September 2010

2

Diensten in de Evangelisch-Lutherse kerk, Datum/Dag Voorganger Ouderling/

Organist 5 september 14e zondag na Trinitatis STARTZONDAG

ds. K. Touwen

Marga Konings/ Gea Hoven

12 september 15e zondag na Trinitatis

ds. R. Nieuwkoop

Andrea Nijland/ Gea Hoven

19 september 9.30u!! 16e zondag na Trinitatis VREDESZONDAG

drs. E.K. Verhagen-Krikke, ds. H. Bousema

Michiel Verhagen/ Gea Hoven

26 september 17e zondag na Trinitatis

ds. C. van Opstal

Cor Noorda/ Bart Lip

3 oktober 18e zondag na Trinitatis ISRAELZONDAG

ds. D. Bohlken

Johanna Wildeman/ Gea Hoven

BIJ DE KERKDIENSTEN p 5 september hebben we onze startzondag. In de dienst gaat ds. Klaas Touwen voor (predikant van de Evangelisch-Lutherse Gemeente Arnhem).

Verdere informatie over de startzondag staat in de vorige Flambouw. Op 12 september is de ons bekende Zwolse dominee Nieuwkoop onze voorganger. In deze dienst zal de cantorij een aandeel hebben in de liturgie. Na de dienst gaan de kinderen van de kinderkerk naar de Flierefluiter in Raalte. Door het slechte weer ging dat op 29 augustus jl. niet door. De derde zondag, 19 september , is Vredeszondag. Traditiegetrouw hebben we dan een oecumenische dienst in de Verrijzeniskerk. Aanvang van deze dienst is om half tien! Voor onze gemeente doet Etje Verhagen mee aan de voorbereidingen en uitvoering van deze speciale viering. Het thema van de Vredesweek dit jaar is: ‘Buurten voor vrede’. Dit thema heeft een dubbele betekenis: het gaat over mensen die werken aan vrede in de buurt en het slaat op het werkwoord ‘buurten’. Het is belangrijk in onze maatschappij dat we goede buren voor elkaar zijn en dat kan pas als je elkaar beter leert kennen, meer ontmoet en meer met elkaar samen leeft. Hoe kunnen de verschillende

O

3

Koestraat 2, Zwolle. Aanvang 10.00 uur Oppas 0-4 jr

Nevendienst 4½ -10 jr

Andere informatie Elke zondag is er koffie/thee/limonade na de dienst!

Chantal, Karin, Chris, Rinske,

Rebekka

Jeanine, Esmeralda, Marjan, Ingeriek

1e collecte: De Hezenberg 2e collecte: ELGZ STARTZONDAG

Beitske, Karin Esmeralda, Sammy

1e collecte: De Bres 2e collecte: ELGZ m.m.v. de cantorij Kinderkerkuitje naar de Flierefluiter

Oppas in Verrijzeniskerk

Marjan, Saskia Oecumenische viering om 9.30 uur in de Verrijzeniskerk, Bachlaan m.m.v. projectkoor collecte: IKV-Pax Christi

Rienke/Chris, Margriet

Mariska, Sipco 1e collecte: JOP 2e collecte: Jaap Meijer Bloemenfonds viering Heilig Avondmaal na de dienst: verkoop Wereldwinkel

Corrine, Jaap, Rinske,

Rebekka

Els 1e collecte: Synagoge Zwolle 2e collecte: ELGZ

godsdiensten in ons land hierin een rol spelen? Hoe kijken we naar elkaar als buren? Zijn we als gelovigen uit verschillende culturen en met verschillende achtergronden goede buren voor elkaar? Hoe zit het met ons ‘noaberschap’, een waardevol begrip uit vroeger tijden of een eigenschap die meer aandacht zou verdienen en waar we ons beter door kunnen voelen ten opzichte van elkaar? Dit soort vragen zullen centraal staan in deze dienst op Vredeszondag, waaraan meegewerkt zal worden door een oecumenisch projectkoor onder leiding van Rudi Altelaar. Ds. Catrien van Opstal (predikant van de Evangelisch-Lutherse Gemeente Utrecht) komt op 26 september naar onze gemeente voor een dienst waarin ook het Heilig Avondmaal gevierd zal worden. Op 3 oktober zal ds. Dethlef Bohlken de dienst leiden. Hij werkt als predikant in twee Lutherse gemeenten, namelijk twee dagen per week in Leerdam en drie dagen in Tiel. Laten we elkaar goede diensten toe wensen! Etje Verhagen

4

VREDE: ENKELE GEDACHTES et is inmiddels een gewoonte dat ik in het septembernummer van de Flambouw met u nadenk over vrede. Ik heb u verteld over mijn ervaringen

tijdens mijn werk om die vrede op de Balkan te herstellen. Die ervaringen en dat werk hebben mijn geloof danig op de proef gesteld, kunnen mij cynisch maken en hebben ervoor gezorgd dat ik een persoonlijke haat-liefdeverhouding met God heb opgebouwd. Ik heb u deelgenoot gemaakt van de verschrikkingen die ik heb meegemaakt tijdens mijn “vredesmissies” op de Balkan. Ik heb u verteld over mijn twijfels, mijn angsten, mijn boosheid en mijn gesprek met Karadzic. Dit gesprek vond alweer bijna een jaar geleden plaats en inmiddels weet ik dat ik, nog dit jaar, tegen hem zal moeten getuigen. Uit die moeilijke tijd is een kleinood – dat geen enkele materiële waarde heeft – voor mij een symbool van vrede geworden, juist omdat het ook het symbool van de Verenigde Naties weergeeft. Samenlevende volkeren en vrede, dat zijn volgens mij ook zaken die voor God erg belangrijk zijn. Ik heb er een foto van gemaakt en u vindt deze op de omslag van deze Flambouw, als een – in uw ogen - misschien wel wat ongewoon symbool voor de vrede en de Vredesweek die binnenkort weer wordt gehouden. Het is het insigne van de United Nations Military Observers, dat ik zeven maanden in Sarajevo heb gedragen. Dit insigne heeft mij voortdurend geïnspireerd mijn bijdrage te leveren aan de vrede op de Balkan. Dit insigne had ook een belangrijke symbolische betekenis voor de bevolking. Als onafhankelijke waarnemers werken, wonen en leven de UNMO’s midden tussen de lokale bevolking. Zij vormen de ogen en oren van de internationale gemeenschap en vormen in die zin een belangrijke, maar o zo broze bescherming voor die bevolking. Als geen ander kennen ze de situatie ter plaatse en ondergaan vaak dezelfde ontberingen en gevaren. Geen van de strijdende partijen ontziet hen, sterker nog: vaak krijgen zij de schuld van alles wat er gebeurt en worden ze belaagd, beschoten of gegijzeld. Door het werk als UNMO ben ik gaan beseffen hoe ver vrede van je vandaan kan zijn en hoe vernietigend oorlog kan zijn. Vrede en oorlog en alles wat daar tussen zit is al veertig jaar mijn werk. Vooral de laatste jaren ben ik daar op een speciale manier dagelijks mee bezig. Mijn persoonlijke ervaringen spelen daar altijd een rol in, soms op de achtergrond en soms heel indringend. Ik wil proberen in dit korte artikel iets van dat werk uit te leggen en aan te geven wat dat voor mij betekent.

Spreken over vrede kan – helaas niet - zonder spreken over oorlog. De internetencyclopedie Wikipedia zegt het volgende: Het begrip vrede, een toestand van rust, wordt vaak in één adem genoemd met een tegendeel, oorlog. Het Nederlandse woord vrede betekende in vroeger tijden (rond 1200) wettelijke bescherming tegen wapengeweld, waaruit die tegenstelling nog eens blijkt.

