DE BANK IN DE SAMENLEVING - KU Leuven · DE BANK IN DE SAMENLEVING DE BANK TEN DIENSTE VAN DE...

Jaarverslag 2003

DE BANK IN DESAMENLEVING

De BVB is lid van de Belgische Federatie van het Financiewezen

BELGISCHEVERENIGING VAN

BANKEN

1

2003

WOORD VOORAF 2

FEBELFIN: SAMEN STERKER 4

DE BANK IN DE SAMENLEVING2 5

De bank ten dienste van de particulieren 5

De banken en de KMO's 8

Human resources van de banken 9

Prudentieel toezicht en boekhoudnormen 12

De fiscale omgeving waarin de banken werken15 14

De banken en de financiële markten 17

De Belgische en Europese betalingssystemen0 18

Aanvullende pensioenen: werk maken van de toepassing van de wetten 20

De banken en de strijd tegen de criminaliteit 21

De banken en de informatietechnologie 23

Wat brengt de reglementering aan kosten mee voor de banken ? 24

DE OMBUDSDIENST VOOR DE FINANCIËLE SECTOR 26

DE BEDRIJVIGHEID EN DE RESULTATEN VAN DE BANKEN 29

KENCIJFERS VAN DE BELGISCHE BANKSECTOR 37

BELGISCHE VERENIGING VAN BANKEN 41

Bureau 41

Raad van Bestuur 41

Regionale Afdelingen 42

Secretariaat 42

Leden 43

INHOUD 44

2

Eén aanspreekpunt

De ontwikkeling van het financieelcentrum: een uitdaging van formaat

Een ‘degelijke regelgeving’op het stuk van de belastingen

SEDERT 28 MAART 2003 worden de finan-

ciële beroepen in ons land overkoepeld doorFebelfin, de Belgische Federatie van hetFinanciewezen. De zes constituerende vereni-

gingen van die federatie behouden hun autono-mie maar heb-ben besloten

hun middelensamen te brengen en onder één dak te gaanwerken. Bij Febelfin vinden overheid en

consumentenverenigingen of particulieren éénaanspreekpunt in de financiële sector, waar metalle belangrijke gesprekspartners uit die sector

in dialoog kan worden getreden.

FEBELFIN’S EERSTE INITIATIEF was hetopstellen van een memorandum voor de forma-teur van de nieuwe regering. Daarin werd de

prioritaire aandacht van het nieuwe Kabinetgevraagd voor de ontwikkeling van het Belgisch

f i n a n c i e e l

c e n t r u m ,dat zorgt

voor een zeer groot aantal arbeidsplaatsen met

een belangrijke toegevoegde waarde én vooraanzienlijke fiscale en parafiscale ontvangsten.Totnogtoe heeft de regering zich in dat opzicht

nog niet uitdrukkelijk geëngageerd.

Nochtans betreft het een uitdaging van formaat.

Het Belgisch financieel centrum beschikt overheel wat troeven, met als hoofdtroef de kwali-teit van het personeel. In een tijdperk van

globalisering en van de totstandkoming van eenEuropese eenheidsmarkt met vijfentwintig lid-staten is de aanwezigheid van een groeiend aan-

tal financiële activiteiten in ons land niet meer

vanzelfsprekend. België moet zijn kans grijpennu de Europese groepen, waartoe talrijkeBelgische financiële ondernemingen behoren,

hun activiteiten willen concentreren. Dedelokalisatie vormt niet alleen een bedreiging;ze houdt ook kansen in voor wie zijn troeven

weet te verzilveren en zijn handicaps kan terug-schroeven.

De loonkosten zijn zonder twijfel ons zwakstepunt. Tijdens de nationale Werkgelegenheids-

conferentie werd een eerste vermindering vande bijdragen voor de hoogste lonen goed-gekeurd. Die maatregel moet worden toegejuichtwant ze bewijst dat de sociale partners en de

overheid het probleem onderkennen. Maar hetdoel is nog lang niet bereikt.

EEN ANDERE MAAR NIET MINDER ern-stige handicap betreft het gebrek aan wil van

de regering om oplossingen te zoeken voor dezich immer uitbreidende reeks problemen ophet gebied van de belastingen. Het gaat daarbij

niet zozeer om het hoog belastingniveau in Bel-gië (hoewel dat probleem niet mag worden ge-negeerd), maar wel om de behoefte aan rechts-

zekerheid als essentiële voorwaarde voor een‘degelijke regelgeving’. Het ontbreken van echtoverleg met de sec-

tor leidt tot on-nauwkeurige wet-ten en tot circulai-

res die niet of moeilijk kunnen worden toege-past en dan ook even zovele bronnen van on-zekerheid zijn. Bepaalde financiële activiteiten

3

Tal van aandachtspunten

Een regelgevingdie handenvol geld kost

Guido RavoetGedelegeerd bestuurder

Luc VandewalleVoorzitter

kunnen in ons land alsmaar moeilijker worden

uitgeoefend omdat een passend belastingstelselvoor bijvoorbeeld effectenleningen, cessies-retrocessies of garanties ontbreekt.

Over de omzetting in Belgisch recht van de

richtlijn betreffende het belastingstelsel voor derentevoeten, was bij het opstellen van dit ver-slag nog geen overleg met de sector gepleegd.

Gelet op de complexiteit van die richtlijn en hetgrote aantal praktische problemen omtrent detoepassing ervan, dreigt de kwaliteit van de

tekst helaas daaronder te lijden.

VOOR DE REST ONTBRAK het niet aanaandachtspunten tijdens het verslagjaar: de finan-

ciering van de KMO’s, de basisbankdienst, devoorbereidingen voor het nieuwe Basel-akkoord en de nieuwe IFRS-boekhoudnormen, de

oprichting van één enkele betaalzone binnen deEuropese Unie als geheel, de nieuwe wet op het

c o n s u m e n t e n -

krediet, om maarenkele voorbeelden

te noemen. Zoals zal blijken bij het lezen van

dit verslag, hebben de meeste van de door deBVB behandelde dossiers op een of andere ma-nier met regelgeving te maken.

ZOALS IN ALLE ONTWIKKELDE LANDEN,blijft de financiële wetgeving voortdurend aan-groeien, zowel qua volume als complexiteit. Dat

is wellicht onvermijdelijk, maar het betekentook dat de kwaliteit van de regelgeving en de

aandacht die de overheid schenkt aan de onder-

liggende kosten voor hen waarop die regel-geving van toepassing is, doorslaggevendeelementen zijn geworden voor de concurrentie-

kracht van een financieel centrum. Uit Ameri-kaanse studies is gebleken dat de kostenveroorzaakt door de reglementering 6 tot 13%

kunnen bedragenvan de uitgavenexclusief intrest

van de banken.Vertaald naarBelgisch niveau – qua reglementering moeten

wij de Amerikanen zeker niet benijden – zoudat een kostenplaatje opleveren begrepen tus-sen 680 miljoen euro en 1,48 miljard euro, d.i.

26 tot 57% van het winstcijfer van de banken in2002 (2,6 miljard euro). En al gaat het hierbijmaar om een orde van grootte, ze is wel

voldoende hoog opdat de aandacht van allebeleidsverantwoordelijken en economischeactoren daarop wordt gevestigd.

4

Samensterker

Op 28 maart 2003 werd de Belgische Federatie vanhet Financiewezen gesticht. Febelfin bestaat uit zesberoepsverenigingen die een waaier van financiëleberoepen vertegenwoordigen (zie kader).

De oprichting van de Belgische Federatie van hetFinanciewezen beantwoordt aan een dubbele bekom-mernis. Nu de Europese financiële markt alsmaar con-cretere vorm aanneemt, was het nodig dat de beroeps-verenigingen die de sector vertegenwoordigen, hunkrachten samenbundelden met het oog op een efficiën-tere bevordering van de financiële bedrijvigheid in onsland. Een dergelijke groepering was bovendien logischin het licht van de ‘branchevervaging’ bij de grote finan-ciële instellingen, die werkzaam zijn op de meestefinanciële vakgebieden die door de constituerendeverenigingen van Febelfin worden vertegenwoordigd.

De zes partnerverenigingen zullen hun acties coör-dineren en hun menselijke en materiële middelen samen-bundelen teneinde efficiënter op te kunnen treden ennaar synergieën te zoeken. Tegen het einde van hetverslagjaar zal al hun personeel in één gebouw zijnondergebracht.

Branchevervaging is geen eenrichtingsproces. Delogica zelf wil dat zij gepaard ging met een beweging integengestelde zin, waarbij een aantal financiële instel-

lingen hebben gekozen voor ‘niches’ waarin ze bijzon-der sterk uit de hoek komen. Het was dus nodig Febelfinte voorzien van structuren die rekening houden met deeigenheid van elk beroep. Daarom behoudt elke vereni-ging haar eigen specificiteit en blijft ze als eerste verant-woordelijk voor de vertegenwoordiging van de beroe-pen die onder haar bevoegdheid vallen.

Zoals vermeld in haar statuten, zal Febelfin bij hetvervullen van haar opdracht voortdurend aandachtbesteden aan de kwaliteit van de diensten, de inacht-neming van de beroepsethiek en de bevordering vanhet algemeen belang.

Aangezien de officiële inhuldiging samenviel metde onderhandelingen over de vorming van de nieuweregering, heeft Febelfin van de gelegenheid gebruikgemaakt om haar memorandum aan de formateur voorte stellen (www.febelfin.be).

Ondertekening van het protocol tot oprichting van Febelfin, op 28 maart 2003, van links naar rechts:Arnaud van Doosselaere (Voorzitter van de BVVB), Paul Hermans (Voorzitter van de BVK),Jean-Pierre de Buck van Overstraeten (Voorzitter van de BVBL), Luc Vandewalle (Voorzitter van de BVB),Stefan Duchateau (Voorzitter van de BVICB) et Jacques Cornette (Voorzitter van de BLV).Zie op cover 3 de samenstelling van de organen van Febelfin.

— Belgische Vereniging van Banken (BVB)

— Beroepsvereniging van het Krediet (BVK)

— Belgische Vereniging van de Instellingen voor Collectieve Belegging (BVICB)

— Belgische Vereniging van Beursleden (BVBL)

— Belgische Vereniging van Vermogensbeheerders en Beleggingsadviseurs (BVVB)

— Belgische Leasing Vereniging (BLV)

De leden van Febelfin:

5

DE BANK IN DE SAMENLEVING

DE BANK TEN DIENSTE VAN DE PARTICULIEREN

Open voor iedereen!Open voor iedereen!Open voor iedereen!Open voor iedereen!Open voor iedereen!

