Dialoog magazine, editie 9

dialoog JAARGANG 5 - NUMMER 9 - v o o R J A A R 2011

Het magazine van OttO BOck Benelux B.v.

UitNEEMbAAR kAtERN 12 pagina’s

wetenschap & techniek

w e t e n s c h a p e n t e c h n i e k

hardlopen met een prothese

IItoegepast onderzoek neemthoge vlucht

VIspo-president Jan Geertzen

Xtherapieën bij pFps

Onderzoek naar spiergebruik en stabiliteitstrainingvan Fontys Paramedische Hogeschool

pagina VII

E x t r a k a t e r n v a n D i a l o o g m a g a z i n e - v o o r j a a r 2 0 1 1

2

uItnEEmbaar katErn mEt wEtEnscHaPPElIjk nIEuws VOOr PrOFEssIOnals En anDErE gEïntErEssEErDEn

I - dialoog magazine

Patella ProSlimme brace

Dierenarts vera Wellens verteltHoeveel levens heeft Louis Xiv?

Frank Jol, instrumentmaker‘Wie zijn prothese weinig gebruikt, heeft vaker klachten’ focus op londen

cOlOFOndialoog magazine is een uitgave van

Otto Bock Benelux B.V. en verschijnt

drie keer per jaar

Postbus 133, 5690 AC Son Ekkersrijt 1412, 5692 AK SonTelefoon: +31 (0) 499-474585www.ottobock.nl

HOOfdredactie

Cas Welling

redactie

Mariken Jansen-SchoenmakersIrma Coveliers-van Loo

aaN dit NUMMer WerKteN Mee

Pim van Duin, Xander van Doorn, Ine Franssen, Ton de Lange, Marcel Lindic, Irma van Loo, Jan Maas, Meike Manders, Reske Mattheeuwse, Lenneke Moerdijk, Ellen Van Hees, Vera Wellens

eiNdredactie

de Tekstenwinkel, Eindhoven

VOrMgeViNg

Mariken Jansen-Schoenmakers

aBONNeMeNteN

[email protected]

adVerteNties

de tariefkaart voor advertentieplaatsingen is op te vragen via:[email protected] drUK

CTP bvba, Turnhoutwww.ctponline.be

adMiNistratie

Afdeling Marketing & CommunicatieTel. +31 (0) 499-474585

cOpyrigHt

Het overnemen van artikelen als bedoeld in artikel 15 van de Auteurswet is niet toegestaan.

afgelopen weekend haalde ik mijn mountainbike weer tevoorschijn – wat meteen een goede voorbereiding moest worden voor de Tour d’Otto Bock op 28 mei. Mijn conditie liet nog wat te wensen over na een redelijk bewegingloze winter, maar sport is hot en iedereen moet eraan geloven. Na een uur hobbelen door de bossen bij Waalre, was ik blij af te kunnen stappen met het gevoel goed bezig te zijn geweest.

in deze dialoog zetten we de trend van het vorige nummer nog even door, met opnieuw veel sport en sportiviteit. Goede resultaten op het WK in Christchurch zijn de opmaat voor de Paralympics in London in 2012. Otto Bock HealthCare gaat opnieuw een hoofdrol spelen zoals ook in Beijing het geval was: op de baan maar vooral ook daarbuiten als Official Technical Service Provider. U gaat hier nog veel over horen want per slot van rekening zitten we straks vlakbij, aan de overkant van het Kanaal.

Ook de wetenschap buigt zich over sport en orthopedietechniek. In het uitneembare katern Wetenschap & Techniek voor professionals leest u daar meer over. Uiteindelijk komt onderzoek ten goede aan de mensen die dagelijks willen rekenen op hun hulpmiddel en net als ieder ander naar een sportclub willen. Otto Bock juicht deze ontwikkeling toe en draagt actief bij aan wetenschappelijk onderzoek. Intussen ga ik gewoon verder met mijn fietstraining, want noeste trainingsarbeid vertaalt zich hoe dan ook terug in een klinkend resultaat. Daar is geen onderzoek voor nodig.

cas Welling

Directeur Otto Bock Benelux B.V.

SpoRt iS

hot

iNHoUdeVen iets andeRs04 Who let the dogs out spoRt06 Londen 2012 ultiem doel van Ronald Hertog 16 Jan Kiep fietst mee met Alpe d’HuZes24 Frank Jol: ‘Iedereen krijgt energie van sport’ pRoduct centRaal08 Slimme orthese Patella Pro21 Spelen en ontwikkelen dankzij Early Activity System

inteRView10 Susan Rekveld sport met honden achteR de scheRMen15 Wat doet de juriste van Otto Bock?

coluMn23 Louis Quatorze krijgt tweede kans nieuws enzo18 Boekentips 19 MiniMotion voor fysiotherapie26 Le Club wetenschap en techniekI -XII Nieuw katern voor professionals

Meer weten?Voor meer informatie over de genoemde producten en diensten kunt u ons bereiken via telefoonnum-mer +31 (0) 499-474585 of via [email protected]. Kijk ook op onze website: www.ottobock.nl

voorjaar 201104

16

24

3 - dialoog Magazine


EvEN iEtS ANdERS


eeRst getest op MensenWater en strand, mooier kan het bijna niet. Vrolijk blaffen, dollen met je vriendje en grote kuilen graven in het zand. Amber en Oscar, een Sint Bernard en een Leonberger rennen weer zorgeloos rond dankzij de braces die hun chronische elleboogklachten verlichten. Theoretische en praktische kennis uit de humane orthopedie is moeiteloos vertaald naar een technisch hulpmiddel voor deze energieke dieren.

‘Hodes® dierenorthopedie is een begrip in Nederland, België, Duitsland en Zwitserland’, zegt de trotse directeur-eigenaar Arjan Hodes. ‘Ons credo is goed in beweging, en daar zetten wij ons dagelijks voor in. Voor allerlei huisdieren, groot en klein.’

Meer info op dierenorthopedie.nl Foto: Hodes® dierenorthopedie

Who let the dogs out


EvEN iEtS ANdERS



‘Vooral genieten’, drukt zijn trainster hem op het hart, als hij vanuit de catacomben op weg gaat naar de arena van het tot de nok toe gevulde atletiekstadion in Beijing. Het zijn de paralympische spelen van 2008. Toegejuicht door 90 duizend mensen bereikt de nederlandse speerwerper de ongrijpbare flow waarnaar iedere topsporter op zoek is. ‘Ondanks een verrekte ribspier steeg ik boven mezelf uit en wierp ik een persoonlijk record.’ Zijn worp is goed voor een vierde plek. in de zomer van 2012, op de paralympics in Londen, gaat Ronald Hertog voor niets minder dan goud.

De speer zal ergens ter hoogte van de zestigmeterlijn moeten landen, beseft Ronald, die een handvol serieuze concur-renten voorbij wil streven. Zijn huidige ‘PR’ staat op 55.20m, wat betekent dat hij nog enkele meters progressie moet zien te boeken. ‘Voor goud moet ik in Londen dicht tegen het wereldrecord aan zitten. Rond de 57 meter… Het is niet onmogelijk’, klinkt het nuchter, uithijgend in het krachthonk van het nationaal sport-centrum in Papendal. De tabel van zijn prestatieontwikkeling laat een indrukwek-kende groeicurve zien: over de afgelopen vijf jaar ruim 25 meter.

WereldtopRonald Hertog is veertien jaar als hij na een ernstig auto-ongeval zijn rechteron-derbeen moet missen. In 2005 houdt hij voor de eerste maal een speer vast. Het voelt meteen goed, en een half jaar later werpt hij 28.15m tijdens het open NK in Lelystad. Direct een Nederlands record. ‘Dat was een enorme impuls’, benadrukt

Ronald. ‘Ik viel op bij de bondstrainers en mocht in 2006 deelnemen aan het WK in Assen. Niet omdat ik er klaar voor was, maar puur voor de ervaring.’ Vanaf dat moment gaat het snel. Een zilveren plak op de World Games van 2007 in Taiwan luidt een lange reeks hoge klasseringen in. Ronald draait mee in de top drie van de wereld en mag zich vanaf september van dit jaar beroepsatleet noemen. Hij ontvangt een gage van NOC*NSF – ‘ik train aantoonbaar meer dan 32 uur per week’ – en mag zich verheugen in een handvol sponsoren, onder wie Otto Bock als officiële materiaalsponsor voor het Dutch Parathletic Team.

scherp blijvenDe kick van een vol stadion is voor iedereen te begrijpen. Maar dit soort

hoogtepunten zijn spaarzaam, ook in de loopbaan van een topsporter. Trainings-arbeid kan zwaar en eentonig zijn. Hoe blijft Ronald scherp en gemotiveerd? ‘In aanloop naar de grote toernooien, zoals de Paralympics, stel ik mezelf tussendoe-len. Begin januari ben ik naar Nieuw-Zeeland gevlogen voor het IPC Wereld-kampioenschap Atletiek, waar ik brons haalde. Ook wil ik dit jaar een startticket halen voor het “valide” NK.’Ronald traint negen keer in de week, waarvan drie krachttrainingen. Speerwer-pen vraagt een combinatie van kracht en souplesse. ‘Op hoge snelheid blokkeer je het voorste been, waardoor speer en lichaam als het ware veranderen in pijl en boog. Het naar voren drukken van de heup is heel belangrijk. Stevig ontwikkel-de schouders zijn nodig om te voorkomen dat de arm uit de kom vliegt.’

SpoRt

S P e e r W e r P e rr O n a l D H e r tO g

ROnaLD DRaaiT MEE in DE TOp DRiE Van DE WERELD

Door Marcel Lindic

Op weg naar LOnden, Op weg naar gOud

Verschillende voetenTer ondersteuning van zijn werptechniek, traint Ronald zich ook in de honderd me-ter sprint. ‘Aan wat ik presteer – snelste tijd 12.30 seconde – til ik niet zo zwaar; ik vind vooral de afwisseling verfrissend.’ Voor de verschillende disciplines gebruikt Ronald verschillende voeten. ‘Mijn prothese voor het speerwerpen heeft de vorm van een vraagteken. De voet is mooi rond gebogen en is aan de achter-zijde bezet met spikes. Voor het sprinten gebruik ik een voet met een iets vlakkere ronding en extra stijfheid. Dat werkt niet met duurlopen; daarvoor heb ik juist een veerkrachtige prothese nodig. Daarnaast staan in mijn kast een tiental voeten voor dagelijks gebruik, overgehouden aan demonstraties.’

alles kanOndanks zijn amputatie is Ronald een toonbeeld van kracht en gezondheid. Hij is zich bewust van de voorbeeldfunctie die hij daarmee vervult. ‘Kijk, je kunt niet van iedereen verlangen om topsport te beoefenen. Het is nu eenmaal niet voor iedereen weggelegd. Aan de andere kant kan ik me storen aan mensen die gehandicapt zijn en denken dat ze niks meer kunnen. Sommigen hebben een houding van: het mag allemaal niet teveel

moeite kosten. Een prothese is zeker in het begin geen pretje. Maar je dagen in een rolstoel slijten nog veel minder. Dan denk ik wel eens: mens, herpak jezelf, kom uit die stoel! Je bent zo gehandicapt als je jezelf ziet. Terwijl er juist nog heel veel kan, misschien wel alles.’Met zijn 21 jaar heeft Ronald al vaak vanaf het erepodium naar het Wilhelmus

SpoRt

geluisterd, maar hij wil meer. ‘Ik wil het hoogst haalbare bereiken in de paralym-pische atletiek’, besluit hij vastberaden. ‘Ik doe en laat veel voor mijn sport. Een gouden plak in Londen zou de ultieme beloning zijn.’ Meer lezen:www.ronald-hertog.nl

Foto: maya moritzPHOtOgraPHY FilmDeSign

new zealand

Ronald traint zich ook in de 100 meter sprint.



pRodUct cENtRAAL

paTELLa pRO

o R t H E S E M E t E E N h o o g i Q

soms komt er een orthese op de markt die zo slim is, dat lichaam en hulpmiddel perfect op elkaar reageren. De patella pro is zo’n orthese. ‘Het ei van Columbus’, zegt Thuve von Bremen van Otto Bock.

De Patella Pro maakt pijnvrij bewegen mogelijk bij ‘voorste kniepijn’ of PFPS, het patellofemoraal pijnsyndroom. De pijnklachten ontstaan door tal van factoren. Een ervan is dat de knieschijf (patella) niet op zijn plaats blijft bij het bewegen, door bijvoorbeeld ontwrichting van de knieschijf, artrose of zwakke knie-banden – van dat laatste hebben meisjes in de groei vaak last. Thuve von Bremen, productmanager: ‘De Patella Pro benadert pijnklachten op een compleet nieuwe manier. Er zijn wel andere producten op de markt die de problemen van PFPS proberen op te los-sen, maar niet zoals de Patella Pro. De technologie en het materiaal zijn uniek.’ De orthese kwam tot stand in nauwe samenwerking met de Otto Bock Clinical Excellence Circle: een team van ervaren orthopedisch chirurgen, fysiotherapeu-ten, orthopedisch instrumentmakers en ingenieurs.

