,eenzaam maar weerbarstig, zich pas na jaren gewonnengevend aan de wind. Het was een boom met een boe-renwil, met een koppigheid die zich alleen liet knakkendoor een bliksemschicht. Een treurwilg herkende hijhet makkelijkst, maar dat lag hieraan dat een leraar hemooit had uitgelegd dat deze de naam had die hij had, om-dat hij voortdurend met zijn takken naar beneden hing,als in rouw starend naar de grond waar de anderen methun kruinen klauwden naar de maan. Meneer Potten-bakker had zich altijd gestoord aan die naamgeving,omdat een treurwilg een eerder vrolijke indruk op hemmaakte, sierlijk was. Helemaal anders dan de knotwilg,zijn lieveling, zodanig zelfs dat hij het bizar vond datbomen met elk een zo verschillende uitdrukking tot de-zelfde familie konden horen.

Afgaande op wat zopas is verteld zou hier de indrukkunnen gewekt zijn dat hij wel degelijk iets van bomenaf wist, maar van de boom waaraan zijn vader zich hadopgeknoopt had hij ons nooit de soortnaam kunnenverklappen. Misschien was het beter zo, anders had hijhet waarschijnlijk niet kunnen nalaten betekenissen enverbanden te zoeken die er wellicht niet waren. Willenwe helemaal volledig zijn, dan dient hier nog zijn kennisvan palmbomen te staan, die hij hoofdzakelijk kende uitfilms en die hem deden denken aan misvormde ananas-sen.


Toen, zoveel jaren geleden, de notaris het grondplanvan hun woning openvouwde en hun de kadastrale ge-gevens overhandigde, bleken zij de eigenaar van eenaanpalend stuk bos te zijn. Het had in geen enkele ver-koopsaankondiging gestaan en zij waren al blij te kun-nen wonen aan de rand ervan, maar het bos was wel de-gelijk bij de prijs inbegrepen, en nu zouden ze moeteninstaan voor het onderhoud ervan. Moeten? Mogen!

Vier onwaardige wegen verbonden de heuvel met zicht-bare tegenzin met de rest van de wereld, en van alle vierhad Mevrouw Verona die februaridag de lastigste naarbeneden genomen. Het bospad, waarvan de hellings-graad en de onbegaanbaarheid van dien aard waren dat’s weekends allerlei gekken zich er op een mountainbikenaar boven werkten, kerels die meenden dat het afbeu-len van het lichaam de prijs was die de dood kwam beu-ren voor een lang en lenig leven. Eenmaal boven zagenze bleek en dronken ze sterkende limonades in viezekleuren, maar de inspanning had hun ongetwijfeld demoed gegeven om weer een week plaats te nemen aaneen bureau waar de kamerplanten herinneringen oprie-pen aan de natuurdocumentaires waarmee ze ’s avondshun atavismen troostten. Heimwee naar de geur vanzweet had anderen in de armen van een wandelclub ge-dreven; ook zij parkeerden hun wagens ergens benedenin het dorp en begonnen dan aan de klim met schoeiseldat berekend was op lange marsen in polaire streken.De fototoestellen die ze mee naar boven sleepten ver-raadden hun hang naar het heroïsche, en geen haar ophun scalp dat eraan dacht dat ze als karikaturen van

30


31

negentiende-eeuwse ontdekkingsreizigers werden be-schoten vanonder een regenkap. Zelfs de plaatselijke ja-gers negeerden het bestaan van dit pad met zijn immerlosgeregende keien. Hun lijf was nu eenmaal een impe-rium waaraan ze decennialang hadden gebouwd, metbuiken als basilieken die ze trachtten te vermarkten aandames die een bourgondisch ingestelde man wisten tewaarderen. Ook al werden de herten ruimschoots optijd gealarmeerd door de heren hun gehijg en luidruch-tig gerochel, fluimen waarin het looizuur van de laatstefles pinot nog op te sporen was.

Er waren kalenders kaalgeplukt sinds Mevrouw Ve-rona hier voor het laatst op het bospad had gestaan, eenplaats die haar meer dan welke andere met haar manverbond. Kinderjaren zijn zelden gelukkig, maar Me-neer Pottenbakker had hier zijn somptueuze verledeneenvoudig kunnen vergeten terwijl hij de verziekte bo-men recupereerde als brandhout, aanvankelijk met eenbijl, maar na een jaar reeds realistisch met de ketting-zaag. Beulenwerk was het geweest, want de stronkenlagen op een helling die de muls had gladgemaakt,waardoor hij zich met een heupgordel diende te bevesti-gen aan betrouwbare stammen. Daarna had hij het houtnaar boven te slepen, als een centaur samengesteld uiteen Ardeens trekpaard en een veel te mager mens, te za-gen in kleinere stukken, te klieven, en ten slotte te stape-len volgens nauwkeurige wetten die hij had opgestokenvan ervaren autochtonen. Vuur was de voornaamstevrucht van deze bomen, warmte was de naam van hetgewas. Wanneer het hout drie jaar had liggen drogenschonk het hun de geur waarmee elke god zich onge-


twijfeld parfumeert, en een hitte waarbij vergeleken dieuit elektrische apparaten een giller was. Waar de geta-kelde reuzen mulden liet hij de rottenis op haar beloop,zwammen de wortels omspinnen, en wormen verrich-ten waarvoor ze op aard waren gezet: de sloop. Opopen plekken beschermde hij de jonge scheuten tegende vraatzucht van het wild, het compenserend met deschuilplaatsen die zijn snoeiafval het bood. Maar ooknietsdoend had Meneer Pottenbakker op deze plaatsgenoten, van de stralenkransen die zich door het loverwrongen, het geritsel van de wind, zowel alleen als metMevrouw Verona, en sleeënd met haar naar benedenlieten de winters hem weten dat verliefden kinderenzijn, om alsnog de tijd te grijpen die ze niet samen heb-ben doorgebracht. Want het hele leven wilden ze met el-kaar hebben gedeeld, met minder mocht de liefde niettevreden zijn.

Toen hij weet kreeg van zijn ziekte had Meneer Pot-tenbakker zich voorgenomen om nog één strijd te leve-ren: zoveel mogelijk hout te stapelen, opdat hij zijnvrouw nog tot op haar oude dag warmte kon geven dieook de zijne zou mogen zijn. De bomen huilden hunhars uit zoals hij tekeerging met zijn kettingzaag. Al watziek was, ontworteld, omgewaaid of gewurgd door deklimop, werd gekortwiekt en gekliefd, en de tuin raaktein een industrieel tempo gevuld met stevige muurtjesbrandhout. Een onuitputtelijke voorraad had het gele-ken, maar deze februaridag had Mevrouw Verona hetlaatste blokje van de hele stapel in de haard gelegd. Hetlaatste stuk brandhout dat ook hij nog in zijn handenvol splinters had gehad. Er was steeds minder geweest

32


33

om vast te houden wat ook hij had vastgehouden, wantwat niet vergaat dat gaat kapot, en toen ze dat laatsteblokje met een pook dieper in het haardvuur schoof,had ze besloten om naar beneden te gaan. Voor hetsymbool, een zinloosheid die men tegenover een ande-re zinloosheid stelt, doch schoner is.

Straks zou het weer gaan sneeuwen en geen slee zou vo-ren trekken in het wit. Zij keek een laatste maal het bosin, en zag hoe het zich na haar geliefde weer had zien teschikken naar zijn eigen smaak. De oorlogen tussen demossen en de schorsen werden sedert jaren weer open-lijk bedreven, de iepen stierven staande en wortelswoelden in een colère de wereld om. Vastbesloten te re-vancheren, de planeet opnieuw te regeren, zijn chaos teinstalleren waarin niemand maar een logica kon zien,was het bos begonnen met woekeren. En het was prach-tig. De mens: ze hadden hem nooit uit het water mogenlaten kruipen. Misschien was het een gunst van haarhersens die haar toestonden dat laatste nog te denkenalvorens zelf te sterven.


V

Ik zou willen dat je niet wacht als mijn moment daar is.Je mag me nog even onderstoppen, maar ook nietsmeer dan dat.En als je tijdens dat mij onderstoppen ook nogheel lief lachtzal ik jouw geveinsd geluk jou voor die keer tochwel vergeven.

Ga niet naast bed de wisselvallige intervallen van mijnal rotte adem tellen. Houd mijn hand niet vastdie als een want zal worden neergelegd en waarin eens mijn hand gezeten en naar die van jou gegrepen had.Luister niet hoe het in mijn bast beestachtig bonkten reutelt,

ss

34


35

hoe de kanker daar snel nog even aan mijn bottensleutelten kijk niet in mijn ogen die gebroken in hun kassenzich aanpassen aan het aardedonkervan wat geen nacht zal zijn.

Laat mij achter in die kamer. Alleen.Want wij twee mogen enkel van het leven zijn.

Wees zo goed deze banaliteit te negeren en ga,naar beneden, de tuin in.Hang er je jurken aan de wasdraad en ik zal kijkendoor het raam hoe zij mij salueren in de wind.Bak bijvoorbeeld ajuinen, en laat ze enorm bruinenin de boter, zodat ik ze ruiken kan tot bovenen denken: ‘Mijn god, wat kookt zij goed!’

Maar als ik de macht nog in mijn benen heb,en daar hoop ik op, zal ik me vastklampen aan de trapleuningdie ik eigenlijk nog eens vernissen moest,en zeggen: ‘Ik ben al naar boven, schat,tot straks.’


VI

Omdat de praktijk van de dichtstbijzijnde dokter zich ineen naburig dorp bevond, ging zo goed als de voltalligebevolking van Oucwègne in geval van ziekte naar dedierenarts. Veel verschil kon er overigens niet schuilentussen een varken en een mens wanneer je de anatomi-sche prenten in de wachtkamer van Mme Lunettemocht geloven, en wie de gelijkenissen weigerde te aan-vaarden hoefde maar even op handen en voeten te gaanstaan. Een zak met wat darmen en poten eraan, bij el-kaar gehouden door een karkas en slijm. De kringloopvan vreten en schijten voltrok zich in alle lijven, de ho-gere zowel als de lagere, de gaten dienden overal voordezelfde smerigheid, en de luizen en de teken smaaktenzelden het onderscheid. Hoe ze hun tijd tussen het neu-ken en het eten verdeelden durfde dan wel eens te varië-

ss

36


37

ren, ze waren beide speelballen van bacteriën, kokken,bacillen en spirillen, met dezelfde klieren en dezelfdekankers, en wie de moed had om hierbij stil te staan, be-gon zich af te vragen waarom het esculapenschap zichhad vertakt in een orde voor een beest en een orde vooralle overige beesten.

Mme Lunette was de dochter van de vroegere kran-tenwinkel bij wie de boeren hun Maastabak kwameninslaan en vaak uren bleven plakken terwijl ze erop ver-trouwden dat hun bieten ondertussen groeiden op hetland. ’s Zomers, wanneer de deur openstond en de her-dershonden geprikkeld naar de vliegen hapten, sloeg desigarettennevel naar buiten, en voerde die de steeds lui-dere en meer bedronken stemmen mee. Veel van de pijn-lijke diagnoses die Mme Lunette later nog zou stellen,waren voor haar ogen in haar vaders winkeltje ont-staan. Het was grotendeels in dat winkeltje geweest datde moustache van Gilbert Dock gestaag vergeelde, we-gens brandende stompjes die hij onaangeraakt tussenzijn lippen liet zitten tot een brandblaar hem zoverkreeg zijn shag uit te spuwen en met zijn tong meteeneen nieuw vloei dicht te dweilen.

De verhalen over het wel en vooral het wee van devele veestapels die ze tussen de gazetten en de schappenmet tabak als kind moet hebben opgevangen zullenMme Lunette ongetwijfeld geïnspireerd hebben wathaar studiekeuze betrof, en haar plaats in de annalenvan het dorp heeft zij verdiend, aangezien zij de eerstevrouw was die er ooit een universitair diploma van eenmooie omlijsting had te voorzien. Toen ze de Latijnsenamen van allerlei kootjes en spiertjes opsomde leek ie-


dereen definitief overtuigd te zijn van haar intelligentieen durfde men het aan haar te consulteren voor eigenlijf en leden. Want voor hun beesten hoefden de mensenraar of zelden een arts te raadplegen: men stroopte zelfde mouwen op in geval van stuitligging; om eau de javelin de jaarlijks etterende aars van een schaap te gietenhad men de hulp van een arts niet nodig, en menig manhad hier kunnen vertellen dat een ongeneeslijk ziekekoe hem dankbaar en enigszins liefdevol had aangeke-ken toen hij zijn dubbelloop tussen haar twee immenseogen plaatste. Mme Lunette mocht alles bij elkaar nogvan geluk spreken haar stethoscoop zo nu en dan tekunnen leggen op borstkassen die alleszins harig ge-noeg waren om de beroepseer van een dierenarts over-eind te houden, anders had zij zich elders in haar onder-houd moeten zien te redden.

Was er al eens een oudere vrouw die ertegen opzaghaar boezelaar los te knopen voor het keurdersoog vanMme Lunette, dan had dit minder te maken met een ge-krenkte ijdelheid die een regisseur zijn acteurs zou vra-gen om uit te beelden wanneer de personages door eendierenarts worden betast, dan met een zekere gêne om-dat men deze arts nog steeds als het dochtertje van dekrantenwinkel bekeek, een oude bekende die men in-eens de intimiteit van zijn binnenwerk had te schenken,aan wie men de kleur van zijn stoelgang had op te biech-ten en wier vragen de mannen vreesden wanneer de ja-ren hun prostaten opdroegen te haperen. Het kind datmen ooit nog een pandoering had verkocht omdat hetnaar jouw rijpste appels klom, kon nu de tijding van jelichaam lezen, zo iemand moest men vousvoyeren. De

38


39

oudsten hadden het betreurd dat men de gewoonte wasverloren hoeden te dragen, want wat had de jeugd nunog van haar hoofd te nemen wanneer zij op straat dedokter tegenkwam?

Meneer Pottenbakker had zichzelf niet minder dierlijkdan een ander gevonden toen hij naar beneden was ge-gaan om zijn doodsvonnis uit haar mond te vernemen,en evenmin twijfelde hij aan de capaciteiten van MmeLunette. Maar het had hem onwenselijk geleken ooit ditvrouwmens buiten haar functie te ontmoeten, laat onszeggen toevallig op straat, en er beleefdheidshalve eengesprek mee te moeten voeren. Een robuust manwijfwas ze, onder een kapsel waaruit een afkeer van frivoli-teit sprak, en achter een loodzware bril die een rozigediepe striem op haar neusbeen achterliet. Wanneer zeiemands bloeddruk opnam had ze de neiging de nek vanhaar patiënt in een vaste greep te houden, alsof ze eenbeet verwachtte, en trok ze haar caoutchouc handschoe-nen aan, dan kromp het slachtoffer ineen omdat hij wistdat zij nog tot aan haar oksels in koeien had gezeten enzij in het verleden het aangename van die vochtige, bin-nengaatse warmte reeds uitvoerig had beschreven.