De basisbankdienst

De wet betreffende de basisbank-dienst werd op 24 maart 2003 goed-gekeurd en trad op 1 september 2003in werking. Door die wet moet elkebank die zichtrekeningen aan parti-culieren aanbiedt, voor alle in Belgiëgedomicilieerde personen die nietover een bankrekening beschikken,een basisdienst beschikbaar stellendie de cliënt in staat stelt deposito’s,geldafhalingen of overschrijvingenuit te voeren en regelmatig rekening-uittreksels te krijgen. Die basisdienstbestaat uit 36 manuele verrichtingen(geldafhaling aan het loket, papierenoverschrijvingen, etc.) voor cliëntenmet een betaalkaart en uit 72 ma-nuele verrichtingen voor cliëntenzonder zo’n kaart. Hij mag de cliëntniet meer dan twaalf euro per jaarkosten.

De wet bepaalt eveneens dat even-tuele geschillen aan een onafhanke-lijke buitengerechtelijke instantiemoeten worden voorgelegd. Er werdonderhandeld met de consumenten-verenigingen vertegenwoordigd in deRaad voor het Verbruik om te komentot een hervorming van de Ombuds-dienst van de financiële sector, zodatdie aan de wettelijke vereisten kanbeantwoorden. Consumenten-vertegenwoordigers zullen daarbijworden betrokken. De financierings-en de werkwijze van de dienst moe-ten nog met de bevoegde ministersworden besproken.

De wet voorziet ook in de oprichtingvan een compensatiefonds met hetoog op een vergoeding voor de ban-ken die meer basisdiensten zoudenmoeten aanbieden dan andere. DeBVB heeft een dergelijk fonds altijdonnodig gevonden vermits alle ban-

ken aan dezelfde verplichtingworden onderworpen. Gelet op hetrelatief beperkt aantal betrokkenpersonen zou de oprichting van zo’nfonds een administratieve inspanningvergen die niet in verhouding staattot de bedragen waarover het gaat.Geen enkele bank vraagt trouwenseen dergelijke compensatie.

De initiatiefnemers van de wet heb-ben verklaard dat 40.000 tot zelfs80.000 of 100.000 personen versto-ken blijven van bankdiensten. DeBVB heeft nooit enig bezwaar ge-maakt ten aanzien van de inhoud vandie wet, vermits die nagenoeg over-eenstemt met het charter betreffendede basisbankdienst dat de sector zichin 1997 vrijwillig had opgelegd. Hetenige wat eraan is toegevoegd, zijneen aantal sancties. De Verenigingheeft de geciteerde cijfers evenwelnooit realistisch gevonden. Ondanksde ruime weerklank die aan het char-ter van 1997 en aan de wet van 2003is gegeven, hebben de banken tussen1 september en 31 oktober 2003 min-der dan 500 rekeningen in het kadervan de basisdienst geopend.

Bescherming tegen beslag

Meestal is ‘bankuitsluiting’ niet hetgevolg van een weigering vanwege debank, maar wel van de vrees vooreventueel beslag. Krachtens het Bur-gerlijk Wetboek verliezen bedragendie niet voor beslag vatbaar zijn (hetloon tot een bepaald bedrag, socialeuitkeringen, enz.) die eigenschap zo-dra ze op een rekening worden ge-stort; dan kan dus op vraag van eenschuldeiser beslag op die bedragenworden gelegd. De Raad voor het Ver-bruik – waarin onder meer vertegen-woordigers van de BVB zitting heb-ben – heeft terzake een eensluidendadvies gegeven teneinde een oplos-sing voor dat probleem aan te reiken.

Er werd overeengekomen dat de be-dragen afkomstig van loon of socialeuitkeringen die zijn beschermd, nietvatbaar zijn voor beslag tijdens de eer-ste maand na betaling op een bank-rekening. Bij de betaling moeten debetalende instanties door middel vaneen code op het rekeninguittrekselaangeven dat het om beschermdebedragen gaat, waardoor de cliënt invoorkomend geval tegenover de deur-waarder zal kunnen aanvoeren dat zeniet voor beslag vatbaar zijn. Het ad-vies van de Raad voor het Verbruik isopgenomen in een wetsvoorstel.

Voornaamste dossiers opgevolgd door de BVB in 2003

6

ConsumentenkredietConsumentenkredietConsumentenkredietConsumentenkredietConsumentenkrediet(1): de nieuwe wet van maart 2003: de nieuwe wet van maart 2003: de nieuwe wet van maart 2003: de nieuwe wet van maart 2003: de nieuwe wet van maart 2003

Hypothecair krediet: beter informeren,Hypothecair krediet: beter informeren,Hypothecair krediet: beter informeren,Hypothecair krediet: beter informeren,Hypothecair krediet: beter informeren,samen met de notarissensamen met de notarissensamen met de notarissensamen met de notarissensamen met de notarissen

Het wetsontwerp tot wijziging vande wet van 12 juni 1991 op hetconsumentenkrediet is door het Par-lement goedgekeurd. De datum vaninwerkingtreding is 1 januari 2004,met uitzondering van enkele bepalin-gen die al sedert 1 juni 2003 van krachtzijn. Samen met een aantal anderewetten zoals de wet van 10 augustus2001 betreffende de Centrale voorkredieten aan particulieren, maakt dienieuwe wet deel uit van een reeksmaatregelen die de vorige regering terbestrijding van de overmatige schul-denlast heeft uitgewerkt.

In werkelijkheid beogen die maat-regelen zowel de bescherming van deconsument als de bestrijding van deovermatige schuldenlast. Wie daar-aan twijfelt, hoeft maar een paar vande nieuwe bepalingen in die wet van24 maart 2003 te bekijken:

❚ een verbetering van de informa-tie die aan de consument moetworden gegeven, met name doormiddel van een prospectus;

Aan die lijst van voorbeelden kan ookde oprichting van de nieuwe Centralevoor kredieten aan particulieren wor-den toegevoegd. Die ging op 1 juni2003 van start en vormt voortaan een‘positief’ bestand, d.w.z. een bestand metgegevens betreffende alle lopendekredietovereenkomsten (consumen-tenkrediet en hypothecair krediet).Dankzij dat bestand kan geen enkelepotentiële kredietnemer zijn eventuelelopende kredieten meer voor dekredietgever verborgen houden, nochin aanmerking komen voor een nieuwkrediet dat hij of zij misschien moei-lijk zou kunnen terugbetalen.

De toekomst zal uitwijzen of diemaatregelen wel echt doeltreffendzullen zijn en de verzwaring van delasten die uiteindelijk op de door deconsument gedragen kredietkost zul-len wegen wel rechtvaardigen. Dekosten voor de nieuwe centrale lig-gen inderdaad veel hoger dan die voorde oude, ‘negatieve’ centrale.

In het kader van de wet betreffendede collectieve schuldenregeling werdhet Fonds voor de bestrijding van deovermatige schuldenlast opgericht.Dat Fonds trad in 2003 in werking enis bedoeld om de onbetaalde hono-

raria en kosten van de schuld-bemiddelaars in het kader vancollectieve schuldenregelingen tebetalen. De financiële instellingenstaan in voor de volledige en directefinanciering ervan, inclusief dewerkings- en personeelskosten.

Blijkbaar denkt de Europese wet-gever thans anders over de weerslagen het echte nut van een regelgevingdie hem door de Commissie wasvoorgesteld. Op het ogenblik waaropdit verslag werd opgesteld, zou hetEuropees Parlement inderdaad op hetpunt staan het voorstel voor een richt-lijn betreffende het consumenten-krediet te verwer-pen, dat door deCommissie is uit-gewerkt en waar-van de inhoudverbazend sterkop de Belgischewet gelijkt. Eenvoorbeeld omover na te denken?

Als reactie op bepaalde kritische op-merkingen van notarissen betref-fende de informatieverstrekking aancliënten inzake hypothecair krediet,hebben de BVB, de BVK en de Fede-ratie van Notarissen een verklarendebrochure opgesteld. Die brochurebevat niet alleen raadgevingen enaanbevelingen voor potentiëlekredietnemers, maar ook informatieover de hypotheek voor alle sommen,de hypothecaire volmacht, het hoof-delijk medeschuldenaarschap, dewederzijdse volmachten, de eenheidvan rekening, de waarborgenverleend door derden, de opheffingvan de hypotheek en, ten slotte, debetalingsproblemen.

Aangezien voor de notarissen eenadviesplicht geldt, heeft hun Federa-

tie voorgesteld dat de notaris van bijde ontvangst van de voorlopige koop-akte die brochure aan de potentiëlekredietnemer ter hand stelt (en, inieder geval vóór de ondertekeningvan het kredietaanbod).

De brochure staat ook op de websiteswww.abb-bvb.be en www.upc-bvk.be.

(1) Binnen Febelfin volgt de Beroeps-vereniging van het Krediet (BVK)voor alle aangesloten ondernemingende ontwikkelingen op het gebiedvan het consumentenkrediet alsookvan het hypothecair krediet.

❚ verbod op bepaalde vormen vanreclame zoals die welke een con-sument die zijn schulden niet kanbetalen, ertoe aansporen zijn toe-vlucht tot krediet te nemen of diewelke abusievelijk het gemakbenadrukken waarmee een kredietkan worden verkregen;

❚ het nagenoeg veralgemeenderecht om af te zien van de krediet-overeenkomst binnen eentermijn van zeven dagen na deondertekening;

❚ een verplichte periodieke nul-stelling van het saldo van be-paalde kredietovereenkomstenvan lange duur;

❚ de mogelijkheid om op elk ogen-blik volledige of gedeeltelijke ver-vroegde terugbetalingen te doen.