Honeymoon-effect‘Een gewone orthese biedt de eerste vier tot zes weken vaak wel verlichting, maar daarna verdwijnt het positieve effect. Soms wordt de pijn zelfs erger. Ik noem dat het honeymoon-effect’, zegt Thuve. Hij doelt op het uitdoven van de pas-sie in een huwelijk na de veelbelovende wittebroodsweken. De Patella Pro heeft daar geen last van. De orthese blijft zich gedragen als een volmaakte tangopart-ner, die op cruciale momenten de leiding neemt. In dit geval: de buighoek van 10 tot 30 graden, waarin het risico op het verschuiven van de patella het grootst is. Wanneer de knie verder doorbuigt, neemt de druk van de Patella Pro niet verder toe, omdat de geleidingsbeugel die zorgt dat de patella op zijn plaats blijft, meeveert. In iedere fase van de buiging corrigeert de Patella Pro precies genoeg.

Een gewone orthese geeft juist te weinig steun als de patella dat nodig heeft, en voert de druk op naarmate de buighoek groter wordt – met alle pijnlijke gevolgen van dien. ‘De Patella Pro is gebaseerd op diepgaand inzicht in de anatomie van de knie, de indicatie en de oplossing’, zegt Thuve. ‘Er is geen enkele andere or-these waarbij je de mate en de hoek van ondersteuning individueel kunt instellen.’

Thuve von Bremen, Productmanager Otto Bock HealthCare

ViCiEuZE CiRkEL Van VOORsTE kniEpijn

REsuLTaaT MET DE paTELLa pRO

Pijn in het kniegebied

Slechte geleiding van de patella door spierproblematiek en slijtage

ander bewegingsgedrag en vermijdingsgedrag

Betere geleiding van de Patella

Pijnreductie en genezingsproces

meer beweging en betere spiercoördinatie

pRodUct cENtRAAL

Dynamische centreringDe Patella Pro zorgt voor een sterke centrering van de patella in de buighoek van 10 tot 30 graden. En omdat de orthese ook bij het doorbuigen optimaal dynamisch centreert, zonder overcor-rectie, komt er geen ongewenste druk op het kraakbeen. Zo geeft de Patella Pro weke delen en gewrichtsstructuren de kans te herstellen. Thuve: ‘Binnen een week wordt de pijn al minder. Dan

• patellageleidingsstoornis• patellofemoraal pijnsyndroom• retropatellaire artrose• chondropathie en chondromalacie van de patella

• patellaluxatie en -subluxatie• ligamentaire letsels van de

patella• laterale release-operaties

kun je beginnen met spierversterkende oefeningen. Bijvoorbeeld uit het Patella Move Programma, dat Otto Bock voor therapeuten heeft ontwikkeld.’ Onder je klerenHet biomechanische principe van de Pa-tella Pro is uitgebreid getest en bewezen effectief. ‘Wij wilden er zeker van zijn dat de Patella Pro betere resultaten oplevert

dan bestaande oplossingen.’ Ook het materiaal beantwoordt aan de eisen van hedendaagse gebruikers. Zo kan de orthese niet verschuiven, omdat er een vector grip effect is ingebouwd. Verder is het materiaal ultralicht. Thuve: ‘Je kunt de orthese gewoon onder je kleren dragen.’ patella pro-folder downloaden:www.ottobock.nl Therapieën bij pFps wetenschappelijk onderzocht: Pagina X van het katern Wetenschap en Techniek

De Patella Pro doorbreekt de vicieuze cirkel.

inDicatieS Patella PrO

inZiCHT in DE anaTOMiE, inDiCaTiE En OpLOssing


jaren negentig. Het programma natte neuzen met Martin gaus is een regelrechte

kijkcijferhit. susan Rekveld (55) uit Hoogland bij amersfoort raakt zo geïnspireerd,

dat ze een fanatiek beoefenaar wordt van agility: de behendigheidssport voor

honden. susan pioniert, want ze is de eerste handler in een rolstoel. Haar ervaringen

leiden tot een bloeiende nieuwe sporttak voor mensen met een beperking: para-

agility. nationaal en internationaal staat susan aan de bakermat van een sport die

nog steeds groeit.

SuSan rekvelD SPOrt met HOnDen:

‘Fantastisch om anderen te inspireren’

iNtERviEW

‘Het wedstrijdreglement moest voor mij worden aangepast.’


iNtERviEW

Bij agility leg je met je hond een parcours af. je leidt de hond door tunnels, slurven, over banden, langs paaltjes, over de wip… Hoe heb jij je weg gevon-den in deze sport?Susan: ‘Ik begon in 1996 met mijn labra-dor retriever Cindy. We slaagden cum laude voor de agility-cursussen bij een hondenschool in de buurt. Toen lag de weg open naar de Nederlandse compe-titie. In het begin was iedereen verbaasd – het wedstrijdreglement moest zelfs wor-den aangepast omdat je niets in je hand mag houden, en ik houd de stuurknuppel van mijn rolstoel vast – maar we werden al snel geaccepteerd. Cindy heeft altijd met veel plezier meegedaan aan wed-strijden. In 2001 was mijn labrador Quita klaar voor de sport. Met haar bereikte ik de tweede graad in de competitie. En dat allemaal tussen snel lopende handlers.’ Hoe kwam je op het idee voor para-agility?‘Ik gaf demonstraties in binnen- en bui-tenland om te laten zien wat er mogelijk is. In 2002 organiseerde ik samen met de organisatie van de IMCA (International Mixbreed Championship in Agility, red.) in Hongarije de eerste ParAgility World Cup. We vonden dat er een toernooi moest komen voor mensen met een be-perking, met een eigen reglement. Ik heb honderden e-mails de deur uit gedaan om deelnemers enthousiast te maken. Met resultaat: de eerste PAWC was een feit en Quita behaalde goud.’

Hoeveel deelnemers zijn er nu?‘De sport groeit. In 2010 waren er bijna zestig internationale deelnemers in Zwitserland, onder wie mensen met een verlamming, spasticiteit of blindheid. Sinds vorig jaar is de PAWC ook toegan-kelijk voor mensen met een verstandelijke beperking.’

Hoe bevalt het thuis met de honden?‘Mijn man en ik hebben een gezellig huishouden met Quita, Joep en Joy. De honden zijn thuis altijd heerlijk relaxed, omdat ze overdag zo veel bewegen. We hebben ook een dochter, maar die is al het huis uit.’

Hoe belangrijk is je rolstoel? ‘Met mijn spierziekte ben ik nergens zonder rolstoel. Ik rijd in de elektrische Otto Bock-rolstoel C1000. Die is technisch goed en haalt in de servostand (voor bui-ten rijden, red.) een mooie snel-heid. Voor mij bestaat er geen betere. Toch vragen mensen langs de lijn nog vaak wanneer ik mijn rolstoel eens ga opvoeren. Ik hoop dat de technologie in de toekomst nog meer snelheid en wendbaarheid mogelijk maakt.’

Meer lezen: www.para-agility.nlMeer over hulphonden: www.servicedogs.nl

geriDDerD In 2008 werd Susan onderscheiden als Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Susan: ‘Ik kreeg het lintje voor mijn nationale en internationale activiteiten voor para-agility en voor het organise-ren van de 5e PAWC en de 7e IMCA in Amersfoort. Ik hoop nog veel mensen te motiveren voor deze geweldige sport!’

WaartOe een HOnD in Staat iS

Susan geeft demonstraties op scholen en beurzen: ‘Daar zijn altijd wel mensen die iemand kennen met een handicap of zelf en handicap hebben. Ik vind het fantastisch om hen te inspireren. Sinds Joep is gecertificeerd als hulphond, zijn de demo’s nog leuker. Dan laat hij eerst rustig zien wat hij als hulphond kan: mij helpen met mijn jas, de boodschappentas uitruimen, deuren openen of braces losmaken. En daarna – dan gaat zijn tuig af – zie je een enthousiaste, blaffende hond als een gek door het agility-parcours rennen. Een mooi contrast.’

Samenspel tussen mens en hond



pRodUct cENtRAAL

De C1000 DS is de nieuwste elektrische buitenrolstoel van Otto Bock. De letters DS staan voor Direct Steering. De C1000 DS heeft voorwielaandrijving en is uitstekend te manoeuvreren. Het volledig verende chassis biedt extra rijcomfort. En door de lage zithoogte (vanaf 40 cm) past de C1000 DS makkelijk onder tafels en bureaus.

c1000 dSpoweR to the stReet!

De comfortabele schouderbrace Omo Neurexa heeft een nieuw design. Ook het materiaal is vernieuwd: het hightech Phase Change Material (PCM) reguleert de temperatuur, voorkomt warmteopbouw en kan in de wasmachine. De Omo Neurexa wordt vaak ingezet in de eerste fase van revalidatie na een CVA. De brace houdt de schouder op zijn plaats en stabiliseert de arm in een gestrekte, licht naar buiten gedraaide positie. Volgt de revalidant looptraining? De Omo Neurexa verbetert de lichaamshouding en het evenwicht en heeft zo een gunstige invloed op het looppatroon.

oMo NEUREXAnieuw design VooR VeRtRouwde bRace

pRodUct cENtRAAL

De kinderloophulp Nurmi Neo staat achter het kind: geen barrières maar open loopruimte. Het kind leert zelfstandig zijn omgeving te ontdekken. Met de Nurmi Neo staat het kind beter rechtop en loopt het natuurlijker. Deze loophulp is verkrijgbaar in drie maten en is bovendien eenvoudig aan te passen aan de lichaamslengte waardoor de Nurmi ‘meegroeit’ met het kind. Dankzij de terugloopstop is deze loophulp bijzonder veilig. Op reis met de auto of trein? Dat kan: de Nurmi Neo is makkelijk in te klappen en te vervoeren.

Er zijn zoveel prothesecomponenten, dat het niet altijd gemakkelijk kiezen is. Otto Bock ontwikkelt totaalconcepten en adviseert over combinaties: bijvoorbeeld de 3R93-knie en de adjust-voet (1M10).

Otto Bock doet uitgebreid onderzoek naar het beweeggedrag van mensen met verschillende activiteitsniveaus en de toegevoegde waarde van nieuwe productgroepen. De onderdelen van Otto Bock zijn perfect op elkaar afgestemd. De meerwaarde van de totale prothese zit hem in de combinatie: 1 + 1 = 3.

adjust en 3R93Een voorbeeld van zo’n ideale match: de stabiele Adjust-voet en de nieuwe remknie 3R93. Samen vormen ze een betrouwbare prothese voor mensen in mobiliteitsgroep 1 en 2. Prothesedragers in deze categorie zijn vooral mobiel in en om het huis. Ze hebben een grote drang naar veiligheid en stabiliteit. Een stabiele prothese geeft vertrouwen en komt de mobiliteit uiteindelijk ten goede.

steeds meer mobiliteitDe functies van de Adjust-voet en de 3R93 vullen elkaar aan. De combinatie is al vanaf het begin van de revalidatie geschikt. De knie kan worden voorzien van een slot, zodat hij niet onverwachts doorknikt. Komt er meer vertrouwen en is het is mogelijk met een ‘losse’ knie te lopen? Dan wordt de 3R93 ingesteld als remknie.

kiss + skinguard bovenbeenliner (6Y85)KISS is een geschikt linersysteem voor een betrouwbare ophanging van de koker (Keep It Simple Suspension). Dit systeem vermindert het ongewenst roteren van de prothese. De KISS combineert uitstekend met de Skinguard bovenbeenliner, die ongewenste krachten in de koker vermindert en de geur neutraliseert.

3R93 en 1M10coMbineRen is het toVeRwooRd


NURMi NEoVeilig op ontdekkingsReis


pRodUct cENtRAAL

Otto Bock zorg voor mobiliteit én veiligheid: veel rolstoelen kunnen worden uitgerust met een taxi-fixatieset voor het spanbandensysteem van rolstoeltaxi’s. De stoel kan daarmee veilig worden vastgezet in een rolstoeltaxi of personenauto die is uitgerust met een spanbandensysteem. de taxi-fixatieset is getest volgens diverse internationale normen:

• ISO 7176 deel 19 in alle landen• ANSI/ RESNA WC/19 in de VS• DIN 75078 in Duitsland

otto bock cRASH pRoofVeiligheid VooRop!

Het nieuwe scharnier E-Mag Active heeft nu een fietsontgrendeling. De E-Mag Active kan volledig worden ontgrendeld, zodat het scharnier tijdens het fietsen niet onverwacht kan blokkeren.

E-MAG ActivEonbezoRgd op de fiets

De Anatomic 3D liner van polyurethaan heeft een bijzondere anatomische vormgeving volgens de ASG-techniek (Anatomie Specifieke Geometrie). De wanddikte varieert voor een goede schokdemping op de plaatsen waar dat nodig is, en biedt voldoende bewegingsvrijheid bij de knieholte – waar de liner dunner is en een comfortabele voorbuiging heeft. De binnenzijde

is zacht en hecht uitstekend. Tijdens het dragen wordt het vocht verdeeld en verdwijnt het in de textuur. De buitenzijde kan worden voorzien van een textiellaag. De liner is gemakkelijk aan te trekken. Activiteitsniveau (K-level) 1 en 2 tot een lichaamsgewicht van 125 kg. Vormt een ideale combinatie met het Harmony® P3 systeem.