Telkens wanneer ze weer een verdwaalde hond inhuis hadden genomen waren Meneer Pottenbakker enMevrouw Verona ermee naar beneden gegaan om tezien hoezeer zijn tocht hem had verzwakt, zijn leeftijdte kennen, hem te ontwormen indien het een jong dierbetrof, en heel af en toe om te achterhalen wie zijn vori-ge eigenaars waren. En altijd had Mme Lunette zichlaatdunkend uitgelaten tegenover het koppel dat zich


om het lot van deze idiote verschovelingen bekommer-de. Ze laakte het sentiment, de liefdadigheid, de in haarogen misplaatste empathie van mens naar dier. ‘Waar-om neemt u dit mormel in huis? U weet niet waar hijvandaan komt, hij kan gevaarlijk zijn. Iemand heeft hemverstoten, en dat zal niet zonder reden zijn. Neem tochkinderen als u zonodig toe bent aan het schenken vanaffectie!’ Begon haar maar uit te leggen dat haar termi-nologie niet klopte, dat het niet zozeer een kwestie wasvan een hond in huis te nemen, maar dat het de hondwas die voor hen had gekozen. Durfde hier een kind eentraan te laten aan de tafel waarop z’n kat de dood kreegingespoten?

De wetenschap had Mme Lunette laconiek gemaakt,en gevoelloos voor de angsten die de gepijnigden kwa-men uitzweten op haar tafel. Daarenboven waren hetuitsluitend de sterkeren van karakter die erin slaagdenniet langer dan twee uur in haar consultatieruimte teblijven. De kwebbelzucht van Mme Lunette werd nogmeer gevreesd dan haar hardhandigheid; wie door haarwas onderzocht kende meteen alle ziektes van het dorp.Ze foeterde op de dronkaards en de rokers, ze foeterdeop wie zijn worsten braadde in te grote hoeveelhedenboter, noemde hun namen en gaf de maten van hun le-vers in de hoop dat de voorbeelden zouden afschrikken.Of dierenartsen eveneens de eed van Hippocrates zwoe-ren was hier niet geweten, paarden en geiten namenwellicht geen aanstoot aan indiscretie, maar het maaktewel dat het onbegonnen werk was in dit dorp een zwan-gerschap af te breken zonder dat iemand daar dezelfdedag nog weet van kreeg.

40


41

Het enige waarmee Meneer Pottenbakker nog reke-ning had gehouden toen hij in haar wachtkamer tussende skeletten zat, was zijn aanleg tot hypochondrie.Maar de pijn die reeds weken zweefde tussen nier enlong, en die hij tot Mme Lunettes ongenoegen niet totop de millimeter nauwkeurig kon lokaliseren, kon hij incombinatie met zijn nachtelijke hoestbuien en de slier-tjes bloed die hij elke ochtend in zijn speeksel aantrofmaar moeilijk afdoen als een zinnebeeld. Haar diagno-se, die ze meedogenloos stelde omdat hij per slot vanrekening een roker was, eigen schuld meneer, had hijmeteen aanvaard. Hij had geen zin om het smettelozewit van een ziekenhuiskamer af te wachten, daar te ver-rotten tot de cardiogrammen hun toppen afvlakten enapparaten de lijkenwassers van het hospitaal tot de ordeen het soppen van hun waslappen piepten.

Wij weten dat hij zich nog de taak oplegde zoveelmogelijk hout voor zijn beminde te vergaren, warmtedie hij had willen schenken met zijn armen. Toen hij uit-eindelijk daarmee klaar was heeft hij zich nog één keerde liefde opgediend, en god, verzon hij het, MevrouwVerona slikte hem langs onder in en leek zijn geslachtniet meer te lossen, ook niet toen het eigenlijk al te slapwerd om er met haar spieren nog greep op te krijgen,alsof ze had begrepen wat hij had verzwegen en de om-helzing rekken wou. Die middag trok hij zich terug inhet bos, hier zou ik kunnen sterven, en verhing zich aaneen boom waarvan hij ons ondertussen de soortnaamhad kunnen verklappen.


VII

Als iets het probleem van Oucwègne moest zijn, danwel het eigenaardige feit dat de vorige generatie zichhaast uitsluitend in zonen had voortgeplant, een plaagdie vreemd genoeg vooral afgelegen en dunbevolktegebieden treft. Er was dan wel de welwillendheid vanLucie, het enige meisje van die getroffen generatie,maar in haar eentje kon ze hoe dan ook niet beletten datOucwègne geleidelijk aan leegliep. Raakte het moreel inverval bij hen die bleven, en kwam het erop aan zichdringend te ontlasten, dan organiseerde Tosj een ritjenaar een van de dichtstbijzijnde steden waar men dehoeren zomaar uit te kiezen had. Nachten waarin zezich voldoende uitputten, vol vrouwen waarin ze hoop-ten tevens hun gedachten te mogen lozen.

Niet iedereen keek ernaar uit zich te verliezen in de

ss

42


43

lichtekooien van La Neptune, want goedkoop was hetniet om een romantisch ideaalbeeld te verknallen, enten tweede was het meermaals voorgekomen dat menmet het busje zingend naar de meisjes was gereden, alseen bende schoolkinderen, maar dat de sfeer tijdens deterugrit dodelijk neerslachtig was. De koude kermiswaar ze van terugkeerden zou nadien de nodige gelar-deerde verhalen opleveren, vrolijk uitgespekeld met eenmond vol worst of vis aan de oever van de rivier, maarop het ogenblik zelf was iedereen teruggeworpen in zijneigen kelders. Een jongen als Alfredo had in die matetegen de onbeschaamdheden van het nymfaeum opge-keken dat hij zich telkens moed had in te zuipen, en aan-gekomen op het punt waar hij zich eindelijk kon ont-spannen was hij reeds te dronken om nog een bok te zijn.

Waarom er hier de afgelopen decennia amper meisjeswerden geboren liet zich eventueel verklaren door inge-wikkelde schema’s, met pijltjes van de ene dna-struc-tuur naar de andere, aangevuld met tabellen van alle oes-trische cycli, maar in Oucwègne had men zich reedsverzoend met de theorie dat het verdorven zaad vandronkaards de kracht verliest iets schoons te produce-ren. Daarmee verwees men naar de periode waarin hetnoorden nog nooddruftig was, en de mannen naar hierafzakten om zich in te schrijven als seizoensarbeider.Ze lieten zich inkwartieren in barakken en hielpen metde oogst van suikerbieten. Jongens zonder nervatuur inhun gezicht, met broekzakken die door de werkloos-heid en de verveling waren afgesleten.

Velen onder hen verlieten voor het eerst in hun leven


hun geboortestreek, velen maakten voor het eerst hunhanden vuil. Thuis wachtten de moeders, in sommigegevallen echtgenotes, op brieven en een loon. Maarschrijven konden er slechts weinigen en trots had henervan weerhouden enig kondschap van hun heimwee tedicteren aan iemand die wel een vulpen kon hanteren.Plus: de lonen werden opgezopen, gezien ze onuitputte-lijk hadden geleken voor jongens die de gewoonte niethadden een geldsok te beheren.

En de meisjes van hier, lonkend & loensend & gie-chelend & onderling kokkerullend over de schoonheidvan de noorderling (een foto is wat nu nog van henoverblijft maar daarop blijven ze eeuwig jong en bar-stend uit hun kleren), zij maakten de stap van maagdnaar moeder in één veel te kortstondige omstrengeling.Vele vaders waren daders: eens de mestkar opnieuwover de bietenvelden reed keerde de schone noorderlingterug naar huis, ongetwijfeld met valse beloften, zodatde stationschef geen woedende menigte had te tempe-ren maar integendeel kon toezien hoe de volgesnotenzakdoeken begonnen te wapperen wanneer zijn fluit-signaal de boemel in beweging stampte. De zonen diemaanden later uit een leugen werden geboren zoudende achternamen van hun moeders dragen, zodat de no-menclatuur geen weet kreeg van hun rotte wortels.Sindsdien hing er een vloek over de baarmoeders, enwerden er op enkele uitzonderingen na uitsluitend jon-gens boven de doopvont gehouden.

De gevaren van het celibaat zijn bekend uit kerkelijkekringen, en angst voor psychische letsels had enkelin-

44


45

gen de moed gegeven hun koffers te nemen en hun char-mes elders uit te proberen, in het geval van Dominiqueen Vincent zelfs met succes. Te mogen passen als gego-ten in twee armen had hen geenszins ongelukkig ge-maakt, maar na een tijdje waren ze gaan vinden dat dekippen beter smaakten in hun herinnering, ze misten deroep van de oehoe, de heuvels, de katers die hun harembestruiven met geluiden waaruit niet duidelijk is of kat-ten plezier mogen beleven aan hun drift, de gezangen inhet lokaal van de katholieke cinema, de geroosterdeworsten ’s zomers onder het plafond van de pleiaden…,en de zelfgemaakte wijn. Ze wensten hun gauw groei-ende zonen keitjes te leren keilen in de rivier van hun ei-gen jeugd en praatten dagen en nachten in op hunvrouw, tot die zich bereid verklaarde te gaan wonen indat afgelegen gat waar een leugen over leeftijd werdontmaskerd door de heuvel. En waar het klimmen vanhun billen heuse hammen maakte.

Damien had minder geluk: hij bleef fatalistisch verliefdop die ene Lucie, in zekere zin een heilige, de koninginvan de achterbank, de ruis in de struik, en weinig anderszat er voor hem op dan te wachten tot zij te oud werdom nog langer noodhulp te verlenen. Rijkdommen inovervloed, die Damien. De snoei in zijn stamboom ende daaruit vloeiende erfenissen waren alleszins genoeggeweest om hem op de leeftijd van twintig reeds degrootste grondbezitter van de streek te maken. De strontdie in klodders aan zijn botten hing zou maar al te gaar-ne worden opgesnoven door ouders die hun dochterwensten uit te besteden aan een mens die zijn schapen


op het droge had. Maar een engel had hier de boet-bazuin bespeeld aan het voeteneind van ieder bed:er werden gewoon geen dochters verwekt, welke trukenen standen men voor dit specifieke doeleind ook ge-bruikte tijdens het liefdesspel. Lucie was een uitzonde-ring geweest, alsof de natuur haar tussendoor eventjeshad gevormd om de praktijk te onderhouden en zichdan weer wreedaardig op de productie van louter mans-volk stortte.

In de verhalen die ze als kinderen in het klasje van Zus-ter Zoë lazen waren boten zelden boten. Het warenkano’s, neen, het waren schoeners, en zij brachten deprotagonisten zonder meer naar paradijselijke oevers.Maar noch bij Damien, noch bij Alfred0, noch bij Maz-za, noch bij Thibaud, noch bij enig ander vrijgezel had-den deze boeken verlangen naar elders opgeroepen. Zebezaten de snelste wagens en het blik was altijd opge-blonken als nieuw, maar niemand had de intentie er eenlegendarische rit mee te maken. Het was hier dat ze bij-na volstrekt gelukkig waren, wie regelmatig met eenhoge inzet dobbelt weet dat men het lot het liefst nietlokt. Het gebrek aan vrouwen namen ze erbij. Ongaar-ne, maar ze namen het. De wonde die de geboortecij-fers sloegen viel al bij al nog op te lappen, en een vrouw– dat was een wet! – die zocht je niet. Die vond je. Dusbleven ze maar hier, aan de oevers van de Gemontfoux,er waren nog strofen te zingen en er was nog bier. Enkijk eens hoe de kansen zich naar hun mooiste zijdekeerden: Mevrouw Verona was verweduwd en toch hiergebleven.

46


47

Alsof het noorden een zendelinge zond om zijnschulden te vereffenen.


VIII

Toen de vergauweloosden nog verliefden waren haddenzij zich gezworen niet te willen leven zonder elkaar, zehadden de zin van hun bestaan overgemaakt aan elkaaren het verdwijnen van de een zou om het verdwijnenvan de ander schreeuwen. Bij bejaarden gaat dat vakerop een natuurlijke wijze: valt de ene dood dan haast deandere zich om te sterven zonder dat het moeite kost.Maar jonge volwassenen kunnen nog niet sterven als dezwanen, voor hun hart is de rouw nog te dragen, en zijmoeten zich bedienen van manieren waarvan er in hetoeuvre van Shakespeare mooie voorbeelden voorradigzijn. Natuurlijk had Mevrouw Verona ooit haar man ge-zegd hem te zullen volgen in wat ze zich misschien abu-sievelijk voorstelde als het eindeloze donker, net zoalszovele andere verliefden deze eed hebben afgelegd, en

ss

48


49

het moet aan onze eigen mislukkingen te wijten zijn er-aan te twijfelen of zij dat destijds meenden.

Was het de geur van vlees, of was het volgzaamheiddie maakte dat er ergens op het kerkhof een hond naarmarmer blafte op de dag dat de laatste rustplaats vanMeneer Pottenbakker uitgevademd was? Mevrouw Ve-rona keek toe hoe de steen over de grafput van haar jon-gen werd geschoven, en liep nog even alleen, wat ze nogvaak zou zijn, over de winderige vlakte met haar doden-namen. Namen die verbonden waren met de gewichts-loze geschiedenis van dit dorpje en die geen lippen meerin beweging brachten. Haar dode jongen was nu inge-schreven in de necrologia van dit dorp onder zijn echtenaam, zijn naam uit het noorden, de naam waarmeeoverheidsdiensten hem aanschreven, en die niemandhier iets zei.

De naam Pottenbakker hadden de dorpelingen hemnamelijk gegeven toen men vernam dat hij kunstenaarwas en heeft gemeend dat hij dan wel een pottenbakkermoest zijn, wellicht omdat het nut van vazen en kruikenhier hoger werd aangeschreven dan het belang van sara-bandes of sonnetten. Niet dat hij onzachter tegen deborst werd gedrukt toen het was doorgedrongen dat hijcomponeerde, zeker niet, maar de naam Pottenbakkerwas gebleven als een koosnaam. Toen Mevrouw Veronadan uiteindelijk het kerkhofwegje afdaalde was de hondgestopt te blaffen naar het marmer, volgde haar, en zoudat blijven doen. Hem wachtte die avond een riantemaaltijd aangezien zij het niet gewoon zou raken te ko-ken voor zichzelf alleen, en een deken die hij mochtmerken met zijn geur. En zo was Mevrouw Verona al


snel bezig verder te leven tot zolang het haar was toege-staan.

Men had verwacht spoedig een verhuiswagen de moei-lijke weg naar boven te zien nemen, dat Mevrouw Vero-na terug zou keren naar een plaats uit haar verledenwaar ze nog een draad had op te nemen, een kruispuntin het leven zoals iedereen er meerdere aantreft op zijntraject, en waar ze dan een andere weg zou uitproberen.Immers had men aangenomen dat het vooral op aange-ven van Meneer Pottenbakker was geweest dat die tweehadden besloten in het geïsoleerde Oucwègne te komenwonen. Van kunstenaars onthield men dat ze de bescha-ving de rug toekeerden om beschaving te creëren, hetwaren kluizenaars, ze sneden hun oor af of ziftten kleu-ren uit de Stille Zuidzee. Dichters wikkelden hun woor-den in de wolken, ze spraken in nevels zoals nebulistenhun penselen dipten in de dichtste misten, en compo-nisten, god ja componisten, ook daar mankeerde vastiets aan.