7

DepositoboekjesDepositoboekjesDepositoboekjesDepositoboekjesDepositoboekjes E-commerce:E-commerce:E-commerce:E-commerce:E-commerce:de weg is vrijgemaaktde weg is vrijgemaaktde weg is vrijgemaaktde weg is vrijgemaaktde weg is vrijgemaakt

De Europese richtlijn betreffendee-commerce is op een tamelijkgetrouwe manier door de wet van11 maart 2003 in Belgisch recht om-gezet. Die wet legt de algemene prin-cipes vast met betrekking tot de dien-sten in het kader van de informatie-maatschappij alsook de regels inverband met transparantie en reclameop het Internet. Voor de hindernis-sen met betrekking tot het sluiten vancontracten langs elektronische wegkon een oplossing worden gevondenbehalve wat de contracten betreftafgesloten met de consumenten opgrond van uiteenlopende wetgevingenin de lidstaten. De aansprakelijkheidvan de dienstverleners werd eveneensgedefinieerd. Vermits op de financiëledienstverlening langs elektronischeweg in dat kader geen specifiekeregel van toepassing is, geldt dealgemene wet.

Wat de ongewenste reclame(spamming) betreft, liet de richtlijnde lidstaten de keuze tussen de ‘optout’ oplossing, d.w.z. in principe toe-lating tenzij de consument het anderswil, en de ‘opt in’ oplossing, wat neer-komt op een verbod behoudens uit-drukkelijke toestemming van degeadresseerde. België heeft gekozenvoor de meest beperkende optie, ‘optin’, maar met uitzonderingen als aandrie voorwaarden tegelijk wordtvoldaan:

❚ de cliënt heeft reeds productenbij de leverancier gekocht;

❚ de reclame betreft producten dievergelijkbaar zijn met die welkede cliënt reeds heeft gekocht;

❚ bij het eerste contact werd decliënt duidelijk geïnformeerdover de mogelijkheid zich te ver-zetten tegen het gebruik door deonderneming van de aan haarmeegedeelde gegevens.

Geschenken: een traditie van matiging

De transparantie vande premies

Sedert maart 2003 is een aanbevelingvan de BVB van toepassing waarinhaar leden wordt gevraagd te zorgenvoor meer transparantie op het stukvan de premies verbonden aanspaardeposito’s. Volgens die aanbeve-ling moeten de cliënten in de kanto-ren een document kunnen inkijken

met daarin de voorwaarden voor toe-passing van die premies. De cliëntenzijn daarvan per brief of via derekeninguittreksels op de hoogtegebracht. Talrijke banken hebben dieinformatie eveneens op hun websitegeplaatst. De lijst met de tarieven vande banken moet eveneens metbepaalde belangrijke gegevensinzake de toegepaste premies wordenaangevuld.

In het voorjaar toonde de Economi-sche Inspectie een verscherpte aan-dacht voor de praktijken van debanken die geschenken toekennenaan houders van spaardeposito’s. Opbasis van een strenge interpretatievan de wet op de handelspraktijkennam de Inspectie hierbij een restric-tieve houding aan en overwoog ze

nen van dergelijke geschenken is inde sector een oud gebruik en somsworden dergelijke commerciëleacties gevoerd ten aanzien vanbepaalde doelgroepen (bijvoorbeeldjongeren). Tot op heden hebben diepraktijken trouwens nooit aanleidinggegeven tot klachten of rechtspraakin het kader van de wet op dehandelspraktijken. Aangezien aan diewet verschillende interpretaties kun-nen worden gegeven, achtte de BVBhet aangewezen de banken te vragendie traditie van matiging en zelf-discipline in ere te houden.

Alleen geschenken met een zeergeringe commerciële waarde zijn toe-gelaten. De waarde van het geschenkmag nooit de werkelijke redenworden waarom de cliënt een spaar-rekening opent of bepaaldespaarinlagen doet.

De betrokken autoriteiten zijn even-eens op de hoogte gebracht van datBVB-initiatief.✗

zelfs om dergelijke geschenken teverbieden. Medio de jaren ’80 oor-deelde de Commissie voor het Bank-en Financiewezen (CBF), op basisvan haar interpretatie van dereglementering op fiscaal vrijgesteldespaardeposito’s, dat geschenken opspaarinlagen toegestaan waren als dewaarde ervan gering was. Het toeken-

8

DE BANKEN EN DE KMO’Shet tweede kwartaal van 2003 tonenaan dat het dieptepunt meer dan waar-schijnlijk achter de rug ligt.

De meeste banken verhogen inder-daad sedert enkele maanden deintrestmarge op kredieten aan onder-nemingen, wat een verhoging van hunfinancieringskosten tot gevolg heeft.Die verhoging van de marges kanworden verklaard door de abnormaallage rentetarieven die vroeger in Bel-gië werden toegepast, in vergelijkingmet de buurlanden, en door de on-voldoende rendabiliteit van kredie-ten aan KMO’s. De noodzaak aan eenverhoogde intrestmarge was des tegroter omdat de banken zich moetenvoorbereiden op de toepassing vande nieuwe Baselakkoorden die voorkredieten aan KMO’s een groterekapitaaldekking – en bijgevolg eenhogere prijs – impliceren.

Een EuropeseEen EuropeseEen EuropeseEen EuropeseEen Europesegedragscodegedragscodegedragscodegedragscodegedragscode

De BVB heeft het ontwerp van Euro-pese gedragscode goedgekeurd die deminimumregels vastlegt waaraan debanken zich moeten houden in hunbetrekkingen met de KMO’s. Die codekwam tot stand na onderhandelingentussen de Europese Commissie enonder meer de Europese Bankfederatie.

In dat ontwerp, dat nog op Europeesvlak moet worden goedgekeurd, staat

dat de kredietinstelling, vóór de goed-keuring van het krediet aan de KMO,moet meedelen welke informatie zijnodig heeft, en de KMO moet infor-meren over de ratingprocedure en defactoren die de kredietbeoordelingbeïnvloeden. Zij moet bovendien opeen duidelijke manier met de KMOcommuniceren over haar beslissinginzake het krediet.

De kredietinstellingen en de KMO’swordt gevraagd de bestaande buiten-gerechtelijke procedures voorgeschillenregeling op nationaalniveau te volgen. Als dergelijkeprocedures niet bestaan, moeten zijvolgens de code samen naar eenpassende procedure zoeken.

Een permanenteEen permanenteEen permanenteEen permanenteEen permanentedialoogdialoogdialoogdialoogdialoog

Dialoog is een sleutelfactor voorbetere betrekkingen tussen banken enKMO’s. Ten bewijze van een voort-durende luisterbereidheid voor deproblemen van de KMO’s, heeft de BVBeen overlegcomité opgericht metdaarin een aantal vertegenwoordigersvan banken en ondernemingen met hetoog op betere communicatie en meerwederzijds begrip. Tijdens die verga-deringen kwamen verschillende onder-werpen aan bod, zoals het probleemvan de waarborgen, de gewestelijke enfederale steunmaatregelen die kunnenworden toegekend, het principe van eengedragscode en een ombudsdienst, …

De financiering van kleine en mid-delgrote ondernemingen vormt eenpermanente bekommernis voor deondernemingen zelf, voor de over-heid en voor de politieke kringen.Velen denken dat de banken nog meerzouden kunnen bijdragen tot diefinanciering, die voor onze economievan levensbelang is, want het zijn deKMO’s die in de eerste plaats voornieuwe arbeidsplaatsen zorgen.

De kredietkraanDe kredietkraanDe kredietkraanDe kredietkraanDe kredietkraanwas altijd openwas altijd openwas altijd openwas altijd openwas altijd open

Teneinde het debat zo objectiefmogelijk te houden, werd binnen deNationale Bank van België (NBB) een‘Observatorium voor kredieten aanvennootschappen’ opgericht. De optwee jaar tijd verzamelde statistiekentonen aan dat de daling van hetvolume kredieten vooral te wijten is aande verminderde vraag ten gevolge vande zwakke conjunctuur. Het bewijshiervan is dat de gebruiksgraad vande kredietlijnen nagenoeg constantis gebleven bij de kleine ondernemin-gen. De cijfers van het Observatoriumtonen overigens dat de kredieten aankleine ondernemingen gedurende dehele periode van zwakke conjunctuurzijn blijven toenemen en dat de dalinginzake uitstaande kredieten zichvooral bij de grote ondernemingenheeft voorgedaan. De jongste gepu-bliceerde cijfers met betrekking tot

WWWWWaaraaraaraaraarom nietom nietom nietom nietom nietTTTTTante Agaath?ante Agaath?ante Agaath?ante Agaath?ante Agaath?

Vaak zijn de financieringsproblemenvan de KMO’s in de eerste plaats tewijten aan hun ontoereikende eigenvermogen, waardoor financieringdoor de banken onvermijdelijkwordt beperkt. Daarom is de BVBsteeds voorstander geweest van maat-regelen die beleggingen in KMO’saanmoedigen. Het nieuwe ‘privak’-stelsel – het gaat hierbij ombeleggingsfondsen die beleggen inniet-genoteerde ondernemingen –

Evolutie van de uitstaande kredieten al naar gelang de grootte vande onderneming volgens de Centrale voor kredieten aan vennootschappen(juni 2001 = 100)


Bron: NBB – Observatorium voor kredieten aan vennootschappen.

9

HUMAN RESOURCESVAN DE BANKEN

De werkgelegenheid in de banksector:De werkgelegenheid in de banksector:De werkgelegenheid in de banksector:De werkgelegenheid in de banksector:De werkgelegenheid in de banksector:lichte achteruitganglichte achteruitganglichte achteruitganglichte achteruitganglichte achteruitgang

dat op het einde van de vorige regeer-periode werd goedgekeurd, is in datopzicht een stap in de goede richting.In hun memoranda voor de forma-teur, hebben de BVB en Febelfineveneens aangedrongen op hetaanmoedigen van directe beleggingenin familie-KMO’s (het zogenaamde‘Tante Agaath-systeem’, dat in Neder-land veel succes heeft gekend).

Op 1 januari 2003 bedroeg de totalepersoneelsbezetting in de banksector74.390 eenheden (-0,90% ten opzichtevan het jaar voordien). Ondanks de bij-zonder moeilijke economische om-standigheden is de algemene werkgele-genheid dus al enkele jaren zo goed alsstabiel gebleven (zie grafiek hieronder).

Enkele vaststellingen(1)

❚ Ondanks een sombere economi-sche situatie waren er 5.022 nieuweaanwervingen in 2002.