H

5

Als hoofd van de afdeling doctrine van de Koninklijke Landmacht ben ik verantwoordelijk voor het beschrijven van het operationele optreden van de landmacht, nu en in de nabije toekomst. Doctrine is de formele uitdrukking van het militaire denken, geldig voor een bepaalde tijd. Doctrine beschrijft aard, grondslagen, uitgangspunten, randvoorwaarden en kenmerken van het huidige en van het toekomstige militair optreden, de wijze van voorbereiding op dat optreden en de methoden om militaire operaties met succes uit te voeren en af te ronden. Alles wat wij in onze doctrine beschrijven heeft met oorlog en vrede te maken, maar hoewel we deze begrippen uitleggen, worden zij in de praktijk van het leveren van een militaire bijdrage aan hedendaagse en toekomstige conflicten niet daadwerkelijk toegepast. Veel meer denken we in de termen veiligheid en stabilisatie: deze begrippen kunnen niet los van elkaar worden gezien en vormen de basis voor een meer stabiele staat of samenleving. Veiligheid heeft betrekking op persoonlijke veiligheid, op veiligheid voor bevolkingsgroepen, voor etnische minderheden, bescherming tegen opstandelingen en het optreden van extremistische groeperingen, enzovoorts. Veiligheid biedt uitzicht op een normaal dagelijks leven en het weer kunnen opbouwen van de samenleving. Hierdoor ontstaan de bouwstenen voor een meer stabiele samenleving Moderne doctrine beschrijft veel meer dan alleen maar het pure militaire optreden. Steeds vaker moeten militairen optreden – een optreden dat altijd gebaseerd is op politieke besluitvorming – in een complexe omgeving, waar we niet meer te maken hebben met een klassieke vijand, maar met opponenten – insurgents of opstandelingen in vaktaal – die te midden van de bevolking optreden en daar vaak ook deel van uit maken. Ook hebben we als militairen ervaren dat niet wij de uiteindelijke oplossing van een conflict bewerkstelligen, maar dat dit samen met de internationale gemeenschap, maar vooral met de overheid en bevolking ter plaatse moet gebeuren. De focus ligt op de bevolking en daarmee op de mensen die de bevolking vormen, immers de bevolking moet verder leven in het betrokken land of regio en werken aan haar toekomst. De echte kern van een conflict kan alleen door de mensen ter plaatse worden opgelost, wij kunnen oplossingen aandragen, maar niet opleggen. Dit alles betekent dat militaire eenheden veel meer doen dan de gevechtsactiviteiten en taken waarvoor zij in eerste aanleg zijn getraind en uitgerust. Vechten, het moeten dreigen met of gebruiken van geweld is nog steeds nodig, immers niet iedereen is het eens met de inmenging van de internationale gemeenschap in een conflict en de oplossingen die worden gekozen. Militairen verrichten – vooral in de beginfase van een interventie – een

6

grote hoeveelheid taken, die eigenlijk thuishoren bij regeringsinstanties, lokale overheden, politie, de rechterlijke macht, bouwbedrijven, haven- en vliegveldautoriteiten en ga zo maar door. Zij doen deze taken, terwijl zij tegelijkertijd werken aan het opbouwen van de veiligheid. Dit vereist kennis, geduld en ervaring op velerlei gebied. Conflicten kunnen alleen maar gezamenlijk – verenigd – worden opgelost, waarbij het belang van de mensen ter plaatse op de eerste plaats moet komen. Respect en begrip hebben voor waarden en normen, bestaande culturen en godsdiensten, is een voorwaarde voor het kunnen optreden in een conflict. Conflicten tussen mensen en culturen bestaan al duizenden jaren en zullen helaas ook niet op korte termijn verdwijnen, maar we kunnen en moeten er wel hard aan werken dit te veranderen. Militairen vervullen hierin altijd een ondersteunde rol, die loopt van uit het uitvoeren van gevechtsactiviteiten om de Taliban een halt toe te roepen, tot het leveren van humanitaire steun aan de bevolking die berooid is achtergebleven. In de hedendaagse militaire doctrine speelt die bevolking de belangrijkste rol: in een gezamenlijke aanpak moet de bevolking in een crisisgebied een veilige en stabiele toekomst worden geboden. Deze toekomst moet ze met onze steun, zelf invullen en moet geen kopie zijn van onze westerse denkwereld. Als ik dit schrijf zie ik alles wat ik zelf heb gedaan weer terug: het leven en werken als een internationale waarnemer midden tussen de bevolking. Daar ligt de oplossing van de problemen en niet in de regeringsgebouwen, ver weg van de conflictgebieden. Luisteren naar de ‘mensen in de straat’ en stap voor stap een betere wereld creëren, daar zouden we naar toe moeten. Dan kan mogelijk een keer het mooie beeld worden bereikt, dat zwaarden kunnen worden omgesmeed tot ploegscharen. Het aandacht hebben voor de mens, de centrale plaats van de mens in deze wereld is iets dat God ons altijd voorhoudt. We horen dat vrijwel iedere zondag in kerk, we bidden ervoor, we proberen er allemaal, op onze eigen manier iets aan te doen. Bij het schijven van de militaire doctrine zie ik het als mijn taak de mens centraal te blijven stellen. Ik probeer dat ook uit te dragen naar mijn collega’s. Ik zie de positieve resultaten in theorie en in de praktijk. Laten we allemaal samen blijven werken aan het welzijn van de mensen om ons heen, dichtbij en veraf. Het is goed daar in ieder geval tijdens de Vredesweek nog eens extra bij stil te staan. Ik wens ons allen een zinvolle en gedachtenisvolle Vredesweek toe. Harry Konings

7

BUURTEN VOOR VREDE uurten voor Vrede’ is het motto van de Vredesweek 2010. Gewoon over de heg

heen, op het plein, bij de school, in de winkel, het wijkcentrum of de kerk. Met elkaar praten over hoe we ons thuis kunnen voelen in onze buurt, samen! Wie goed om zich heen kijkt, ziet al talloze voorbeelden van mensen die dat doen: buurten voor vrede. Samen maken ze van hun buurt een buurt voor vrede. Recent onderzoek wijst uit dat mensen zich weer veiliger voelen in de eigen leefomgeving. In bijna alle steden in Nederland zijn de meeste buurten, ook de zeer problematische buurten, leefbaarder en veiliger geworden. Zeker is dat ook het gevolg van de vele kleine en grotere initiatieven die we vrijwel overal tegenkomen. Buurtbewoners zijn weer burger van hun buurt geworden. Na de moorden op Fortuyn en Van Gogh schrok de politiek wakker. Samen riepen de volksvertegenwoordigers: “We zijn de binding met het volk kwijt, we hebben de ernst van de problemen niet onderkend. Wij liepen, als politiek, achter bij de maatschappelijke ontwikkelingen.” Verbetering werd beloofd, maar we zitten opnieuw met één belangrijke vraag: loopt de politiek, vandaag de dag, opnieuw bij de maatschappelijke ontwikkelingen achter? Ziet 'Den Haag' wel voldoende dat vele burgers, inmiddels de schrik en de angst voorbij, zelf actief zijn geworden? Zien onze parlementariërs voldoende het opkomende verschijnsel van het buurten voor vrede, of laten zij zich nog steeds door vijandbeelden en banale retoriek verleiden om toch vooral niet soft over te komen? Wij ontkennen het spanningsveld niet. Aan de ene kant zijn er de bedreigingen voor het vreedzaam samenleven, in de vorm van jongeren en anderen die overlast veroorzaken, maar ook in de vorm van vijandigheid jegens grote groepen burgers, islamofobie, de groeiende aanhang voor Wilders. Aan de andere kant zien we de vele positieve lokale initiatieven. Zou meer aandacht voor het positieve niet een goed tegengif zijn tegen het venijn dat velen in het politieke en publieke debat injecteren? Wij denken dat dit in ieder geval de moeite waard is! Wij roepen Nederland op tot buurten voor vrede. Kijk op www.vredesweek.nl voor tips om zelf te buurten voor vrede. Hier vindt u onder andere het werkboek Buurten voor Vrede met praktische adviezen. Wilt u begeleiding bij het opzetten van uw eigen initiatief, mail dan naar buurtenvoorvrede@ikvpaxchristi.nl. Myriam Braakhuis, medewerker IKV Pax Christi