Het was overigens Jean-Paul, hij die paardenstaartenopkocht bij de boeren om er zijn strijkstok mee te be-spannen, hij die kostersdeunen fiedelde in de kerk, diezijn vrienden op de link tussen Meneer Pottenbakker enandere, beroemdere componisten wees. En hij noemdeRavel, de grote Maurice Ravel, die het had gepresteerdeen melodie te bedenken die zich graag liet fluiten doormetselaars, kapsters, kantoorbedienden, directeurs enkleuterleidsters, en waarmee meer dan eens het wach-ten op de steeds te late liefjes was verlicht. Ook hij hadde stad, in zijn geval Parijs, verlaten om te gaan wonen

50


51

op een zo goed als onbegaanbare heuvel in Montfort-l’Amaury. De hellingsgraad was er zodanig dat Ravelmeermaals als de cascadeur in een circusact door zijnlochting strompelde, en de verhuizers die zijn spullenvloekend naar boven sjouwden verwensten een pianomet een vleugel die geen vlerk kon zijn. Ook hij had eenillusie van isolatie rond zijn notenbalken geschapen, inde hoop op die manier zijn pièce de résistance te kun-nen schrijven, hetgeen, zoals wij nu allen weten, be-waarheid werd. Al bij al voldoende reden dus om aan tenemen dat het niet Mevrouw Verona was geweest dieerop had aangedrongen om naar hier te komen wonen.

Vroeg men naar de aard van zijn werken, dan somdeMeneer Pottenbakker enkele klassiekers op, de suitesvoor cello van Bach, een adagio van Barber, het StabatMater van Pergolesi, en voegde daaraan toe dat men viaeen of andere algebraïsche bewerking met deze drie ge-kende stukken kon uitkomen bij wat hij componeerde,op zijn minst toch wat de sfeer betrof. Droevige muziekwaar kamerplanten beter van groeiden, en het was nietalleen Jean-Paul die voor zichzelf tot deze conclusiekwam. Onder de ruwaards van het dorp had je ook nogTosj, die zich zo nu en dan een symfonisch werk aan-schafte en zelfs wat van de aandacht genoot wanneeranderen hem daar speels om uitlachten. Maar diegenedie ons het meest kon vertellen over de arbeid vanMeneer Pottenbakker, dat was Charlo, een kolos vanmeer dan honderdtwintig kilogram, opgetrokken uitvet en vriendelijkheid, onverzadigbaar aan tafel, methanden die kunsthistorici zich herinnerden uit het oeu-vre van Permeke. Een mens die met een holster op zijn


heupen tussen zijn varkens liep en hun voorbestemdeweg naar de vleeshaak kort en pijnloos hield. Trouw inzijn liefde voor de liedjes van Daniel Balavoine.

Dronken was hij niet te krijgen of hij moest er heelhard zijn best voor doen, en bevond hij zich in die aan-gename zone die voorafgaat aan de dronkenschap, eenzone die zovelen helaas te snel passeren, dan zong hijmet een riante glimlach die een massa kaakvlees naarzijn oren stuwde. Of hij floot deuntjes zoals het ver-wacht mag worden van hen die een groot deel van hunleven tussen de vogels hebben uitgezeten. Meneer Pot-tenbakker had van die deuntjes gehouden en was eenpaar keer tot bij Charlo thuis geweest om ze te kunnenuitschrijven. Maar uit een nuchtere Charlo viel geennoot te rapen. Daarom zag men Meneer Pottenbakkersoms zijn heuvel verlaten met drie flessen whisky en en-kele vellen gelijnd muziekpapier, richting Charlo, dewetenschappelijkste aanpak sinds Bartók met blancopartituren en wat schrijfgerei naar de zigeuners trok.Bij het ingaan van de derde fles school er een ganse vo-lière in Charlo, hij suskewiette erop los terwijl MeneerPottenbakker aan de andere kant van de tafel bolletjeszwartte aan een razend tempo, als een stenograaf vande merels en de vinken. Enkele van die deuntjes wareneffectief terechtgekomen in het oeuvre van Meneer Pot-tenbakker, maar Charlo heeft het er nooit op gewaagdnaar zo’n uitvoering te luisteren, mede omdat er in zijnkleerkast niets hing en nooit hangen zou waarmee hij,zo dacht hij, zonder sores toegang tot een schouwburgkreeg.

52


53

Maar het hoefde al niet meer. De componist was dood,en zijn verweduwde was gebleven op haar heuvel. Datlaatste had Oucwègne kracht gegeven. Want zijn de veelte jonge weduwen in de verhalen altijd modellen uit detoonzaal van de schepping, het is hier niet anders. Wijzullen zuinig zijn op de inkt en het papier en ons hierbeperken tot haar rode haren die in lokken van schaaf-krullen tot op haar schouders hingen, haar teint van ei-erschaal, haar zonneogen op een eeuwig middaguur,haar slankheid en beweeglijkheid, haar alles ontgrende-lende lach zuiver als wiskunde die de gevoeligsten somstijdelijk verlamde, de onredelijke benen die dit alles pië-destalden, en alle bijhorende vormen die een mensdaarbij verzinnen kan. Een lichaam dat was geschonkenaan iemand die er niet meer was, dat was bezeten dooreen leegte die zij liefhad. Een verspilling van de natuur,van welke kant men het ook bekeek. Hier zou zij blijven,en haar schoonheid zou verhabbezakken van de wor-sten die zij samen met de anderen vrat aan de oeversvan de Gemontfoux. Zij bleef, wetende dat de heuvel la-ter haar calvarie zou worden, en ten slotte zelfs haarharde contract met de eenzaamheid. Men moest hethaar nageven, voor iemand uit het noorden. En de dagwaarop dit nieuws hier door de heuvels trok, MevrouwVerona blijft!, Mevrouw Verona blijft! hebben de man-nen zingend vlokken schuim op de rivier gepist.


IX

Konden de schapen eindelijk likken wat ze o zo moei-zaam hadden geoond, hadden de steenkappers hetleisteenstof dat zich alsmaar hoger opstapelde in hunlongen boven de gootsteen uitgekotst, waren de ther-mossen uitgespoeld, de hoefijzers geslagen, de veldengezaaid, de hooiharken getrokken, het koren gepon-derd, het beton gestort, de voeren hout geleverd en hetgeld geteld, kortom als het werk erop zat en men wouvergeten dat er ’s anderendaags opnieuw moest wordengeoond en gehoest en gespoeld en geslagen, dat menweer diende te zaaien en te trekken en te ponderen en testorten en te leveren opdat men daar hopelijk iets om tetellen aan overhield, dan, en niet eerder, trokken demannen naar de kantine van de oude katholieke cinema,voor hun slaapmutsjes. En omdat de slaap steeds zach-

ss

54


55

ter intreedt na een zege, eender welke, vormden zij pa-ren die elkaar bekampten boven de kicker, het tafelvoet-balspel dat onmogelijk gezien kon worden als een sur-rogaatversie van voetbal, maar dat helemaal op zichzelfstond en zowel qua belang als qua moeilijkheid hogerwerd ingeschat dan het vermeende origineel.

In opperste concentratie hingen ze gebogen bovenhet speelveld, lieten alle macht vanuit hun armen enschouders naar hun polsen vloeien zodat ze het houtenballetje met een droge maar luide knal naar de anderekant konden kanonneren, het liefst rechtstreeks in doel.Ze sloofden zich uit voor een schone dribbel, eenschijnbeweging, een gekruist schot, forceerden openin-gen in het spel en gingen daar zodanig in op dat ze ver-gaten dat ze zonder bier en zonder sigaret ontzettendongelukkig waren. Erger: wie het aandurfde het speleven te onderbreken om een slok of een troostend trekjevan zijn opzijgelegde sigaret te nemen werd hierop aan-gekeken; hij had het ritme uit het spel gehaald, de con-centratie verstoord. Vreugdekreten en vloeken hieldenelkaar in balans, stommiteiten werden vereffend metogenblikken van intense zelfverachting.

Opperste ernst was het, oorlog, en dat is zoals gewe-ten een veel te ernstige zaak om zomaar aan de soldatenen de machthebbers over te laten. Waardoor een partij-tje kicker zich veel beter leende om de genoegens tesmaken die mannen traditiegetrouw uit een bloedbadhalen. Het balletje ketste en kletterde, klák, ták, de hou-ten in rood en blauw geverfde spelertjes draaiden omhun metalen assen, je hoorde de schroeven schreeuwenom een drupje olie, en pas wanneer er een bevrijdend


‘olé’ zich uit twee strotten stiet en het scorebord met sa-distisch vertoon was aangepast, mocht er heel even eenstilte over de tafel vallen, en tijd om met een zakdoek degezichten droog te wrijven, waarna het balletje op-nieuw werd ingebracht, de ruggen gekromd, de hendelsklemvast omvat, en de oorlogsgeluiden zich herhaal-den. Het schoonst beloofden de dromen van de naken-de nacht te worden wanneer men de andere partij metzuivere forfaitcijfers had afgepoeierd; dan torsten dewinnaars de speeltafel de hoogte in, en dienden de ver-liezers onder het oog van alle aanwezigen onder de tafelte kruipen, als onder een triomfboog. Een vrolijke ver-nedering. Daarna doopten ze hun bezwete smoelen inde vaatwasbak van de kantine of trokken ze de aandachtvan hun rokende oksels weg met een spuitbus tegen on-frisse toiletgeuren. De strijdbijl werd altijd begraven opkosten van de verliezer, die een rondje gaf en het zichveroorloofde jicht of hernia of ander lichamelijk onge-mak in te roepen als aanvaardbaar excuus voor zijn on-dermaatse prestaties.

Meneer Pottenbakker had zijn eer weten te handhaventijdens zulke partijtjes, wellicht omdat hij een stuk vanzijn kindertijd had uitgezeten op internaat, waar patersde gevangenschap van hun pupillen meenden te verlich-ten door hun ’s avonds een uurtje ontspanning aan tebieden in een ruimte waar kickers en pingpongtafelsaanleiding gaven tot veel te veel kabaal. Een beetje be-hendigheid en inzicht in het spel had hij daar wel aanovergehouden, behalve een diepe afkeer van godsdienstmisschien het enige wat hij aan zijn internaatsjaren had

56


57

overgehouden, maar het was ruimschoots onvoldoendegeweest om hem in Oucwègne bij de betere spelers teklasseren. Zijn overwinningen – ze waren er – koester-de hij des te meer en het kinderlijke plezier dat eruit terapen viel had in zijn geval een langere houdbaarheids-datum, aangezien de anderen zich maar zo goed waan-den als hun laatste wedstrijd. De overwinningskokarde,imaginair op hun borst gespeld, verwelkte al wanneerde revancherende ploeg zich in de handen spuwde enzelfverzekerd een muntstuk in de geldgleuf schoof.

Vrouwen waren geen speelsters, tenminste, zo werddaarover gedacht, en het moet de geschiedschrijversvan dit dorpje van het hart dat er inderdaad slechts wei-nig dames zich harnasten in bluf en hun kansen waag-den in het kickerspel. Telkens wanneer Meneer Potten-bakker en Mevrouw Verona een ander duo uitdaagden,hadden ze vastgesteld hoe moeilijk het was een tweetalte vinden om tegen hen te spelen. Het kostte de anderenmoeite zich op te laden, doodgewoon omdat er geen eerte rapen viel uit een overwinning op een vrouw. Lieverdan men tegen vrouwen speelde, speelde men métvrouwen. Want wie won met een vrouw als medestan-der, die moest wel sterk zijn. Eigenlijk had hij net zogoed op zijn eentje het andere team kunnen vloeren, datwas het hele idee dat erachter stak en als dusdanig werdhet ook begrepen. In het spel een goede medestanderzijn was één ding, een goede tegenstander zijn een veelgroter ding.

Natuurlijk waren de mannen verheugd dat MevrouwVerona ook als weduwe regelmatig afdaalde naar de


kantine van de oude cinema, waar men het verleden be-meesterde door het te vergeten en vertellingen tijdenshaar aanwezigheid voorzichtig om Meneer Pottenbak-ker leidde tot zij gehard was in haar pijn. Alsof hij nooithad bestaan, alsof niemand kon geloven dat het haardeugd zou doen over hem nog eens te horen praten.Misschien dat ze daarom ook nooit werd gevraagd omdeel te nemen aan het spel: men was er aan gewend haaraan de zijde van Meneer Pottenbakker te zien spelen,hun onafscheidelijkheid (ongezond volgens sommigen)had zich ook daar gemanifesteerd. Er werd van uitge-gaan dat ze geen andere herinnering aan de kicker woubewaren dan deze die ze had opgestapeld met haarman. Bovendien herinnerde men zich dat ze de nederla-gen vlot verteerde terwijl de drang om te winnen devoornaamste spelregel was geweest.

Men nam haar aanmoedigingen op, aanvaardde haargedeelde spelvreugdes en -verdrietjes, maar dacht erniet aan haar uit te nodigen voor een duel. Tot ze op eendag een muntstuk op de tafel wierp, haar vingers zelf-verzekerd rond de handvaten van de hendels vlocht, enzei: ‘Bon, wie durft?’ Ze hadden uit haar mimiek eenparodie op hun eigen mannelijkheid kunnen lezen, enbest mogelijk dat zelfrespect hen naar andere interpre-taties dreef. Zoals: Mevrouw Verona wierp met dit ge-baar haar rouw af, ze was klaar voor een nieuw leven.Natuurlijk, niemand kreeg een nieuw leven, dat wasmaar een manier van zeggen. Het leven immers wasniet zoiets als een stuk tekst waaronder men een lijn kontrekken om in hetzelfde schriftje verder te gaan met eencompleet nieuwe tekst. Maar men bood zich graag die

58


59

illusie aan wanneer de trouw aan een herinnering demoed om verder te leven in de weg stond. Opnieuw be-ginnen, alles indelen volgens hoofdstukken omdat dieaf te sluiten zijn, en voor zichzelf blijven volhouden hoemakkelijk dit is.

Dat was de mens, en hij richtte navenant zijn historiein. Hij trok een lijn onder zijn gestructureerde genoci-den en begon een ander verhaal, waarin gelachen mochtworden, poëzie geschreven, reclame voor ondergoedgemaakt. Zodat het erop lijken mocht dat het de menswas die de mens verwierp en hem weer uitvond, steedsopnieuw, zodat hij geen uitstaans meer had met zijneigen verleden. Daarom viel het hem zo makkelijk schil-derijtjes te maken van gruwelijke veldslagen die eenshadden plaatsgevonden, en deze pittoresk te vinden.Daarom zullen alle genociden schilderijtjes wordenwaarvan de kleuren zullen worden geprezen. En daar-om, zo moet een ogenblik zijn gedacht aan de kickerta-fel, was Mevrouw Verona een nieuw leven begonnen.Omdat ze zich onmogelijk nog kon laten liefhebben alshet leven dat ze deelde met Meneer Pottenbakker nieteen ander leven was. Een nieuw leven, om te mogen ge-loven dat het oude met haar geliefde mee gestorven was.Zo en zo alleen konden de jonge weduwen weer hun li-chaam geven zonder schuldbesef, zonder gevoel vanoverspel. Want waar lijf was was lust.

Ja, de mannen wensten ineens met haar te kickeren.Jazeker. Met en tegen haar. En dat zij bang was om tewinnen gaf nu niet. Want ook zij waren bereid hoofd-stukken af te sluiten, ook de onaffe, om te mogen begin-nen aan één waarin wat vaker een vrouw voorkwam.