ANAtoMic 3d LiNER een weReldpRiMeuR

Nutzung Ihres Rollstuhls/Sitzschalenuntergestells oder Buggies zum Transport in Behindertentransportkraftwagen

.................................................................................................. 3

Using your wheelchair/ mobility base with seating shell or buggy for transportation in motor vehicles

................................................................................................ 39

Utilisation de votre fauteuil roulant / châssis de coque d’assise ou de poussettes lors du transport dans des véhicules destinés au transport de personnes à mobilité réduite

................................................................................................ 79

Benyttelse af kørstol eller klapvogn som sæde under

transport i bil mv.

.............................................................................................. 115

© Otto Bock · 646D158-13-1005

proximale dikte 3 mm20° voorflexie

dunner materiaal in de knieholte

rondom de tibiakam en het fibulakopje 9 mmdistaal kussen 13 mm

W E t E N S c H A p e n t e c h n i e k

haRdlopen MEt EEN pRotHESE

iitoegepast onderzoek neemthoge vlucht

ViSpo-president Jan Geertzen

Xtherapieën bij pfpS

Onderzoek naar spiergebruik en stabiliteitstrainingvan Fontys Paramedische Hogeschool

pagina VII

E x t r a k a t e r n v a n D i a l o o g m a g a z i n e - v o o r j a a r 2 0 1 1

2

UITNEEMBAAR KATERN MET WETENSCHAPPELIJK NIEUWS VOOR PROFESSIONALS EN ANDERE GEïNTERESSEERDEN

i - dialoog Magazine

WEtENScHAp EN tEcHNiEk

ii - dialoog Magazine

nieuws van de opleiding Orthopedische technologie België/nederland

wetenschappelijk ondeRzoek neeMt hoge vluchtToegepast wetenschappelijk onderzoek neemt een hoge vlucht aan het hbo in nederland en de hogescholen in België. Zo nam Mobilab in het Belgische geel – het lab van de katholieke Hogeschool kempen (kHk) – een nieuwe, hypermoderne locatie in gebruik. En er was meer te vieren: onder andere de 10-jarige samenwerking met Fontys paramedische Hogeschool in Eindhoven. in november 2010 werd de oprichter van Mobilab, Louis peeraer, aangesteld als lector bij Fontys. al met al halen de kHk en Fontys het beste naar boven in elkaar en in de studenten – getuige twee afstudeeronderzoeken.

>> Mobilab on the moveMobilab is een multidisciplinair onderzoekslaboratorium voor biomedische, orthopedische en revalidatietechnologie. De medewerkers en studenten van de kHk verrichten vraaggericht onderzoek naar gezondheidszorg en revalidatie. in korte tijd is het onderzoeksteam uitgebreid naar zestien medewerkers, onder wie veel jong talent. in februari namen zij de nieuwe locatie in gebruik.

Mobilab staat onder leiding van prof. dr. Louis Peeraer en dr. ir. Bart Vanrumste. Zij werken er samen met ingenieurs, re-validatiewetenschappers, orthopedisch technologen en een medicus. De integra-tie van onderzoek en onderwijs stimuleert jonge onderzoekers een rol te spelen in wetenschappelijk onderzoek. Daarmee leveren zij een positieve bijdrage aan de levenskwaliteit van mensen met een mobi-liteitsbeperking.

Centraal in de driehoekMobilab ligt centraal in de driehoek van opleidings- en onderzoekscentra in Eind-hoven, Leuven en Aken (ELA-triangel).

Het onderzoekslaboratorium werkt sa-men met het MKB, ziekenhuizen, revali-datie- en zorgcentra, alle grote universi-teiten – in Vlaanderen en Nederland – en onderzoeksinstellingen zoals TNO. Op dit moment lopen er in Mobilab veertien onderzoeksprojecten, onder andere naar detectie van nachtelijke epilepsieaanval-len bij kinderen en naar valdetectie bij ouderen.

Meet- en onderzoeksfaciliteitenHet lab beschikt over alle belangrijke meet- en onderzoeksfaciliteiten. Zo is er een mobiel 3D-bewegingsanalysesysteem (Codamotion met twee CX1-units), een

draadloos EMG-systeem, een krachten-platform, een loopplatform van 21,5 me-ter, hogesnelheidscamera’s en een breed scala instrumenten en software voor beeld- en biomedische signaalverwerking. Meten is weten!

Meer informatie: www.mobilab-khk.be

>> prof. Louis peeraer lector fontys Op 12 november 2010 werd Louis peeraer geïnstalleerd als lector Health Innovations and Technology aan de Fontys paramedische Hogeschool.

De onderzoeksgroep Health Innova-tions and Technology van Fontys on-derzoekt nieuwe toepassingen in sa-menwerking met het bedrijfsleven. In de afgelopen twee jaar zijn er drie ex-pertisecentra opgericht: Movement As-sessment and Rehabilitation Technology

(MART), Communicative Assessment and Technology (CAaT) en Bridging In-novations to Sustainable Care (BISC).

kennisstroomIn zijn oratie vroeg Peeraer aandacht voor toekomstige uitdagingen vanuit techno-

Aanstelling lectoraat prof. dr. Louis Peeraer aan de Fontys Eindhoven

iii - dialoog Magazine


nieuws van de opleiding Orthopedische technologie België/nederland

wetenschappelijk ondeRzoek neeMt hoge vluchtlogisch, sociaal-maatschappelijk en on-derwijskundig oogpunt. Peeraer: ‘Mijn grote kracht is het verbinden van partijen uit verschillende gebieden in nieuwe sa-menwerkingsverbanden en onderzoeks-projecten. Door verschillende disciplines samen te brengen, ontstaat er een nieuw – en vaak uniek – deskundigheidsgebied. Kennistransfer van de ene naar de andere discipline is essentieel.’ In de praktijk leidt dat tot sterke publicaties van zowel uni-versiteiten als hogescholen. Zo komt er

een kennisstroom op gang naar de we-tenschappelijke wereld en het werkveld.

Zorgkwaliteit in de toekomstVolgens Peeraer is multidisciplinair wer-ken meer dan ooit nodig voor het hand-haven van de zorgkwaliteit. De zorgvraag zal immers stijgen en het aantal zorgverle-ners daalt. Peeraer: ‘Natuurlijk liggen er diverse oplossingsrichtingen, maar een-voudig zijn die geen van alle. We zullen in ieder geval de technologische innovatie

meer moeten omarmen om – misschien zelfs kunstmatige – handen aan het bed te houden.’ We staan voor de uitdaging technologie te implementeren in een snel vergrijzende maatschappij. Peeraer: ‘Dat vergt een gezamenlijke inspanning, waar-bij ook de politiek een initiërende rol moet nemen.’

Meer informatie: www.fontys.nl/paramedisch/lectoraat

>> Golddiggersafstudeerprojecten leiden vaak tot nieuw wetenschappelijk onderzoek. Vier studenten fysiotherapie aan de Fontys paramedische Hogeschool onderzochten de invloed van een knie-exarticulatie bij een atleet op de 100 meter sprint als deze wordt vergeleken met een valide atleet.

Pim van Duin, Ine Franssen, Meike Manders, Reske Mattheeuwse (samenvatting)

Voor dit afstudeeronderzoek aan de op-leiding Fysiotherapie aan de Fontys Para-medische Hogeschool werd de volgende vraag onderzocht: ‘Wat is de invloed van een knie-exarticulatie bij een atleet op de 100 meter sprint, als deze wordt vergele-ken met een valide atleet?’

MethodenOm tot een conclusie te komen, is er een patiëntcontroleonderzoek uitgevoerd. Tijdens de start en het gaan op de 100 meter sprint zijn biomechanische experi-menten uitgevoerd. In het onderzoek wer-den twee sprinters van de Paralympische atletiekploeg vergeleken met twee valide sprinters van hetzelfde geslacht, lengte en lichaamsgewicht. Bij het experiment is ge-keken naar de drie parameters verplaat-sing, grondreactiekracht en spieractiviteit. In het algemene gedeelte zijn de vector en armzwaai geanalyseerd met videobeel-den. Daarnaast zijn de verschillende cur-ven van het krachtenplatform beoordeeld. In het specifieke gedeelte zijn de EMG-activatiepatronen tijdens de verschillende fases van het gaan bekeken, per gemeten spier. Tot slot is er een analyse gemaakt van de co-contracties tijdens de sprint-start.

Tekening: Krachtenverloop tijdens de start (A. Mero, P.V. Komi, Reaction time and electromyographic activity during a sprint start, European journal of applied physiology, 1990)

iv - dialoog Magazine


>> Het nut van plantaire drukmeting bij de uitlijning van onderbeenprothesenToegepast wetenschappelijk onderzoek van hogescholen is vaak gericht op de praktijk in het MkB en zorgen revalidatiecentra. Een student Orthopedische Technologie aan de kHk voerde een pilotstudie uit naar het nut van plantaire drukmeting aan de hand van drie prothesevoeten. Ellen Van Hees, winnares Otto Bockprijs 2009 (samenvatting)

Het hoofddoel van de pilotstudie was na te gaan hoe het plantaire drukverloop zich karakteriseert onder verschillende soor-ten prothesevoeten bij het lopen op een vlakke ondergrond, met een zelfgekozen comfortabele wandelsnelheid.

MethodenVijf volwassen personen met een unilate-rale onderbeenprothese namen deel aan deze studie. Er werd een volledige gan-ganalyse afgenomen met inbegrip van 3D-kinematica (Codamotion), meting van de grondreactiekrachten (AMTI-krach-tenplaat) en metingen van het plantaire drukverloop (Footscan®). De eerste fase bestond uit een ganganalyse met de eigen prothese (voet en schoen) en vervolgens dezelfde ganganalyse met achtereenvol-gens de SACH-voet, de Trias-voet en Axti-on-voet *. Tijdens de tweede fase droegen de proefpersonen een sandaal met vlakke zool. Aan de hand van een vragenlijst werd de subjectieve beoordeling vastgelegd.

ConclusieOp de vraag of plantaire drukmetingen nuttig zijn bij het uitlijnen van een onder-beenprothese, kunnen we na afloop van deze pilotstudie nog geen eenduidig ant-woord geven. Verder onderzoek is nodig om correlatie te zoeken tussen de plan-taire voetdrukken en de kinematica van de hoger gelegen gewrichten. Een aantal

van de in de studie beschreven resultaten vraagt om een vervolg, waarbij getracht zal worden aan de hand van plantaire drukmetingen een adviessysteem te cre-eren voor het dynamisch uitlijnen van on-derbeenprothesen.

* Otto Bock- prothesevoeten

Figuur: Gemiddelde waarden van de maximale drukken per regio onafhankelijk van het lichaamsgewicht.

Toe1 Toe2-5 Meta1 Meta2 Meta3 Meta4 Meta5 Midfoot1 HeelM HeelL

referentie SACH TRIAS AXTION

ConclusieUit het vergelijkend onderzoek blijkt dat het EMG-activatiepatroon van de onder-ste extremiteit bij de prothesedragers significant afwijkt van het patroon van de valide proefpersonen tijdens het gaan. De

invloed van dit afwijkende EMG-activatie-patroon is ook te zien in de sprintstart. Tij-dens het gaan is het gangpatroon asym-metrisch. Bij het sprinten is de asymmetrie tijdens de start het grootst. Niet alleen de gemeten factoren spelen een rol tijdens

de sprintstart. Ook de protheseknie en -lepel, en het vertrouwen hierin, zijn van invloed op het lopen en de prestaties van de sprinters.

OTTO BOCkpRijsOtto Bock Benelux volgt de ontwikkelingen op de voet en looft jaarlijks een prijs uit voor het meest interessante afstudeerproject uit de bacheloropleiding Orthopedische Technologie. De prijs – in het kader van life long learning – bestaat uit een 2-daagse cursus bij Otto Bock HealthCare Duitsland, compleet met overnachting in hartje Duderstadt.

E I N D W E R K P R I J S OTTO BOCK BENELUX 2011

W I N E E N T W E E D A A G S E C U R S U S N A A R K E U Z E

B I J O T T O B O C K H E A L T H C A R E Voor de 5de opeenvolgende keer looft Otto Bock Benelux BV een prijs uit voor het eindwerk dat een waardevolle bijdrage levert aan het vakgebied Orthopedische Technologie onder vorm van een afgerond onderzoek, een innovatief product of een nieuw uit te werken concept.

De prijs weerspiegelt het beleid van Otto Bock om ook na de basisopleiding het educatieve traject voort te zetten en iedere afgestudeerde de mogelijkheid te bieden om zich te specialiseren in het vakgebied.

De prijs bestaat uit een volledig verzorgde tweedaagse cursus naar keuze, in de hoofdzetel van de fi rma Otto Bock HealthCare in Duderstadt, Duitsland, onder begeleiding van een medewerker van Otto Bock Benelux. De overnachting wordt voorzien in een luxeverblijf in het centrum van de stad.