‘B

8

UIT DE GEMEENTE In memoriam: Alice van Surksum Op maandag 19 juli is onverwacht overleden Alice van Surksum. Zij was 66 jaar oud. In ons wie-is-wie boekje stelt zij zich voor als de echtgenote van kerkmusicus en organist Gert van Surksum. Gert is in augustus 2008 overleden; hij was tot de sluiting van de Scheppingskerk in de herfst van 2005 daar organist. Gert en Alice zijn kerkelijk een poosje dakloos geweest na de opheffing van de Scheppingskerkgemeente. Na het overlijden van Gert heeft Alice een nieuwe plek gevonden in onze gemeente. Zij was een trouwe kerkganger en wilde ondanks haar slechte gezondheid graag meedoen en helpen waar dat kon. Sinds kort was ze bijvoorbeeld deelnemer van de maaltijdgroep Zwaan-schuif-aan. Door haar ernstige diabetes was zij al meer dan zes jaar afhankelijk van de scootmobiel, maar daarmee doorkruiste ze dan ook de stad en kon ze zelfstandig naar de kerk komen. Ze heeft recent aan verschillende gemeenteleden aangegeven dat ze blij was deel uit te maken van onze kerkelijke gemeenschap. Voorafgaande aan de crematie op Kranenburg heeft op maandag 26 juli een afscheidsdienst plaatsgevonden in onze kerk, die werd geleid door dominee Jaap van Slageren uit Zwolle, oud-zendingspredikant en eveneens oud-gemeentelid van de Scheppingskerk. Lolke Folkertsma Verhuisd Dhr J. Bijsterbosch en mw H. Bijsterbosch - Twenhaar zijn in augustus 2010 verhuisd. Hun oude adres was: Backermarke 95, Zwolle. Het nieuwe adres is: Haringvliet 106, 8032 HP Zwolle. Hun telefoonnummer is: 038 4655030. De heer J.W. van Capelle woonde in Hattem en is verhuisd naar Koningin Wilhelminalaan 7, 8091 AP Wezep. Ingekomen Ries Knigge, die in Groningen studeert, heeft te kennen gegeven dat hij graag in onze kerkelijke gemeente ingeschreven wil staan. Zijn woonadres is Duindoornstraat 199, 9741 PN Groningen. Wel en wee *Ingrid Oosten (oosten45@hotmail.com) woont vanaf half augustus samen met haar vriend 10 maanden in Spanje. Ze houden hier een sabbatical en hebben “een lijstje met dingen die ze allebei willen doen, maar waar je nooit tijd voor hebt”. Ingrid wil onder andere Spaans leren. Ze blijft wel betrokken bij de kerk en zal ook zeker de diensten digitaal beluisteren. *Angeniet en Jonathan (Veldbeemdgras 18, 8043 KE Zwolle) moeten het ruim een maand zonder echtgenoot en papa stellen, want Jan Grisnich verblijft tot en met 26 september voor zijn werk ruim een maand in Noorwegen. Jan is orgelmaker en houdt zich bezig met het stemmen en klein-onderhoud van kerkorgels. Hij trekt in Noorwegen van orgel naar orgel met een camper. Wie met hem wil skypen kan dat doen via zijn skypenaam J.W. Grisnich.

9

*Gerrit Berveling en Madzy van der Kooij (Kalverstraat 8-B, 8011 LH Zwolle; gerrit.en.madzy@planet.nl) vieren op 11 september 2010 dat ze veertig jaar geleden – op 11 september 1970 – zijn getrouwd! Madzy en Gerrit zijn lid van de Remonstrantse gemeente en zijn daarnaast al jaren gastlid van onze kerk. Op 11 september vieren Gerrit en Madzy hun huwelijksfeest onder meer met een feestelijke dienst in onze kerk (13.30 uur). Iedereen is daarbij van harte welkom. Voorganger is dominee Fride Bonda, organist is Sip van der Werf. *Jan Gazenbeek is al langere tijd opgenomen in verpleeghuis Zandhove; hij zal niet meer zelfstandig kunnen wonen. Emmy de Vos bezoekt hem een paar keer per week en gaat vrijwel altijd met hem naar de kerkdienst op Zandhove, die net als bij ons om 10.00 uur begint. Omdat Emmy zeker ook graag de Lutherse Kerk bezoekt, zou het fijn zijn als er in ieder geval een keer per maand een ander met Jan meegaat, zodat Emmy die keer naar onze kerk kan. Daarom worden er een paar gemeenteleden gezocht die dat zouden willen doen. U kunt zich opgeven bij Hanneke Buurman via hjbuurman@hetnet.nl of 038 4238648.

DANKBAAR raag wil ik jullie bedanken voor de vele lieve reacties, per kaart, e-mail of persoonlijk, op het bericht dat ik borstkanker bleek te hebben. Gelukkig bleek

het te gaan om een niet-uitgezaaide tumor, waardoor de behandelingen die ik krijg preventief zijn. Maar toch beleefden we een spannende tijd en ook deze periode van behandelingen valt soms zwaar. Wat me echter het meest zal bijblijven is de ervaring van het “op adelaarsvleugels” gedragen worden in deze tijd, de vloed van warmte en liefde die ongevraagd en onverwacht om ons heen golfde met een onvoorwaardelijkheid die me nog steeds diep ontroert. Het is blijkbaar die onvoorwaardelijkheid waarmee God ons lief heeft, daar hoeven we niets voor te doen, slechts door te zijn krijgen we dat al, het enige wat ons te doen staat is ontvangen. Door jullie heb ik die liefde mogen ervaren en ondanks alle ellende ben ik daar ontzettend dankbaar voor! Sammy Visser

BEDANKT! at mag best in hoofdletters geschreven worden, want ik ben blij verrast door alle kaartjes,

mailtjes en telefoontjes na mijn operatie en ziekenhuisopname. Ik wil iedereen heel hartelijk bedanken voor zijn/haar medeleven! Mariska van der Vaart

FIETSENVAL e willen iedereen bedanken voor het hartelijk medeleven, dat we mochten ontvangen, na onze

val met de fietsen. We zijn alweer goed opgeknapt! Corrie en Henk Jense

G

D

W

10

UIT DE KERKENRAAD Kort verslag van de kerkenraadvergadering van dinsdag 17 augustus 2010.

• De kerkenraad zal vergaderen op 28 september in plaats van 21 september. Op 21 september zullen wij zijn vertegenwoordigd op de vergadering van de classis Zwolle.

• Op 17 oktober hebben wij een doopdienst, waarin voor gaat ds. Jan Woltinge. Mochten er ouders zijn die hun kind dan willen laten dopen, dan is het verzoek aan hen om zo snel mogelijk contact op te nemen met de kerkenraad.

• Over de samenwerking Zwolle-Kampen kan op dit moment het volgende worden gezegd: de kerkenraad heeft besloten in te stemmen met het model “combinatie van gemeenten”. Dit model wordt, zoals bekend, uitgewerkt door Reind Loggen en adviseur Gerrit Azink, samen met vertegenwoordigers van de beide kerkenraden. We hebben u de afgelopen anderhalf jaar enkele malen bijgepraat op de gemeenteavonden over de ontwikkelingen. In Kampen heeft de kerkenraad eerder al met deze constructie ingestemd, en is deze al besproken met de gemeente. De kerkenraad zal zijn besluit nader toelichten op de gemeenteavond van 2 november.

• Marga Konings en Lolke Folkertsma hebben aangegeven dat zij per 1 januari 2011 aan hun tweede ambtsperiode willen beginnen. De kerkenraad heeft met vreugde kennis genomen van dit besluit.

• Op 2 januari 2011 zal ’s middags om 14.30 uur de intrededienst van ds. Erwin de Fouw plaatsvinden. Dit tijdstip is gekozen omdat dan ook gasten en predikanten van elders de dienst bij kunnen wonen. We rekenen op minder winterse omstandigheden dan bij het afscheid van ds. Chica van Dam op 10 januari 2010! Na afloop van de dienst kan een ieder ds. De Fouw de hand drukken en vindt een korte receptie plaats voor genodigden. Voor de goede orde: die ochtend is er dan geen dienst in onze kerk.

• Oproep : de kerkenraad heeft onze koster Coen Michel en zijn echtgenote Eef Michel-Leertouwer voorgedragen voor de Overijsselse Vrijwilligersprijs 2010. Stemt u de komende week ook op hen?! Dat kan via www.ovp2010.nl; iedereen kan zijn of haar stem uitbrengen. Naast stemmen op de voorgedragen personen kan ook een stem op een genomineerde vrijwilligersorganisatie worden uitgebracht.

• De diaconie is in gesprek met haar administrateur Bart Lip over de mogelijkheid dat hij gaat fungeren als penningmeester van de diaconie. Het is fijn dat Bart meer ondersteuning wil geven op financieel gebied.