X

Aangemoedigd door de effecten van een fles pastis stel-den de vrijgezellen zich onder de plataan voor hoe hetzou zijn om met Mevrouw Verona te mogen vrijen. Enofschoon hun voorstellingsvermogen hun gedeeltelijktegemoet kwam in hun hang naar heroïek, kwamen zij,elk voor zich afzonderlijk, tot de conclusie dat zij, na DeGrote Gebeurtenis, als verliezers zouden afdalen naarde vallei. Ze zagen zichzelf al lopen, trankiel en schoor-voetend, naar we aannemen om de schoonheid die ookin neerslachtigheid te vinden is nog wat te rekken, dehanden in de broekzakken, en doedelig, zoals men datzijn moet wanneer de liefde naar behoren werd bedre-ven. Maar in geen enkele fantasie was het een van hentoegestaan hun loomheid uit te slapen in haar armen.Want alleen in de slaap verschuilt zich de eerlijkheid.

ss

60


61

Daar gaat men onfris ruiken, knorren, winden laten,luidop dromen. Zoveel van zichzelf zou Mevrouw Ve-rona niemand meer geven. En dus hadden ze het bed teverlaten, hun kleren bij elkaar te zoeken en erin te stap-pen, en zouden ze tot haar zeggen dat ze het begrepen.Gewond in hun eer. ‘Ik begrijp het.’ Eraan toevoegend:‘Blijf maar liggen, ik trek de voordeur wel dicht’, om dante twijfelen aan een kus en die niet te geven dan half-slachtig, symbolisch in de lucht. ‘Het spijt me,’ zou zijzeggen, niet tegen de minnaar, niet eens tegen haarzelf,maar tegen de jongeman op de foto naast het bed. Zijzou de nacht alleen doorbrengen in de moeilijke geurvan coïtus, allicht omdat zij ondertussen ook willensnillens de eenzaamheid op prijs had leren stellen. Enom uitgebreid te wenen. Dat zou de minnaar wetenwanneer hij naar beneden schreed: dat hij iemand ach-terliet in tranen. Echte tranen, zoals in de ochtend vanhet mensdom, toen men nog zout won uit een meisjes-wang.

Sommigen vonden zelfs deze fantasie te hoog gegre-pen, waren van oordeel dat de slaapkamer te stoutmoe-dig was bedacht, een plaats die als geen andere was ver-bonden met haar amoureuze verleden. In de matras hadhet lichaam van Meneer Pottenbakker vast een diep-druk nagelaten, een kuiltje waarin zij zich des avondszacht liet rollen, om in hem te passen, een absoluteschoot om in te liggen. Geen sprake van dat zij daarvoor het eerst als weduwe… En men slikte de woordenin. Niet uit schaamte, maar om ze te verorberen. Neen,aan harde, koude vloeren moest men denken. In het ge-nadigste geval werd eerst de zetel uitgeprobeerd, maar


onhandige houdingen en geklungel, en de plotse gedach-te harentwege aan handdoeken om vlekken voor te zijnzouden de pret bederven.

Natuurlijk zou de man als eerste klaargekomen zijn. Tesnel bovendien om de cadans die ze samen hadden ge-vonden ten diepste te kunnen ondergaan. Maar hij hieldzich kranig, gelovend in onvermoeibare negers waarvaner sporen in zijn blankenbloed waren achtergebleven,hen aanbiddend, aanroepend, er evenmin aan denkenddat zijn uitsloverijen voor haar al lang niet meer hoef-den, dat ze zijn uitputtingsslag voor een mannelijke gel-dingsdrang hield die hij voor hoffelijkheid verkocht.

We dringen binnen in hun fantasie, het is ons toege-staan, en zien haar liggen. Op haar rug. Ze is naakt, vol-ledig, omdat ze de speelsheid niet verdraagt van hetvrijen met hier en daar nog wat kleren aan. Dat wasvroeger, soms. Haar naaktheid dient hier om zich nietbloter te geven dan nodig, maar dat weet zij alleen. Zeondergaat maar het ondergaan is geen overgave. Haarhanden heeft ze in zijn haar, ze moest er ergens meenaartoe. En hoewel we vele kanten op kunnen met datbeeld voelen wij ons aangespoord te denken dat ze hetdoet om hem te besturen, of liever: te beteugelen, zoalswanneer ze zijn hoofd voelt zakken naar beneden. Ditniet. En hij die begrijpt: nog niet. Want hij bouwt kre-diet op, toont begrip en geduld, en zijn kop schuift weernaar boven.

Kijken we naar die handen in dat haar, dan valt onseen vinger met een kring van lichterkleurig vlees op, de

62


63

plaats waar haar ring zat, de ring, want echte ringenverdragen geen onbepaalde lidwoorden, en die ze nuheeft afgedaan. Als sommige vrouwen tijdens het over-spel, hoe overtuigd ook gepleegd, zich reeds ontdedenvan hun ring, dan Mevrouw Verona zeker. Symbolenrekenen op de animistische filosofieën van hun beden-kers, en trouwringen hebben het op dat vlak zeer mak-kelijk. Mevrouw Verona heeft haar ring op de kast ge-legd, en ze weet dat wanneer ze er ook maar even naarkijkt, ze onbeheerst zal huilen. En ze zal ook huilen.Maar niet nu. Vanavond. Vannacht. Gelegen in haardiepdruk en alleen. Dus kijkt ze naar boven, naar hetplafond zouden we denken, maar we misrekenen ons.Dwars door het plafond zal dat wel zijn. En sluit ze evenhaar ogen, dan denkt hij: wat ik nu doe heeft ze graag,dit moet ik volhouden. Hij concentreert zich op een be-weging, een plekje. Zij denkt: zijn handen handelenmaar bevoelen niet. Kon ze klinisch klaarkomen, ze zouer zich voor ingespannen hebben, niet uit goesting,maar van honger, een chemische noodzaak, maar uit-eindelijk vraagt ze hem te stoppen. Het hoeft niet zo-zeer voor mij; We hadden hier niet aan moeten begin-nen; Laat ons doen alsof dit niet is gebeurd.

Er zou geen maan mogen staan, geen halve en geenhele, en geen regen zou bedrieglijk passend mogen val-len wanneer de minnaar naar beneden gaat, te voet. Erzou niets mogen zijn, dag noch nacht, en hij zal wetendat ze op dat ogenblik een douche neemt. Die vernede-ring werd hem dan toch bespaard. Hij bleef niet slapen,hij hoefde haar niet uit het bed te zien kruipen, niet teluisteren naar het stroelende water in een belendende


kamer. Want in het wassen zocht ze nu het wissen, diealliteratie was niet te ver gezocht. Weinig mannen ver-droegen een vrouw die meteen na de omstrengeling on-der de douche kroop, en hij was er geen van. Nat ennieuw zou ze naast hem gaan liggen zijn, onoverbrug-bare centimeters haar rug van hem verwijderd, en geenspoor van samenzijn zou zintuiglijk op haar huid nogmerkbaar zijn. Het zou zijn ondergegaan in lentefris,oceaankoel, of hoe die zeepgeuren ook onterecht ophun dozen worden omschreven. De enige vreugde diehij had geschonken was aan een van haar honden, eenzoveelste velter die ze weer eens onderdak had gebo-den, en die zich oprichtte toen hij een man van de trap-pen zag komen die kort nadien allenig in gevoel en getalhet huis verliet, dolgelukkig dat niemand een bedreigingvormde voor zijn aandacht.

Ja, zo zou het zijn, dat wisten de mannen welhaast ze-ker, en het feit dat er een tweede fles pastis werd aange-broken zou hun gedachten geen andere weg doen in-slaan. Er was geen plezier gelegen aan een weduwe diehet voor het eerst sinds haar verdriet weer deed. En zevonden het raadzamer te wachten tot een ander dezeondankbare taak op zich had genomen. Hun kansenzouden ze later wagen, wanneer Mevrouw Verona heteigendomscontract van haar lichaam reeds had ge-schonden, en ze niet langer, of alleszins minder dwin-gend, aan Meneer Pottenbakker dacht als een man zichvastklonk aan haar mond. Tot die dag zouden ze methun busje naar de jonge meisjes van La Neptune rijden,zingend en drinkend, om weergaloos te grijpen en te

64


65

graaien met handen en tanden en de schepping te dan-ken om de zwakten van het vlees. Tenzij Lucie haarnaam liet zingen en op hen wachtte in de struiken en zijstrootjes trokken om de volgorde te bepalen. Zo zou-den ze het doen. Geduldig zijn, voor de bomen brachthet op. Veertien alleenstaande mannen, onder de pla-taan, onder de speitelingen van de sterren op het hemel-zwart, smakkend op een van tabak doordrongen rocheltot die dik genoeg was om heldhaftig uit te spuwen, de-libererend over een droom die ze allen probeerden vastte houden wanneer ze afscheid hadden genomen ennaar hun huizen klommen.

En niemand die hen schilderde.


XI

Keren we terug naar die koude februaridag, dan zien weMevrouw Verona nog steeds beneden in de vallei, geze-ten op een bankje dat de gemeente daar ten behoeve vanuitgeputte wandelaars had geplaatst, de hond in blindvertrouwen aan haar voeten. Ze weet dat ze niet meernaar boven zal gaan, dat dit het punt is waarop ze louternog uit verleden bestaat. Best mogelijk dat haar lichaamhet haar nog toestaat enkele jaren mee te gaan, ze rekentop de sterkte van de wil om vandaag nog dood te gaan.De sneeuw is begonnen de wereld te witten, een oefe-ning in het verdwijnen. Want alles wat zich nu gewilliglaat bedekken door dat wit zal ze nooit meer terugzien.

Ze heeft er nooit van gehouden te kijken naar de din-gen zoals men ze hoort te bekijken voor het laatst: eenstad waar men een aangename vakantie heeft doorge-

ss

66


67

bracht en die in een achteruitkijkspiegel traag verkleint,een trein die raast van streep naar stip, en het hoofd vaneen beminde dat zich uit een raampje van die trein be-vindt… Maar nu lijkt ze het prettig te vinden, dat soortkijken, misschien omdat ze al deel uitmaakt van het ver-dwijnen, wie zal het zeggen. Ze snuift de geur op van desneeuw, voldoende voor een Proust om haar tachtig jaarterug in de tijd te slaan, toen sneeuw precies hetzelfderook en zij die geur voor het eerst ontleedde, het tot eenklein balletje kneedde en nieuwsgierig in haar mondstak om het daar gestaag te laten smelten.

Maar het zijn haar vingers op dit beeld die onze aan-dacht trekken. Ze tikt ermee op de leuning van het zit-bankje. Roffelen is het. Uit ongeduld, zouden we dur-ven besluiten, en niemand die ons zo’n antwoordkwalijk nemen kan. Of om de koude te verzachten. Ookal is ze niet bang van de vriesdood die de naderendenacht haar schenken zal, tenslotte heeft zij voldoendeverhalen tot zich genomen van bergbestormers die hal-verwege hun beklimming blauwer werden, delireerden,en stierven met een gezicht dat was vertrokken van depret. Kijken we naar die vingers, dan valt ons hun merk-waardige samenspel met de voeten op. Alsof ze het pas-pelpedaal van een onzichtbare naaimachine bedient. Erzit ook een zekere structuur in haar vingergetokkel.

Tuurlijk, het is piano dat ze speelt, nu zien we het.Een vrolijk, eenvoudig wijsje dat ze ontelbare kinderenhad aangeleerd op de muziekacademie, want dat waswat ze zoveel jaren had gedaan: uren doorbrengen metbeginnende mensjes op een pianokruk, halftalentjes inhet beste geval, van wie op z’n dapperst gehoopt mocht


worden dat ze ooit een botte boston of een dronken-manswalsje zouden spelen op een verjaardagsfeest, al-lang tevreden met de voorspelbare opmerking van eender aanwezigen: ‘Maar ik wist niet dat jij piano kon spe-len! En dan nog goed ook!’ Mevrouw Verona had er vol-doende voor haar neus gekregen, bakvissen die hun be-nen onder de piano schoven op een manier die reedsverried dat ze haar lessen als een last ervoeren.

De jongens schreven zich in wanneer ze tekortscho-ten in een sport die hun aanzien had kunnen verschaf-fen, meisjes vielen voor de jurken die ze pianistes had-den zien dragen op teevee, praal waarvan ze geloofdendat ze noodzakelijk was voor de klank. Of ze waren be-haagziek en droomden ervan een opa links en een tanterechts op kerstavond te imponeren met een bijna fout-loze uitvoering van ‘Stille Nacht’, dit nadat het wichthaar verbluffende schoolresultaten aan de hele familiehad voorgelegd en in toom moest worden gehouden ofze zou ook nog haar vorderingen als ballerina hebbengedemonstreerd. De jongeren zag Mevrouw Veronahun danswoedes koelen in discotheken waar melodieënversloried uit machines kwamen en op termijn hun mu-zikale smaakpapillen aantastten, dat geloofde ze graag,en het had haar onverschillig gelaten indien iemandhaar er voorzichtig op had gewezen dat haar ideeën ge-schraagd werden door conservatisme, of veroudering.

Haar studenten hadden gefoeterd op notenleer, ver-wijzend naar rockartiesten die geen si van een re kon-den onderscheiden maar niettemin succes hadden ge-oogst, en in wier voetsporen ze hoopten te treden.Toonladders vonden ze nutteloos, de methodes van ge-

68


69

prezen muziekpedagogen werden bedankt met de po-pulaire scheldwoorden van dat ogenblik. Ze had het zelfvoldoende gezien als kind hoe ze jaar na jaar overging insteeds kleinere klasjes; het begrip discipline had zich la-ten besmetten onder het bewind van een gek met ach-terban, niemand scheen het begrijpelijk te vinden dateen instrument datgene eiste wat ooit was ingezet omde wereld met een minimum aan chaos te doen vergaan.Het leverde, heel soms, een volwassene op die het zichbekloeg veel te vroeg met muziek te zijn gestopt.

Mevrouw Verona wist dat ze door haar collega’s werdaangekeken als vrouw van. Vrouw van meneer de com-ponist, die aanzien genoot bij de ene, verguisd werddoor de andere, zoals dat gaat. Hoe langer ze les gaf,hoe minder ze zich nog thuisvoelde in het wereldjewaarin ze toch ooit haar man had gevonden. Zij: nobiel,verlegen, het meisje dat te zwaar geladen met haar cellodoor de dagen schreed. Hij: ongeduldig rokend voor hetklaslokaal, de jonge beloftevolle pianist in het dandyes-ke hemd en met de onverzorgde vingernagels. Het jaarvoordat hij naar het conservatorium trok, om er com-positie te studeren.

Tot die dag waren ze figuranten in elkanders leven,passanten in een lange gang. Nu zouden ze samen musi-ceren, een oefening, een sicilienne van Fauré, en ze zou-den het nooit vergeten. Het resultaat was erbarmelijk,haar handen hadden geblonken van het zweet en roetsj-ten over de snaren, de leraar sprak van ontheiliging.Maar heilig waren de stadsparken later nog diezelfdemaand, en heilig de armen waarin zij zich in elkaar ver-


liefden en zij luisterde naar de encyclopedische kenniswaarmee jonge knapen zo gaarne hun meisje overla-den. Algauw werd het jonge stel schalks aangesprokenals ‘Jacqueline en Daniel’, naar een celliste en een pia-nist die zodanig tragisch uit elkaar waren gerukt dathun levens wel verfilmd moesten worden. Ach, de da-gen toen alles nog knopte wat uiterlijk deze vriesnachtmoest zijn uitgebot.