De prijs wordt door een aparte beoordelingscommissie gekozen uit de meest geschikte eindwerken.

ottobock.nl

Academy

v - dialoog Magazine


Prof. dr. Jan geertzen:

‘iedere professional heeft de taak mee te werken’Wereldwijd wordt onderzoek verricht naar amputaties, prothesen en orthesen. ispO houdt overzicht over alles wat er speelt. De organisatie bevordert wetenschappelijk onderzoek en kennisuitwisseling, zodat professionals over de hele wereld toegang hebben tot de recentste inzichten. Tien vragen aan jan geertzen, president van ispO international en hoofd van de afdeling Revalidatiegeneeskunde van het uMCg.

i u vindt het belangrijk dat ver-schillende disciplines zijn verte-genwoordigd in ispO. Waarom?‘ISPO is per definitie een multidiscipli-naire organisatie, omdat mensen met een prothese of orthese te maken krijgen met hulpverleners uit diverse disciplines. Wat je nu ziet, is dat er in Nederland veel re-validatieartsen lid zijn; in de rest van de wereld zijn vooral orthopedisch instru-mentmakers lid. Over het algemeen zijn er weinig fysiotherapeuten lid en nog minder psychologen. Wat mij betreft zijn die meer dan welkom.’

iiWat wilt u bereiken als president van ispO international?‘Naast een divers ledenbestand, wil ik wetenschappelijk onderzoek bevorderen. Ik ben al lang ISPO-lid en de meeste aan-dacht ging altijd naar onderwijs. In het bestuur bestonden allerlei commissies, maar niet op het gebied van wetenschap-pelijk onderzoek. Pas het afgelopen jaar hebben we een wetenschapscommissie opgericht met dezelfde rechten, plichten en budgetten als de onderwijscommissie.’

Prof. dr. Jan Geertzen, ISPO-president en hoofd van de afdeling Revalidatiegeneeskunde van het Universitair Medisch Centrum Groningeniii

Wat doet de wetenschapscom-missie?‘We verzamelen gegevens en onderzoeks-thema’s van alle universiteiten. Die willen we op internet in een databank rubrice-ren. Professionals kunnen dan makkelijker contact zoeken als ze onderzoek willen doen. Verder gaan we een open dialoog aan met partners uit de industrie zoals Otto Bock. Ook het wetenschappelijke programma van de ISPO-wereldcongres-sen valt onder de wetenschapscommis-sie.’

ivWat is volgens u het belang van wetenschappelijk onderzoek?‘Ik vind dat je een nieuwe prothese of or-these alleen ter beschikking moet stellen, als er wetenschappelijk onderzoek aan verbonden is. Onderzoek is ook een ver-antwoordelijkheid van de industrie. Zorg-verzekeraars vragen: wat is de evidence, waarom is deze prothese beter dan een andere. En ik vind dat ze gelijk hebben. Wetenschappelijk onderzoek wijst uit of een bepaalde prothese beter is, en voor welke patiëntencategorie.’

vHoe kunnen wetenschappers onafhankelijk onderzoek uitvoe-ren, als de industrie een deel fi-nanciert?‘Door goede afspraken vast te leggen in een contract. Voorafgaand aan een on-derzoek spreek je af, dat je de resultaten hoe dan ook publiceert – ongeacht de uitkomst. Daarmee geef je ook zorgver-zekeraars het signaal dat het onderzoek betrouwbaar is.’

viWelke onderzoeken lopen nu in nederland?‘In het UMCG doen we onderzoek naar arm- en beenprothesiologie, Nollet van het AMC is bezig met polio en enkel-voetorthesen, Becher van de VU onder-zoekt het gebruik van enkel-voetorthesen bij cerebrale parese, Van der Linde van het Radboud trekt de CBO-multidiscipli-naire richtlijn amputatie en prothesiologie onderste extremiteit, en Paping van Rijn-dam Revalidatiecentrum trekt het PPP-protocol. Geurts van het Radboud onder-zoekt de behandeling van een sleepvoet met de Actigait elektrostimulator. Veel van deze projecten zijn opgezet in samenwer-king met Otto Bock. De laatste twee jaar is de industrie steeds meer betrokken en dat vind ik een goede zaak.’

ispO gaaT in DiaLOOg MET paRTnERs uiT DE inDusTRiE

vi - dialoog Magazine


viiHoe gemakkelijk is onderzoek doen in nederland?‘We zijn een klein land: voor een teamdag van ISPO rijd je in Nederland maximaal 200 kilometer. Iedereen kent elkaar. In Groningen werken we bijvoorbeeld samen met Arnhem en Enschede. In het UMCG zijn arm- en beenprothesen het speerpunt, Groot Klimmendaal is bezig met neurore-validatie en het Roessingh met robotica. We hebben andere specialisaties en stel-len onze patiëntenpopulaties voor elkaar open, zodat we meer patiënten bij onder-zoeken kunnen betrekken. In Nederland is dat relatief gemakkelijk.’

viiiHoe krijg je de financiën voor een onderzoek rond?‘Dat is wel eens moeilijk. Voor financiers zoals ZonMw is onderzoek naar armpro-thesen – vanwege de kleine onderzoeks-populatie – soms minder interessant dan orthesiologie of CVA. Het UMCG doet meestal een beroep op kleinere stichtin-gen, maar met de budgetten die beschik-baar komen kun je vaak geen promoven-dus aanstellen voor vier jaar.’

ivWelke rol heeft ispO nederland in de wereld?‘ISPO Nederland is de grootste afdeling. In Nederland zijn we gewend aan transpa-rant werken en we zien patiënten altijd in multidisciplinair verband. Wat dat betreft zijn we een voorbeeld voor andere landen. In Nederland komt het bijvoorbeeld nooit voor dat een revalidatiearts solitair werkt, zoals dat in België wel gebeurt.’

xWat is uw boodschap als voorzit-ter van ispO international?‘Ik vind dat iedere professional met een hbo- of wetenschappelijke opleiding zou moeten meewerken aan onderzoek. Bij mijn aantreden in Leipzig vorig jaar heb ik aan de orde gesteld waarom onderzoek noodzakelijk is vanuit het perspectief van de patiënt, de onderzoeker en de arts. De patiënt wil het beste, de onderzoeker wil evidence en de arts wil een mix: wat wil de patiënt en wat is de evidence? Iedere professional heeft de taak mee te werken aan onderzoek, in het belang van alle pa-tiënten.’

international society for prosthetics en OrthoticsISPO wil de levenskwaliteit van mensen met een prothese of orthese verbeteren, door wetenschappelijk onderzoek en ken-nisuitwisseling te bevorderen. De organisatie wordt geconsulteerd door de World Health Organisation, het Rode Kruis, de VN en USAID. ISPO is actief in 90 landen en bestaat uit revalidatieartsen, orthopedisch chirurgen, fysio- en ergotherapeuten, orthopedisch instrumentmakers en -schoentechnici en partners uit de industrie. In februari 2013 vindt het 14e driejaarlijkse ISPO-wereldcongres plaats in Hyderabad in India.

ispO-bestuur tot februari 2013:Jan Geertzen (Nederland), Bengt So-derberg (Zweden), John Michael (USA), Mads Harbo (Denemarken), Margaret Hodge (Australië), Rosie Jovane (Pa-nama), Takaaki Chin (Japan), Rajiv Hanspal (UK), Hung-Hei Kwan (China) en Harmen van der Linde (Nederland).

ispO Nederland: www.ispo.nlispO international: http://ispoint.org

ISPO bekijkt het van de andere kant.

vii - dialoog Magazine


SPiergeBruik en StaBiliteitStraining

‘Je kunt ook te veel wennen aan een prothese’Xander van Doorn en Ton de Lange van Fontys paramedische Hogeschool in Eindhoven zijn de initiatiefnemers van het Raak-project Sport met je prothese. Van Doorn en De Lange hebben hiervoor toegepast wetenschappelijk onderzoek verricht in het deelgebied Bewegen/ besturen.

Wat was de aanleiding voor het onder-zoek? Van Doorn: ‘Van het NOC*NSF kregen we de vraag: “Vragen we niet te veel van onze paralympische atleten? Hoe reageert hun lichaam straks als ze 50 zijn? Hoe kunnen we ze het best trai-nen om hun niveau te verhogen?” Tegelij-kertijd maakte de overheid beleid om zo veel mogelijk mensen actief te laten zijn. Onze onderzoeksvraag was dan ook ge-richt op alle mensen met een prothese die recreatief willen hardlopen, en niet alleen topsporters.’

innige verhouding met protheseUit eerdere observaties hadden Van Doorn en De Lange al opgemaakt dat prothesedragers een innige verhouding aangaan met hun prothese. ‘Je ziet twee dingen bij het sporten’, zegt Van Doorn. ‘Ten eerste hebben mensen er natuurlijk last van dat ze een stuk van hun been mis-sen, en ten tweede dragen ze vaak een

prothese die niet geschikt is voor hardlo-pen. Maar je ziet ook dat het lichaam zich volledig heeft aangepast aan die bewuste prothese. De stap om te sporten, eventu-eel met een sportprothese, is dan groot. Vergelijk het met een vrouw die altijd platte laarzen draagt en voor het eerst naaldhakken aantrekt. daarmee belast ze haar spieren anders. Zij zegt na een avond afzien: “die pumps trek ik nooit meer aan.” Zo levert ook het jarenlang dragen van een pro-these beperkingen op, als je wilt gaan trainen met een sportprothese.’ Van Doorn benadrukt dat het te gemakkelijk is om alleen de prothese de schuld te geven van ongemakken. ‘Ook in het lichaam zelf gebeu-ren dingen die het spor-

vOOrPuBlicatie

trainen en sporten met een beenprotheseDe nederlandse overheid voert al jaren actief beleid om mensen op allerlei manieren te stimu-leren tot een actieve leefstijl (Tijd voor sport - Bewegen, meedoen, presteren VWs, 2005). sport draagt bij aan de levenskwaliteit. Maar wat doe je als je een onderbeenamputatie hebt? Fontys paramedische Hogeschool onderzocht welke invloed een prothese heeft op het lichaam, en ver-werkte de bevindingen in een trainingsprogramma dat aansluit op lichamelijke veranderingen bij prothesedragers. Voorpublicatie.

Door Xander van Doorn en Ton de Lange

ten bemoeilijken. Wij hebben onderzocht welke innerlijke structuren veranderen als je een prothese draagt. Naar aanleiding daarvan is er een trainingsprogramma ontwikkeld.’ Van Doorn traint in Eindho-ven een loopgroep van mensen met een amputatie. ‘Die groep fungeerde als con-trolegroep voor het toegepaste onderzoek en heeft het trainingsprogramma gede-monstreerd toen het RAAK-project eind 2010 afliep.’

Veel mensen met een amputatie kiezen een loopsport zoals hardlopen. Er is ech-ter weinig bekend over hardlopen met een prothese. De trainingsprogramma’s van

sporten revalidatiecentra zijn gebaseerd op kennis over valide sporters of op erva-ringen met invalide sporters. Deze oefen/trainingsprogramma’s zijn niet evidence

based, en het is de vraag in hoeverre ze adequaat zijn.

Foto: Angela Aprea

Xander van Doorn, docent fysiotherapie en onderzoeker

Foto: Angela Aprea

Ton de Lange, docent biomechanica en onderzoeker

viii- dialoog Magazine


uitgangspuntVoor ons onderzoek gingen we uit van het uitgangspunt dat een prothese ef-fect heeft op het lichaam. Als de pre-cieze effecten van een prothese be-kend zijn, is dat een goede basis voor een specifiek trainingsprogramma.

Theoretisch raamwerkEerst is een theoretisch raamwerk opge-steld, gebaseerd op literatuuronderzoek, om inzicht te krijgen in beschikbare we-tenschappelijke literatuur over hardlopen met een prothese.

Experimenteel onderzoekOm te onderzoeken welke invloed een prothese heeft op het lichaam, hebben we een valide persoon vier weken laten lopen met een knieloper, van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat. De proefpersoon heeft in die weken niet meer gelopen zonder knieloper. Vervolgens is gemeten welke invloed stabiliteitstraining heeft op het li-chaam. We onderzochten met name de rol van de rugspieren en heupmuscula-tuur.

Oefen/trainingsprogramma voor stabiliteitOp basis van de resultaten van het expe-rimenteel onderzoek hebben we een oe-fen/trainingsprogramma opgesteld. Het programma is gericht op stabiliteit van uitgerevalideerde personen met een knie-exarticulatieprothese die willen hardlopen op recreatief niveau.

MethodeHet experimenteel onderzoek is uitge-voerd in het bewegingsanalyselab (BAL)

van de Fontys Paramedische Hogeschool te Eindhoven. De proefpersoon liep in ei-gen tempo over de loopbaan. De grondre-actiekrachten zijn gemeten met een AMTI-krachtenplatform, de spieractiviteiten met een EMG-systeem en de bewegingen zijn opgenomen met twee videocamera’s. Er

waren vijf meetmomenten:• 0-meting: zonder knieloper• 1-meting: ingebruikname van de

knieloper• 2-meting: proefpersoon is vaardig

met de knieloper volgens vooraf opgestelde criteria

• 3-meting: proefpersoon heeft het trainingsprogramma ondergaan

• 4-meting: eindmeting zonder knieloper

Na het afronden van de metingen zijn de data geanalyseerd.