• De kerkenraad heeft op voorstel van de kerkrentmeesters unaniem besloten om een deel van de liquide middelen, ongeveer 50% van ons vermogen, ideëel te gaan beleggen.

• Onze consulent ds. Hans Günther is met vakantie tot 15 oktober. Tot 20 september kunnen we een beroep doen op ds. Jacques Bras. U kunt zich tot de kerkenraad richten als u behoefte hebt aan contact met ds. Bras; ook

11

voor de periode 20 september-15 oktober kunt u iemand van de kerkenraad benaderen.

• De Monumentenwacht heeft haar tweejaarlijkse inspectie van de kerk uitgevoerd. Het rapport bevat een positieve conclusie: de algemene onderhoudstoestand van ons gebouw is goed en is de afgelopen vijf jaar verbeterd. Dat is een compliment voor de kerkrentmeester(s) gebouwen! De komende twee jaar moet er in elk geval nog enig buitenschilderwerk worden uitgevoerd, en moeten er veiligheidshaken op het dak worden aangebracht om het werk van de medewerkers van Monumentenwacht ook in de toekomst mogelijk te maken.

• In het kader van ‘omzien naar elkaar’ stelt de kerkenraad mede op verzoek van enkele gemeenteleden het volgende voor: om elkaar nog gemakkelijker en sneller te kunnen bereiken wil de kerkenraad in bijzondere gevallen ook gebruik gaan maken van de mail. Het gaat daarbij bijvoorbeeld om het doorgeven van een sterfgeval, zodat men op de hoogte kan zijn van een rouwdienst. Van veel gemeenteleden is het e-mailadres bekend (dat is dan opgenomen in het Wie-is-wie boekje); bij dezen vragen wij u als u daarvoor voelt om uw mailadres door te geven aan Michiel Verhagen. Dat kan per mail aan: m.verhagen@wxs.nl. Natuurlijk zullen we ons best doen om degenen die niet over een mailaansluiting beschikken te informeren over belangrijke en dringende onderwerpen.

Lolke Folkertsma, secretaris

KINDERNEVENDIENSTLEIDING: IETS VOOR U/JOU? e leiding van de kindernevendienst zoekt nieuwe mensen. Meedraaien als leiding houdt in, dat je eens per 6 à 7

weken aan de beurt bent om de kinderen van 4 tot 12 een bijbelverhaal te vertellen. Na het verhaal kun je een verwerking doen in de vorm van tekenen, knutselen of muziek. We gebruiken hierbij de methode ‘Kind op zondag’. Drie keer per jaar houden we een vergadering, waarin we de afgelopen periode evalueren en de komende periode voorbespreken (bijv. welk Adventproject gaan we doen, wie gaan er ‘overvliegen’ dit jaar). Heb je belangstelling of wil je nog wat meer weten, neem dan contact op met Els Bos (brettandels@ziggo.nl of 038 4531801).

KINDERKERKUITJE VERPLAATST et uitje van de Kindernevendienst is door het slechte weer verschoven naar zondag 12 september. Zie artikel in vorige Flambouw. Ook wie zich niet had

opgegeven voor 29 aug., maar nu wel kan, kan zich nog aanmelden. Dit kan per e-mail bij: Els Bos: brettandels@ziggo.nl of bij Christa Nijland: saarland@home.nl.

D

H

12

HET VERHAAL GAAT an de hand van de boeken van Nico ter Linden, ‘Het Verhaal gaat’, gaan we ook dit seizoen weer door. We lezen en discussiëren. De leiding is steeds bij

twee voorgangers (in wisselende combinaties) van de parochie Thomas a Kempis, de Oosterkerk en de Lutherse gemeente. We komen bijeen in het gemeentecentrum van de Lutherse kerk. Een ieder is van harte welkom, iedere 2e dinsdag van de maand van 13.30 tot 15.00 uur. De eerste bijeenkomst is dinsdag 12 oktober. We vragen een bijdrage van €2,-. Informatie: Corrie Jense (tel. 038 4532018)

ALS VROUWEN AAN HET WOORD KOMEN a de zomervakantie starten we weer met onze bijeenkomsten van ‘Als vrouwen aan het woord komen’. Iedere 2e woensdag van de maand komen

van 9.30 tot 11.30 uur met een groep vrouwen uit verschillende kerken bij elkaar in het gemeentecentrum van de Lutherse kerk. We beginnen woensdag 13 oktober 2010. Lieke van Houte wil met ons praten over Iona, een religieuze gemeenschap aan de Schotse westkust. Een ieder is van harte welkom. We vragen een bijdrage van €2,- per keer. Informatie: Corrie Jense (tel. 038 4532018)

GESPREKSGROEP 50-PLUS IN DE OOSTERKERK e gespreksgroep 50-plus, die bijeenkomt in de Oosterkerk, presenteert

u het programma voor het seizoen 2010/2011. De bijeenkomsten beginnen om 10.00 uur. Kosten: € 3,50 , inclusief koffie en thee. Nog niet alle informatie is binnen (die krijgt u t.z.t.) maar de volgende data met spreker en onderwerp kunt u noteren: 20 oktober : Dhr. Klaas Jansen over het waterbeheer en de waterschappen. 17 november : Dr. A. de Vos met een lezing over ds. Horreüs de Haas (1879-1943). Deze was van 1919 tot zijn plotselinge dood in 1943 predikant in Zwolle. Hij hoorde tot de vrijzinnige vleugel van de Hervormde kerk. De Haas uitte zich in woord en geschrift, in preek en brochure, over allerlei maatschappelijke problemen. Hij was overtuigd christen en socialist en nam stelling tegen de totalitaire stromingen van zijn dagen: communisme, nationaal-socialisme, antisemitisme en militarisme. Dr. A. de Vos promoveerde in 2008 op “het leven en denken van Gerardus Horreüs de Haas.

A

N

D

13

19 januari : Bijeenkomst in de kerkzaal met ds. Pieter Endedijk, coördinator project Nieuw Liedboek. Er is liedmateriaal en liefhebbers kunnen het boekje voor €1,50 kopen (zie ook www.liedboek.nl.). Ds. Endedijk zal gebruikmaken van de piano. 16 februari : (uitgenodigd:) Marcus van Loopik, met een lezing over ‘de Joodse achtergronden van de Bergrede’. Marcus van Loopik is theoloog, judaïcus en beeldend kunstenaar en is gepromoveerd op het onderwerp messianisme. 16 maart : Dr. Jaap van Slageren over joodse invloeden in Afrika. 20 april : Mevr. Nelleke van Keulen verzorgt een lezing over de poëzie van Ida Gerhardt. Namens de voorbereidingsgroep, Tineke Diekema (tel. 038 4535733 / catharinadiekema@home.nl)

ZOMERMIDDAG OVER AUTISME p 7 juli, een warme woensdagmiddag, waren we te gast bij Hanneke Buurman, die ons deze middag iets zou vertellen over autisme.

Met een man/vrouw of 10 zat de kamer gezellig vol. Door te beginnen met elkaar twee aan twee te ‘interviewen’, kwamen we erachter wat elk van ons hier bracht en wat eventueel onze eigen ervaring met het autistisch spectrum was. De meesten van ons hadden er wel eens mee te maken (gehad) en de grootste vraag was: hoe ga je hiermee om? Daarna kregen we een documentaire te zien waarin een jongen vertelde over ‘zijn’ syndroom van Asperger en wat het voor hem betekent om zo te zijn. Ook klasgenoten kwamen aan het woord met hun visie op het gedrag van de jongen.