En plots stond ze daar zelf op de academie, als onder-wijzeres. Piano nog wel, zíjn instrument. Tijdens depauzes in de leraarskamer aanhoorde ze de weetjewat-jes over handtassen, televisieprogramma’s, kookrecep-ten, de kwaliteiten van de nieuwe koffiemachine, waarje zijn moest voor risotto en welke wijn men had tedrinken bij een sashimi van gefileerde vis. Geeuw. Ge-sprekken waaruit MevrouwVerona zich redde met zui-nige hoofdknikjes. Wie jarig was bracht pralines mee,een kantoortraditie die haar er jaarlijks mee confron-teerde dat ze alweer haar eigen verjaardag was vergeten,waaruit anderen concludeerden dat het bergafwaartsmet ’r ging. Wat zit jij toch in dat bos te doen; Zo ga jenooit nog iemand leren kennen; Keer terug onder demensen; Pak je een man; Het leven gaat verder… Goedbedoeld, dat wel.

Het liedje dat ze daar in haar laatste uren op het bank-hout zat te tokkelen had Meneer Pottenbakker nog ophaar vraag geschreven, zoekende naar een melodie diekinderen plezier kon schenken in het pianospel. Zelfspeelde ze het vaak, in haar slaap, met haar vingers opde lakens. Voor de stoplichten had ze zichzelf er meer-

70


71

maals op betrapt dit deuntje op haar stuur te tikken. Erkwam geen denken meer aan te pas, het wijsje woondein haar vingers, in haar vingers en in haar voeten, waar-door ze één keer dromend een kruispunt was opgere-den, er niet aan denkend dat het een gaspedaal was datze induwde. Ze had dit een gemiste kans gevonden engeen andere wijze had haar schoner nader kunnen bren-gen tot, hoe blijf je dat verzachtend noemen?, de om-melanden van de lommerte?: dagdromend dat deuntjespelend zichzelf de dood in rijden.

Maar we misgissen ons wanneer we denken dat Me-vrouw Verona die februaridag een nieuwe kans omnavenant heen te gaan niet onbenut zou laten, mijme-rend op een bankje, haar hoofd: een muziekdoosje datzich nooit meer sluiten zou. Het willen, dat in elk geval.Maar ze had de koude onderschat, het weerzien met deleegte moest het liefst toch pijnloos zijn. En ze stondop. Even de benen strekken, niet meer dan dat, haar be-slissing stond tenslotte vast. De hond schudde de vlok-ken van zijn bont, kwispelde, blij als hij was met eennieuwe afleiding. ‘Er is geen soepbeen, jongen, waar-heen jij mij volgt.’ Maar dat leek hem niet te deren. ‘Ei-genlijk zouden we eerst nog een goede woning voor joumoeten vinden.’ Ze had willen uitgaan als een licht, rus-tig, en zonder effecten. En nu drong het tot haar doordat simpel sterven keihard werken is, en dat er nog veelgevraagd zou worden van haar eer deze sneeuw ge-smolten was, de rivieren voorjaarsachtig waamden ende vroegelingen onwetend het eeuwige leven uit-schreeuwden.


XII

Iedereen zou zich herinneren dat het plaatsvond in hetjaar dat er een koe burgemeester van Oucwègne werd.Een koe, jawel, om preciezer te zijn: een Blonde d’Aqui-taine, bij boeren bekend als een uitstekend vleesras.Met haar fenomenale billen was ze de majesteit van dejaarmarkten, haar vacht van zacht tapijt had een kleurdie bij de meeste meubels paste, ook bij moderne, en alsze loeide, dan nooit uit ongenoegen maar eerder als eengevatte commentator in de marge, raak en grappig. Erbestond amper een boer die zijn Blonde d’Aquitainemet behulp van stokslagen in een vrachtwagen joeg. Zijwas, ach kom, geen beest, doch een of andere schonedie na een queeste met de goden de gedaante van eenkoe had aangenomen. Bij de Oude Grieken liep het volmet verdierlijkte mensen, en hun onnozelheden werden

ss

72


73

nog altijd onderwezen zonder een zweem van ironie.En hoewel deze sentimenten hoofdzakelijk worden toe-geschreven aan kinderen die aan tafel weigeren hunvork te ploffen in het konijntje dat ze daags ervoor noghebben gestreeld, menig veehouder verkeerde in de on-mogelijkheid om zijn eigen Blonde d’Aquitaine op tevreten. Een Blonde d’Aquitaine in een wei van de vallei,dat was een gelukkig huwelijk van landschap en lijf.

Goed, er was uiteraard een burgemeester, een echte, er-kend door vorst en loon, iemand die zijn hoofd op allefeesten liet zien en daar gul trakteerde wanneer de ver-kiezingen naderden, een mens van zeer veel vlees en testroperig bloed, rond gegeten aan lunchvergaderingenen dik gedronken op recepties, die zich had te ontfer-men over verkeersborden en parkeerboetes, straat-naamgevingen en bouwvoorschriften. Hij was de hand-tekening onder jachtlicentie en visvergunning, hetwettelijk gezag, het ostentatieve gelach na elke grap, debegrijpende knik na elke zin. Men had niets persoonlijkstegen die man, maar zijn leven hield zich tussen stapelskaften op, zijn administratie bevond zich een heel eindachter de heuvels, in de stad, waar hij beslissingen te ne-men had over nog acht andere gemeenten.

Bovendien was hij verbonden aan een politieke par-tij, hetgeen hier weinig te betekenen had want of er nueen katholiek, een socialist, een liberaal of nog iets an-ders de sjerp om kreeg, de zon scheen even lang. Maarook hier was ooit een oorlog geleden, met goeieriken enslechteriken, en men had het verstandiger gevonden na-dien de politieke overtuigingen te taboeëren. Men had


nood gevoeld aan een éígen burgemeester, een die zijnbeloften niet had te verdelen over acht gemeenten, diezich ver van paperasserieën hield, en wiens publiekeboer of scheet immer pardonabel was. Iemand zondervlag, voilà. Hij zou zich maar één zaak tot taak moetenstellen: Oucwègne een legislatuur lang onderdompelenin vertier. Feesten moest hij bedenken, feesten en spe-len en verder niets. En omdat zij die leven van het landde dagelijkse loterijen van de voorspoed kennen, be-greep men dat men deze burgemeester niet zomaar tekiezen had met de middelen die de democratie onsbiedt, doch dat hij diende te worden aangeduid doorHet Lot zelve, Het Toeval. Vergaderingen zijn aan deverkiezing voorafgegaan, waarop met molenwiekendearmen standpunten werden verduidelijkt en de krachtvan een argument werd bepaald door louter en alleenhet stemvolume. Hoe werd het lot tot in Oucwègne ge-lokt, dat was de vraag.

Uiteindelijk kwam men tot de conclusie dat de kandi-daat-burgemeesters iets moesten zoeken, en dat ietswerd na een hoop palavers dan maar een raap. Men kooseen avond in de mooie julimaand uit, plaatste een tent inde vallei, en voorzag zich van zoveel nat dat gezang dienacht niet uit kon blijven. Zij die de titel ambieerdenwerden gegijzeld in de tent tot wanneer de raap verstoptwas in de velden die de oude meneer Canet voor ditdoeleind ter beschikking had gesteld. Werden de deu-ren van de tent dan geopend, dan haastten de mannenzich, dol, driest, naar buiten. Te beginnen met een spurtdie door de straten van Oucwègne ging, op weg naar develden, Elyzeeser dan één veld ooit was geweest.

74


75

Jaar na jaar liepen de mannen als opgejaagde stierendoor die straten, ieder van hen bezeten van het idee deraap te vinden. Hun haast mocht dan te begrijpen zijntijdens de eerste verkiezingen, na enkele edities had deervaring hun moeten leren dat de zoektocht dagen du-ren kon. Niet alleen waren de graaslanden van meneerCanet omvangrijk, de diepe grondkleur van zo’n raapmaakte dat je ze zó voorbijliep. Ze werd voor de helft inde grond gestopt, de andere helft (soms) bedekt ondereen laagje koeienstront, zodat de troonpretendenteneen tijdje zoet waren met het inspecteren van alle pan-nenkoekjes in het gras.

Plezierig was het wel, zoals zovele kinderachtighe-den, en dit systeem had vele symbolische burgemees-ters opgeleverd die zich telkens opnieuw uit eerbejaginspanden om de beste, de inventiefste, de leukste, de…ste ooit te zijn. Portretten zouden nooit van deze bur-gemeesters worden gemaakt, zo de duiven de aandrangvoelden hen te beschijten dan hadden ze zich te haastenen goed te mikken, want met een standbeeld zou hunroemrijk beleid evenmin worden herdacht. Maar hunonvergetelijkheid was verzekerd, oprechter ook, en nade bekendmaking van elke nieuwe burgervader danstenen zopen ze tot de edders van hun koeien op ontploffenstonden en ieder vloekend naar zijn eigen melkstoelstoof.

Iedereen zou zich herinneren dat het plaatsvond in hetjaar dat er een koe burgemeester van Oucwègne werd.De raap liet zich voor de tweede nacht op rij reeds zoe-ken, elke stront was al tot driemaal toe eens omge-


draaid, doch zonder resultaat. Viking, die dat jaar uit-trad als burgemeester en de eer had de groente voor zijnkandidaat-opvolgers te verbergen, werd er al halvelingsvan beticht een flauwe grap te hebben uitgehaald, hijzou gedurfd hebben, en op zijn herhaalde bevestigingendat de raap gewoon was verstopt zoals ze voorgaandejaren was verstopt geweest werd moedeloos gerea-geerd. De ochtend van de derde dag werd duidelijk datalleen Vincent en Damien zich nog warm wisten te hou-den voor deze uitputtingsslag, en hij beloofde spannendte worden, ware het niet dat plots de raap werd opge-merkt in de muil van onze Blonde d’Aquitaine.

Statuten waren daar om nageleefd te worden; wie deraap vond kreeg het tricolore lint omgegord en zou zicheen jaar lang de majordomus van Oucwègne mogennoemen. De koe werd burgemeester, niets aan te doen.Ook bepaald door de statuten: dat de kersverse burge-meester in de 2-chevaux van Benjamin in triomf vanafde wei tot aan de feesttent werd gereden. Zeker, de koezal gedacht hebben dat haar moment daar was toen zemet man en macht in het kleine karretje werd gewurmd.Zij zal aan kapblokken en besmeurde beenhouwers-mutsen hebben gedacht. Haar toekomstbeeld: in plak-jes gesneden in een papier met rood-wit ruitjesmotief.Maar toen zij in de tent arriveerde en daar van jan en al-leman vol op de mond een zoen ontving, toen zij haareigenaar in de microfoon hoorde beloven dat zij gezienhaar functie niet naar het abattoir zou worden gedra-gen, en toen zij uiteindelijk een trog bier kreeg aange-reikt, werd ze rustiger. Ook opgenomen in de statuten:dat de uittredende en de intredende burgemeester met

76


77

elkaar een dansje pleegden. Hetgeen geschiedde. Vikingwas niet zo’n parendanser, nooit geweest, maar hetnummer dat hij met de koe ten beste gaf demonstreerdezijn vorderingen op dat vlak. Het einde van dit feest isonttrokken aan de herinnering, maar het lijdt geen twij-fel dat eenieder, vermaagschapt door de vriendschap, erin elkanders armen de doodsklok heeft vergeten.

Blonde d’Aquitaine, de eerste vrouwelijke burge-meester in feite van het dorp, stond sinds die dag in haarweide met een lint om haar spek. Wie de weide passeer-de schonk haar een vriendelijk ‘dag mevrouw de burge-meester’, en op hoogdagen werd ze op lookbroodjes ge-trakteerd. Maar feesten organiseren deed ze niet.

Soit, iedereen zou zich wel herinneren dat het plaats-vond toen zij burgemeester werd, en het was Charlo diehet nieuws als eerste onder de roddels bracht: MevrouwVerona was met een man gezien. Meer nog, MevrouwVerona was met een man in haar bos gezien. De man indat bos had bovendien een kostuum gedragen, van koptot teen geëndimancheerd, iets waarvan een mens vanhier meteen de lachstuip kreeg. Niet kon worden beves-tigd of ze zijn hand vasthield. Maar ze had kort nadienCharlo de opdracht gegeven om de boom te rooienwaaraan haar man zich destijds had opgeknoopt, totgrote vreugde van de echtelozen. Want dit was eenkeerpunt, duidelijker kon het niet worden gesteld. Me-vrouw Verona had haar rouw definitief afgeworpen. Zozij met die gekostumeerde rotkop iets begon, dan washet nu zaak af te wachten tot ze borden door de kamersmeet, en kon men zelf zijn kansje wagen. Dat zij ver-


domd ineens die zo geladen boom liet slopen…Koeien, ze waren bodes van het schone. Dat ze heilig

waren wist men tot dan alleen nog maar in India.

78


79

XIII

Toen Rosetta Courthéoux de rolluiken van haar win-keltje voor het laatst naar beneden liet wist iedereen datde jaren van eenzaamheid en isolatie definitief aange-broken waren. Traag had ze die rolluiken naar benedengelaten, zoals vlaggen na de taptoe, maar men zag haarleeftijd over het hoofd als men in al die traagheid ietssymbolisch legde: aftakelen was het enige waarin zenog een beetje vaart kon steken, en voor het overige wasRosetta Courthéoux haar gevoel voor ritme kwijt.Links en rechts was ze er al langer op aangesproken(‘Mens, wat sta jij nu nog altijd in jouw winkeltje tedoen, zou je niet liever gaan genieten van de tijd die jenog rest?’), maar voor een kleine zelfstandige is hetpensioen geen geschenk, en uiteindelijk verzekerde zezich van haar dagelijkse babbels zolang ze aan haar

ss


schenkbank stond. Zowat van alles had ze in haar levenverkocht, en wat ze niet kon aanbieden sloeg ze na devraag meteen in, dikwijls in te grote voorraden. Ieder-een herinnerde zich hoe de bokalen met opgelegde ha-ring achttien jaar lang op het schap hadden gestaan, on-verkocht. Kinderen kwamen zich aan die bokalenvergapen, met grote ogen starend naar het biologischeproces van de ontbinding. Moeilijk verkoopbare groen-ten hadden in hun conservenblikken jaren ongemoeidkunnen gisten, hetgeen soms resulteerde in een open-spattend blik en de geur van somma sommarum dui-zend liter stront die voor weken in haar winkel hing.

Maar niets achtte ze onverkoopbaar, de modernesalesmanagers hadden dit principe van de kruideniersafgekeken, en zij verzekerde zich van een plaats in devoortdurend opgediste verhalen toen ze haar achttienjaar oude haringen daadwerkelijk verkocht kreeg, aaneen Zweed, traditioneel gesteld op een maaltijd vanbedorven vis. Het was een princiepskwestie van haargeen enkel product dat ze ooit had ingeslagen uit haarstock te verwijderen. Ook toen duidelijk werd datOucwègne ten dode opgeschreven was en de laatstge-borene hier begon te beharen op onaangename plaat-sen, vertikte ze het haar dozen met luiers uit haar inven-taris te verwijderen. En zie, ook die dag kwam, waaropde mensen in haar winkeltje stonden, wachtend tot elkeklant was uitgekletst en zij als enige overbleven, en danvroegen: ‘Rosetta, die luiers die jij hier zoveel jaren gele-den verkocht, heb jij daar nog een paar van in uw garagestaan?’ De maten waren te klein, zoveel is zeker, maarals je ’r een onderbroek overheen trok waren die luiers

80


81

nog geschikt om er de eerste slijtagelekken mee te ver-bergen.