ResultatenOp basis van het theoretisch raamwerk – en op basis van de bevindingen uit de 2-meting – is een concept-oefenprogram-ma opgesteld voor mensen met een knie-exarticulatieprothese. De 0-meting zonder knieloper heeft voor de latere meetmomenten referentiewaar-den opgeleverd over het gangpatroon, de EMG-activiteit van verschillende spieren, de grondreactiekrachten en de duur van de standfase op het krachtenplatform. De grondreactiekrachten gaven links en rechts een nagenoeg gelijk beeld.Bij de 1-meting vertoonden de EMG-waarden over het algemeen een afwijkend beeld. Na het aanmeten van de knieloper werd er meer activiteit waargenomen aan

OnDerzOekSvraagDe onderzoeksvraag van het experimenteel onderzoek van Fontys Paramedische Hogeschool was tweeledig:

1. Wat is de invloed van een knieloper bij een valide persoon op:• het gangpatroon en de hierbij horende stabiliteit;• de grondreactiekrachten;• de EMG-activiteit van de m. latissimus dorsi, m. gluteus maximus en medius,

m. obliquus externus, m. rectus abdominis, m. rectus femoris en de m. semitendinosus?

2. Wat is de invloed van stabiliteitstraining op de genoemde parameters?

ix - dialoog Magazine


de rechterzijde. Het verschil tussen de linker- en rechterzijde was groot. Tijdens deze meting was te zien dat de verticale component van de grondreactiekrachten aan de zijde van de knieloper kleiner was dan tijdens de 0-meting. Na aanmeting van de knieloper werd de duur van de standfase bij beide benen langer. Vooral aan de ‘gezonde’ linkerzijde was een ver-lengde standfase te zien.Bij de 2-meting bleven er verschillen aan-wezig. Er werd echter minder activiteit waargenomen bij alle spieren. Het sym-metrische gangpatroon van de proefper-soon werd ernstig verstoord ten gevolge van de knieloper. Bij de 3-meting vertoonde het gangpa-troon – naarmate het trainingsprogramma vorderde – een beeld dat steeds meer

overeenkwam met de referentiewaarden van de 0-meting. De standfase was voor beide zijden nagenoeg gelijk.Bij de 4-meting – enkele weken na het stoppen met de knieloper – had het li-chaam zich weer hersteld in de staat van voor het onderzoek.

DiscussieHet is lastig aan sommige resultaten di-rect een oorzaak of conclusie te koppe-len. Het experimenteel onderzoek was een case controlled trial (CCT) met één proef-persoon en de metingen vonden plaats op verschillende tijdstippen en onder verschil-lende condities. Het bleek voor de proef-persoon erg zwaar om de hele dag op de knieloper te lopen. Omwille van haar lichamelijke en psychische gezondheid moest ze hier voortijdig mee stoppen, zo-dat ze niet het gehele trainingsprogramma kon afmaken. Verder hebben EMG-metin-gen verschillende beperkende factoren, waarvan de plaatsing van de elektroden de belangrijkste is: de knieloper gaf bij het rechterbeen druk op verschillende elek-troden wat leidde tot een vertekend beeld van de activiteit van de desbetreffende

spieren (hogere voltages en ruis in het EMG-patroon). Een andere belangrijke factor is de uitlijning van de knieloper en het feit dat de passing minder goed is dan bij een echte prothese. Bovendien zorgde de knieloper onder andere voor een ver-anderende stand van het bekken. Daar-door veranderden ook andere factoren, die van invloed waren op de resultaten.

Conclusieinvloed van een prothese op het li-chaam: het gangpatroon met knieloper verschilt erg van het gangpatroon zonder knieloper. De snelheid gaat omlaag en de duur van de standfase wordt langer, waarbij de standfase aan de zijde van de knieloper verhoudingsgewijs een stuk korter is. Daarnaast heeft de knieloper tot gevolg dat er een asymmetrisch gangpa-troon ontstaat, wat zich verder vertaalt in asymmetrische en verhoogde EMG-activi-teit. resultaat van de stabiliteitstraining: de stabiliteitstraining heeft tot gevolg dat alle parameters die gemeten zijn een symmetrischer beeld vertonen, dat in de buurt komt van de gevonden waarden tij-dens de 0-meting. Verder treedt er minder EMG-activiteit op en werken de spieren efficiënter. Stabiliteitstraining is een goede basis voor het verrijken van de kennis over sporten met een prothese. Een goed uit te voeren trainingsprogram-ma zal de kennis van zowel sporters als trainers verhogen. Aangenomen wordt dat prothesedragers hierdoor eerder de stap zullen zetten om te gaan hardlopen op recreatief niveau.

Vraag de literatuurlijst op via [email protected] of reageer via www.prothesesport.nl

trainingSPrOgramma De stabiliteitstraining omvat 11 oefeningen. Op de foto’s de loopoefening: voetje voor voetje lopen, knieheffen, grote passen zetten.

sTuDEnT FYsiOTHERapiE LiEp ViER WEkEn Op kniELOpER


Het patellofemoraal pijnsyndroomProf. dr. W. Petersen‘Voorste kniepijn’, chondromalacia patellae, patellofemorale dysfunctie: stuk voor stuk zijn het benamingen voor een lastige aandoening zonder duidelijk aanwijsbare oorzaak. negen onderzoekscentra in Duitsland en italië bundelden hun kennis over therapieën bij het patellofemoraal pijnsyndroom (pFps).

Abstract uit het tijdschrift Orthopädische Praxis: 46, 8.2010 Zeitschrift für Orthopädie, Orthopädische Chirurgie und UnfallchirurgieOfficieel orgaan van de VSOU, Vereniging van Zuid-Duitse Orthopeden en Traumachirurgen

Vraag het volledige onderzoek op via [email protected]

Het patellofemoraal pijnsyndroom (PFPS) is een veelvoorkomende oorzaak voor voorste kniepijn en treft vooral jonge vrou-wen tussen 15 en 25 jaar, zonder specifie-ke pathologische afwijkingen aan het ge-wrichtskraakbeen. De incidentie is hoog: een Amerikaanse studie bij de US Marine telde 22/1000 personen per jaar, waarbij vrouwen twee keer zo vaak werden getrof-fen. Onder Hongaarse studenten bedroeg de incidentie 20%; er bestond geen on-derscheid tussen mannen en vrouwen.

OorzakenVaak is er sprake van een functio-neel malalignment van de anato-mische structuren. De valgusstand van de knie, die door de interne ro-tatie van femur en tibia nog wordt versterkt, kan een oorzaak zijn. Bij de verhoogde endorotatie van het femur spelen zwakke exorotatoren en abductoren van de heup een belangrijke rol. De oorzaak van een endorotatie van de tibia is vaak een pes plano valgus (pronerende platvoet). Door de valgusstand van de knie lateraliseert de patella, wat gepaard kan gaan met pijnklachten. Nog een uitlokkende factor voor patello-femorale pijnklachten is de overbelasting van het femoropatellaire gewricht – bij-voorbeeld door te intensief te sporten. Vaak werken ook de bovenbeenspieren onvoldoende of onjuist. De belangrijkste stabilisator van de knieschijf is de pars obliquus van de vastus medialis van de m quadriceps femoris. Door de insuffici-ente werking kan de patella opzij bewe-gen. Een verkorting van de tractus iliotibi-alis kan de patella naar buiten trekken en mogelijk kantelen. Contracturen van de is-chiocrurale musculatuur kunnen een buig-houding uitlokken en leiden tot een ver-hoogde belasting van het femoropatellaire gewricht. De combinatie van uitlokkende factoren en pijn kunnen een vicieuze cirkel tot gevolg hebben. Door de pijnklachten wordt de spieractiviteit van de quadriceps

geremd. Er kunnen tevens morfologische veranderingen optreden die een patella-lateralisatie uitlokken. Bovendien spelen ook psychologische factoren een rol.

DiagnostiekAllereerst moeten alle structurele afwijkin-gen van het strekapparaat worden uitge-sloten, waarvoor mogelijk een chirurgische ingreep nodig is. Klassieke symptomen van PFPS zijn pijn rond de patella bij trap-lopen en bij langdurig zitten met gebogen knieën. De geleiding van de patella en de stabiliteit kunnen manueel worden onder-zocht. Spiertests en andere diagnostische technieken (röntgen, MRT, MRI, radiodiag-nostiek) kunnen uitsluitsel geven over de

instabiliteit

kraakbeen-beschadiging

pijn

Schema: De oorzaak van patellafemorale pijn is vaak een overlapping tussen pijn, instabiliteit en gewrichtsbeschadiging

x - dialoog Magazine

xi - dialoog Magazine


musculaire en morfologische afwijkingen. TherapieDe behandeling kan langdurig zijn en is in eerste instantie niet gericht op opereren. Er zijn meerdere therapeutische mogelijk-heden: fysiotherapie, tape, orthesen en geneesmiddelen. De behandelaar kiest voor iedere patiënt een individuele com-binatie.

FarmacotherapieBehandeling met geneesmiddelen be-staat vaak uit niet-steroïde antireuma-tica die de pijnklachten op korte termijn kunnen verminderen. Over de werking van glycosaminoglycaan polysulfaat en intra-articulaire applicaties van cor-ticoïden zijn de studies niet eenduidig.

passieve geleiding van depatellaDoel van de behandeling is het juist gelei-den van de patella. Wanneer de patella in de juiste baan beweegt, kan de mus-culatuur ook weer normaal functioneren. Zo wordt de vicieuze cirkel doorbroken. Tape en orthesen kunnen bijdragen aan de therapie.

TapingVerschillende studies noemen de positieve werking van tape, de be-kendste is de McConnel taping. Tape wordt altijd gecombineerd met fysio-therapie, en het positieve effect zit hem waarschijn-lijk in de synergie tussen de twee methoden.

Er zijn ook studies die aangeven dat bij placebo-taping positieve resultaten wor-den opgetekend. Wellicht zijn deze te dan-ken aan de proprioceptieve werking, of de pijnbeïnvloeding door cutane stimulatie. Het nadeel van tapen is de benodigde fre-quentie (vernieuwing om de twee dagen). De patiënt kan dit moeilijk zelf doen en het langdurige karakter van de aandoening maakt deze therapievorm duur.

OrthesenEen centrerende patella-orthese heeft een positief effect op pijnklachten. Een nieuwe orthese die de medialiserende kracht via een veersysteem pas opbouwt bij toene-mende strekking, is de Patella Pro (Otto Bock). Dit concept heeft zin, omdat de in-stabiliteit in het femoropatellaire gewricht – met lateralisatie van de patella – pas ontstaat, als de patella aan het einde van de strekking uit de intracondylaire groeve gaat. Biomechanische tests hebben dit werkingsprincipe bevestigd. Ervaringen tot nu toe met deze brace geven een gunstig resultaat. De orthese wordt altijd ingezet in combinatie met een oefenprogramma. inlegzolenBij een platvoet (pes plano valgus) in combinatie met

PFPS kan een individueel vervaardigde inlegzool de rotatiestand van de tibia ver-minderen. Studies hebben positieve effec-ten aangetoond van de synergie tussen inlegzolen en fysiotherapie.

FysiotherapieOok fysiotherapie is een goed onderzoch-te therapievorm bij PFPS. In drie studies is aangetoond dat oefentherapie om de m quadriceps te versterken, de klach-ten doet afnemen. In vijf andere studies werden ‘open’ en ‘gesloten’ oefeningen vergeleken (met de voet wel of niet op de grond). In deze studies zijn geen signifi-cante verschillen aangetoond tussen de oefeningen van de m quadriceps. Over andere oefeningsvormen zijn geen stu-dies beschikbaar. Maar aangezien PFPS met hoge waarschijnlijkheid voortvloeit uit een complexe intermusculaire coördina-tiestoornis, moeten ook de andere spier-groepen worden behandeld. Ook senso-motorische oefeningen hebben hun nut bewezen.

samenvattingDe behandeling van PFPS is gericht op niet-opereren. Er zijn diverse goed on-

derzochte therapeutische op-ties zoals fysiotherapie, taping, orthesen en medicatie. Uit deze opties moet voor iedere individu-ele patiënt een passende behan-deling worden samengesteld. De werking van de patella pro is

geëvalueerd aan de hand van een vergelijkend onderzoek. Vraag het abstract Orthotic topics ISPO-congres Leipzig 2010 op via [email protected].

MUscUlaire OOrZaKeN BeHaNdeliNgZwakte en dysbalans van de mm vastus medialis en de vastus medialis pars obliquus, vastus intermedius, vastus lateralis en rectus femoris kunnen de functie van het strek-apparaat negatief beïnvloeden.

versterkende oefeningen

Zwakte van de m vastus obliquus kan de patella lateraliseren. isometrische oefeningen in extensieEen contractuur van de tractus iliotibialis kan via de Kaplanse vezels de patella late-raliseren en via de insertie op het tuberculum van Gerdy een exorotatie van de tibia bewerkstelligen.

rekoefeningen

Verkorte ischiocrurale musculatuur buighouding met verhoogde drukbelasting van het femoropatellair gewricht.

rekoefeningen

Zwakte van de exorotatoren en abductoren van het heupgewricht kan een stand in endorotatie van het bovenbeen veroorzaken wat een lateralisatie van de patella uitlokt.

rekoefeningen en versterkende oefeningen

Houdingszwakte met versterkte lordose ter hoogte van de LWK met compensatoire flexiestand van de knie.

versterkende oefeningen

xii - dialoog Magazine


agenDa

Op de website ottobock.nl vindt u alle informatie over de cursussen van de Otto Bock academy.

