De rol van de internist-oncoloog in netwerken palliatieve zorg

Hoofdspeler of bijwagen?

C.C.D. van der Rijt

Toegenomen aandacht voor palliatieve zorg

• Veranderde rol van patiënten

• Belang dat zorgverleners hechten aan de autonomie van patiënten

• Aandacht voor kwaliteit van leven in de hedendaagse gezondheidswetenschappen

• Demografische ontwikkelingen

Demografische achtergrond

1997

totaal aantal overledenen: 145.000

met terminale fase: 55.000

met kanker: 37.000

65% thuis en hospice

28% ziekenhuis

6% verpleeg-/verzorgingshuis

Demografische achtergrond

Schatting 2015:

totaal aantal overledenen

met terminale fase: 66.000

stijging van 20%

Zorgbehoeften terminale patiënten en naasten

NIVEL• Goede en beschikbare professionele hulp• Heldere informatie• Begeleiding rond beslissingen rond het

levenseinde• Zorg zo veel mogelijk thuis• Continuïteit en flexibiliteit in de

organisatie van de zorg

Stimuleringsprogramma Palliatieve Zorg

VWS

• 6 COPZen

• PIH

• Kennisontwikkeling

• Kennisverspreiding

• Structuuraanpassing

• Integratie hospices

COPZen

• Onderzoek: epidemiologisch, ethisch, inhoudelijk, in relatie tot structuuraanpassing

• Onderwijsprogramma’s

• Structuuraanpassing: consultatie, ondersteuning netwerkvorming

Consultatie

0

500

1000

1500

2000

2500

1999-2000

2000-2001

2001-2002

• 20 verschillende teams

• meerderheid multidisciplinair

• regionaal vs lokaal

Consultvragentelefonisch

0 20 40 60 80

Lichamelijkeproblemen

Farmacologischeproblemen

Organisatie vanzorg

Psychischeproblemen

t.o.v. totaal aantalvragent.o.v. totaal aantalconsulten

%

Consultvragerstelefonisch

HuisartsWijkverpleegkundigeMedisch specialistVerpleegkundigeVerpleeghuisartsVerzorgendePatiënt/mantelzorger

Doelen netwerkvorming

• Afstemming zorgaanbod-zorgbehoefte

• Opzet nieuwe zorgprodukten

• Uitwisseling van kennis en ervaring

• Gemeenschappelijke scholing

• Continuïteit van zorg

Model van een netwerk

thuis

verzorgingshuis

ziekenhuis

verpleeghuis

hospice

Wat kun je regelen in een netwerk?

• Casuïstiekbesprekingen

• Consultatie

• Beschikbaarheid van bedden voor kort-durend palliatief-terminale zorg

• (Electronische) communicatie

• Inzet thuiszorgtechnologie

Standpunt VWSUitgangspunten

• Generalistische insteek• Stimulering samenhang en

samenwerking binnen de reguliere zorg

• Ondersteuning van de reguliere zorg

Standpunt VWSOrganisatie

• Netwerkvorming op lokaal/regionaal niveau

• Consultatie regionaal. Mogelijk naast de lokaal georganiseerde consultatie

• Ondersteuning regionaal georganiseerd via de IKC’s

• Landelijke marktplaats

Samenwerking VIKC-COPZenKwaliteitsbeleid

Organisatie van de zorg

Consultatie

Richtlijnvorming

De internist-oncoloog

Raamplan Interne Geneeskunde2002

Taakafbakening:• De internist als

coördinator in het ziekenhuis

• De internist als consulent

• De internist en de huisarts

Raamplan Interne Geneeskunde2002

Medische oncologie

Palliatieve zorg:• Pathofysiologie• Klinische presentatie• Diagnostiek• Therapie• Preventie• Begeleiding

Wat maakt palliatieve zorg complex?

• Naderende dood

• Multi-problematiek

• Multi-dimensionaliteit

• Multi-disciplinaire benadering

• Fluctuerend, moeilijk voorspelbaar ziektebeloop

Symptom prevalence in palliative care

0

50

100

150

200

250

300

1-3 4-6 7-9 10-12 13-15 16-18 19-27

number of symptoms

Donnelly et al, 1995

Symptom prevalence in palliative care

Walsh 2000 % Vaino 1996 %

n=1000 n=1640

pain 84 pain 57

fatigue 69 weakness 51

weakness 66 weight loss 39

anorexia 66 anorexia 30

lack of energy 61 constipation 23

symptoom

Lichamelijke factoren

Angst

Omgeving Eerdere ervaringen

Geloof

Stemming

Vermoeidheid

Medicatie

Behandeling

Causaal Symptomatisch

Multi-dimensioneel

Anticiperend

Conclusie

Inhoudelijk internist-oncoloog goed uitgerust

voor palliatieve zorg

Ervaring met transmurale zorg

o.a.

• Thuiszorgtechnologie

• Vervroegd ontslag uit het ziekenhuis

• Diabeteszorg

• Electronische communicatie

Knelpunten bij zorgaanbieders

• Informatie-overdracht tussen de zorgplekken

• Het herkennen van potentiële problematiek

• Bereidheid tot het vragen van ondersteuning

• Wachtlijsten

Uitdaging voor de internist-oncoloog in de praktijk

Richting eerste lijn

Intramuraal

Heldere communicatie

Nadrukkelijke aandacht voor palliatieve zorg

Anticiperende adviezen

Specifieke rol in depalliatieve zorg

Consultatie

Richtlijnvorming

Casuïstiekbesprekingen

Actieve rol in de netwerkvorming?

• Kanker de belangrijkste diagnose in de palliatieve zorg

• Internist-oncoloog best bekend met ziekte-beloop en mogelijkheden

• Voldoende inhoudelijk toegerust

Actieve rol in de netwerkvorming?

JA

Medeverantwoordelijkheid in het verspreiden van kennis en bieden

van continuïteit van zorg