In haar hoofd stelde Rosetta meer vertrouwen dan inrekenmachines, die ze te traag vond en ervan verdachtintellectuele luiheid te veroorzaken. Het bedrag dat deklant had op te hoesten had ze in geen tijd bij elkaar be-cijferd, en werd ze ongelovig aangekeken door iemanddie in warenhuizen zijn geloof in het bestaan van alge-bra was verloren, dan trok ze vlug-vlug kolommen in demarge van een oude krant en hermaakte ze de sommenluidop als bewijs. Aan betaalkaarten was ze evenmin,wat had je nu aan geld dat men niet vast kon nemen?Voor zichtbare goederen had men met zichtbaar geld tebetalen, zo simpel zag zij dat.

Omdat de wereld in die richting was geëvolueerd datmen een cijfercombinatie had te onthouden om z’n ei-gen geld uit een muur te halen, en omdat de dichtstbij-zijnde geldverdeelmachine zich twintig kilometer ver-derop bevond (een reis die zeker de ouderen steedsminder ondernamen, en wanneer ze het deden was hetvaak voor niets aangezien dergelijke machines dikwijlsleeg waren), gaf Rosetta Courthéoux makkelijk uitstelvan betaling. In de kladschriftjes die ze bijhield noteer-de ze het toegestane krediet achter de naam van deschuldenaar, iets wat gezien haar olifantengeheugenniet nodig zal zijn geweest, ware het niet dat Corneillede laatste twintig jaar van zijn leven met het excuus wasafgekomen dat de bankautomaten zonder biljetten za-ten, de bus naar de stad niet was komen opdagen, zijnkaart was ingeslikt…, maar dat hij morgen zou komen


betalen, zonder pardon, en hij zwoer het op de ziel vanzijn moeder en de kop van zijn hond. Het was telkensmaar om een brood gegaan, een pakje tabak, een blikbier, en hoewel zij zeer goed wist dat Corneille nooitmaar dan ook nooit zijn rekeningen zou vereffenen,bleef ze hem alles op de pof verkopen. Corneille waseen sukkelaar, haar haast dagelijkse aanleiding voor hetleveren van een goede daad.

Een dinsdag zonder geschiedenissen was het toenCorneille in haar winkeltje om zijn as stond te draaien,iedereen voorliet met als excuus ‘Ga maar, ik heb tijd’,en dat Rosetta dacht: ‘De stakker, ook hij is nu zover,straks zal hij beschaamd een doos luiers vragen, belo-vende dat hij ze zo spoedig mogelijk zal komen betalen.’Maar toen hij uiteindelijk als enige overbleef diepte hijzijn portefeuille uit zijn achterzak, een lap leder die devorm van zijn bil had aangenomen en haast uiteenvielals een oude bijbel, en zei: ‘Rosetta, ge moogt mij uit uwschriftjes schrappen, ik ben namelijk tot aan de bankgeraakt.’

Wat haar nog het meest verbaasde was dat, toen ze’s avonds in haar schriftjes zijn sedert twintig jaar opge-stapelde schuld narekende, zij vaststelde dat ook Cor-neille thuis over kladschriftjes moet hebben beschikt.De som die hij daar net voor sluitingstijd op haar tafelhad gelegd klopte tot op de laatste centiem. Had Cor-neille voor het eerst in al die tijd zijn lakens ververst enzo zijn spaarcenten teruggevonden, was hem een erfe-nis in handen gevallen of had hij het weinige dat hij be-zat geïnvesteerd in de nationale loterij? Of was hij eenvan die vele rijken die er een armluizige levensstijl op na

82


83

hielden uit angst een keer te veel te moeten trakteren opcafé? Ze zou het hem nooit vragen, zoveel beleefdheidbezat ze wel. Maar nu dat geld daar op haar tafel lag be-greep ze dat Corneille haar vorm van pensioensparenwas geweest. Ze kon haar boedel sluiten en trutselendnaar haar einde gaan.

Het was onomkeerbaar, niemand die zich illusies maak-te; Oucwègne zou zich nu spoedig voegen bij de namenvan al die andere dorpen die waren geslachtofferd voorde heilige mobiliteit: Bergimont, Charnet, Chersin, Se-drones, Franfays…

Iemand had zich hier ooit gevestigd, een jager, eenvisser, en toen hij het gezelschap kreeg van anderenhadden ze een naam moeten bedenken voor het plaats-je, want niemand mag nooit van nergens zijn, wat nietbenoemd kan worden neemt aan geen verhalen deel. Ie-mand zal de naam Oucwègne hebben voorgesteld, enna het degusteren van de klanken had de gemeenschapdie naam aanvaard en in het hart gesloten. Die naamzou een toekomst krijgen, een verwachting als hij inmeisjeshandschrift op een enveloppe stond. Vogelshadden geen namen nodig, iedere lente zouden zij van-uit het zuiden naar hun villegiaturen wederkeren, en zijzouden dat blijven doen. Maar de mens, die was hierweg, die moest gaan daar waar de mens een massawerd, en waar de stenen stad.

Zij die bleven, een kleine veertig, wel, zij bléven. Ten-zij ze kinderen hadden, want die tragedie was hun voor-gespeeld door Vincent, langs alle kanten vastgeklonkenaan dit dorp, Monsieur le Président, maar op een dag


volgens zijn kinderen te oud om hier achter te blijven.Een reus, Vincent, groot en rond met een klok in zijngezwollen keel waarmee hij de kikkers overschreeuwdeals hun gekwaak hem irriteerde. Iemand die geloofdedat een dagelijks dieet van vijf biefstukken hem onster-felijk maakte, al pafte hij onophoudelijk zelfgerolde pie-ren zware tabak. Het waren echter zijn nieren die hemparten speelden en die van hem een stenenpisser maak-ten. ‘Je drinkt te weinig!’ had Mme Lunette gezegd, enze moest er ‘Water!’ aan toevoegen om haar geloof-waardigheid te redden. Hij kreeg geen water binnen.Water, dat was voor de koeien, hiermee zichzelf eraanherinnerend dat Mme Lunette nog steeds een beesten-dokter was. En hij zou geen water drinken, van zijn le-ven niet, hij had ook nog eergevoelens. Maar zijn kinde-ren drongen erop aan dat hij zou verkassen naar de stad,naar een van die tehuizen waar ouderen door witteschorten werden opgewacht. Comfort zou er zijn deelzijn, maar een tweede stukje vlees zou hij in die tehui-zen natuurlijk niet meer moeten vragen. Hij was hiersteeds de sterkste geweest, de hercules waar iedereenmaar al te graag een beroep op deed, en het was ookhartverscheurend hoe die man, immer nog imposantvan formaat maar zonder kracht, in de auto werd gezetdoor zijn kinderen. Hij vervloekte hen, dreigde ermeemorgen reeds te sterven om hun geweten te koeioneren.Spuwend reed hij de heuvel af, kijkend naar de bloeme-rante winterluchten die hij altijd al had liefgehad ennooit meer terug zou zien tenzij vanachter veel te pro-per vensterglas.

En zij die bleven, nu nog negenendertig in getal, wel,

84


85

zij bléven. Met hun pétanqueballen en flessen anijs on-der de plataan, en hun liedjes van Aznavour die steedsmeer begonnen te klinken als een aftelrijm.


XIV

‘U moet me maar vergeven dat ik het zo cru stel, maar uwman zou het mij veel makkelijker gemaakt hebben doorzich op te hangen aan een spar.’

Tja, dat bos. Het was het einde van de schoontijd, de pe-riode waarin de bosbeheerders nog geen bijl bekeken enuit hun domeinen bleven. Alleen zo konden de eek-hoorns en de roofvogels aan hun horsten bouwen, al-leen zo keerde het leven onder en in het geboomte weer.De bomen, ze hadden evenzeer de dieren nodig als om-gekeerd. Begin juli snoerden de mensen voor het eerstsinds maart stevig de veters van hun bottines dicht entrokken ze met kleine hartjes hun bossen in, natrekkendwat de late voorjaarsstormen hadden aangericht, waarde bliksems met hun schichten de beuken schaloos

ss

86


87

schoten, waar de herten hun maaltijden van jonge, sap-pige scheuten hadden genoten. Zij die hun hout op stamverkochten duidden met verf en kwast de aan te biedenbasten aan of merkten de ter dood veroordeelden dooreen stukje schors te verwijderen.

Veel was hier veranderd, en je hoefde het onderwerpmaar aan te raken of de plaatselijke exploitanten zou-den een snede tabak tussen hun vingers nemen en je hethele verhaal in schone vloeken ten geschenke geven.Over hoe de houthak vroeger had geloond. Toen demens nog in de darmen van de aarde schartte en er ko-len delfde. De vraag kon niet worden bijgehouden, wantsteeds dieper ging men wroeten in de ondergrond, ensteeds heviger diende men de mijnschachten te stuttenmet goede balken, dat er niet genoeg kon worden bijge-plant. Geld, meneer, poen, mevrouw, een bos bracht indie dagen kluiten op. Maar de mijnen gingen dicht, in-eens, ze werden de stille graven van vele aren opge-offerd woud en nimmer teruggevonden Italianen: jongekerels, vastberaden op een dag naar Lettomanopello ofgod weet welke naam voor welk een heimwee weer tekeren om er het mooiste meisje vanonder de campanilein hun armen te nemen. Bedolven op een onheilsmor-gen. Ach, ook zij die om hen rouwden zijn intussenheengegaan.

Kisten, daar zijn de bomen de dagen nadien nog inopgegaan, voor hen die in stukken en brokken nog kon-den worden opgehaald. Goedkope kisten, van de sim-pelste planken, want de ramp trof alleen de nederigen,zoals de kranten in die dagen schreven. Maar daarnawas het liedje uit. De kolenputters verdwenen, de kom-


pels waren weg, en met hen de vraag naar hout. Om-schakelen naar andere houtsoorten, bijvoorbeeld voorde meubelmakerij, dat deed je niet meteen. Een beetjeboom zie je pas staan na dertig jaar, maar een tafel krijgje daar niet uitgezaagd.

Daarenboven, de oorlog aan de bomen werd pasgoed verklaard, en het kan tegenstrijdig klinken, doorhet plastic en het aluminium dat ineens de huizen vulde.De vraag naar hout zakte, de economische waarde vanzo’n bos was ongeveer nihil, en de meeste bosbeheer-ders deden dan maar iets anders voor hun boterham.Kwam bij dat ze ondertussen tot diep in de woudenrond de Amazone waren doorgedrongen, onbeschaamdkappend wat daar eeuwig zonder menselijke bemoeie-nissen had mogen reiken naar de hemelen, vele voetbal-velden tegelijk per uur. Per minuut. En het papier, datrecycleerde men. Een stommekloot die nog aan bos-bouw deed, en hier en daar een solipsist, iemand die demens dermate binnenstebuiten had gekeerd dat hij erwel misantroop van worden moest, en die onder zijnmatras nog geld had dat hij zorgeloos kon steken in zijneenzaamheid. Maar verder: niemand.

Of toch. Brandhout, daar deed zo nu en dan nog ie-mand in. Brandhout en kerstgedoe.

Mevrouw Verona was met die gekostumeerde heer hetbos in gegaan en dacht aan kathedralen. De vergelijkingkwam van Meneer Pottenbakker die, toen hij de compe-titie tussen de dominante bomen stuurde, inzag dat hijnooit de resultaten van zijn arbeid te zien zou krijgen.Gezonde bossen hebben oude, trotse stronken nodig,

88


89

zij bevaderen als het ware de kleintjes, stellen een voor-beeld, en verdelen eerlijk het licht. Wat waterlot of won-den had, moest worden verwijderd, op draaigroei stondde kettingzaag. Alleen de rechte exemplaren met fijnebetakking en een mooie diepe kroon werden geselec-teerd als toekomstboom. Stamfoeragerende insectenen hun prooien gaven daar de voorkeur aan, spechtenrikketikten er het liefst hun huizen in, een bos zonderreuzen was omzeggens dood. Maar geen enkele bos-bouwer is het ooit vergund geweest geniet te hebbenvan zijn hulp aan de natuur. Je moest, jazeker, de geestvan kathedralenbouwers hebben: iets te beginnenwaarvan je nooit de voltooiing zou mogen zien. Eenkleine ingreep, zelfs een voetstap in het rottende gebla-derte, het plukken van een cantharel, het veranderde deloop van de komende tweehonderd jaar. Het had Me-vrouw Verona kunnen troosten, te kijken naar de bo-men die haar man had vrijgesteld, te zien hoe zij inmid-dels al zachtjes waren opgeklommen naar de zon. Enmisschien had het ook hem kunnen troosten, in de se-conden voorafgaand aan zijn sprong, dat er over eeneeuw of twee zou worden gepaard en gebroed op eenstronk die hij ooit had gekorfd. Van boswachters is hetgeweten dat zij doorgaans rustig sterven, zij maaktenhet leven immers groter dan henzelf.

‘Dit is een loofboom,’ zei de man, een luthier, want datis de naam waarmee cellobouwers zich zoveel lieveraangesproken weten. ‘U zou moeten beseffen dat cel-lo’s van naaldbomen worden gemaakt. Spar bij voor-keur.’ Mevrouw Verona wist wel degelijk waaruit een


cello werd gemaakt, die les moest je haar niet spellen.Fijnspar voor de klankkast, gekapt in de Karpaten ophet einde van de winter, als door de boom bijna geen sapmeer stroomt. Esdoorn voor de krul, ebbenhout voorde stemsleutels en pernambuco voor de stok. Maar haarbesluit stond vast, van het hout van de boom waaraanhaar man zich had opgeknoopt wou zij een cello. Devolledige cello.

‘Mij goed, maar als uw instrument bij nader inzienblijkt te klinken als een kaasrasp, heeft u dat zelf ge-wild.’

En dan was er nóg een obstakel. Jong hout is weer-barstig, beeldhouwers weten daar alles van. Zij schui-men scheepswerven af, op zoek naar afgedankte botenmet vermoeide masten. Want hout verliest traag zijnstrijdlust, en al was het nog om er het mooiste gezichtjeuit te beitelen: het zou klieven, versplinteren, barstenals het niet eerst een aantal jaar gelegen had. Als uit dezeboom een cello moest worden gemaakt, dan deed Me-vrouw Verona er goed aan het geduld op te brengen omhet hout twintig jaar lang op een droge plaats te latenrusten.

‘In dat geval leef ik nog wel twintig jaar, als het echtmoet.’

De cellobouwer, pardon, de luthier, knikte. De groot-ste virtuozen hadden bestellingen bij hem geplaatst, deklank van zijn instrumenten zou tot in de eeuwen dereeuwen te beluisteren zijn op allerhande registraties,laureaten van internationale concoursen weigerdenandere cello’s te bespelen dan deze die in zijn atelier wa-ren gemaakt, en zijn prijs was navenant. Aan de moei-

90


91

lijkste verzoeken had hij voldaan, maar een violoncelvan een loofboom waaraan een geliefde zich had opge-knoopt, dat was hem nog nooit gevraagd. Twintig jaar.En hij wreef over zijn gezicht, als om te voelen hoe de ja-ren reeds aan zijn vel hadden gezeten. ‘Het zal uiteinde-lijk mijn zoon zijn die u deze cello maakt, tegen die tijdzal hij het vak beter beheersen dan ik het ooit heb ge-daan, dat garandeer ik u.’

Twee mensen tussen de bomen, pratend over de voordie bomen futiele kloof van och god och here twintigjaar.