❚ Er was een merkbare stijging(bijna 1%) van het aantal werk-nemers dat tot de categorie uit-voerend personeel behoort (59,4%).Het kaderpersoneel vertegenwoor-digt 35,9%; het aandeel van hetdirectiepersoneel in de totale werk-gelegenheid bedraagt 4,4%(2). Detrend van de voorgaande jaren zetdoor: de sector stelt bijna geenarbeiders meer tewerk.

❚ Het aantal vrouwelijke werk-nemers blijft groeien, van 44,7%van het totaal in 2001 naar 45,3%in 2002. Het percentage vrouwenin de categorie kaderpersoneelbedraagt 29,1% (28% in 2001) enin de categorie directiepersoneel18,6% (18,4% in 2001).

❚ Bijna 20% van alle personeelsledenin de banksector werkt deeltijds.Dat percentage stijgt elk jaar. Demeerderheid van de deeltijdse

werknemers (53%) kiezen vooreen werkregeling tussen 80 en99%. Halftime banen blijkeneveneens zeer populair (31,7%).

❚ Begin 2002 werd het stelsel vantijdskrediet ingevoerd ter vervan-ging van de loopbaanonder-breking. Dat stelsel kent een grootsucces in de banksector: eind2002 hadden 3.688 personeels-leden, d.i. 5,20% van het totaalaantal werknemers, gebruikgemaakt van een of andere vormvan loopbaanonderbreking of vantijdskrediet. De personen die hetmeest een beroep doen op tijds-krediet, zijn de oudste werkne-mers (55 jaar en ouder), d.i.44,11%. Die schakelen vooralover op een halftime baan. Boven-dien kent het systeem bijzonderveel succes bij vrouwelijke derti-gers (20,9%).

❚ Ten slotte dient nog te wordengewezen op het hoge studieniveauvan het personeel in de bank-sector: 58% van de werknemersheeft een universitair diploma ofeen diploma niet-universitairhoger onderwijs (1993: 38,5%).

(1) De geciteerde percentages zijn het resultaatvan berekeningen uitsluitend op basis vande personeelsleden die onder Paritair Comité nr. 310(banken in strikte zin) vallen, dat 95% vande werkgelegenheid vertegenwoordigt.

(2) De resultaten per categorie zijn uitsluitend berekendaan de hand van het aantal personeelsleden dieressorteren onder Paritair Comité nr. 310(banken in strikte zin).

Bron: BVB.

Gratis krediet?Gratis krediet?Gratis krediet?Gratis krediet?Gratis krediet?

De nieuwe regering schreef in haarprogramma de mogelijke invoeringvan gratis krediet voor KMO’s in. DeBVB heeft te kennen gegeven datgratis krediet voor haar enkel kan ineen ‘marktconform’ kader. Zij achthet positief dat de regering begaan ismet de mogelijkheden om jongeKMO’s gemakkelijker toegang totkrediet te geven, maar zij vestigt even-eens de aandacht erop dat het groot-ste probleem voor KMO’s en vooraldan voor starters, niet het gebrek aankredieten is (de banken hebben meerdan genoeg liquide middelen) of dekosten die eraan zijn verbonden,maar wel de ontoereikendheid vanhet eigen vermogen en onvoldoendewaarborgen. Via de bestaande structu-ren (Participatiefonds, regionalewaarborgfondsen) kan die steunreeds worden verleend, maar vaakbeschikken die structuren over on-voldoende middelen; ze moeten dusmeer middelen krijgen teneinde deondernemingen gemakkelijkertoegang tot de normale financierings-bronnen te geven. Overigens zou deStaat moeilijkheden kunnen krijgenin het kader van het Europeesmededingingsrecht, als hij recht-streeks tussenbeide komt in dekredietverlening via financiëlemiddelen die met staatswaarborgworden ontleend.

Het zou ten slotte gevaarlijk zijn omvia een directe ingreep op de marktde privé-banken, om redenen vanconcurrentie, ertoe aan te zetten al teriskante en niet-rendabele kredietente verlenen; dat zou volledig indrui-sen tegen de geest van het nieuweBaselakkoord (de prijs van het kre-diet moet een weerspiegeling zijn vanhet economisch risico), nu de intrest-marges van de Belgische banken reedstot de krapste in Europa behoren.

Aantal werknemers in de banksector


10


Een akkoord overEen akkoord overEen akkoord overEen akkoord overEen akkoord overde bevoegdheid vande bevoegdheid vande bevoegdheid vande bevoegdheid vande bevoegdheid vanhet Paritair Comitéhet Paritair Comitéhet Paritair Comitéhet Paritair Comitéhet Paritair Comité

In het kader van de sector-onderhandelingen met betrekkingtot 2002 hadden de partijen opnieuwde wens geuit te willen komen tot eenalgemeen akkoord over hetbevoegdheidsgebied van ParitairComité nr. 310 (banken in strikte zin).

Van bij het begin van het nieuwe poli-tieke jaar in september 2002 werd depolitieke druk alsmaar intenser: mi-nister van Werkgelegenheid LauretteOnkelinx had de onderhandelaarstwee maanden gegeven, vanaf eindoktober 2002, om tot een akkoord tekomen. Uiteindelijk ondertekendenalle partijen, met de opmerkelijke uit-zondering van de liberale vakbond,een compromistekst in april 2003.

De onderhandelingen gingen overdrie essentiële onderwerpen:

❚ het bevoegdheidsgebied van het PCnr. 310: dat PC wordt nu ook be-voegd voor bepaalde eenhedendie er geen deel van uitmaken,

De arbeidskosten in de financiële sector: een herinvoering vanDe arbeidskosten in de financiële sector: een herinvoering vanDe arbeidskosten in de financiële sector: een herinvoering vanDe arbeidskosten in de financiële sector: een herinvoering vanDe arbeidskosten in de financiële sector: een herinvoering vaneen ‘loonplafond’ voor de sociale bijdragen blijft nodigeen ‘loonplafond’ voor de sociale bijdragen blijft nodigeen ‘loonplafond’ voor de sociale bijdragen blijft nodigeen ‘loonplafond’ voor de sociale bijdragen blijft nodigeen ‘loonplafond’ voor de sociale bijdragen blijft nodig

De vorige regeringen hebben vooralwerk gemaakt van een lasten-verlaging voor de lage lonen, via destructurele vermindering van dewerkgeversbijdragen.

De Belgische banksector, die 58%hoger gekwalificeerd personeel telt,heeft aan de nieuwe regering gevraagdeveneens werk te maken van eenlastenverlaging voor die categoriewerknemers, via de herinvoering vanloonplafonds waarboven geen socialezekerheidsbijdragen meer verschul-digd zijn. Die herplafonnering is no-dig om de concurrentiepositie van debedrijven in België op het vlak van deloonkosten te herstellen ten opzichtevan de buurlanden, en om verplaat-sing van werkgelegenheid naar anderelanden tegen te gaan (gevaar vandelokalisatie), of om het creëren vanbanen te bevorderen. Alle ons omrin-gende landen passen voor de socialebijdragen immers een plafond toe.

Volgens een loonvergelijkende studieis de huidige loonhandicap in Belgiëten opzichte van onze buurlanden(Nederland, Frankrijk en Duitsland)het grootst voor gekwalificeerd per-soneel. De loonwig – het verschil tus-

sen de loonkosten voor de werkgeveren het nettoloon van de werknemer –bedraagt voor die categorie in Belgiëgemiddeld ongeveer 65%, in vergelij-king met ongeveer 55% voor het ge-middelde van de drie buurlanden.

Een studie van de Italiaanse Bank-vereniging (ABI) bevestigt de aanzien-lijke loonkostenhandicap van deBelgische banken. Voor alle onder-zochte functies (op bedienden- endirectieniveau) zijn de loonkosten inBelgië het hoogst en liggen ze verboven het Europese gemiddelde. Debetekenis van dit concurrentienadeelmag niet worden onderschat in hetlicht van het programma van de Euro-pese Commissie om uiterlijk in 2005de eenheidsmarkt voor financiële dien-sten integraal tot stand te brengen.

Via de herinvoering van plafondsvoor sociale zekerheidsbijdragen inBelgië zou op een zeer doelmatigemanier het probleem van de loon-kosten worden verholpen. In eengeglobaliseerde omgeving is deconcurrentiekracht de sleutelfactor,voor de verst gevorderde landen, watde geschoolde arbeid en niet de laag-ste lonen betreft, want op dat vlak zal

nooit met Oost-Europa of Azië kun-nen worden geconcurreerd. Dat be-tekent dat men ook aantrekkelijkmoet zijn voor (hoog)geschoolde ar-beidskrachten, vooral omdat de acti-viteiten die zij uitvoeren doorgaanserg mobiel zijn. Wij beschikken inBelgië over een uitstekend onderwijs-systeem; iedereen is het eens over dekwaliteit, de productiviteit, de talen-kennis, enz. van onze jongeren; datbrengt echter niet veel op als nietswordt gedaan om die essentiëleconcurrentietroef te ontwikkelen.

Ten gevolge van de NationaleWerkgelegenheidsconferentie zaleen gedeeltelijk plafond worden in-gevoerd. Die maatregel dient te wor-den toegejuicht want ze geeft aan datde regering en de sociale partners hetprobleem onderkennen. Maar hetdoel is nog lang niet bereikt.

11


Opleiding: constante aanpassingOpleiding: constante aanpassingOpleiding: constante aanpassingOpleiding: constante aanpassingOpleiding: constante aanpassingvan het aanbodvan het aanbodvan het aanbodvan het aanbodvan het aanbod

Belgian Bankers Academy:Belgian Bankers Academy:Belgian Bankers Academy:Belgian Bankers Academy:Belgian Bankers Academy:uitbreiding in Azië en Afrikauitbreiding in Azië en Afrikauitbreiding in Azië en Afrikauitbreiding in Azië en Afrikauitbreiding in Azië en Afrika

Op 1 november 1997 richtte de BVBde Belgian Bankers Academy alsdochteronderneming op. Die zou alleopleidingen en consultingactiviteitenbehartigen die de BVB reeds een aan-tal jaren voor niet-leden organi-seerde. Al vlug werd de Academyactief op internationaal niveau. Zijneemt onder meer deel aan belang-rijke opleidings- en consulting-projecten voor regionale, nationale,Europese en internationale opdracht-gevers alsook voor niet-bancaireorganisaties en instellingen.