MyO-eleKtriscHe arMprOtHeseN11-15 april De ontwikkeling van myo-elektrische prothesen, nieuwe compo-nenten en aanmeettechnieken gaat snel. Aan een goed functio-nerende myo-elektrische prothese ligt een gedegen kennis van de techniek ten grondslag. Theoretische en praktische cursus waarin stap voor stap een myo-elektrische onderarmprothese wordt gebouwd, vanaf de spiertests tot aan de complete af-werking van de prothese. Voor orthopedisch instrumentmakers en technologen.Locatie: Otto Bock Benelux, Son

aqUaliNe27 april Theoretische en praktische cursus over het aanvra-gen, aanmeten en opbouwen van een Aqua-prothese, uit de nieuwe waterbestendige protheselijn van Otto Bock.Voor orthopedisch instrumentmakers en technologen.Locatie: Otto Bock Benelux, Son

silicONeN-BraNdWONdeNMasKers 9-10 mei

Aanmeten van brandwondenmaskers en andere siliconen-toepassingen. Bij patiënten met ernstig littekenweefsel wordt als therapie milde druk toegepast. Een beproefde methode is de verzorging met siliconen. Op het cursusprogramma staan afdruktechnieken en correcties voor gezichtsmasker, halskraag en handschoen. Tweedaagse praktijkcursus voor orthopedisch instrumentmakers die betrokken zijn bij littekenbehandeling en brandwondenverzorging.Locatie: Otto Bock Benelux, Son

geNiUM3 juni

Introductieseminar over de Genium: het nieuwe bionische knie-systeem van Otto Bock. Naast de filosofie achter de ontwikke-ling komen ook de indicatiestelling en de aanvraagprocedure aan de orde. Voor orthopedisch technologen en artsen.Locatie: Otto Bock Benelux, Son

Cursussen

congressen en symposia

Vra-cOllOqUiUM15 april

Gastheer is Adelante-zorggroep, Hoensbroek www.revalidatiegeneeskunde.nl

reVa ‘BeperK je BeperKiNg’5-6-7 mei

Dé informatiebeurs voor mensen met een beperking. Otto Bock-stand in Hal 1, standnummer 16.19.Locatie: Flanders Expo, Gentwww.reva.be

spOrt eN actief WijZer

Zaterdag 7 mei tijdens de REVA in hal 1, de vierde editie van Sport en Actief Wijzer.

jaarcONgres Vra 3 -4 november

Locatie: de Heerlickheijd, Ermelo www.revalidatiegeneeskunde.nl

MicHelaNgelOHaNd30 juni Introductieseminar over de nieuwe elektronische pro-thesehand van Otto Bock. Wat zijn de mogelijkheden en onmogelijkheden van het nieuwe Axonbus-systeem? Wat is de indicatiestelling en hoe verloopt de aanvraag-procedure? Voor orthopedisch technologen en artsen.Locatie: Otto Bock Benelux, Son

AcHtER dE ScHERMEN


wat doet de juRiste van otto bock?

sinds anderhalf jaar heeft

Otto Bock Benelux een juriste

in huis. Waar houdt die zich

mee bezig? karen koller

geeft tekst en uitleg. ‘Mensen

met een amputatie bellen

mij steeds vaker met hun

persoonlijke verhaal. ik hoor

dagelijks waar zij tegenaan

lopen.’

EEn snELLE aFHanDELing LijkT nOg TOEkOMsTMuZiEk

‘Ik krijg regelmatig de vraag wat mijn werk nu precies inhoudt’, zegt Karen Koller, juriste bij Otto Bock. ‘Voorop staat mijn onderzoek naar patiëntenrechten en de uitvoering van de Zorgverzekeringswet door verzekeraars. Als account manager voer ik gesprekken met zorgverzekeraars. Ook werk ik intensief samen met de patiëntenverenigingen en de verzekerden zelf. Aangezien die mij steeds vaker bel-len met hun persoonlijke verhaal, hoor ik dagelijks de meest tragische zaken.’

Huilen of lachenDat de beoordeling van dossiers door zorgverzekeraars niet altijd naar wens verloopt, illustreert Karen met een voor-beeld: ‘Laatst had ik drie dossiers voor me van personen die al begin 2010 om een prothese hebben gevraagd en nog steeds geen toekenning hebben ontvan-gen. Als ik dan hoor wat er – na maan-denlange stiltemomenten – als antwoord wordt gegeven door hun zorgverzekeraar, weet ik niet of ik moet huilen of lachen, omdat het antwoord vaak kant noch wal raakt. Leuk is het natuurlijk niet. De motivering voor de afwijzing laat in veel gevallen te wensen over. Soms ontbreekt de toelichting zelfs, net als de vermelding van een mogelijkheid om bezwaar te maken.’ klant centraalKaren vertelt dat er inmiddels veel erva-ring is in de zorgketen: artsen en instru-mentmakers dienen duidelijke aanvragen

in, met onderbouwing van studies en een zorgvuldig opgebouwde argumentatie. Maar dan nog worden er vragen gesteld. Karen: ‘Waarom weet ik niet, soms lijkt het simpelweg om tijd te rekken of om de verzekerde te ontmoedigen. En die tactiek werkt – ook volgens de patiënten-verenigingen die ik hierover spreek. Zij maken zich zorgen over het toekennings-beleid. Een snelle, duidelijk gemotiveerde afhandeling van aanvragen is nog steeds geen standaard.’ Wellicht komt er ver-betering met de ZorgCode en de Good Contracting Practices die de Nederland-se Zorgautoriteit heeft ingevoerd. Daarin staat dat zorgplicht en transparantie de uitgangspunten zijn. Karen: ‘Hopelijk laten de zorgverzekeraars in 2011 zien dat de klant echt centraal staat. Verbete-ring van all day life, mobiliteit, veiligheid en vertrouwen maken dat er dan snel een keuze kan worden gemaakt, in het belang van de verzekerde.’

Bewegen zoals vóór de amputatieIntussen gaan de onderzoeken naar de beste producten en innovaties bij Otto Bock onverminderd door. Achter de schermen kijkt Karen mee naar de nieu-we ontwikkelingen. ‘Wij zetten ons hier in om betere voorzieningen te creëren, die de situatie van vóór de amputatie kunnen benaderen. Dat alleen al maakt dat ik de eindgebruikers blijf informeren over patiëntenrechten en jurisprudentie.’

Karen Koller, juriste

COnTaCT:[email protected]

SpoRt

opgeVen is geen optie

iedereen kent wel iemand die moet vechten tegen een of andere vorm van kanker, met vaak zware gevolgen voor de patiënt en zijn omgeving. De strijd tegen kanker wint gelukkig langzaam maar zeker terrein, maar de wetenschap is er nog lang niet. Er is geld nodig, veel geld. jan kiep, die zijn been verloor bij een bedrijfsongeval, fietst voor het goede doel: alpe d’HuZes 2011.


SpoRt

Alpe d'HuZes is een actie waarbij fiet-sers, alleen of in een team, geld bijeen fietsen waarmee zij een bijdrage leveren aan de strijd tegen de gevolgen van kan-ker. Op één dag beklimmen de fietsers minstens zes maal de legendarische Alpe d'Huez. De opbrengst gaat voor de volle 100% naar het goede doel.

prothesedrager jan kiep fietst meeZonder fietsers geen Alpe d’HuZes. Een bijzondere deelnemer van de editie van 2011 is Jan Kiep. In 2000 raakte hij door een bedrijfsongeluk zijn linkerbeen kwijt. Op de vraag van de revalidatiearts wat hij wilde doen in zijn leven, somde hij op: fietsen, lopen en skiën. Jan kreeg een C-Leg® en doet alles wat hij zich heeft voorgenomen. Naast een drukke baan bereidt hij zich nu voor op de Alpe d’HuZes. Hoe kom je erop zo’n zware uit-daging aan te gaan? Jan Kiep: ‘Tijdens een fietstocht werd ik ingehaald door een stel op een tan-dem. De dame droeg een shirt met het opschrift Opgeven is geen optie. Ik zei, hé dat is mijn lijfspreuk. En zo raakte ik gezellig aan de praat met de twee, die uitlegden waarvoor zij trainden: Alpe

d’HuZes. Toen heb ik in een opwelling gezegd: we zien elkaar daar.’

Doe je dit alleen voor de spor-tieve uitdaging?Natuurlijk is je eigen grenzen verleggen een doel op zich, maar ik doe het ook uit een idealistische overweging. Ik wil men-sen die strijd voeren tegen een ernstige ziekte een hart onder de riem steken.’

Hoe bereid je je voor? ‘Met veel uren op de fiets en uren in de fitnesszaal, waar ik aan spinning doe onder begeleiding van een fysiothera-peut. En verder haal ik veel uit eigen ervaring en van het internet. Mijn vrouw, mijn collega’s en de buren ondersteunen mij mentaal.’

Wat wil je bereiken voor stich-ting alpe d’HuZes? ‘Het inleggeld is behoorlijk hoog. Eén persoon moet 2500 euro meebrengen om mee te mogen doen, maar ik wil me laten sponsoren voor veel meer. Liefst wil ik het streefbedrag van 10.000 euro bereiken. Ik heb al een flink aantal sponsorverzoe-ken uitgezet met een presentatie die ik heb gemaakt. Nu is het wachten op de juiste reacties.’

sTEun jan kiEp Omdat Alpe d’HuZes een fantastisch doel is en iedereen hoopt dat Jan het haalt, ondersteunt Otto Bock Benelux hem. De opbrengst van de Tour d’Otto Bock van 28 mei 2011 wordt opge-dragen aan de missie van Jan: Alpe d’HuZes.

Ieder die Jan en de actie wil steunen, is vrij een eigen actie op te zetten en geld in te zamelen om Jan te helpen zijn doel van 10.000 euro te halen. Zie ook www.opgevenisgeenoptie.nl

De Tour d’Otto Bock is een jaarlijks terugkerend evenement, waarbij de deelnemers een flinke fietstocht afleggen van 65 of 100 kilometer. natuurlijk fietst jan kiep mee. Ook ervaren handbikers zijn welkom. Deze keer zijn er ook twee fraaie mountainbike-ritten van 25 en 45 kilometer voor de off road-sportieveling.

De tochten vertrekken vanuit het bedrijventerrein Ekkersrijt in Son, om daarna snel het uitnodigende Brabantse landschap in te gaan. De groepen krijgen begeleiding van motoren en onderweg is er eten en drinken. De dag wordt naar goed gebruik afgesloten met een gezellige barbecue in Son. En denk erom, ook hier geldt: Opgeven is geen optie! Inschrijven dus en fiets mee voor het goede doel en de gezellige dag.

VooR MeeR infoRMatie: www.myottobock.nl

TOuR D’OTTO BOCk 28 MEi 2011



NiEUWS ENzo

eros in de kreukelsVerhalen over lijven, leven en lust vanuit de kreukelzoneJacqueline Kool We leven in een wereld vol strakke, perfecte lichamen: op billboards, in glossy’s en in tv-reclames. Maar al die mooie plaatjes vertellen niet het hele verhaal. Want een lichaam is kreukbaar en het leven gaat door, kreukels of niet. In Eros in de kreukels vertellen vrouwen onomwonden over hun onwillige lijf, hun lust en hun leven. Hoe gaan ze om met hun kwetsbaarheid? En hoe slagen ze erin om van hun lichaam te genieten? Verhalen van vlees en bloed, verteld met humor, ernst en open-heid. En met veel liefde opgetekend en bewerkt. Jacqueline Kool schreef dit boek op basis van interviews met vrouwen met (uiteenlopende) fysieke beperkingen.

isBN 978-9079529056

Stichting Kreukelzonewww.kreukelzone.org

boEkENOp zoek naar verhalen die het leven met een beperking op een originele manier belichten? Drie boekentips:

De koning van de kwetsbare krachtNiels Bagchus De koning van de kwetsbare kracht is het inspirerende verhaal van een motorrijder die door een ongeluk op de snelweg zijn onderbeen kwijtraakt. Tijdens de revalidatie schildert hij zich een weg door zijn emoties. Hij vindt de vrijheid van het motorrijden terug in zichzelf. Door de ontdekking van zijn innerlijke vrijheid geeft hij zich over aan het leven en sluit hij er vrede mee. Niels Bagchus laat zich inspireren door Franciscus van Assisi, Dionysus en Farao Achnaton. Zo leert hij weer op ei-gen benen te staan en toont hij met zijn kwetsbaarheid zijn allergrootste kracht. Het boek laat een nieuw licht schijnen over spiritueel leiderschap en het opeisen van meesterschap over het leven.

isBN 978-90-5911-136-6

Uitgeverij Aspekt www.nielsbagchus.nl

De kracht van de aanpassingCaroline van den Kommer In dit bijzondere boek geven tien mensen u een kijkje in hun leven met een fysieke beperking. Zij vertellen hoe ze zich hebben aangepast aan een veranderd leven. Caroline van den Kommer is sociaal wetenschapper en coach, met als aandachtsgebied: mensen met een aandoening. Uitgeverij Orthopedietechniek De Hoogstraatwww.carolinevandenkommer.nl

De krachtvan de

aanpassingDorry Martin Lidian Daniël Résy Richard José Ronald Lieke Margaret

10 levensverhalen over de kracht van drijfveren, verlangens en dromen

Orthopedietechniek De Hoogstraat

NiEUWS ENzo

fySiotHERApEUtEN oNtdEkkEN dE MiNiMotioNTraining neemt een steeds belangrijkere rol in bij fysiotherapie. naast krachttraining gaat het dan vooral om coördinatie en functionele oefeningen. Maar voor de cervicale wervelkolom, hand en heup zijn dergelijke oefeningen dun gezaaid. steeds meer fysiotherapeuten gebruiken de MiniMotion als aanvulling.