Vervolgens maakte Hanneke ons met behulp van een computerpresentatie meer duidelijk over wat de kenmerken zijn van stoornissen in het autistisch spectrum, wat dat voor kinderen betekent en hoe je daar mee om kunt gaan. We sloten de middag af met een film, gemaakt op de school voor speciaal onderwijs waar Hanneke werkt. Hierin werd een kleutergroep gevolgd bij het begin van de dag. We zagen terug hoe belangrijk het is dat er in kleine groepjes gewerkt wordt, dat de opbouw van de lesdag voorspelbaar is en dat er aandacht wordt gegeven aan de sociale vaardigheden van de kinderen. We hadden een leerzame en gezellige middag, dus Hanneke: dank je wel! Jeanine Bril

O

14

BERICHTEN VANUIT DE DIACONIE

DIACONALE COLLECTES De Hezenberg Hattem Op zondag 5 september wordt er gecollecteerd voor Pastoraal Centrum De Hezenberg in Hattem. De Hezenberg zet zich in om mensen die in hun leven zijn vastgelopen rust, ruimte en hulp te bieden om weer zelfstandig verder te kunnen. Op grond van het geloof dat mensen door God geroepen zijn te leven in vrijheid en verantwoordelijkheid hebben mensen de mogelijkheid zelf zin en richting van hun bestaan te bepalen. Vanuit die visie worden tijdelijke bewoners actief gesteund en gestimuleerd om dat in de praktijk te brengen. De Bres Op 12 september wordt gecollecteerd voor De Bres, het inloophuis nabij het centrum van Zwolle. ‘Gastvriendschappelijkheid’ staat centraal. Iedereen kan zo binnen lopen voor een praatje met vrijwilligers of mede-Zwollenaren. Om even op verhaal te komen met een kop koffie, de krant te lezen, een potje rummikub of schaak te spelen, of gewoon voor een beetje rust. De bezoekers van de Bres zijn mensen die een veilige plek zoeken in de hectiek van het bestaan. Met name mensen die, om wat voor reden dan ook, de reguliere hulp- en dienstverlening mijden en – dus - vaak niemand hebben om eens even mee te praten, hun leven ‘op een rijtje’ te zetten en gevoelens van ontreddering te delen. De Bres is er mede dankzij de inzet van toegewijde vrijwilligers die willen en kunnen luisteren naar iedereen die op dat moment aandacht nodig heeft. IKV-Pax Christi Op zondag 19 september is er een gezamenlijke viering in de Verrijzeniskerk. Het doel van de diaconale collecte is dan ook gezamenlijk. Op deze (Vredes)zondag staat dat in het teken van IKV-Pax Christi . IKV-Pax Christi zet zich in voor vrede, verzoening en gerechtigheid in de wereld: “Samen met mensen in conflictgebieden werken wij aan een vreedzame en democratische samenleving. Hierbij betrekken wij mensen in Nederland, die zich net als IKV-Pax Christi willen inzetten voor

15

duurzame politieke oplossingen voor crisis- en oorlogssituaties. IKV Pax Christi bundelt kennis, kracht en mensen voor dat ene doel: vrede nu!” IKV Pax Christi werkt onafhankelijk van politieke belangen en wordt gesteund door een achterban van betrokken individuen, maatschappelijke organisaties en kerken. IKV-Pax Christi werkt in opdracht van Pax Christi en IKV aan vredesprogramma's vanuit één organisatie met één Raad van Toezicht en één directie. JOP De opbrengst van de eerste collecte op zondag 26 september is bestemd voor JOP, de jongerenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland. JOP geeft jonge mensen de ruimte om hun christelijk geloof te ontwikkelen, te beleven en te toetsen. JOP wil dat kinderen, tieners en jongeren op hun eigen manier en met elkaar hun geloof ontdekken, verwerken en vormgeven. JOP biedt hen mogelijkheden om met de wereldwijde kerk mee te bouwen aan het koninkrijk van God, dichtbij en verder weg. JOP ontwikkelt producten en activiteiten die aansluiting vinden in de snelle leefwereld van jongeren en die passend zijn binnen de protestantse identiteit. De opbrengst van deze collecte wordt gebruikt voor nieuwe clubmaterialen, catechesematerialen, opvoedingsconcepten, (jeugd)kerkondersteuning, kadertrainingen en een kaderblad voor jeugdbegeleiders. De opbrengst van de tweede collecte op 26 september is voor het Jaap Meijer Bloemenfonds van onze kerk. Traditiegetrouw wordt op Israëlzondag (3 oktober ) gecollecteerd voor de Zwolse Synagoge aan de Samuel Hirschstraat. Voor nagenoeg iedere Zwollenaar is dit een bekend monumentaal pand. Het gebouw vraagt het nodige onderhoud. De Joodse gemeenschap in Zwolle is om ons alle bekende reden gereduceerd tot een zeer kleine. De kosten voor het onderhoud kan men zelf niet meer opbrengen. Bijdragen van derden zijn noodzakelijk.

LEESTAFEL: MAAK ER GEBRUIK VAN! elen van u weten de leestafel te vinden, die zich in de gang voor de ingang van de kerkzaal bevindt. Sommige informatie ligt daar in enkelvoud, andere

stukken liggen er om mee te nemen. Zo ligt er bijvoorbeeld een aantal exemplaren van de Flambouw, van Gaandeweg en van de series orgelconcerten in Zwolle 2010-2011. Bij de periodieken ligt in elk geval het kerkblad van een aantal Lutherse Gemeenten: van Pekela en Winschoten; Leeuwarden; Zeist; Groede; Amsterdam. Als u het interessant vindt om zo’n gemeenteblad in te kijken, mag u het gerust een week mee naar huis nemen. Andere tijdschriften ter inzage zijn bijvoorbeeld Internationale Samenwerking, een maandblad over ontwikkelingssamenwerking, informatie van Vluchtelingenwerk en overige informatie van de PKN. Lolke Folkertsma

V

16

UW NIEUWE PREDIKANT ngetwijfeld heeft de aanneming van beroep van onze predikant, dominee Erwin de Fouw, naar uw gemeente, u met vreugde vervuld. Wij zullen hem

erg gaan missen. Misschien vindt u het aardig om in vogelvlucht, of meer luthers gezegd, in zwanenvlucht, iets te weten van de Haagse gemeente, waar uw nieuwe predikant, zeven jaar heeft gestaan. Vooruit, in zwanenvlucht dan. De lutherse gemeente in Den Haag is in 1611 gesticht met de komst van haar eerste predikant, dominee Fett (Fettius). Nadat de lutheranen in Den Haag eerst in vijf schuilkerkjes moesten samenkomen, kon in 1620 haar eerste kerk worden ingewijd. Weliswaar staat deze kerk dan verscholen achter een paar huizen. In 1761 kon de gemeente de huidige kerk in gebruik nemen. Deze staat op dezelfde plek als de eerste (verscholen) kerk, aan de toen nog zo geheten ‘Sustersloot’. De straat krijgt met het tot stand komen van het huidige kerkgebouw meteen een andere naam. Het wordt: ‘Lutherse Burgwal’. Het is een schitterend gebouw, naar ontwerp van bouwmeester Pieter de Swart. Na dominee Fett hebben vele predikanten onze gemeente gediend en om nu een grote zwanenvlucht te maken: in 1994 doet dominee W.T.V. Verhoeven intrede en in 2003 wordt dominee De Fouw aan onze gemeente verbonden. De Lutherse gemeente van Zwolle is, als ik het goed heb, in 1605 gesticht en is dus iets ouder dan de lutherse gemeente in Den Haag. Maar lutheranen in Zwolle moesten in die tijd eveneens schuilen. Want hun eerste kerk die zij in 1649 krijgen, is ook een schuilkerk. Die calvinisten van toen, waren in Zwolle al net zo intolerant als in Den Haag. In 1615 krijgt u uw eerste predikant met dominee Johannes Cremerius en uw nieuwe predikant is dominee Erwin de Fouw. Wij zullen hem erg missen, schreef ik al. We laten hem helemaal niet graag gaan. Maar voor u trouwens een goed teken, u krijgt met hem in Zwolle een fijne predikant. Schenk hem uw vertrouwen, hij is het waard. Tenslotte: ik wens de Evangelisch Lutherse Gemeente in Zwolle met dominee de Fouw goede en gezegende jaren toe. Otto van Soldt, gemeentelid Lutherse gemeente Den Haag

O

17

DE ZAAK BIJ ÉÉN HOUDEN (4) eve het vlees! ‘Twee zullen tot één vlees worden.’ Op deze verrukkelijke manier omschrijft