De Belgian Bankers Academy is zeeractief geweest in Centraal en Oost-Europa: zij heeft via haar opleidings-programma’s in grote mate bijgedra-gen tot de herstructurering van debanksector in die landen in het kader

van de Phare- en Tacis-programma’svan de Europese Commissie.

Sedert enkele jaren is de Academyook werkzaam in Azië (China,Turkmenistan, Vietnam, Laos) enbereidt ze programma’s voor Afrikavoor.

Zij is een structurele partner gewor-den van de Belgische Investerings-maatschappij voor Ontwikkelings-landen (BIO), die de Academy meerbepaald heeft belast met het opzet-ten van een financieringsprogrammavoor microkredieten in Azië enAfrika. Haar vakbekwaamheid wordtthans door grote internationale orga-nisaties zoals de International FinanceCorporation (IFC) van de Wereld-bankgroep erkend.

Sectoronderhande-Sectoronderhande-Sectoronderhande-Sectoronderhande-Sectoronderhande-lingen 2003-2004lingen 2003-2004lingen 2003-2004lingen 2003-2004lingen 2003-2004

Bij het ter perse gaan van dit ver-slag waren de onderhandelingenover een sectorovereenkomstvoor 2003-2004 nog altijd aande gang.

Al 16 jaar verleent de BVB haar dien-sten aan haar leden in het kader vande beroepsopleiding van hun mede-werkers. De Vereniging investeerdetijdens die periode aanzienlijk in hetuitdokteren en ontwikkelen van eenruim en gespecialiseerd opleidings-aanbod. Hiermee beantwoordt ze nietalleen aan de huidige verwachtingenvan de sector, maar anticipeert ze ookop zijn behoeften.

Naast de klassieke seminaries enbankopleidingscursussen omvat het

aanbod eveneens programma’s geba-seerd op simulaties, workshops,studiedagen, afstandsonderwijs engespecialiseerde conferenties tenbehoeve van bankmedewerkers op alleniveaus. Die programma’s worden ineen open context georganiseerd, opbasis van een catalogus of op maat enop verzoek van de individuele ban-ken-leden (intrabancaire opleiding).

Het ruime opleidingsaanbod van deBVB kan worden geraadpleegd ophaar website www.abb-bvb.be.

meer bepaald de vennootschap-pen voor asset management of deuitsluitend bancaire call-centers;

❚ een begeleidingsprocedure voorfilialiseringen: in het akkoordstaan de voorwaarden en modali-teiten beschreven waardoorbepaalde filialen nog onder PCnr. 310 kunnen ressorteren (hoe-wel het niet meer om banken instrikte zin gaat). Dankzij dieprocedure zouden voor die per-soneelsleden andere socialevoorwaarden dan die van debanksector in strikte zin kunnenworden toegepast;

❚ het statuut van het personeel vande zelfstandige agenten: dat laatstepunt werd duidelijk buiten desectorovereenkomst van 29 april2003 gehouden.

Jammer genoeg moet worden vast-gesteld dat het akkoord nu nog altijdgeen concrete vorm heeft gekregen;het moet inderdaad nog in regel-gevende teksten worden gegoten engoedgekeurd door de AdministratieCollectieve Arbeidsbetrekkingenvan de Federale Overheidsdienst‘Werkgelegenheid, Arbeid en SociaalOverleg’.

Op dit ogenblik wordt daaroveronderhandeld met het Kabinet vanminister van Werkgelegenheid FrankVandenbroucke.

12

PRUDENTIEEL TOEZICHTEN BOEKHOUDNORMEN

Het nieuwe Baselakkoord: behoefte aanHet nieuwe Baselakkoord: behoefte aanHet nieuwe Baselakkoord: behoefte aanHet nieuwe Baselakkoord: behoefte aanHet nieuwe Baselakkoord: behoefte aanconvergentie tussen prudentiële regels en praktijkenconvergentie tussen prudentiële regels en praktijkenconvergentie tussen prudentiële regels en praktijkenconvergentie tussen prudentiële regels en praktijkenconvergentie tussen prudentiële regels en praktijken

De BVB volgde die ontwikkelingenvan bij het begin met bijzondere aan-dacht. De Vereniging stond altijd alachter de opzet ervan maar legde ookvoortdurend de nadruk op een rea-listische toepassing. Een groot aan-tal vaak zeer technische documentenzag het licht. In haar antwoord op deraadpleging over het eindontwerp injuli 2003, heeft de BVB met name opde volgende elementen gewezen:

❚ de absolute behoefte aan gelijkeconcurrentievoorwaarden voorde Europese landen en de overigelanden die het nieuwe akkoordzullen toepassen. De controle-autoriteiten zullen moetenzorgen voor convergentie bij detoepassing van de regels;

❚ stimuli om meer geavanceerdemethodes in te voeren dienenbetekenisvol te zijn;

❚ het systeem moet voldoende soe-pel zijn zodat wijzigingen kunnenworden aangebracht na de eersteervaringen in verband met detoepassing;

❚ vooral het procyclische effect vanhet systeem moet in het oog wor-den gehouden, omdat daardoorde banken bijvoorbeeld zoudenkunnen worden verplicht hunkredieten terug te schroeven inperiodes van recessie;

❚ de vaak te uitgebreide en somsvertrouwelijke gegevens die voorde markten zouden worden gepu-bliceerd.

Het nieuwe Baselakkoord, waarovereen bijkomende raadpleging wordtgehouden en dat zes maanden wordtuitgesteld, zou eind 2006 in werkingmoeten treden, na te zijn omgezet ineen Europese richtlijn alsook in deBelgische regelgeving. In dat opzichtheeft de BVB vooral gewezen op debehoefte aan overeenstemming van

die teksten met het Baselsysteem enaan een doorgedreven convergentietussen alle Europese landen. Dat isenorm belangrijk voor de trans-nationale bankgroepen, die met talvan administratieve moeilijkhedenworden geconfronteerd gezien hetgrote aantal betrokken nationaleautoriteiten.

Op Europees vlak wijzen de BVB enFebelfin erop dat er door het im-mense toepassingsgebied – alle ban-ken en beleggingsondernemingen –absoluut behoefte is aan een gelijkebehandeling van de risico’s (‘samerisks, same rules’) en aan een soepeleuitvoering al naar gelang de organi-satie van de verschillende types vangecontroleerde instellingen.

Tevens dienen de regels voorname-lijk op het geconsolideerde niveau teworden toegepast, net zoals het Basel-akkoord, teneinde een overvloed aangedeeltelijke en overbodige verplich-tingen te voorkomen. Een zo nauwmogelijke samenwerking tussen deautoriteiten, onder de leiding van dehoofdautoriteit in het land vanoorsprong en binnen een duidelijkomlijnd kader, met meer bepaald demogelijkheid om beroep te kunnenaantekenen in geval van afwijking ofbetwisting van de opgelegde regels,is bovendien een onvermijdelijk ge-volg van de financiële eenheidsmarkt.

Wat België betreft, moet het overlegover het toekomstige reglement zosnel mogelijk op gang komen en moetde voorbereiding van de toepassingworden uitgebreid tot alle betrokkenondernemingen.

Het Baselakkoord van 1988 inzakede dekking van de kredieten markt-risico’s door middel van eigen vermo-gen was aan herziening toe. Dat sys-teem heeft zijn nut bewezen maardoordat geen enkel onderscheidwordt gemaakt met betrekking tot dekwaliteit van de schuldenaars, is dekapitaaldekking van goede kredietenvaak te ruim en die van slechte kre-dieten onvoldoende.

De herziening van het Baselakkoord,die al van 1999 in de steigers staat,berust op drie principes:

❚ de dekking door middel vaneigen vermogen moet zo nauwmogelijk aansluiten bij het reëlerisico. Er zijn twee opties: hetstandaardsysteem, dat voor eengroot deel op de door de rating-bureaus toegekende noteringen isgebaseerd, of een door de krediet-instellingen zelf uitgevoerdeevaluatie met betrekking tot dekwaliteit van hun portefeuilleop grond van hun interneberekeningssystemen, gebaseerdop statistische gegevens. Boven-dien is een nieuwe categorierisico’s toegevoegd: de operatio-nele risico’s (fraude, computer-panne, enz.) waarmee bij deberekening van het minimumeigen vermogen eveneens rekeningzal moeten worden gehouden;

❚ een door de controleautoriteitenuitgevoerde evaluatie van de kwa-liteit van het risicobeheer in elkekredietinstelling, wat eventueel totstrengere vereisten inzake eigenvermogen zou kunnen leiden;

❚ door de kredietinstellingen gepu-bliceerde gegevens die de marktin staat stelt hun risicoprofiel zonauwkeurig mogelijk in te schat-ten. Volgens het Baselcomité zoudat de ‘marktdiscipline’ moetenbevorderen.


13

CDV

IFRS-boekhoudnormen:IFRS-boekhoudnormen:IFRS-boekhoudnormen:IFRS-boekhoudnormen:IFRS-boekhoudnormen:gevaar voor meer volatiliteitgevaar voor meer volatiliteitgevaar voor meer volatiliteitgevaar voor meer volatiliteitgevaar voor meer volatiliteitvan de resultatenvan de resultatenvan de resultatenvan de resultatenvan de resultaten

Vanaf 1 januari 2005 moeten allebeursgenoteerde ondernemingenhun geconsolideerde jaarrekeningenopstellen conform de IFRS-normen(International Financial ReportingStandards). Die normen werdenopgesteld door een privé-organisatie,de International Accounting StandardsBoard (IASB), gevestigd in Londen. InBelgië zal het toepassingsgebied doorde CBF tot de banksector in zijngeheel worden uitgebreid en zullende normen dus gelden voor alle ban-ken en financiële vennootschappen,beursgenoteerd of niet. De financiëlesector verwelkomt een dergelijke toe-passing, aangezien het doel ervan –de Europese harmonisering van deboekhoudkundige en financiëleinformatie – aan zijn verzuchtingentegemoetkomt.

Niettemin is de financiële sector, nietenkel op Belgisch niveau maar ookop Europees niveau en zelfs wereld-wijd, niet opgezet met de algemenetoepassing van de ‘fair value’ (IFRS-normen 32 en 39). Die normen, waar-over al talloze discussies zijn gevoerd,beogen een algemene waardering enbekendmaking van de financiële in-strumenten aan marktwaarde (dievaak erg volatiel is).