Lang op voorhand had vastgestaan dat het Charlo zouzijn die deze stronk zou neerleggen. Gewoon, naar eenbetere houthakker kon je lang zoeken. Ooit was hethem als nationaal kampioen vergund geweest deel te ne-men aan de wereldkampioenschappen houthakken, envelen zagen in hem de man die de jarenlange hegemonievan Canadezen en Lappen had kunnen breken. Nie-mand liet preciezer een boom vallen dan hij. Op deplaats waar je ’m hebben wou, geen drie centimetermeer naar links en geen drie naar rechts, daar viel zijnboom. Maar om de wereldtitel werd dat jaar gestredenin het hol van de leeuw, Winnipeg, waar ’s winters hetsnot in stalactieten aan houthakkersneuzen hing, en alser iets was wat Charlo in zijn hele leven niet overwin-nen zou, dan zijn vliegangst en zijn wantrouwen tegen-over vreemde gerechten. Zijn afmetingen waren die vangezonde berken, een veel te grote faun om wiens benende grootste broeken spanden, met knieën die kapotgin-gen van het gewicht en verhalvezoolde schoenen die


nooit langer meegingen dan een jaargetij. De zachtaar-digste van Oucwègne, die dagelijks als tegengewichteen halfuur lang lukraak een mens uitschold, om hethart en het gemoed licht te houden enerzijds, en om zijnwoordenschat te onderhouden anderzijds. Houtvestersmoesten over dat laatste waken, zij zwegen te lang en tevaak, waren de mens ontwend. Zij floten niet naarmooie meisjes, ze ritselden. Nu bekeek hij langdurig deboom waarvan hij zeker wist dat Meneer Pottenbakkerzich eraan verhangen had, en vroeg Mevrouw Verona ofze zeker was.

Hij nam zijn kettingzaag, chookte.

De stilte is dikwijls intenser wanneer ze is terugge-keerd. Wanneer een boom zijn nederlaag aanvaardt enkrakend kapseist stuift al het leven op en weg. Er wordtgekraaid en gekrast, takken knakken, het regent dons enveren, konijnen vluchten naar hun schuilkelders. Al bijal is het contact van de titan met de grond nog zacht,men heeft het meestal luider verwacht. Het is vooral derest van het bos dat kabaal maakt en in opstand komt.Hebben alle schepsels de schade getaxeerd, dan keert destilte weer. Er wordt gekeken naar het licht dat op dezeplaats nog nooit zo fel naar binnen viel. Een plaats isvrijgekomen, de strijd kan beginnen want door iets ofiemand zal ze worden ingenomen. Zo is het voor de bo-men, zo is het voor de mens.

Traag als een begrafeniswagen rijdt een camionwaarop een boomstam werd getakeld door de straten,en men hoort hem met dezelfde eerbied voorbij te ste-ken: rustig, zonder getromp. Ook over Oucwègne viel

92


93

die middag een rouwvoile toen de bewoners die bewus-te boom zagen afgevoerd worden, alsof Meneer Potten-bakker een tweede keer werd begraven. Geen kruiste-ken werd geslagen en geen hoed werd afgelangd, maarhun gedachten waren dompig en hun magen voeldeneven leeg. Maar een plaats was vrijgekomen: MevrouwVerona ruimde met die boom een groot stuk van haarverleden op, tot de goed verborgen vreugd van elke celi-batair. Doch die boom, hij zou terugkeren, als cello, datkregen ze gauw te horen van Charlo. Er was geen min-naar die hun het pad zou effenen, geen aandenken datverdwijnen moest. Waarop iemand grofweg mompel-de: ‘Als ze niet oplet groeit ze straks nog dicht daar van-onder.’ En niemand die eraan dacht dat het misschiendatgene was wat Mevrouw Verona gelukkiger had kun-nen maken, te mogen dichtgroeien daar vanonder, omer te bewaren wat er ooit was ingegaan.


XV

Letterknechten zouden haar berispen en ’r zeggen datze was gaan leven in haar eigen kreupeldicht, daar waarde liefde boventijdruimtelijk en zelfs groter is, waar hetbestaan wordt losgekoppeld van alle wetten waaroverNewton en consorten zich ooit het hoofd gebrokenhebben, zodat het er ondraaglijk op lijken moest dat deliefde geen deel was van het bestaan. En toch, toch.Haar geliefde mocht dan wel overleden zijn, heenge-gaan was geen woord dat ze daarmee in verband konbrengen. Anders dan de ideeën waarmee paragnostende troostelozen zo vaak reeds hebben uitgemolken – zewóu ontroostbaar zijn – waren die van haar, maar ookdeze kwamen erop neer dat Meneer Pottenbakker haarvergezelde waar zij ging.

Als zij door het raam keek naar de vallei, dan keek ze

ss

94


95

met hem. Als ze at, dan at ze met hem. Ook daarom datze er nooit bij haar bezoek op aandrong te blijven eten,ze verkoos de intimiteit van de gedachte, het gevoel, en-kel met haar man te tafelen. Zij met hun twee, en eenfles die half zo traag als vroeger naar haar oorspronke-lijke leegte schreed. Dat ze hierbij soms luidop tegenhem sprak wist ze, het was niet iets wat haar ontsnaptewaarop ze nadien pijnlijk geconfronteerd werd met hetgemis. Volledige gesprekken waren dat overigens niet,hier was geen waanzin in het spel. Zinnetjes. Zo nu endan. ‘Een warm bad zou mij deugd doen, jongen.’ Of:‘Mijn student, Bossart, je weet wel, speelde vandaagweer piano alsof hij teksten overtikte.’ Nogmaals, zeverwachtte niet dat hij zou opstaan om haar een bad tedoen vollopen, of dat hij haar zou vermaken door met-een een imitatie van een pianist achter een schrijfkla-vier ten beste te geven. Ze hield ervan op een toon tepraten zoals ze destijds met hem praatte, een specifieketoon die ze was gaan ontwikkelen tijdens hun samen-zijn, een toon die ze tegen niemand anders dan hemooit had aangeslagen, en die ze was gaan missen in haarstem. Met hem was ze eigenschappen van haarzelf gaanmissen, door deze even weer op te rakelen leek hij aan-raakbaar.

Wat men kan vinden in een omstrengeling zocht zeop door zijn kleren aan te trekken. Vooral zijn slobber-pulls met de grote, gebreide kragen die hij was gaan dra-gen sinds hij zich begonnen was te schamen om het lit-teken dat de verwijdering van een vuil geboortevlekje inzijn nek had achtergelaten. Uiteraard had ze gevondendat ze hem tot in het absolute liet sterven toen ze die


pullovers voor het eerst weer in de wasmachine deed,iets wat ze zo lang mogelijk had uitgesteld, maar uitein-delijk mocht ze tot haar vreugde vaststellen dat zijngeur de aanvallen van de wasproducten overleefde.

Van alle dingen die nog mogelijk waren deed ze dithet liefst: in de zetel, haar neus verstopt achter zijn op-staande kraag, een boek lezen. Na vijf bladzijden vroegze zich dan steevast af wat ze zopas gelezen had maardacht er niet aan terug te bladeren en de draad van hetverhaal weer op te nemen. Het was niet zozeer het lezendat haar veel kon schelen, het was de handeling van hetlezen, het feit dat ze daar zat in zijn kleren, als zat zedaar in hem, en dat weer een dag verleden was en zijmet hem genoot van de weinige tijd die een mens magdoorbrengen in opperste onnuttigheid.

Ook de mannen van Oucwègne die bij haar over devloer kwamen om een klusje op te knappen zeiden het:Meneer Pottenbakker zit nog altijd in dat huis! Je kanzijn aanwezigheid voelen! Thrillerauteurs die de mens-heid in haar behoefte aan angst voorzien zouden dit ge-geven aangrijpen om het over geesten en dwaallichtente hebben. Of ze zouden met de stijlfiguren die ze tehunner beschikking hebben iets willen uitleggen watzijn verklaring vindt in zijn onuitlegbaarheid. Zij kwa-men maar al te graag, de mannen van Oucwègne, engrepen de herstelling van lamp of dak of wat dan ookvast als een alibi om hun charmes uit te proberen, het tehebben over de zonde van de eenzaamheid. Telkensdapper in hun voornemens zonk de moed hun in deschoenen wanneer ze dan uiteindelijk in dat huis waren,want weinig wisten zij van de liefde, doch voldoende

96


97

om hier te zien dat Mevrouw Verona er nog steeds deintresten van inde.

Het waren de nachten, lodig en te lang, die haar een illu-sie in de weg stonden. Steeds kramakkelachtiger hielddat huis zichzelf nog recht, en ze wist dat het nog span-nend zou worden wie er het eerst aan renovatie toe zouzijn, zij of het huis. In bed luisterde ze naar alles watzich aan de wind gewonnen gaf, een dakpan, een bloem-pot die met zich liet sollen in de tuin. Maar ook zonderwind; het huis kraakte, als deed het dat uit eigen bewe-ging zoals mensen soms hun vingers kraken, om de ge-wrichten even los te maken. Had ze op dat ogenblik eenverdwaalde hond in huis, dan hoopte ze maar dat diezich thuis zou voelen zoals zij het hem van harte gunde,en de moed had om te blaffen of te grommen naar alleswat hij niet thuis kon brengen in de klankkast van zijnnieuwe omgeving. De periodes waarin ze geen enkelehond een dak aanbood drong het tot haar door dat zeop Meneer Pottenbakker rekende, die uit bed zou stap-pen, met bonzend hart naar beneden zou gaan, gewoonom vast te stellen dat er geen inbrekers waren, hetgeenhij eigenlijk altijd bij voorbaat had geweten. Haar ont-brak de moed om naar beneden te gaan. En stel dat zehet deed en oog in oog stond met een mens van slechtewil, wat zou dat voor een betere afloop hebben ge-zorgd? Ontoereikend waren op die ogenblikken haarideeën omtrent Meneer Pottenbakker zijn aanwezig-heid. Hij was dood. Dooddood. En dood was hij wan-neer de onweders hun stroboscooplichten op Oucwèg-ne richtten. Zij stond niet machtelozer zonder hem


tegenover zoveel natuurgeweld, haar angst was in geenarmen weg te dodijnen, ook niet in de zijne; maar toenhij nog leefde hadden zij er een gewoonte van gemaakttijdens ieder nachtelijk onweer naar beneden te gaan enzich in de zetel te bedrinken. Ze telden de verwoestendeseconden tussen bliksemschicht en donderslag, als be-zworen zij daar het stekeblinde fatum mee. Zonderhem vond ze de courage niet naar beneden te gaan, enaan haar honden had ze in zulke gevallen niets. Diekropen weg in de kleinste hoekjes van het huis, begroe-ven hun kop onder hun poten vanuit een filosofie dieniet alleen aan struisvogels zou mogen worden toege-schreven.

Deze onweders herinnerden haar eraan dat zij eenmeisje van het noorden was. Zij die hier in de heuvelswaren opgegroeid, waren gewend aan het gekletter dathier twee keer per jaar nachtmerries schonk aan wie deoorlog nog had meegemaakt. De groten worden aange-kondigd met een stilte, de vogels schrapten de fioritu-ren uit hun partituren en zwegen voorwereldlijk. Vanver zag je de verwoesting komen, het uitspansel spoogkleuren waar geen enkel kind in zijn krijtjesdoos naargreep. Het gerommel schoof op. En finaliter hing dehele wolkenvloot boven het dorp, urenlang, het speel-goed van een daapse god. Het uitspansel, het brulde,om alles wat het ooit is aangedaan en nog zal wordenaangedaan. Hoeveel truien van haar man ze ook aan-trok, het hielp niet. Tijdens de hevigste onweders had zesoms even overwogen het gezelschap van iemand op tezoeken, ergens aan te kloppen en te zeggen: ‘Praat metmij, drink met mij, tot die razernij voorbij is.’ Maar ze

98


99

was bang voor de valse verwachtingen die ze zou los-maken, en voor de lacherigheid van de mannen die zei-den: ‘Je moet denken dat zo’n weerlicht een fotosessieis, en lachen.’ Ruwaards wie het was toegestaan angst tevoelen voor de natuur, maar niet om dat openlijk toe tegeven.

Het meest geïsoleerde huis in een steeds geïsoleerderdorp bewoonde ze. En voor zover men dit kon nagaanwas het steeds bewoond geweest door buitenstaanders,mensen van buiten Oucwègne, die het isolement nogromantisch benaderden en dat later afbetaalden metgrote happen uit hun verstand. Men herinnerde zicheen wereldvreemde, een halve gitaan, die dansend pa-tronen leegschoot op de muren en het plafond toen dewaanzin hem in zijn netten kreeg. Men bewaarde ge-dachten aan een vrouw die zich een miskraam zoop,haar lege flessen naar de bomen slingerde, en uiteinde-lijk met een ambulance werd afgevoerd naar een plaatswaar zij in pyjama mocht versimpelen, tot de Heer haardwaze lach opsteef en haar opnam in Zijn kudde zali-gen. Men viel in herhaling, maar geen glimlach was langveilig in dat huis, Mevrouw Verona zou er goed aandoen haar heuvel te verlaten, te verhuizen. Niet de een-zaamheid zou haar verdwazen, die was haar vreemd.Het was de allenigheid, en die vertikte ze op te geven.Zij was alleen en zou het blijven. Want alleen alleen her-innert een mens de mens gepast aan twee.


XVI

Van alle redenen waarom de oude en de jonge meisjesmooi en liefdevol hun benen spreiden, is er aan het be-spelen van de cello veruit het minste aandacht reeds be-steed, en ook nu zal van dat verlies zeer weinig wordengoedgemaakt.

Liefdeslang en niet langer zou een leven mogen duren,en er was een schokje door haar lijf gegaan toen menMevrouw Verona liet weten dat de tweede laag kleurlo-ze lak op haar instrument werd aangebracht, wat zoveelbetekende als dat er twintig jaren waren verstrekensinds die boom werd neergehaald. Het waren de traag-ste jaren uit haar bestaan geweest, afgedobbeld vanhaar moeheid en opgedrongen door de honden die zichsteeds verdwaalden tot ze hun nieuwe meesteres be-

ss

100


101

waakten. Maar ze waren vergaan, voegden zich bij hetverleden waar ze nog even mochten composteren toteen herinnering.

Ze was oud geworden maar niet uit zichzelf, zoalsdat soms met iets van tederheid aan boeken wordt toe-geschreven. Ze was oud, jawel, alles was haar allanggenoeg geweest en ze begreep dat ze nóg ouder konworden. Er kon gerust nog twintig jaar aan haar levenworden toegevoegd, dertig zelfs, en veertig indien For-tuna’s willekeur haar ongenadig was. Zo is de natuur,ze stelt hier en daar wat schepsels aan om de jeugd temotiveren roekelozer te leven uit afschuw voor de ou-derdom, en Mevrouw Verona kwam, een uur per keer,steeds meer in aanmerking voor die macabere rol.

De heuvel raakte zij nog op en af, en zij zou dat nogeen klein tijdje blijven doen. Maar ze was langer over debeklimming gaan doen en laste onderweg steeds vakerpauzes in waarbij ze haar tassen liet rusten op de gronden naar adem zocht. Iedere volgende beklimming zoutrager zijn dan de voorgaande, die rekening was lopen-de, de tendens werd zekerheid. Zij die nog regelmatigpraatten konden door hun gesprekspartner op huningezette aftakeling worden gewezen, aangezien zevlugger in herhaling vielen, vergaten wat ze nog maarnet hadden gezegd. Mevrouw Verona moest er zichzelfop betrappen dat ze steeds vaker dezelfde zinnen ver-zweeg.