Genesis een belevenis die, zonder duurzaam te zijn, ons leven kwaliteit geeft. Van hetzelfde vlees belijdt de kerk dat het opnieuw zal opstaan. Waar gebeurt dat? In de hemel? De hemel is de sfeer der onzichtbare wezens, waar alleen voor God en zijn hofhouding te wonen valt. In de opstanding zijn mensen als engelen, zegt Jezus. Die kunnen trouwens volgens oude tradities ook uit de hemel vallen. Hoe dit zij, de wederopstanding van het vlees kan niet in de hemel plaatsvinden. Die is voor het vlees onbewoonbaar. Het vlees keert in de aarde terug. Of in de lucht, dat is ieders eigen keuze. Persoonlijk geef ik er de voorkeur aan mijn lichaam ter beschikking te stellen van de biodiversiteit. De moderne genetica onderstreept het nog eens, maar we wisten het eigenlijk allang: ons vlees staat op in onze kinderen. Of in onze pleegkinderen, adoptiefkinderen, leerlingen, kortom in ieder mens in wie we hebben geïnvesteerd, bewust of onbewust. Alleen van degene die niet in anderen heeft belegd, blijft niets over. En wie zich aan anderen heeft vergrepen, blijft gebrandmerkt, totdat het effect van zijn of haar daden is uitgewist of ten goede gekeerd. Dat het vlees steeds opnieuw opstaat, geeft het leven eeuwigheidskwaliteit. De kerk gelooft dan ook in het leven van de eeuw die komt, tegen de klippen op. Het project mens is te waardevol om te mogen stranden. Natuurlijk hoeven we niet alles voor zoete koek te slikken wat de kerk te geloven voorhoudt. Dat deed Franz Schubert ook niet. Van de almacht van God de Vader kon hij niets bespeuren, evenmin als van een heilige katholieke kerk. Wij wel soms? Hij was eerlijk en schrapte beide artikelen uit zijn Credo. In geloofszaken was hij transparant, modern gezegd. Waar Schubert wel in geloofde, tegen de klippen op zelfs, was het leven van de eeuw die komt. In zijn zes Missen eist dat leven gaandeweg meer ruimte voor zich op. In de laatste Mis, kort voor zijn dood geschreven, neemt de muziek van de komende eeuw een derde van het hele Credo voor haar rekening. Eigenlijk gaat zij eindeloos door en moet zij haast met geweld tot staan worden gebracht, wil de Mis binnen het uur zijn afgelopen. Franz Schubert had geen kinderen, althans geen wettige. Maar alle componisten van de eeuw die na hem komt, zijn erfgenamen van Schubert – en van die andere eeuwige vrijgezel Beethoven. En wij? Ik ken geen muziek die mijn ingewanden meer beroert, in evangelische termen gesproken, dan die van Schubert. Nog voordat hij de leeftijd der volwassenheid had bereikt, schreef Franz zijn eigen uitvaartmuziek voor harmonieorkest. En vlak voordat hij zijn eigen vlees aan de aarde moest nalaten, barstte hij nog eenmaal uit in een onstuitbare, schier eindeloze jubel over het leven van de eeuw die op uitbreken stond. Eddy Weeda

L

18

CATECHISMUS – GELOOFSBELIJDENIS at wordt bedoeld met dit begrip? Die vraag is gemakkelijker gesteld dan beantwoord.

Is een geloofsbelijdenis iets dat voor eeuwig vastligt en waaraan nooit iets verandert? Laat me eens gaan zoeken. Kernvraag is dat de gelovigen duidelijk gemaakt moet worden wat het geloof inhoudt voor alle gemeenteleden. Speelt de tijd waarin die vraag gesteld wordt misschien ook een rol in het antwoord? De oudste catechismus die ons is overgeleverd is de Apostolische. Toen vielen kerk en samenleving nog praktisch samen. Dat was zo rond het begin van de vierde eeuw. Wat waren voor de kerk de voornaamste waarheden? De beantwoording daarvan moest door de kerk als zodanig als autoriteit erkend worden. De vragen werden met vaste antwoorden schriftelijk vastgelegd. Zo kregen de gelovigen een onwrikbaar “instrument” in handen. Destijds leerde men zoiets uit het hoofd. Wat je van buiten kent gaat nooit meer verloren. Voor je geloof uitkomen was in deze heidense tijd een levensgevaarlijke onderneming en het is niet erg gezond om voor de leeuwen geworpen te worden. Als instituut was de kerk nog in opbouw. Het geloof werd beleden in huisgemeenten. De kerken moesten als gebouwen nog van de grond komen. Eenheid in denken was nog niet vanzelfsprekend. In deze tijd ontstond ook een heel aantal apocriefe geschriften. Er is veel nadenken en gebed voor nodig geweest om de Heilige Schrift tot een eenheid te laten groeien, zoals wij Nieuwe Testament nu kennen en te zuiveren van allerlei mythische invloeden. De oudste geloofsbelijdenis is dus de zogeheten Apostolische, kort samengevat in 12 artikelen. Deftig gezegd: de 12 artikelen des geloofs. Vrij snel werd deze geloofsbelijdenis overvleugeld door die van Nicea-Constantinopel (325). In dat jaar gaf keizer Constantijn de Grote het christendom de ruimte om openlijk beleden te worden. St. Maarten van Tours heeft daar dankbaar gebruik van gemaakt. U weet het nog wel, dat was de man die zijn mantel doormidden sneed om de helft aan een ongelukkige bedelaar te geven. St. Maarten overleed in het jaar 387.

W

19

Luther schreef zijn Lutherse catechismus in 1529 en Calvijn in 1545 zijn Geneefse. De Heidelbergse zag het licht in 1563. Deze catechismus is van protestantse makelij en keurvorst Frederik III van de Palts heeft daarin de hand gehad. In onze tijd valt de catechismus weer onder de aandacht. In 2009 verscheen bij Uitgeverij Protestantse Pers Heerenveen (ISBN 978.90.8525.028.9) het boek “Belijdenisgeschriften van de Protestantse Kerk in Nederland”. Ook in 2009 werd bij dezelfde uitgeverij de Lutherse Catechismus gedrukt (ISBN 978.90.8525.029.6). En dan staat er in ELK-kwartaal nr. 5 december 2009 het artikel van Klaas Zwanepol “Lerend door het geloof heen. De actualiteit van Luthers catechismus”. De groep van 13 predikanten “Op goed gerucht” kwam met de Doornse catechismus en de Remonstrantse Broederschap liet in 2006 nogal wat stof opwaaien met een eigen catechismus (Uitgeverij Meinema Zoetermeer, ISBN 902.114.1183). Wie zich in deze jachtige tijd wil bezinnen op de grond van zijn bestaan krijgt daartoe volop de gelegenheid. Het is de moeite waard en ’t loont de inspanning om aandachtig en rustig te lezen. Beike D. van der Ree

EVANGELISCH-LUTHERS DAGBOEK 2010–2011 innenkort verschijnt het Evangelisch-Luthers Dagboek 2010-2011. Dit boek kan voor u een dagelijkse begeleider worden voor het komende kerkelijk jaar.

Elke dag wordt een Bijbellezing aangereikt met een bijbehorende uitleg, gedicht, lied of gebed. U heeft met dit boek een waardevolle verzameling van teksten in handen. Traditiegetrouw vindt u in deze uitgave de liturgische gegevens van de zon- en feestdagen met de Bijbellezingen van het Luthers rooster en het gemeenschappelijke rooster, het zondagslied en de liturgische kleuren van de zondagen. Een boek dat zeer de moeite waard is. De prijs van het dagboek is vastgesteld op € 12,50 (exclusief verzendkosten). De verspreiding is in handen van de Stichting Lutherse Uitgeverij en Boekhandel (SLUB). Bestellen is mogelijk via de intekenlijst, die de heer Lolke Folkertsma inmiddels ontvangen heeft. U kunt ook rechtstreeks bestellen via het e-mailadres: slubdenhaag@hetnet.nl of per post/ telefonisch bij de SLUB, Lutherse Burgwal 7, 2512 CB ’s-Gravenhage, tel. 070 3648094.