Een algemene toepassing van die nor-men zou leiden tot een groterevolatiliteit van de resultaten en heteigen vermogen van de krediet-instellingen. Die volatiliteit zou het

De hervorming van het toezicht in België:De hervorming van het toezicht in België:De hervorming van het toezicht in België:De hervorming van het toezicht in België:De hervorming van het toezicht in België:kostenvermindering dankzij synergiekostenvermindering dankzij synergiekostenvermindering dankzij synergiekostenvermindering dankzij synergiekostenvermindering dankzij synergie

cyclische karakter van de resultatennog versterken. Te grote schomme-lingen zouden schadelijk zijn voorhet vertrouwen van de kleinespaarders, maar ook voor dat van deinstitutionele beleggers. Die schom-melingen zouden bovendien voorfinanciële instabiliteit in de sectorkunnen zorgen en aan de basis kun-nen liggen van een massaal systeem-risico, dat de financiële sector in eencrisis kan duwen. Uiteindelijk zou deprijs van het krediet zelf de hoogteworden ingejaagd.

De Europese banken waren bijgevolgtevreden met de beslissing van deEuropese Commissie om haar beslis-sing inzake IFRS-normen 32 en 39uit te stellen. De Europese Bank-federatie en de IASB zetten de bespre-kingen daarover voort, maar die blij-ven moeilijk aangezien de sector ern-stige bedenkingen bij de jongste voor-stellen heeft gemaakt.

Bij de invoering van de IFRS-normenis het voor kredietinstellingen, we-gens de complexiteit van de normen,onmogelijk om geconsolideerde jaar-rekeningen op te stellen die voldoenaan de IFRS-normen zonder tevertrekken van vennootschappelijkejaarrekeningen die eveneens aan dienormen voldoen.

Om redenen van efficiëntie is de sec-tor dan ook voorstander om de IFRS-normen eveneens op de niet-gecon-solideerde vennootschappelijke jaar-rekeningen toe te passen. Vooraf moetechter een oplossing worden gevon-den voor de fiscale en vennoot-schapsrechtelijke problemen op datgebied. In dat opzicht verlangt debanksector van de overheid een pro-actieve houding gesteund op fiscaleneutraliteit en vraagt hij de invoeringvan een vangnet voor de gevallenwaarin die (fiscale) neutraliteit nietkan worden gewaarborgd.

In haar vorige jaarverslag had de BVBreeds haar tevredenheid geuit over detoenadering tussen de Commissievoor het Bank- en Financiewezen(CBF), de Controledienst voor deVerzekeringen (CDV) en de Natio-nale Bank van België (NBB). Dietevredenheid is nog groter naar aan-leiding van de fusie tussen de CBF ende CDV, die in januari 2004 een feitzal zijn. Die fusie was nodig nu allegrote Belgische banken en een grootaantal middelgrote of kleinerebanken deel uitmaken van ‘bank-verzekeringsgroepen’.

Hopelijk zal die toenadering leidentot echte synergieën en kosten-verminderingen die ten minste eendeel van de zwaardere lasten als ge-volg van de strengere regelgevingcompenseren. Die kosten zijn dejongste jaren fors gestegen: bovenop

de bijdrage in de financiering van deCBF moet rekening worden gehou-den met het aanzienlijke menselijkekapitaal (juridische diensten encompliance-diensten) of de computer-toepassingen die de banken moeteninzetten om aan de alsmaar strengerevereisten van de controleautoriteitente beantwoorden.


14


DE FISCALE OMGEVINGWAARIN DE BANKEN WERKEN

Goede wil lijdt onder onmogelijkGoede wil lijdt onder onmogelijkGoede wil lijdt onder onmogelijkGoede wil lijdt onder onmogelijkGoede wil lijdt onder onmogelijktoe te passen regelstoe te passen regelstoe te passen regelstoe te passen regelstoe te passen regels

De banksector heeft de jongste jarengrote inspanningen geleverd om een‘fiscale’ deontologie op sectorniveautot stand te brengen.

De aanzet daartoe werd gegeven eind1997 met de publicatie door de Com-missie voor het Bank- en Financie-wezen (CBF) van een circulaire overde bijzondere mechanismen en hetfiscaal voorkomingsbeleid. Via diecirculaire werden de banken verzochtmeer aandacht te besteden aan debeheersing van hun reputatierisico alsaspect van de integriteit van het bank-bedrijf en van het bankwezen in hetalgemeen, alsook ervoor te zorgendat geen gebruik wordt gemaakt van‘mechanismen’ die haaks staan op denormale bankpraktijken en die hetvoor hun cliënten gemakkelijkermaken te frauderen. In die circulairewordt erop gewezen dat ‘het fiscalegedrag de laatste jaren zonder twijfeleen belangrijker aspect vormt vandie integriteit’. Na de veeleer bewo-gen periode die daaraan voorafging,besloten de banken om de uitdagingaan te nemen.

Uiteraard is die aandacht voor hetfiscaal gedrag altijd reeds aanweziggeweest op het niveau van elkekredietinstelling apart beschouwd.Die waakzaamheid is onontbeerlijk,maar de draagwijdte blijft in elkgeval beperkt, vermits het enkel omde banken zelf gaat.

Voor de cliënten kunnen individuelevoorkomingsmaatregelen in sommigeomstandigheden verwarrend werken,in het bijzonder wanneer zij wordengeconfronteerd met uiteenlopendepraktijken bij verschillende banken.

Ook voor de instellingen zelf zijn dieverschillen niet altijd optimaal. Van-daar dat werd besloten het werkgezamenlijk aan te pakken. Opverschillende gebieden zijn gedrags-lijnen uitgewerkt. Ze hebben tot

gevolg dat volstrektgelijke concurrentie-voorwaarden voor desector in zijn geheelworden gecreëerd, waar-door het mogelijk wordtonderlinge concurrentie tussen finan-ciële instellingen op het stuk van deinterpretatie van de belastingregelste voorkomen.

In het verslagjaar werd onder meereen norm ingevoerd waardoor alleverrichtingen van cliënten – ook vanpassanten – in elk geval via een‘cliëntenrekening’ dienen te verlopen.Daarbij moet een rekeninguittrekselworden opgemaakt. Alleen zo kan ersprake zijn van transparantie.

De CBF heeft de betekenis van dieevolutie perfect ingeschat. In eenrecent jaarverslag stond te lezen: ‘deCommissie heeft het initiatief van deBVB om (…) gedragslijnen op te stel-len positief beoordeeld. Deze dragenbij tot het fiscaal zuiver handelen en,meer algemeen, tot de goede beheer-sing van het reputatierisico van deinstellingen, (…). In het kader van hettoezicht op de activiteitsdomeinenwaarop de gedragslijnen van de BVBbetrekking hebben, toetst de Com-missie het beleid van de instellingenaan deze gedragslijnen en beveelt zedesgevallend de naleving ervan aanals deeluitmakend van een gezondvoorkomingsbeleid’. De CBF staaterop dat die normen ook aan anderefinanciële bedrijven dan de banken-leden van de BVB ter kennis wordengebracht, wat ontegensprekelijkbewijst hoeveel betekenis en waardezij eraan hecht.

Die verhoogde aandacht voor defiscale deontologie mag echter nietlijden onder overheidsoptreden waar-door het soms moeilijk wordt diedeontologie toe te passen. In datverband betreurt de sector eenaantal maatregelen die dit jaar tot

stand zijn gekomen,vooral in het vlak

van de roerende voor-heffing.

Een voorbeeld: bij derecente hervorming van devennootschapsbelasting is een roe-rende voorheffing van 10% ingevoerdop de terugkoop- en liquidatieboni.Die bepaling brengt ernstige zonietonoverkomelijke problemen meevoor de bank wanneer zij, op grondvan de wetsbepalingen, die voor-heffing moet inhouden op boni vanbuitenlandse oorsprong die aan éénvan haar cliënten worden betaald.

Niet alleen is het niet duidelijk of opeen bepaald bedrag roerende voor-heffing is verschuldigd wanneer debank dat bedrag ontvangt, maarbovendien dient de berekening vande verschuldigde voorheffing tegebeuren op basis van boekhoudkun-dige gegevens verstrekt door de uit-kerende buitenlandse vennootschap.Concreet is het nagenoeg onmogelijkdie informatie te verkrijgen. En zelfsal lukt dat wel, dan nog moeten diegegevens in overeenstemming methet Belgisch fiscaal recht worden her-werkt. Ook dat is onmogelijk. Bij detoepassing van die bepaling zien debanken zich dus geplaatst voor on-overkomelijke problemen, maar aande niet-naleving zijn sancties verbon-den zowel van fiscale als vanprudentiële aard.

In het licht van de geschetste evolu-tie is deze toestand, waarop meer-maals en tijdig de aandacht van allebetrokken gezagsniveaus werd geves-tigd, hoogst betreurenswaardig en eenverkeerd signaal ten aanzien van deweg die de banken inzake deontologiewillen bewandelen, daarin gesteunddoor de CBF.

15


Eenmalige bevrijdende aangifte: Eenmalige bevrijdende aangifte: Eenmalige bevrijdende aangifte: Eenmalige bevrijdende aangifte: Eenmalige bevrijdende aangifte: rechtszekerheid a.u.b.rechtszekerheid a.u.b.rechtszekerheid a.u.b.rechtszekerheid a.u.b.rechtszekerheid a.u.b. !!!!!

De BVB heeft zich, wat de EBA betreft, met de grootstevastberadenheid uitgesproken over twee punten

1. Volledige rechtszekerheid moet worden gebodenzowel voor de belastingplichtigen die op dat systeem eenberoep doen, als voor de tussenpersonen, onder wie de ban-ken, die eraan zullen moeten meewerken.

Voor de belastingplichtige wil dat zeggen dat hij geen enkelrisico mag lopen nog te worden vervolgd met betrekkingtot de aangegeven bedragen.

Voor de bank houdt dat in dat zij in geen geval voor mede-plichtigheid mag worden vervolgd.

