New Lidwine Tick, internist hemato-oncoloog Veldhoven, 19 … · 2020. 8. 31. · Veldhoven, 19...
28
Biologicals; “nieuwe therapeutische opties” Lidwine Tick, internist hemato-oncoloog Veldhoven, 19 september 2013
Transcript of New Lidwine Tick, internist hemato-oncoloog Veldhoven, 19 … · 2020. 8. 31. · Veldhoven, 19...
Biologicals; “nieuwe therapeutische opties”
Lidwine Tick, internist hemato-oncoloog
Veldhoven, 19 september 2013
"De wereld van Mab-jes, Nib-jes en Mus-sen".
Anti-tumor behandeling
•
Chirurgie•
Radiotherapie
•
Chemotherapie•
Hormoontherapie
•
Doelgerichte
therapie:1.
Immunotherapie
2.
Small molecules
Chemotherapie
Werken op processen bij actieve celdeling.Aangrijpingspunt: DNA, microtubuli
1.
Antimetabolieten = interfereren “bouwstenen” DNA
Cytarabine, 5-FU, MTX
2.
Alkylerende middelen = beschadigen DNALeukeran, cyclofosfamide, platinumverbindingen
3.
Topo-isomerase remmers = DNA-breukenIrinotecan, etoposide, antracyclines
4.
Microtubuli-remmersVincristine, taxanen
Doelgerichte therapie
•
Nieuwe behandelingsmogelijkheden
1.
Monoclonale
antistoffen (Mab)
2.
Small
molecules:•
Sunitinib
•
Everolimus
Doelgerichte therapie
•
Nieuwe behandelingsmogelijkheden
1.
Monoclonale
antistoffen (Mab)
2.
Small
molecules:•
Sunitinib
•
Everolimus
Receptor
1. Buiten de cel: Bindingsplaats MAB
(Monoclonal
Anti Bodies) = grote moleculen
2. In de cel: tyrosinekinase domeinIB (tyrosine kinaseInhiBitor) = kleine moleculen
Doelgerichte therapie
•
Steeds “selectievere”
behandeling van kanker, om “ongewenste schade”
zoveel mogelijk te voorkomen.
Diagnostiek:Welke patiënt moet behandeld worden en welke niet of juist intensiever…
Therapie:Identificeren van de tumorcel. Welke cel moet beschadigd worden en welke niet?
Doelgerichte therapie
•
Targeted
drugs -> dure geneesmiddelen•
Geneesmiddelenontwikkeling
•
Gemiddelde ontwikkeltijd 10-15 jaar•
Gemiddelde investering ruim 1 miljard euro per geneesmiddel dat op de markt wordt gebracht
•
Gering succes percentage van ontwikkeling•
Hoge prijsstelling tot 80.000 euro/jaar/patiënt
Doelgerichte therapie
1
3
2
4
5
1. Groeifactoren en groeifactor receptorenHER familie, VEGF/R, c-kit/SCFR
3. Signaal transductie routesRas, raf, MAPK, MEK, ERK, protein kinase C, PI3K
2. Tumor-geassocieerde antigenen/markersGangliosides, CEA, MAGE, CD20, CD22
5. Extracellulaire matrix/ angiogenese routes MMPs, VEGF, integrins
4. Cel-overleving routes Cyclin-dependent kinases, mTOR, cGMP, COX-2, p53, Bcl-2
Tumor cel
Her-2 receptoren bij mammacarcinoom
Hoge expressieLage expressie
HER2 (Human
Epidermal
Growthfactor) bij mammacarcinoom
HER2 ↑↑
bij 15% borstkanker patiënten
Effecten HER2 overexpressie: Groeisnelheid cel ↑↑
Metastasen vorming ↑↑
Monoclonale
antistoftherapie met trastuzumab / pertuzumab
1SPCdec 20042Lewis GD, Figari
I, Fendly
B, et al. Cancer Immunol Immunother. 1993;37:255-263.3Baselga J et al. Cancer Res. 1998;58:2825-2831.4Sliwkowski MX et al. Semin Oncol. 1999;26(suppl 12):60-70.
Herceptin® = Trastuzumab
Doelgerichte therapie
1
3
2
4
5
1. Groeifactoren en groeifactor receptorenHER familie, VEGF/R, c-kit/SCFR
3. Signaal transductie routesRas, raf, MAPK, MEK, ERK, protein kinase C, PI3K
2. Tumor-geassocieerde antigenen/markersGangliosides, CEA, MAGE, CD20, CD22
5. Extracellulaire matrix/ angiogenese routes MMPs, VEGF, integrins
4. Cel-overleving routes Cyclin-dependent kinases, mTOR, cGMP, COX-2, p53, Bcl-2
Tumor cel
Therapie gericht op angiogeneseremming
Productie Vascular
Endothelial
Growth
Factor VEGFGevasculariseerde tumor, hematogene metastasering
Avasculaire tumor .
Avastin® = Bevacizumab angiogeneseremmer
bindt VEGF
EGFR expression in human cancer
ColorectalColorectal
cancercancer 7575--82%82%
LungLung
cancercancer
(NSCLC) (NSCLC) 4040--91%91%HeadHead
& neck & neck cancercancer
9090--100%100%
GastricGastric
cancercancer
3333--74%74%OvarianOvarian
cancercancer
3535--70%70%
m Tor
•
mammalianTarget
of rapamycin
•
blokkeert de vermenigvuldiging van T-
cellen die geactiveerd zijn door interleukine-2
Doelgerichte therapie
+
receptor
Actief enzym
Tyrosine kinase
Inactief enzym + ATP + fosfaatgroep
signaal
- Anti-apoptose
- Adhesie
- Angiogenese
- Celdeling
oppervlakte antigeen
oppervlakte antigeen
Doelgerichte therapie
Tyrosine kinase
- Anti-apoptose
- Adhesie
- Angiogenese
- Celdeling
Monoklonale antistof
Remmer, “small molecule”
signaal
Doelgerichte therapie
Tyrosinekinase
remmers (TKI)
Receptor
Her2, VEGFR
Vascular Endothelial Growth Factor VEGFR uit tumorcel
Endotheelcel
Sunitinib
bevacizumabtrastuzumab
Sorafenib
pertuzumab
Everolimus
Temserolimus
mTOR
remmers
Bijwerkingen
algemeen o.a.•
diarree & obstipatie
•
immuno-suppressie•
moeheid
•
vochtretentie•
hypertensie
•
intratumorale
bloeding•
proteïnurie
•
interstitiële longziekteEtc., etc., etc.
huidreacties•
acneachtige huiduitslag
•
droge huid & slijmvliezen•
huidkloven
•
nagelriemontsteking
Haar Verkleuring
Courtesy of Cleveland Clinic Taussig
Cancer Center
Graad 3 hand-voet syndroom
Courtesy of Cleveland Clinic Taussig
Cancer Center