B

20

11E LWF ASSEMBLEE, 20-27 JULI, STUTTGART ‘Geef ons heden ons dagelijks brood’ “Waarlijke mensheid zit in ontvangen en delen; de schepping is een geschenk en niet onze verrichting”, zo luidt de essentie van de eerste zinnen van de boodschap die de 11e Assemblee van de Lutherse Wereldfederatie aan haar lidkerken wil meegeven. Even verder spreekt de stem van de hoogste besluitvormende vergadering van de 145 lidkerken in 79 landen over de verdeeldheid op velerlei niveaus: in de lutherse en christelijke wereld, tussen verschillende tradities, tussen mensen en in de schepping. Maar als lutheranen bewijzen we dat verzoening in Christus mogelijk is, “getuige de intense uiting van berouw en vergeving tussen lutheranen en mennonieten (doopsgezinden)”. De boodschap is gebouwd op ingrediënten van de bede “geef ons heden ons dagelijks brood”, het thema van de assemblee. Of staand of geknield konden de ongeveer 350 gedelegeerden hun instemming betuigen met het aanbieden van excuses en verzoening aan de mennonieten voor de vaak gruwelijke vervolgingen van de dopers in de begintijd van de reformatie. Daarna ging het in processie naar de ruimte die voor de assembleedagen was ingericht als kerkzaal. Met de martelaarsliederen en gelezen getuigenissen van vervolgden van weleer kreeg de geschonken vergeving en de verzoening een zeer indrukwekkende liturgische vorm. Voor Nederlandse lutheranen wellicht wat vervreemdend, vanwege het aantal leden werken beide tradities zowel plaatselijk als vroeger in de theologische opleidingen als het ware van nature samen. Toch heeft deze verzoening wel degelijk een invloed op de Nederlandse oecumene, doopsgezinden en de Protestantse Kerk bezinnen zich op een Nederlands vervolg. Wereldwijd is in ieder geval afgesproken dat in elkaars leerteksten afstand wordt genomen van die passages waarin (weder)dopers worden veroordeeld. Nu de ‘kerkzaal’ toch ter sprake komt: daar vond ik als gedelegeerde de kern van het wereldwijde samenzijn van lutheranen. Op de achterpagina van ElkKwartaal is het lied ‘Give, give us’ dat speciaal voor deze bijeenkomst werd geschreven gepubliceerd. Het lied eenstemmig zingend is een prettig deuntje, in een zaal met honderden en in canon wilde ik niet stoppen. Iedere dag begon om acht uur met een eucharistieviering, iedere ochtend verzorgd door een andere regio van de LWF. Prachtig om de dag te beginnen met ‘luthers’ én een culturele/contextuele invulling, die bovendien ook iedere dag in krachtige visuele vorm door een theatergroep werd uitgebeeld. Samen vieren, wat een feest!

21

Even de zaken als bestuurder van de LWF: vijf nieuwe lidkerken werden toegelaten, constitutionele veranderingen goedgekeurd om ruimte te geven voor vernieuwing, een nieuwe raad (het dagelijks bestuur) werd gekozen en een nieuwe president. Voor de Protestantse Kerk zit Daan (Danielle) Leker de komende jaren samen met 48 anderen in het bestuur van de LWF. De verkiezing van president Munib Younan was een feit door een overtuigende meerderheid, waarmee ook twijfels over de gevoeligheid van deze keuze weg werden genomen. Younan is Palestijn, als lid van een vluchtelingengezin opgegroeid in Jeruzalem, nu bisschop van de lutherse kerk in Jordanië en het Heilige Land en zeer actief in de dialoog in het Midden-Oosten. Bisschop Mark Hanson (ELCA, lutherse kerk in de VS), die met bekwame hand de LWF in de afgelopen jaren voorzat, zal zijn kennis ten dienste stellen als gewoon raadslid en werd op de laatste dag van de vergadering uitvoerig geëerd voor zijn leiderschap. Van de dit najaar scheidend secretaris-generaal Ishmael Noko nam de lutherse wereld afscheid met dankbetuigingen uit de hele wereld tijdens een aan hem gewijd diner. Waar Younan in zijn acceptatierede refereerde aan de ‘lutherse’ chocolademelk die hij als Palestijns vluchteling kreeg, dankte Noko de lutheranen met het verhaal van Ruth: “Uw volk is mijn volk; in de (16) jaren dat ik de LWF mocht dienen als secretaris-generaal kan ik zeggen: u bent mijn volk.” Natuurlijk wordt er aan politiek gedaan tijdens een assemblee, daar waar mensen zijn, is politiek. De wandelgangen gonzen, van het bekokstoven, maar gelukkig ook vooral van de menselijke ontmoeting. Van kerken die elkaar vooruit helpen, van mensen die blij zijn elkaar te ontmoeten. Behendig werd na het rapport van de secretaris-generaal het onderwerp homoseksualiteit, dat helaas zo pregnant naar voren komt uit een grotere discussie over ‘familie, huwelijk en seksualiteit’, in veilig vaarwater geleid. Door hem en door een eerste reactie van een Afrikaanse gedelegeerde bisschop. Er is al eerder een stilte tot 2012 afgesproken en met de oproep van genoemde bisschop om vooral geduld met elkaar en de zeer uiteenlopende opvattingen te hebben, was de angel uit het onderwerp. Ik had het genoegen om in het zogeheten ‘policy and references committee’ van de assemblee te zitten, een zevenkoppige commissie die alle resoluties, publieke verklaringen en de assemblee boodschap beslissingsrijp moest maken. Hard werken, iedere lunchpauze, vaak nog op andere momenten, doch erg inspirerend. Met al die uitingen, zoals de eerder geciteerde boodschap, maar ook resoluties die vragen om actie op het gebied van illegitieme schulden, zorg voor het milieu, de situatie van de kasteloze Dalits in India en de problematiek van de Roma in Europa, krijgt een assemblee gezicht. Dat gezicht van de verzamelde lutheranen in Stuttgart valt in het Engels na te lezen en te zien op www.lwf-assembly.org , ervaringen van de Nederlandse delegatie op www.pkn.nl, onder het kopje ‘Actueel; Dossier LWF 2010’. Praxedis Bouwman

22

VRIJWILLIGER BIJ DE ASSEMBLEE Nu de Lutherse wereldfamilie in Stuttgart zó dichtbij vergaderde, wilde ik dat niet missen. Als vrijwilliger, volunteer, kon ik dienend aanwezig zijn: bij de registratie van arriverende gedelegeerden, in de Womens Room, een plek waar vrouwen tussen de vergaderingen door even op adem konden komen, in het mensen de weg wijzen, letterlijk en figuurlijk, in de praktische voorbereiding van vieringen en, de hele dag door, in gesprekken met mensen overal vandaan. Een paar flarden van gesprekken, om dit te illustreren: “Ik kom uit Zuid-Afrika, ben komen vliegen uit Durban. Omdat er geen bus was vanuit mijn woonplaats, heb ik gelift en daarvoor moest ik 200 Rand betalen. Zou ik dat vergoed kunnen krijgen?” Dawa, een theologe uit Papua New Guinea: “Bij ons is er nog geen vrouwenwijding. Ik doe bijna hetzelfde werk als mijn collega’s en ik merk dat mannen liever naar mijn Bijbelkringen komen dan naar die van hen. Ik ga er niet voor strijden, ik laat gewoon zien dat ik het net zo goed of beter doe dan de mannen, dan hebben wij over tien jaar ook vrouwenwijding…” Peter, een oudere volunteer uit Stuttgart, sprak redelijk Nederlands. Hoe dat kwam? “In 1968 heb ik een diaconaal jaar doorgebracht in Rotterdam, in het kader van de Aktion Sünezeichen. Mijn landgenoten hadden het een en ander gedaan in Rotterdam in de oorlog, vandaar. Terugkijkend vind ik deze periode het mooiste jaar van mijn leven.” Mary, een collega uit Tanzania, met iedere dag een andere prachtige Afrikaanse outfit (waardoor ik haar soms niet meteen herkende): “Wil je met mij corresponderen? Ik voel me vaak zo geïsoleerd in mijn werk.” Tussendoor kon ik vanaf de tribune af en toe wat meemaken van het gebeuren in de grote vergaderzaal. Grote indruk maakte de multimediale presentatie van de jongerendelegatie, die 20% van het geheel uitmaakte. Hun boodschap: Gooi onze toekomst niet weg! Prachtig, alle verklaringen die we hier afleggen, maar de natuur kan niet lezen. Als geloofwaardige Kerk moeten we op alle plekken waar we zijn samenwerken met organisaties die aan de bescherming van het klimaat werken. We mogen ook niet langer accepteren dat er enerzijds duizenden kinderen sterven van de honger terwijl er dagelijks tonnen voedsel worden weggegooid. Give us today our daily bread: zoals onze scheidende Secretaris Generaal zei: diaconie is gebed in actie, deze twee zijn niet te scheiden. Chica van Dam

23

BOEKENMARKT VOOR DE WILDE GANZEN e halfjaarlijkse boekenmarkt in Zwolle-Zuid vindt plaats op

zaterdagochtend 9 oktober van 10.00 tot 14.00 uur in gebouw SIO/de Adventskerk. Ook hiervoor geldt, dat steeds meer Lutheranen deze boekenbeurs weten te vinden. De opbrengst is 100% bestemd voor de Wilde Ganzen. De afgelopen jaren liep de opbrengst op tot meer dan € 10.000 per jaar! Uw boeken kunt u het hele jaar door kwijt bij: - Evert Spijkerboer, Zwarteweg 54, Zwolle, tel. 038 4651069 of bij - ds. Harry Frijling, Wibergstraat 2, Zwolle, tel. 038 4655035. Als het voor u te lastig is om zelf de boeken bij hen af te leveren kunnen ze ook worden gehaald. Ook mag u ze via Lolke Folkertsma aanleveren.