Rechtszekerheid veronderstelt eveneens dat absoluut moetworden voorkomen dat in het kader van die wet een beroepbij het Arbitragehof of klachten bij de Europese overheidenige kans op succes kunnen hebben. Sommigen die, overi-gens met goede bedoelingen, belangstelling hebben voor deeenmalige bevrijdende aangifte, zouden daardoor kunnenworden afgeschrikt. Mochten dergelijke rechtsmiddelenbovendien resultaat opleveren, dan zouden de gevolgen vooralle betrokkenen niet te overzien zijn. De opmerkingen vande Raad van State betreffende het wetsontwerp dat hem werdvoorgelegd, moeten dus zeer ernstig worden genomen. Blijk-baar heeft de regering daarmee niet altijd rekening gehou-den. Het Parlement zal dus bijzonder waakzaam moetenblijven wat dat betreft.

2. Een zo licht mogelijke administratieve verwerking.Dat betekent dat de bij de wet of bij koninklijk besluit vast-gestelde formaliteiten eenvoudig moeten zijn. Als de ban-ken daarbij een rol moeten spelen, dan moet die zuiverformeel zijn. Inzake de wederbelegging van het geld waarophet voorkeurtarief van 6% van toepassing is, mag de con-trole door de banken enkel op bij hen gedeponeerde bedra-gen betrekking hebben (bv. op een gewone rekening of opeen effectenrekening). De banken zijn niet in staat controleuit te oefenen op het gebruik van tegoeden die ze niet meerin bezit hebben.

Overigens mag die maatregel alleen op uitdrukkelijk verzoek vande cliënt worden toegepast.

Nu de politieke beslissing is genomen, zullen de banken zoalsgevraagd hun medewerking daaraan verlenen gezien hetvertrouwen dat ze genieten zowel bij de overheid als bij hun cliënten.

Door de aarzelingen van de regeringin verband met de eenmalige bevrij-dende aangifte, waarvoor de ontwerp-tekst herhaaldelijk werd gewijzigd,zijn er bij meer dan één waarnemerernstige twijfels gerezen omtrent devaste wil van de regering, of vanbepaalde partijen van de coalitie, omdat project een kans op welslagen tegeven.

Bij die aangelegenheid gaat het omeen voornamelijk politieke beslis-sing, ook al zijn er geldige economi-sche beweegredenen. De betrokkenbelastingplichtigen zouden zichinderdaad in regel kunnen stellen alsze 6 of 9% betalen, al naar gelang debedragen ja dan neen in de econo-mie worden geïnvesteerd. De nieuweinkomsten die de Schatkist op diemanier kan innen, zullen in dezetijden van recessie zeker welkom zijn.Dankzij die wet zal tevens – ten delealthans – vers kapitaal in de econo-mie kunnen worden geïnjecteerd,bijvoorbeeld ten gunste van de kleineen middelgrote ondernemingen, diewegens hun ontoereikend eigenvermogen vaak met financierings-problemen te kampen hebben.

De banken hebben zich niet tengronde in het debat gemengd, omdataan die aangelegenheid, benevens depositieve gevolgen voor de econo-mie, ook een ethisch aspect isverbonden waarover in de eersteplaats de vertegenwoordigers van denatie een beslissing moeten nemen.

16

De richtlijn inzake belasting op het sparen:De richtlijn inzake belasting op het sparen:De richtlijn inzake belasting op het sparen:De richtlijn inzake belasting op het sparen:De richtlijn inzake belasting op het sparen:de tijd dringtde tijd dringtde tijd dringtde tijd dringtde tijd dringt

van die keuzemogelijkheid, om deinternationale overlevingskansen vanzijn beveks zo groot mogelijk te hou-den. Vanaf het begin zal België infor-matie krijgen van de lidstaten die voorde ‘uitwisseling’ hebben gekozen. Ookdat vergt een aantal aanpassingen envoorbereidingen.

De richtlijn belet de lidstaten niet ombenevens de Europese bronheffingook nog andere bronheffingen zoalsde roerende voorheffing (RV) toe tepassen. Vermits het niet in de bedoe-ling ligt de Belgische RV af te schaf-fen, moet in de eerste plaats wordengedacht aan de problemen die kun-nen voortvloeien uit de coëxistentievan beide inhoudingen. Een gelijk-tijdige toepassing van de Europese enBelgische bronheffing op een zelfdeinkomen zal inderdaad negatievegevolgen hebben voor het Belgischfinancieel centrum. Het lijdt geentwijfel dat buitenlandse spaarders eendubbele belasting niet zullen aanvaar-den, en de RV niet toepassen in diegevallen zou even nefast kunnen zijn,maar dan wel voor de Belgische Staat.De opbrengsten ervan zouden wel-licht zeer sterk afnemen doordatBelgische houders waarschijnlijk huneffecten juist vóór de vervaldag zou-den verkopen aan buitenlandsespaarders teneinde aan de RV te ont-snappen. Hier moet dus een ‘fiscaalneutrale oplossing’ worden bedacht.

Tevens moet men oog hebben voorde positionering van het Belgischfinancieel centrum ten aanzien vanspaarders van buiten de EU. Ons landheeft daar traditioneel een vrij goedepositie gehad, onder meer in het vlakvan de RV-vrijstellingen, en nu komthet erop aan die niet verloren telaten gaan.

De banken vragen om te worden ver-goed voor de kosten die voor hen aande voorbereiding en toepassing vandie Europese heffing zijn verbonden.In de richtlijn wordt bepaald dat deStaat die de belasting int, 75% ervandoorstort aan de Staat waar de begun-stigde van de inkomsten verblijft, en25% ervan bewaart om de innings-kosten te dekken. Het zou verkeerdzijn mocht de Belgische fiscus de hand

Na meer dan veertien jaar onderhan-delen is de richtlijn inzake de belas-ting op inkomsten uit spaargeldeneindelijk aangenomen. Spaarders dieintresten innen in een andere lidstaat,zullen voortaan worden belast. Twaalfvan de vijftien lidstaten hebben ge-opteerd voor de ‘informatie-uitwis-seling’ en België, Luxemburg en Oos-tenrijk zullen een bronheffing toepas-sen. Een minimum aan belasting-heffing is dus gegarandeerd. De richt-lijn moet vóór 1 januari 2004 in hetnationaal recht van de lidstaten wor-den omgezet. Er blijft dus nog ergweinig tijd over. Toen dit jaarverslagwerd opgesteld, was de banksectornog niet geraadpleegd over deontwerptekst. Gezien de complexi-teit van die richtlijn en de erg talrijkepraktische problemen voor de toe-passing ervan, zal de kwaliteit van detekst helaas wellicht daaronder lijden.

Die omzetting is een hele opdracht,want voor België gaat het om ietstotaal nieuw, ook al lijkt dat niet zo.Er bestaan inderdaad enorme ver-schillen tussen de nieuwe Europesebronheffing en de roerende voor-heffing zoals wij die kennen, ondermeer op het stuk van de belastbarematerie, de bepaling van het belast-baar bedrag, het tijdstip van de hef-fing en de persoon die de heffing moetinhouden. De richtlijn bevat ook ver-scheidene opties waaruit de lidstatenkeuzes moeten maken. Eén daarvanbetreft de distributiebeveks: die val-len onder de richtlijn als ze beleggenin schuldvorderingen. Op grond vande ‘de minimis’-regel kunnen delidstaten dergelijke beveks evenweluitsluiten, als ze niet meer dan 15%van hun activa in dergelijke vorde-ringen hebben belegd. België heeft erdus alle belang bij gebruik te maken

leggen op alles wat aan ons land toe-komt, nu het vooral de banken zijndie het werk doen.

ModerniseringModerniseringModerniseringModerniseringModerniseringvan onzevan onzevan onzevan onzevan onzebelastingwetgevingbelastingwetgevingbelastingwetgevingbelastingwetgevingbelastingwetgeving

In haar memorandum aan de forma-teur pleitte Febelfin voor eenmodernisering van onze belasting-wetgeving. In dat verband worden nietin de eerste plaats belasting-verlagingen gevraagd(1), maar eenaanpassing van bepaalde belastingenaan de nieuwe situatie op de finan-ciële markten.

Bijgevolg pleiten de BVB en Febelfinvoor een consolidatie van de BTWop het niveau van de ondernemings-groepen met het oog op een daadwer-kelijke fiscale neutraliteit overeen-komstig de logica van dit systeem.Zo’n fiscale neutraliteit is niet volle-dig zolang de transacties tussenondernemingen binnen één groepworden benadeeld.

De financiële sector vraagt overigensreeds sedert lang dat wordt voorzienin een geschikt systeem dat veeleermet de geest dan met de letter van debelastingwetgeving strookt, vooreffectenleningen, retrocessies enfinanciële waarborgen. Meer bepaaldkomt het erop aan dat bij de omzet-ting van de richtlijn inzake financiëlewaarborgen in Belgisch recht wordtvoorzien in bepalingen die borg moe-ten staan voor fiscale neutraliteit. Zoniet, zal het niet langer mogelijk zijnbepaalde financiële verrichtingen inBelgië uit te voeren.

Een modernisering van onze wet-geving veronderstelt ook de afschaf-fing van het zegelrecht, waarvan deopbrengst (amper 2,5 miljoen europer jaar) nauwelijks volstaat om dekosten voor de toepassing ervan doorde administratie te dekken.


(1) Dergelijke verlagingen blijven weliswaar nodig,gezien de erg zware algemene belastingdruk in onsland, zoals blijkt uit de jongste studie van de OESO.

17

DE BANKEN EN DE FINANCIËLE MARKTEN

InternalisatieInternalisatieInternalisatieInternalisatieInternalisatievan de beursorders:van de beursorders:van de beursorders:van de beursorders:van de beursorders:gekoppeld aangekoppeld aangekoppeld aangekoppeld aangekoppeld aanvoorwaardenvoorwaardenvoorwaardenvoorwaardenvoorwaarden

Het debat over de internalisatie vande beursorders nam het grootste deelvan de politieke besprekingen overde nieuwe Europese richtlijn inzakebeleggingsdiensten in beslag. Devraag was in hoeverre de krediet-instellingen toestemming kunnenkrijgen om beurstransacties uit tevoeren via een verrekening van deaankoop- en verkooporders die zevan hun cliënten krijgen, zonder datze daarvoor via een georganiseerdemarkt werken.

Na langdurige besprekingen werd inde Ministerraad een compromis-oplossing voorgesteld. Internalisatiezou worden toegestaan, mits er eenaanzienlijke mate aan transparantiekomt.