Door Jan Maas, Disporta Oefeningen met een toenemende pro-gressie die mensen voorbereiden op de belasting van algemene dagelijkse bewe-gingen, zijn schaars. Fysiotherapeuten die toch daarop willen trainen, gebruiken steeds vaker de MiniMotion van de firma Match-U. Ongeveer 200 praktijken heb-ben de MiniMotion in de praktijk getest. De heer Deemter, mede-ontwikkelaar van de MiniMotion: ‘Het indicatiegebied van de MiniMotion is haast onbeperkt en fy-siotherapeuten kunnen het instrument op diverse manieren inzetten en combineren binnen de therapie.’

gevarieerde trainingDe MiniMotion bestaat uit een fixateur voor twee bewegingsrichtingen en een flexibele, lichte staaf. Het apparaat maakt een gevarieerde coördina-

tietraining mogelijk. Aanvankelijk wordt de beweging langzaam uitgevoerd. Is de cliënt verder in het leer- en genezings-proces? Dan kan hij dezelfde beweging sneller uitvoeren, of vanuit een moeilijkere of meer belaste houding.

Onderdelen van de MiniMotion-set:• Hoofdset voor een functionele trai-

ning van de cervicale wervelkolom vanaf de subacute fase van de the-rapie. Training van de diepe flexoren en mm multifidi.

• Halterset voor alle bekende halteroe-feningen. EMG-onderzoeken beves-tigen dat hogere frequenties hogere spieraanspanningen genereren.

Daarmee kan meer trainingsresul-taat worden geboekt.

• Heupset om verschillende belastin-gen van de lumbale wervelkolom, heup en onderste extremiteit te oefenen. Onder andere rotatiebelas-tingen van de onderste extremiteit, in een open of gesloten keten.

• Staafset voor onder andere de handrevalidatie.

Boek en websiteEind 2011 verschijnt bij Thieme het boek MiniMotion Therapie, met resultaten van wetenschappelijke onderzoeken en een beschrijving van de oefeningen. Meer informatie en artikelen staan op de Duits-talige site www.mini-motion.com.


NiEUWS ENzo

Wk atletiek nieuw-zeeland

MENtALE vEERkRAcHt ScooRt

De mentale veerkracht van de jonge Nederlandse atleten leidt hen naar de top. De rest van de wereld kijkt met ontzag toe. Bondscoach Guido Bonsen twitterde: ‘Supertrots op het hele team, 5 medailles. Het niveau wordt steeds hoger en wij haken aan. Bevestiging en aanmoediging voor nog ‘n stap harder.’

Records en medaillesrONald HertOg vond in het Nieuw-Zeelandse Christchurch met 52,37 meter net op tijd zijn juiste vorm terug, na een lichte terugslag in de wintermaanden. Resultaat: brons na twee ongenaakbare Chinezen. sUZaN VerdUijN sprong met 4,80 meter een prachtig persoonlijk en Nederlands record. Voor haar was ‘slechts’ een vierde plaats weggelegd,

Van 21 tot en met 30 januari vond in Christchurch het Wk atletiek plaats. Meer dan 1000 atleten uit 70 landen streden op de top van hun kunnen. Dialoog volgt de door Otto Bock gesponsorde nederlandse en Belgische atleten op de voet.

omdat ze door het puntensysteem twee armgeamputeerde atleten moest laten voorgaan. Marije sMits haalde bij het verspringen een zilveren plak en ook een Nederlands record, na een zinderende strijd tegen de Poolse Zielinska.

Ook de Nederlandse wheelers deden het meer dan goed. Kenny van Weeghel bracht vol trots een bronzen medaille naar huis. Stefan Rush veroverde brons op twee sprintafstanden.

Discuswerper giNO de KeersMaeKer

heeft de kunst nog niet afgeleerd. De 40-jarige Belg won zilver. Hiermee komt Londen toch weer in de kijker voor Gino, die daar hoopt zijn tegenvallende prestatie in 2008 in Griekenland goed te maken.

BELangRijkE MissiE VOOR OTTO BOCkOtto Bock HealthCare is op 1 febru-ari 2011 door het LOCOG (London Organising Committee of the Olympic Games and Paralympic Games) aan-gewezen als de second Paralympic-only sponsor. Otto Bock-CEO Hans Georg Näder: ‘We zijn zeer vereerd met dit nieuws en we zien ernaar uit om een groot succes te maken van de Paralympics. Ons team van technici staat voor de uitdaging alle atleten te voorzien van de beste service, zodat ze maximaal kunnen presteren.’


Marije Smits haalde bij het verspringen een zilveren plak.


eaS wetenschappelijk onderzocht

spelen is ontwikkelenals je kind een motorische aandoening heeft, wil je de ontwikkeling zo goed mogelijk stimuleren. Maar hoe weet je zeker welke hulpmiddelen effect hebben? Leckey, de producent van het Early Activity System, betrekt behandelaars van jonge kinderen over de hele wereld bij wetenschap-pelijk onderzoek. Via deze case-studies komt er voor ouders, professionals en zorgverzekeraars steeds meer duidelijkheid over de werking van de producten.

Het Early Activity System (EAS) is bestemd voor baby’s en peuters met een milde tot complexe motorische ontwik-kelingsstoornis. Het systeem bestaat uit een zachte basis en kleurrijke kussens in verschillende vormen. Samen fungeren zij als een breed inzetbaar positione-ringssysteem, waarin het kind in een goede houding ontspant en de interactie aangaat met zijn leefwereld. Therapeuten zoeken met het EAS naar de beste hou-

ding om de groei en coördinatie van het kind te stimuleren. Ouders kunnen thuis speels en ongedwongen verder oefenen, zonder het kind extra te vermoeien.

Case History programm Leckey, de producent van het EAS, ziet het belang in van een wetenschappelijke onderbouwing van de werking. Vanwege de moeilijk toegankelijke onderzoeks-

pRodUct cENtRAAL

groep – er zijn immers geen honderden kinderen met dezelfde aandoening die je tegelijk kunt onderzoeken – heeft Leckey gekozen voor de expert opinion. Behan-delaars beschrijven de resultaten van het EAS gedurende het ontwikkelingsproces van het kind. Omdat het systeem wordt ingezet voor een langere periode, duurt het lang voordat er voldoende informatie is verzameld voor een wetenschappelijk gefundeerd resultaat. Maar ook in de tussentijd is het Case History Programm voor behandelaars interessant, omdat ze met hun deelname een wetenschap-pelijke bijdrage leveren binnen hun eigen werkveld.

internationaal gezelschapDe procedure bestaat uit het aanleggen van een patiëntendossier volgens een vast protocol. De gegevens worden later

Rugligging is het eerste ontwikkelingsstadium voor baby’s.

Van hieruit verwerft de baby vaardigheden voor het leren van

meer complexe houdingen.

colu

Mn

verwerkt om het uitgangspunt van de ontwikkelaars en het voorschrijven door professionals te onderbouwen. Tot nu toe zijn er vijf dossiers vrijgegeven: twee uit Amerika, een uit Engeland, een uit Duits-land en een uit Egypte. De behandelaars zijn fysiotherapeuten met ruime ervaring in de ontwikkelingsmotoriek.

Eerste bevindingenOver de hele linie leidt het EAS tot goede resultaten in de motorische ontwikkeling. De materialen zetten aan tot creatief

gebruik. Tijdens de ondersteunde ruglig-ging wordt een symmetrische houding gestimuleerd. De zijligging ontlast het achterhoofd, zodat de schedel zich rond en symmetrisch vormt. In buikligging leert het kind zijn hoofd te controleren en ont-wikkelt het de nekmusculatuur. Met een rol onder de borst leert het kind zijn ar-men en handen te gebruiken om zich op te duwen en mogelijk tot knie-handstand te komen. En er zijn meer mogelijkheden: een klein kussen tussen de beentjes helpt bij de ontwikkeling van de heupen, terwijl zitten een prima uitgangspunt is voor het rondkijken over de volledige bewegings-

baan van hoofd en nek. Vanuit elke positie op de EAS-mat kan het kind worden uitgelokt tot spelen, om de oog-handcoördinatie te oefenen en


sociale interactie te stimuleren. De ou-ders zijn vanaf het begin nauw betrokken bij de therapie en tonen zich doorgaans enthousiast over het gebruiksgemak.

Onafhankelijke onderbouwingEen wetenschappelijke artikel over deze case-studies is nog niet gepubliceerd. Toch kunnen we concluderen dat het Case History Programm een interna-tionale, collectieve en onafhankelijke onderbouwing geeft voor de effectiviteit van het EAS.

Vanaf 1 april 2011 is pOM Nijmegen distributeur van Leckey Nederland. Meer info: [email protected]

OnDERZOEkERs WELkOMHet programma loopt nog steeds. Behandelaars die willen meedoen zijn welkom. interesse? Neem contact op met Clare Wright, clinical research manager: [email protected]. In Nederland is Otto Bock leverancier van het EAS: [email protected].

Zitten wordt aangemoedigd door het gebruik van het hoefijzervormige kussen. Als dit nog te moeilijk is, kunnen een extra rug- en hoofdondersteuning worden gecreëerd.

pRodUct cENtRAAL

Op handen en knieën zitten stimuleert de cognitieve ontwikkeling. Kinderen leren de relatie tussen hun lichaam en hun omgeving te zien en krijgen ruimtelijk inzicht.

Buikligging is het volgende stadium. Met de modulaire componenten van het eAs kan gemakkelijk elke houding worden ondersteund.


coLUMN

De columnisten van Dialoog beschrijven de wereld van revalidatie en orthopedie vanuit hun eigen invalshoek.

in DEZE EDiTiE:vera Wellens, dierenarts

louis QuatoRze

colu

Mn

In mijn dierenartsenpraktijk kwam een cliënte met een verkeersslachtoffer: de Cocker Spaniël Louis, vernoemd naar Louis Quatorze, omwille van zijn weelderig bekrulde flaporen. Er bleken geen zware inwendige bloedingen noch shockverschijnselen, maar zijn rechtervoorpoot hing er merkwaardig slap bij.Verder onderzoek bevestigde mijn grootste angst: een radiculaire avulsie van de plexus brachialis. Ofwel: de bezenuwing van Louis’ rechtervoorpoot was onherstelbaar beschadigd, de poot zou voortaan een nutteloos aanhangsel zijn. Hierdoor zou de huid beschadigd worden, waardoor levensbedreigende infecties zouden kunnen optreden. de enige optie was amputatie. Na ruggespraak met man en dochter meldde de eigenares me echter dat ze de

aanblik van een driepotige louis onmogelijk zouden aankunnen. dan kon ik het arme diertje toch maar beter

uit ‘zijn lijden’ verlossen? Maar Louis leed niet, hij kon alleen zijn poot nooit meer gebruiken! Ondanks mijn vurige pleidooi dat een hond zich opperbest kan redden op drie poten, bleef het verdict bikkelhard: de doodstraf.

Met lood in de schoenen wilde ik de opgedragen euthanasie – klant is immers koning en Louis Quatorze helaas niet meer – uitvoeren. Ik zag Louis’ lodderogen, lodderoren en lodderpoot en kreeg het zwaar te moede… Ik twijfelde, nam een besluit, vermande me en zette alles klaar voor… de amputatie. Die verliep voorspoedig en weldra struinde Louis vrolijk rond op 3 poten. Ik besefte wel dat ik Louis niet kon houden. Hij moest weg.

Vrienden namen Louis op in hun gezin waar hij floreerde als nooit tevoren. Hij rende naar hartelust, zijn zware flappen wapperend in de wind, hij zwom, was de absolute lieveling van de kinderen; kortom, de zonnekoning in huis! Soms kwam hij op bezoek en speelde dan met onze teef. Op één van die bezoekjes kreeg ik net een klant op consultatie: de vorige eigenares van Louis, geflankeerd door haar dochter, een perfecte Paris Hilton-kloon, compleet met chihuahua op de arm. paris’ moeder

keek peinzend naar de tuinpoort waarachter tot mijn grote ontsteltenis louis driftig kwispelend stond te blaffen. ik sleurde

moeder en dochter zowat mijn praktijk binnen. Ik had hen graag geconfronteerd met de waarheid en het grenzeloze geluk van Louis’ huidige leventje, maar gunde ze de blijken van liefde en herkenning die Louis hen in zijn argeloze, onvoorwaardelijke trouw wou schenken, niet. Ook had ik allerminst zin om de euthanasie terug te betalen. Wie ik wél met plezier had ge-euthanaseerd was de chihuahua nadat die me in z’n angsthysterie voor een prikje in de vinger had gebeten. Mevrouw Hilton betaalde voor een luxevaccinatie en verzekerde me nog dat deze chihuahua zo ‘in’ was en zoveel beter in hun gezin paste. Van snobisme gesproken…

Vandaag lees ik over dé nieuwe hype van deze tijd: het adopteren van een drieëneenhalfpotige Spaanse windhond. Jaarlijks worden in Spanje 50.000 galgo’s gefolterd, zomaar, omdat ze niet hard genoeg rennen. De organisatie ‘Greyhounds in nood’ brengt ze hierheen en stelt ze ter adoptie. Het adopteren van zo’n galgo blijkt de ultieme manier te zijn om bij de allerhipste bovenlaag der dierenvrienden te behoren. Blijkbaar kent ook snobisme zo zijn trends.