OECUMENISCHE BOMEN e Protestantse Kerk Nederland is sinds half juli door het planten van een es in de zogeheten Luthertuin in het Duitse Wittenberg verbonden in een

wereldwijd oecumenisch netwerk van bomen. In de stad waar reformator Martin Luther het grootste deel van zijn leven woonde en werkte, stak dominee Susanne Freytag namens de kerk de spa in de grond tijdens een speciale viering. De Luthertuin is een initiatief van de Lutherse Wereldfederatie in samenwerking met de verenigde Duitse lutherse kerken en het gemeentebestuur van Wittenberg. In voorbereiding op de herdenking van 500 jaar reformatie in 2017 heeft een landschapsarchitect op de grond waar vroeger de muren van de stad Wittenberg stonden, een park ontworpen met als kern de lutherroos. Middenin de lutherroos plantten vorig najaar representanten van wereldwijde christelijke tradities zoals de gereformeerden, de anglicanen, methodisten, orthodoxen en natuurlijk lutheranen bomen. Vanuit de lutherroos verspreiden rijen bomen, die door afzonderlijke kerken geplant kunnen worden, zich als stralen uit over het gebied. Iedere organisatie of kerk die in de Lutherstad een boom plant, plant in eigen land op een voor die organisatie belangrijke plek een inheemse boom. Op die manier ontstaat via de bomen een wereldwijd oecumenisch netwerk van verbondenheid en verzoening. Susanne Freytag, president van de Evangelisch-Lutherse synode én lid van de generale synode van de Protestantse Kerk, refereerde na de eerste begieting van de boom met water aan de noodzaak van water voor al wat groeit en leeft, zowel fysiek als geestelijk. In dezelfde viering zetten ook lutherse kerken uit Liberia en Zuid-Afrika een boom. De komende tijd zal worden nagedacht over de locatie en het moment van het planten van de ‘tegenboom’ in Nederland.

D

D

24

OPEN MONUMENTENDAG 2010 e Smaak van de 19e eeuw speelt als landelijk thema een grote rol tijdens de Open Monumentendag in Zwolle. De centrale opening van de Open

Monumentendag is om 9.30 uur bij het oude Gouvernementsgebouw of Provinciehuis van Overijssel, nu de Centrale Bibliotheek. De Open Monumentendag, het moment dat in Zwolle, maar ook het hele land vele monumentale gebouwen gratis worden opengesteld voor het publiek, met tal van aanverwante activiteiten, wordt dit jaar voor de vierentwintigste keer georganiseerd. De Open Monumentendag in Zwolle biedt veel activiteiten. Zoals koor- en orgelconcerten in vele Zwolse kerken. Met de rond(fluister)vaartboot kan met tussen 10.00 en 16.00 vanaf de Potgietersingel een boottocht maken naar oliewindmolen De Passiebloem.

In het Vrouwenhuis kan men terug in de tijd met speciale rondleidingen gericht op de levende geschiedenis van het pand. Figuranten zullen de tijd van Aleida Greve en de geschiedenis van het Vrouwenhuis weer tot leven brengen. De smaak van de 19e eeuw volgt ook het speciaal wandelorgelconcert in het kader van de Nationale Open Orgeldag. Dit wandel-orgel-concert start om 13.30 uur in de Plantagekerk, vervolgens om 14.30 de Dominicanenkerk, om 15.30 de OLV-Basiliek en om 16.30 uur een afsluitend concert in de Grote Kerk. Meer informatie over de Monumentendag: http://home.kpn.nl/harry.vrielink/comd.htm

D

25

VROUWENCONTACTDAGEN ansluitend bij het jaarthema van de Nederlandse Lutherse Vrouwen Bond, ‘Olie voor de Ziel’, organiseert de Lutherse Werkgroep

Vrouwencontactdagen dit jaar haar bijeenkomst in het weekend van 15 tot en met 17 oktober. Traditiegetrouw vindt deze bijeenkomst plaats op Kasteel Hoekelum te Bennekom.

De afgelopen jaren waren deze weekenden telkens volgeboekt. Over het thema: “Vraagt u zich wel eens af, wat is de ziel, hoe voedt ik haar? Zalvingsverhalen vinden wij genoeg in de Bijbel, maar hoe is dat met de ziel? Met deze vragen willen wij samen aan het werk. Aan de hand van eigen vragen en Bijbelverhalen gaan we op zoek middels lezing, gesprek, creativiteit en natuurljk samen vieren.” Voor inlichtingen en/of opgave kan contact worden opgenomen met: mevrouw H. B. den Hollander-ten Hof, Jacob Catsstraat 157, 8265 XN Kampen, tel. 038 3322409.

A

26

(KINDER)AVONDGEBED Ik ga slapen, ik ben moe. 'k Sluit mijn beide ogen toe. Fijn dat ik na zo'n lange dag naar mijn eigen bed toe mag.

Als het donker is of licht, 'k doe mijn ogen rustig dicht. Dank U Heer, dat U mij kent, dat U altijd bij mij bent.

Voor de mensen om mij heen, ziek, gezond of heel alleen, arm of rijk, ver weg, dichtbij, bid ik Heer, wees hen nabij.

Heer die zoveel van mij houdt, deed ik lelijk, was ik stout, 'k heb er spijt van, helpt U mij, morgen lief te zijn en blij.

Laat mij weer gezond en fris, opstaan als het morgen is. Geef dat ik weer spelen mag. Dank U Heer, voor deze dag.

Amen

27

AGENDA Alle bijeenkomsten zijn in het gemeentecentrum, tenzij anders vermeld.

datum tijd activiteit maandag 20.00-22.00 cantorij (niet tijdens schoolvakanties) dinsdag 20.00-21.00 woensdag 10.00-11.00

bidstond t.h.v. Zitha van Breet, Lassuslaan 68

zo 5 sept STARTZONDAG, Anningahof (zie Flambouw juli/augustus)

za 11 sept Open Monumentendag met o.a. kooroptredens en orgelconcerten, zie artikel

zo 12 sept 11.00-17.00 Kinderkerkuitje naar de Flierefluiter

vr 17 sept 17.30 Maaltijdgroep ‘Zwaan schuif aan’

18-26 sept Vredesweek (zie artikel)

9.30 oecumenische dienst in Verrijzeniskerk/Vredeszondag

12.00 30+ gespreksgroep Ad Fontes: Ezeltocht Epe (info: tel. 038 7370003/karinvrieling@ziggo.nl)

zo 19 sept

Kopijdatum Flambouw oktober 2010

ma 20 sept Deadline Gaandeweg (eind okt-half dec)

zo 26 sept na de dienst Verkoop Wereldwinkel

di 28 sept 19.30 Kerkenraadsvergadering

zo 3 okt Verschijning Flambouw september 2010

di 12 okt 13.30-15.00 Gespreksgroep ‘Het Verhaal gaat’, zie artikel

wo 13 okt 9.30-11.30 Gespreksgroep ‘Als vrouwen aan het woord komen’, zie artikel

15 t/m 17 okt

Vrouwencontactdagen, Kasteel Hoekelum, zie artikel

vr 17 okt 17.30 Maaltijdgroep ‘Zwaan schuif aan’

28