Niet de spiegel bruuskeerde haar, niet de haren die ’s ochtends achterbleven op haar kussensloop, maarhaar dromen die, hoewel zij erom bekendstaan de wer-kelijkheid te kunnen vervormen tot een geloofwaardige


onwerkelijkheid, er niet in slaagden Meneer Pottenbak-ker samen met haar te laten verouderen. Zo ze van hemdroomde, en ze keek er niet naar uit, dan als de man zo-als zij hem had gekend. Een jonge man. En haar die hijin die droom in zijn jonge armen nam; een oud wijf. Hetstootte haar af. Maar het onbewuste neemt geen aan-stoot aan de wansmaak en liet haar niet ontwaken vóórde droom in zijn volledigheid was uitgedroomd. Zehield niet van die onlogica. De liefde, dat was het ene enhet vele; minstens droombaar had zij het verwacht dathaar geliefde in ouderdom synchroon met haar wasmeegegaan.

Ja, het had haar gechoqueerd toen de cellobouwerhaar ervan op de hoogte bracht dat het instrumenteerstdaags aan huis zou worden geleverd. Niet zozeerhet dunnen van de kalender bezorgde haar een rilling,wel het feit dat ze in staat was geweest die twintig jaarmakkelijk te overleven zonder hem. Het waren de hon-den die zich altijd kwamen aanbieden, we zouden haastzeggen om haar het plezier te schenken zich over iets ofiemand te ontfermen eerder dan omdat zij zelf zorgbe-hoevend waren. Was ze eerlijk, dan zou Mevrouw Vero-na hebben toegegeven dat zij het aanbod van al die hon-den telkens had aangegrepen om te blijven leven, alswaren ze haar enige geldige excuus. Het was een ver-raad, en niemand die het haar kwalijk zou nemen, aaneen verbond, aan hogere sacramenten dan het huwelijk.

Die cello, hij was lelijk, zoals verwacht. Onmiskenbaarwas hier een vakman aan het werk geweest, een groot-meester die een klein wonder had verricht met de pove-

102


103

re middelen die hem ter beschikking waren gesteld.Maar vergeleken bij die cello’s die uit de juiste hout-soorten waren vervaardigd was dit een monstrueus ge-drocht en ze voelde zich schuldig tegenover de bouwer,omdat die er jaren aan had gewerkt in het besef dat hijmet dit stuk zijn talent schoffeerde. Natuurlijk, zij wasgewaarschuwd en de waarschuwing was overbodig ge-bleken. Zij had geweten wat ze verwachten kon. Hetwas aan de verwachtingen geweest om niet uit te komenen daarom deed het haar zeer te merken dat zij het ditkeer zelfs heel nauwkeurig hadden gedaan. Van krul totstaartstuk een mislukking en maar zoveel cello als eenbanjo een gitaar kon zijn.

Het instrument werd in een hoek van de kamer gezet,onbespeeld, want als ze zich ergens weinig illusies overmaakte dan was het wel over de klank. Ze kende maar alte zeer de ijdelheid van luthiers, en vaak was zij terecht,die graag hun klanten enkele lijnen muziek voorspeel-den. Een beetje Boccherini, een beetje Bach. Om deklank te demonstreren, maar terzelfdertijd hadden zeook laten blijken meer te zijn dan een schrijnwerker.Alsof ze wilden zeggen: ‘Hé, wij hebben deze plankenkwartiers gezaagd en laten drogen. Wij zijn dagelijks,en dit jarenlang, naar onze planken gaan kijken en heb-ben ze toegesproken zoals een tuinier onbeschroomdzijn rozen groet. Secuur hebben wij dit instrumentin elkaar gezet. En dit omdat wij weten welke prachtzij dient, luister maar.’ Met de rug van hun hand zoudenze het compliment wegwuiven dat ze uitstekende cellis-ten waren. ‘Kom, kom, u overdrijft,’ zouden ze zeggen,‘Ik ben maar een eenvoudige timmerman’, dat woord


verkiezend boven schrijnwerker of zelfs luthier, aange-zien het aan de wieg van een wonder in de rafelrand vande literatuurgeschiedenis regelmatig timmermannenmochten zijn: Jozef, Gepetto. En ondertussen stoppenze hun borst met trots op, zullen ze naar huis keren meteen lichtheid die hun echtgenotes vrolijk stemt. Maardeze cellobouwer had niet één keer ter demonstratieover de snaren gestreken, nog geen slordige pluk aanéén snaar. Het viel zelfs te betwijfelen of hij het in zijnatelier had gewaagd zijn marchandise te testen, zodathij zijn voordeel tenminste nog uit de twijfel halen kon.

Sla een willekeurig naslagwerk over muziekleer openen er zal te lezen staan dat de cello als geen ander instru-ment de menselijke stem benadert. Uitzonderlijk hoefteen gehoor niet ontwikkeld te zijn om in te zien datdeze uitspraak een te grote eer is voor de menselijkestem. Lelijke mensenstemmen genoeg, als er één cellodes mensens gekwaak en gebrom benaderen kon danzou het deze zijn. Alleen: wie wou dat horen?

Weken had die cello daar in een hoek van de kamer ge-staan, een dood meubel, toen Mevrouw Verona ineensde ramen opende en hem tussen haar benen nam.

De geur van strijkhouthars, en alles wat dit opriep…

Ze streek een eerste keer over de snaren, alsof ze meteen mes iemand de keel doorsneed. Mensen met eenminder misantrope fantasie zouden de vergelijking lie-ver beperken tot een moeder die een brood in plakkensnijdt, ook dat beeld mag gerust een deeltje van dewaarheid zijn. Als het maar snijden is. Ze sneed een

104


105

tweede maal, niet eens in de hoop dat zij zich had ver-gist maar om nogmaals te horen wat altijd al had vastge-staan: hoe lelijk de klank was, hoe teleurstellend de re-sonantie, hoe bedroevend het timbre. Misschien zochtze iets van schoonheid in die lelijkheid, die mogelijkheidbieden lelijkheden tenslotte vaak, zocht ze een manierom de mankementen van het instrument naar haarhand te zetten. Iemand met een sarcastische inborst zouzich raad geweten hebben met deze cello, dat lag voorde hand. We zijn op deze bladzijden te slordig omge-sprongen met de karaktertekening van Mevrouw Vero-na als hier meteen gedacht wordt dat zij het sarcasmeniet naar waarde wist te schatten. Zij was niet vies ge-weest van dit sentiment, en had er zich in het verledenruimschoots van bediend. Eens te meer begreep zij datsarcasme een vorm van gemakzucht was, een huis datopenstond voor onkundigen, en een gevoel dat in dit ge-val volstrekt misplaatst zou zijn.

Ze speelde. Lelijk, maar ze speelde. Fauré. De stuk-ken die ze met haar geliefde op de academie had ge-speeld, maar dit keer met wangen zonder blos. Ze druk-te zich dicht tegen het instrument aan om de trillingente voelen. En sloot ze haar ogen, dan niet om te genietenvan wat door haar eigen vingerspel werd voortgebracht,maar om de piano te horen die Meneer Pottenbakkermet haar zou hebben gespeeld. Zo zou zij het voortaanelke avond doen. Zij zou gaan zitten voor het raam metopen benen, en cello spelen. Een samenspel dat er geenwas, een duet met de afwezigheid. Praten met het onbe-staande, wat misschien de enige juiste definitie van heeldiep bidden is.


XVII

Er zijn weinig gelegenheden waarbij het gebruik vanhet woord ‘merkeldag’ geoorloofd blijkt en een beetjeschoonschrijver zou deze kans met beide handen moe-ten grijpen. Maar hij zou overdrijven als hij het in dit ge-val deed, en de aandacht vestigen op zijn stoeferij. Mer-keldagen zouden inderdaad kunnen beginnen met eenradiobericht over nakende en hevige sneeuw, filmregis-seurs weten daar alles van. Ze zouden makkelijk begin-nen zoals deze februaridag begon: met een paar ge-meentewerkers die preventief de moeilijke heuvelwegafsloten, sjek in de bek, waarna ze zichzelf op een pauzetrakteerden in de camionette, onderling verdelend watde vrouwen die ochtend voor hun mannen in folie had-den gewikkeld en in thermossen hadden gegoten.

Mevrouw Verona was opgestaan zonder plannen, en

ss

106


107

werd begroet door haar kwispelstaartende hond. Zehad ontbeten met de radio aan en daar gehoord wat zezelf veel beter kon voorspellen, dat het zou sneeuwenzonder weerga en alle autoritten bezwaarlijk waren. Zogebeurde het vaker op het eind van februari; aangemoe-digd door het langzame lengen van de dagen bezongende vogels voorzichtig hun territoria, de bomen knoptenen wat zich ’s winters had ingegraven maakte zich opvoor een weerzien met de zon. En uitgerekend dansloeg de winter nog één keer keihard toe, om de idiotente weren uit de wereld. Padden die, als het een graad ofacht was en vochtig, geil als boter aan hun lange nachte-lijke marsen begonnen, hoefden niet eens meer dooreen wagen te worden platgereden om aan hun eind tekomen. Het laatste venijnige winteroffensief halsrecht-te de te vroege levensvreugdes, het bestaan was aan wiealtijd en overal een beetje te laat kwam. Alleen de mensloodste zijn idioten de laatste aanval van de winter dooren offerde in ruil enkele oudjes aan de griep.

Na het beluisteren had Mevrouw Verona zich gewas-sen, maar niet als iemand die ergens werd verwacht. Endaarna had ze het haardvuur aangemaakt met dezelfdezorg als die waarmee ijverige woudlopers naar de gunstvan hun welpenleiders dingen. Natuurlijk had ze haarhoutstapel zien slinken tot een alarmerend minimum,en was er heel wat door haar hoofd gegaan toen ze delaatste tien blokken in een mand naar binnen droeg.Maar de conclusie die zij aan dit alles verbond nam zepas op het ogenblik dat zij de allerlaatste stronk in dehaard duwde, kalm, in alle stilligheid. Ze deed haar jasaan, hetgeen de hond verwarde maar ook vrolijk stem-


de, blij als hij was de regelmaat te mogen breken meteen wandeling.

Met al haar honden had ze eertijds tochtjes gemaakt,maar niet met deze. Deze was in haar leven gekomentoen hij schormend van de goesting zijn erf verliet, opzoek naar een partner voor één korte paring, en daarbijzijn verstand en de weg terug verloor. En van deze gele-genheid gebruikmaakte om betere bazen te vinden. Temerken aan zijn eetlust was hij al dagen onderweg, ende slaap waaraan hij na zijn maaltijd eindelijk toegafduurde dagen, slechts zo nu en dan onderbroken omzich om te draaien met een zucht. Toen hij hieruit ont-waakte diende hij meteen zijn gastvrouw, hetgeen hijduidelijk maakte door te bassen naar postbodes en dui-ven die even neerstreken op het terras. Niemand mistehem, bij de dierenbescherming was geen enkele mel-ding van een verdwenen loebas binnengelopen, en opaffiches die zo nu en dan in het straatbeeld door vooralbedroefde kinderen werden opgehangen, waren alleenmaar kiekjes van gepermanenteerde, haast wollen hond-jes te zien.

Hij mocht blijven van Mevrouw Verona, zolang hijmaar begreep dat zijn latere graf zich niet in de tuin vandit huis zou bevinden. Het was een tijdelijke oplossingvoor hem, gezien zijn nog jonge leeftijd. Over wande-lingen met Mevrouw Verona hoefde hij zich geen illu-sies meer te maken. Hij had een tuin en die was grootgenoeg om zijn benen in te strekken en zijn behoeftenin te doen. Het dier had zich allang naar de gang van za-ken geschikt, wat zijn verbazing verklaarde toen Me-vrouw Verona hem, na het laatste houtblok te hebben

108


109

opgelegd, in haar jas aan het deurgat wenkte. Het voor-uitzicht zijn schrompelblaas eindelijk nog eens te mo-gen ledigen tegen paaltjes, brievenbussen en autowielenbracht zijn sympathiekste blafje naar boven, en hij zouvan vreugde hebben opgesprongen tegen de benen vanzijn bazinnetje als hij niet begrepen had dat zij te oudwas voor dit hondse gedrag en hij daarmee de inplantvan een plastic heup op zijn geweten kon krijgen.

Ze wandelden. Traag, maar ze wandelden. Van de deurtot aan het bospad. Het steile bospad. Velen zouden nogéén keer hebben omgekeken en een blik op dat huis heb-ben geworpen. Het huis waarin was liefgehad en ge-rouwd. Maar toch vooral liefgehad. Mevrouw Veronaniet. Ze stapte, naar beneden. Tien passen later draaideze zich om, om de hond te roepen die boven was blijvenstaan alsof hij, de herder, zeer goed begrepen had dat zijnooit meer opnieuw boven zou raken. Maar ze riephem, en hij volgde haar, na een blaf die zijn laatste konzijn.

We weten dat ze eenmaal beneden op een bankjehebben gezeten. We weten dat het was begonnen metsneeuwen. En we weten dat Mevrouw Verona zich uit-eindelijk nog een korte wandeling gunde om de kou teverdrijven en dat de hond haar is gevolgd. Haar tochteindigde onder de plataan op het dorpsplein, waar depétanquebaan lag die decennialang discussies over le-vensbelangrijke millimeters had uitgelokt. Waar de ri-vier zich liet beschuimen door de zingende mannen ende geur van gebraden vis de dolende katten aantrok. Zenam plaats op een van de rotsblokken en kon zich voor-


stellen hoe ze nu genoten zou hebben van een sigaret,hoewel ze nooit gerookt had. Jammer, boven lag nogeen pakje van haar man.

De hond legde zich op haar voeten, hetzij uit dienst-baarheid, dat hij zichzelf wou transformeren tot eenpaar extra sokken voor zijn steeds meer onderkoelendemeesteres, hetzij uit angst. Het hielp niet dat MevrouwVerona het dier zo nu en dan toesprak. ‘Ga weg, jongen!Ga en zoek je een huis!’ Hij bleef liggen, trouwer in dedood dan zijzelf ooit de moed had gehad. En wie was zijom het beest een schop te geven zodat hij verdween?Misschien zou er alsnog een wagen stoppen en hun eenlift presenteren. Mevrouw Verona zou in dat geval blij-ven zitten, zonder twijfel, maar die mensen in dat gevalde hond aanbieden. Dat was nu het laatste om naar uitte zien. Daarachter lag het Niets, waarvan wij ons allenkunnen voorstellen er op een dag te zullen binnentre-den met een déjà-vugevoel. De laatste ogenblikken vaneen leven, en zij hoefde het zichzelf niet op te leggen omook daarin aan haar geliefde te denken. Nog even en datNiets zou haar omarmen, maar dan met armen die ookde zijne mochten zijn. Zo worden op ochtenden deglimlachen gevonden die zijn versteven op een gezichtdat is gericht op het rijk der fabelen. Het gezicht van ie-mand die een portier begroet en zich begeeft naar eenbalie en daar op de belangrijkste vraag antwoordt dat zehaar hele leven lang de volgzaamheid van honden heeftgenoten.


Mevrouw Verona daalt de heuvel af - Dimitri Verhulst

Documents

Transcript of Mevrouw Verona daalt de heuvel af - Dimitri Verhulst