SpoRt


Frank Jol (41) legt de lat graag hoog, zoals het motto van stichting Prolathic illustreert: Nil volentibus arduum. Niets is onmogelijk voor mensen die willen. ‘Je houdt natuurlijk wel rekening met grenzen en beperkingen’, nuanceert Frank. ‘Zelf zou ik bijvoorbeeld best topvoetballer willen zijn, maar mijn beperking is dat ik geen talent heb.’ Hij lacht.

Topsport en breedtesportDe afgelopen jaren heeft Frank Jol naam gemaakt als instrumentmaker van sport-prothesen. En sinds een jaar als supplier voor het Dutch Parathletics Team. Otto Bock stelt protheseonderdelen ter be-schikking en Frank Jol bouwt voor iedere atleet de meest geschikte prothese. ‘De atleten die in de selectie zitten, hadden die aspiratie overigens nog niet toen ze begonnen met sporten’, zegt Frank.

‘Ze wilden na hun amputatie gewoon een goede prothese, waarmee ze actief konden zijn. Deze sporters krijgen nu veel publiciteit, maar er zijn veel meer mensen met een amputatie die sporten.’ Frank kan niet genoeg benadrukken hoe belangrijk beweging is voor iedere pro-thesedrager: ‘Je moet een aantal uur per week bewegen om meer uit je prothese te halen. Als je een prothese mondjes-maat gebruikt, heb je vaker klachten.’

>> Orthopedisch instrumentmaker Frank Jol:

‘iedereen krijgt energie van sport’

Trainen geeft energie In de 20 jaar dat Frank Jol werkt als orthopedisch instrumentmaker, heeft hij ontdekt dat problemen met een prothese vaak hetzelfde karakter hebben. Vage klachten treden niet zozeer op bij mensen die veel doen, maar juist bij de minder actieve. ‘Bewegen is essentieel voor het rendement van je prothese’, zegt Frank. ‘Maar dat niet alleen: trainen levert een goed gevoel op, of je nu een amputatie hebt of niet. Iedereen krijgt energie van sport. En het is goed voor je sociale leven; je komt thuis met andere verhalen.’

kennis en ervaring overbrengen Een sportprothese is onmisbaar voor het beoefenen van een sport. Net zoals schaatsen voor een schaatser, of een fiets voor een wielrenner. Een voorbeeld: wie 10 kilometer hardloopt, landt onge-

veer 2300 keer op ieder been. Tijdens het hardlopen verwerkt het lichaam krachten van 2 tot 4 keer het lichaamsgewicht. Als de spieren goed werken en de prothese optimaal is afgestemd, kun je die krach-ten opvangen. Hoe zorgt Frank Jol voor een goede afstemming van de prothese? ‘Het gaat altijd om de combinatie fysieke belasting – wat kan iemand aan? – en de belastbaarheid van de prothese. De basisuitlijning van de prothese verandert

mee als mensen actiever worden. De afgelopen jaren heb ik een fingerspit-zengefühl ontwikkeld, maar bij de tus-sentijdse anamnese moet ik ook weleens erkennen dat ik een verkeerde liner of ko-ker heb gekozen.’ Daarmee snijdt Frank een belangrijk punt aan: kennis en kennis delen. ‘Zorgverzekeraars sporen ons aan om niet te veel te experimenteren, maar daardoor gaat veel knowhow verloren. Ik wil mijn kennis en ervaring graag over-brengen, bijvoorbeeld in cursusvorm of in clubverband.’ Frank roept het tweejarige RAAK-project Sport met je prothese in herinnering: ‘Dat was een multidiscipli-naire aanpak van bedrijven, onderwijs, fysiotherapeuten en artsen, om samen de beste werkwijze te ontwikkelen. Het zou mooi zijn als we vervolgens geza-menlijk een cursus kunnen opzetten voor orthopedisch instrumentmakers. Helaas heeft het RAAK-project nog geen vervolg gekregen.’ Waarom hebben instrumentmakers een opleiding nodig om een sportprothese te bouwen? Frank: ‘Een technische voorziening bouwen is niet zo moeilijk, maar er komt veel meer bij kijken. Als instrumentmaker moet je op de hoogte zijn van allerlei aspecten, ook zaken die tot het vakgebied behoren van een trainer of diëtist.’

in balansDaar komt bij dat iedere sport vraagt om een andere prothese. ‘Bij het compone-ren van een sportprothese ga ik eerst op zoek naar de basisinstap. Je zit

‘iemand met een amputatie moet net zo’n leven kunnen leiden als jij en ik. Dus ook naar de wekelijkse sporttraining en daarna samen een drankje nemen aan de bar.’ aan het woord is orthopedisch instrumentmaker Frank jol uit Hoorn. Hij is gespecialiseerd in voorzieningen voor actieve mensen. ‘als je een prothese draagt, is bewegen extra belangrijk.’

ik WiL BEsT TOpVOETBaLLER Zijn, MaaR ik HEB gEEn TaLEnT

SpoRt


>> Orthopedisch instrumentmaker Frank Jol:

‘iedereen krijgt energie van sport’bijvoorbeeld op een bepaalde manier op de fiets, ik breng de prothese in harmo-nie met de fietstechniek. Bij skiën is de ophanging van de koker weer anders, omdat je daarbij staat met gebogen knieën. Atletiek is bij uitstek de sport waarvoor je de meest uitgebalanceerde prothese nodig hebt, vanwege de voor-waartse beweging bij sprint, hardlopen en verspringen. Als instrumentmaker moet je die details weten en willen weten. Het draait allemaal om mechanica en biomechanica. Mens en prothese vormen een eenheid. De koker en voet zijn dood materiaal, dat tot leven komt als je het aantrekt’, zegt Frank. ‘Net zoals een auto pas gaat rijden als de motor start.’

Wie zal dat betalen?Sportprothesen worden in Nederland nog niet vergoed. Frank pleit voor een gedifferentieerde aanpak: ‘Dat de ADL-prothese wordt vergoed, staat voor mij buiten kijf. Voor de sportprothese zie ik een parallel met andere sporten: als je wilt duiken, heb je een uitrusting nodig en als je wilt skiën, huur je ski’s. Die kosten zijn voor rekening van de sporter. Ik denk dat prothesedragers – als ze de prothese

zien als noodzakelijke apparatuur voor de sport – ook bereid zijn zelf bij te dragen aan hun prothese. Verder zou het mooi zijn als er een databank komt met pro-thesen en adapters. Dan kunnen mensen kennismaken met een sportprothese en daarna pas beslissen of ze er een aanschaffen. Plannen genoeg. Het is een bewustwordingsreis die we met zijn allen – sporters, instrumentmakers, bedrijven en verzekeraars – moeten maken.’

Foto: bastiaan Heusbastiaanheus.nl

M E E R L E Z E n :

>> www.prolathic.nl

over stichting Prolathic

>> www.prothesesport.nl

over het RAAK-project Sport met je prothese

>> www.frankjol.nl

over Frank Jol Orthopedische Dienstverlening

NiEUWS ENzo

ERtUSSENUit MEt LE cLUb


Le Club is er voor mensen die volop in het leven staan en een hulpmiddel van Otto Bock gebruiken. Een paar keer per jaar organiseren wij een clubdag. Een mooie kans om je grenzen te verkennen en eropuit te trekken.

Op de latten met een beenprotheseOp 5 en 26 februari zijn we de sneeuw ingegaan met mensen met een C-Leg® of onderbeenprothese. Mede dankzij de samenwerking met Stichting Dennisvan-derZeijden.nl verliep de organisatie op rolletjes. Voor een prikje kon iedereen ge-nieten van alle faciliteiten van Snowworld Zoetermeer en Landgraaf. Het resultaat? Niets dan positieve reacties en weer een aantal enthousiaste wintersportgangers erbij. Op 26 februari mochten we twee ski-instructeurs ‘lenen’ van het Belgi-sche Anvasport. Goed werk geleverd, jongens!

Beestjes kijken Op 12 februari trokken we met een veel-zijdig gezelschap Burgers Zoo in. Deze prachtige dierentuin is geschikt voor groot en klein, rolstoelers en wandelaars. Het weer deed niet mee, maar dat mocht de pret niet drukken!

Touch and feelOp 26 maart kan elke arm- of beenpro-thesedrager bij Otto Bock binnenlopen voor een Touch and Feel-dag. In verschil-lende stands kun je informatie krijgen over allerlei hulpmiddelen. Daarnaast kun je een lezing bijwonen van onze juriste Karen Koller over het Nederlandse zorgstelsel, je rechten en mogelijkheden. Rinske de Jong van NOC*NSF komt langs om over Paralympische sport te praten. Zeker komen!

De natuur inIn april bereiden we een mooie natuur-wandeling voor onder begeleiding van een boswachter of een natuurgids ergens in Nederland… Ook rolstoelers kunnen mee. Houd de website in de gaten voor actueel nieuws.

nog geen lid van Le Club? Regel het op myottobock.nl

Volg @myottobock op twitter.

Of bekijk het actuele beeldmateriaal van myottobock op YouTube.

Meer lezen? kijk op www.myottobock.nl

jOin THE COnVERsaTiOn

ottobock.nl

Otto Bock inloopdag Touch and Feel

zaterdag 26 maart 2011

Otto Bock Benelux B.V.Son


VeRMeld duidelijk uw naaM en adRes

g R a t i sA b o N N E E WoRdEN?

Het eerstvolgende Dialoog magazine verschijnt zomer 2011. Nabestellen van vorige edities kan via myottobock.nl.

ga naaR MYOTTOBOCk.nLU kunt ook uw adresgegevens mailen naar: [email protected].

de nieuwe Avantgarde!

Een primeur op de REvA 2011!De ultieme “next generation” actiefrolstoelen van Otto Bock. Functie en design in perfectie. De avantgarde 3 - kom, zie en test.

dialoog JAARGANG 5 - NUMMER 5 - w i N t E R 2011

Het magazine van OttO BOck Benelux B.v.

w e t e n s c h a p e n t e c h n i e k

Actigait® verkent nieuw gebiedin orthese- en prothesetechniek

heeft elektrostimulatie de toekomst?

II evidence Based Medicine in prothesiologie

V Brace versus tape

X Vier prothese-knieënvergeleken

pagina VIII

E x t r a k a t e r n v a n D i a l o o g m a g a z i n e - n a j a a r 2 0 1 0

1

uItnEEmbaar katErn mEt wEtEnschappElIjk nIEuws Voor profEssIonals En anDErE gEïntErEssEErDEn

I - dialoog magazine

UitNEEMbAAR kAtERN 12 pagina’s

wetenschap & techniek

zwemster kirsten Bruhn ‘in het water vergeet ikmijn dwarslaesie’

nieuwbouw De HoogstraatHoe hightech wil je het hebben?

gesignaleerd in nepal

Robocop 100% topsport

DIALOOG2voorjaar 2007www.ottobock.nl

Extreme sportenRotsklimmen met twee prothesen

Leven met één armLies: ‘Ik doe precies wat ik wil’

BlizzardBlikvanger op wielen

KRACHT IN BALANS

DIALOOG3najaar 2007ottobock.nl

Spel of therapie?Revalidatie met STIWELL med4

Afrikaanse droomKansen voor weeskinderen

‘Bandages werken preventief’Bodybuilder en karateka over sportblessures

GAAN VOOR GOUDAtleten met ambitie

DIALOOG4voorjaar 2008ottobock.nl

Harmony® e-pulse

Zin in een massage?

Outdoor fotoreportage

Huttentochtdoor Dolomieten

Debbie van der Putten

‘Ik realiseer me dat ik geluk heb gehad’

SPORT VERSUS ART

DIALOOG5najaar 2008ottobock.nl

Hightech uit WenenBrein laat prothese bewegen

Peter van Nooy van Funwheelz:‘Wie zegt dat alles met een rolstoel langzaam gaat?’

Helix3D heupscharnierSoepel de trap af

CHINA CENTRAAL

DIALOOG6voorjaar 2009ottobock.nl

Dossier Rug

Nieuwe inzichten

E-MAG kniescharnier

10.000 stappen per dag

Modestudent Adèle Monheim (19):

‘Je hoeft je niet te verschuilenals je een prothese draagt’

ALLES ONDER CONTROLE

aqualine de eerste complete

waterbestendige protheselijn

o t t o b o c k . n l

Dialoog magazine, editie 9

Documents

Transcript of Dialoog magazine, editie 9