In verband met die ontwerprichtlijn,die begin 2004 definitief zou wordengoedgekeurd, heeft de BVB een aan-tal opmerkingen naar voren gebrachtmeer bepaald met betrekking tot hetstatuut van de aan de instelling ge-bonden agenten (gevolmachtigdeagenten). Ze wenst onder meer dathet Europees paspoort voor die agen-ten behouden kan blijven en dat zijbetalingen in gereed geld in ontvangstmogen nemen, als het gaat om exclu-sieve agenten.

Zal de richtlijn inzake het prospectusZal de richtlijn inzake het prospectusZal de richtlijn inzake het prospectusZal de richtlijn inzake het prospectusZal de richtlijn inzake het prospectushaar doel bereiken ?haar doel bereiken ?haar doel bereiken ?haar doel bereiken ?haar doel bereiken ?

Bevoorrecht schuldpapier:Bevoorrecht schuldpapier:Bevoorrecht schuldpapier:Bevoorrecht schuldpapier:Bevoorrecht schuldpapier:er is nog werk op die werfer is nog werk op die werfer is nog werk op die werfer is nog werk op die werfer is nog werk op die werf

Het BVB-secretariaat heeft een wets-ontwerp met bijbehorende memorievan toelichting inzake bevoorrechtschuldpapier (Pfandbriefe) opgesteld.Die teksten zijn voor overleg toege-stuurd aan de Commissie voor hetBank- en Financiewezen (CBF), aanhet Kabinet van Financiën en aan deratingbureaus.

Dit wetsontwerp is schatplichtig aanhet Franse, Luxemburgse en Ierserecht en voorziet in de oprichting vangespecialiseerde kredietinstellingendie zich voornamelijk zullen richtenop de emissie van bevoorrecht schuld-papier (obligaties en kortetermijn-papier). Die emissies dienen ter finan-ciering van een portefeuille van kre-dieten (zowel hypothecaire kredietenals kredieten aan de overheid). Deeigenaars van de bevoorrechte instru-menten verkrijgen een bijzonder voor-recht waardoor zij, in geval vansamenloop, vóór alle andere schuld-eisers op bepaalde activa van die

In juli 2003 keurde de Raad van deEuropese Unie de richtlijn inzake hetprospectus definitief goed. Met dierichtlijn wordt een eenvormig Euro-pees paspoort voor emittenten inge-voerd, zowel voor het openbaaraanbod als voor de opneming in denotering. Wanneer een prospectuseenmaal is goedgekeurd door deautoriteit van een lidstaat, zal hetoveral in de Unie worden aanvaard,op voorwaarde dat de op Europeesniveau vereiste minimuminformatiein gestandaardiseerde vorm erin isopgenomen.

Ondanks de aanzienlijke vooruitgangin vergelijking met het oorspronkelijkeontwerp van richtlijn, blijft men zichin beroepskringen de vraag stellen ofdie richtlijn haar doel – de oprichtingvan een eengemaakte en concur-rerende kapitaalmarkt – zal bereiken.

De emittenten van meer dan 90% vande obligaties zullen inderdaad hetrecht hebben om, zoals nu, hun markt-autoriteit te kiezen. Via de EuropeseBankfederatie en de InternationalPrimary Market Association hebben debetrokken sectoren echter latenweten dat zij het betreuren dat con-verteerbare obligaties als aandelenworden beschouwd. Ze wijzen op hetgebrek aan harmonisatie in de defini-tie van de geschikte beleggers, en zijnbeducht voor de hoge vertaalkostenwat transnationale uitgiften betreft.Tevens zijn ze van oordeel dat degoedkeuringsprocedure niet vol-doende duidelijk en transparant is.

Beide Europese beroepsverenigingenhopen nu dat de tenuitvoerleggingvan de richtlijn volgens deLamfalussy-procedure zal zorgenvoor een correcte toepassing ervan.

kredietinstellingen aanspraak kunnenmaken. Een aparte juridische struc-tuur is daarvoor vereist.

Die techniek biedt de mogelijkheiddat de emissies een hogere rating krij-gen dan die van de (moeder) krediet-instellingen, waardoor de financie-ring voor deze laatste categorie danweer goedkoper wordt. Tot slot zou-den de Belgische kredietinstellingendankzij dit wetsontwerp de kans krij-gen om actief deel te nemen aan degrootste secundaire obligatiemarkt inEuropa.


18


FTSE-indexen:FTSE-indexen:FTSE-indexen:FTSE-indexen:FTSE-indexen:onaanvaardbareonaanvaardbareonaanvaardbareonaanvaardbareonaanvaardbarediscriminatiediscriminatiediscriminatiediscriminatiediscriminatie

In samenwerking met Footsie pakteEuronext op 1 mei jl. uit met tweenieuwe indexen – FTSEurofirst 80 enFTSEurofirst 100 – voor de belang-rijkste Europese waarden. Dieindexen vormen een aanvulling opde reeds bestaande vier indexen(Euronext 100 en 150, Nextprime enNexteconomy), waarvan blijkbaarweinig gebruik wordt gemaakt,omdat ze uitsluitend op de Euronext-listing zijn gebaseerd. De betrokkensectoren hadden gepleit voorindexen die representatiever warenvoor de eurozone.

Footsie heeft een eerste selectie-criterium uitgewerkt op basis van degrootte van de Europese financiëlecentra. Door die selectie van centravielen de kleine Europese landen,waaronder België en Portugal, uit deboot. Die benadering is evenwel eenaanfluiting van het pan-Europesekarakter waarop Euronext prat gaat, entoch gaf de organisatie er haar zegen aan.

De BVB en de Belgische Verenigingvan Beursleden (BVBL) hebben diebenadering onmiddellijk aange-klaagd en Euronext verzocht haarstandpunt te herzien. Euronext heeftbeloofd dat te zullen doen. Inseptember 2003 vernam Febelfin datFootsie inderdaad haar standpunt -aan het herzien was en Brussel enLissabon nu beschouwt als Euronext-entiteiten evenwaardig aan Parijs enAmsterdam. Wel wenst Footsie datvoor de op de Belgische en Portugesesegmenten genoteerde waardenandere selectiecriteria worden gehan-teerd dan die welke van toepassingzijn in de overige door haar inaanmerking genomen centra. Febelfinheeft haar ongenoegen over die aan-pak uitgesproken en de steun vanEuronext verkregen. De onderhande-lingen met Footsie worden voortgezet.

DE BELGISCHE EN EUROPESEBETALINGSSYSTEMEN

op 28 april 2003 van start met eenbeperkte groep van proefbanken.Men hoopt dat andere banken tame-lijk snel zullen toetreden.

Elke nationale bankengemeenschap isverantwoordelijk voor de toegan-kelijkheid van al haar banken via dePE-ACH, als rechtstreekse of onrecht-streekse deelnemers. Bij wijze vanovergangsmaatregel zal elk land daar-enboven één bank of verscheidenebanken moeten aanwijzen die moe-ten zorgen voor de input van de beta-lingen bestemd voor banken die nogniet rechtstreeks of onrechtstreeks ophet systeem zijn aangesloten.

De Europese Commissie heeft in deloop van 2003 verscheidene versiesvan haar document New LegalFramework for the Payments in theInternal Market gepubliceerd. Hetwas de bedoeling dat na dat docu-ment in het najaar van 2003 eenMededeling zou volgen met een over-zicht van alle gebieden waarop deCommissie initiatieven wenst tenemen. Die initiatieven gaan erg veren hebben betrekking op zeer uiteen-lopende gebieden zoals de dienstver-lening inzake mobiliteit van de reke-ningen, de valutadata, de aansprake-lijkheid van de consumenten ingeval van verlies of diefstal van hunbetaalmiddel, de alternatievegeschillenbeslechting, de rekeningenvan niet-ingezetenen of nog het defi-nitieve karakter van de betalingen.

De BVB heeft de aandacht van deEuropese Commissie gevestigd op debezorgdheid van de Belgische bank-sector omtrent dit document en eropgewezen dat enige vorm van harmo-nisatie nuttig kan zijn teneinde devoorwaarden voor alle betrokkenpartijen gelijk te houden.

Bij de invoering van de eurobiljettenen -muntstukken stelde de EuropeseCommissie een Verordening opwaarin de banken worden verplichtvoor grensoverschrijdende betalingenbinnen de Europese Unie dezelfdeprijzen te hanteren als voor binnen-landse betalingen. Die Verordening issedert 1 juli 2002 van toepassing opgeldafhalingen aan bankautomaten ensedert 1 juli 2003 voor grens-overschrijdende overschrijvingen, opvoorwaarde dat melding wordt ge-maakt van het IBAN (InternationalBank Account Number) en de BIC (BankIdentification Code) van de begun-stigde, waardoor de gegevens automa-tisch kunnen worden verwerkt.

De Europese banksector heeft deEuropean Payments Council opgerichtmet als taak te zorgen voor een een-gemaakte Europese zone voor beta-lingen voor kleine bedragen, ook welSEPA (Single European Payments Area)genoemd.

In dat kader zijn er reeds twee over-eenkomsten goedgekeurd: Credeuro,waarbij een norm wordt ingevoerdvoor de efficiënte uitvoering vangrensoverschrijdende overschrij-vingen in euro, en de InterbankConvention on Payments betreffendeeen vereenvoudigde standaard-procedure inzake de interbancaireprovisies voor basisoverschrijvingenvan het STP(1)-type in euro.

Er werd besloten een pan-Europeseverrekenkamer (PE-ACH, wat staatvoor Pan European - AutomatedClearing House) op te richten die alleEuropese banken onderling zalverbinden wat de betaalverrichtingenbetreft.

Concreet zal het STEP2-systeem vande Euro Banking Association (EBA) alseerste dienstenverlener de taak vanPE-ACH op zich nemen. STEP2 ging

(1) STP: Straight-Through Processing – volledigautomatische procedure na codering van degegevens.

Naar een eengemaakteNaar een eengemaakteNaar een eengemaakteNaar een eengemaakteNaar een eengemaakteEuropese betaalzoneEuropese betaalzoneEuropese betaalzoneEuropese betaalzoneEuropese betaalzone

19


Een einde makenEen einde makenEen einde makenEen einde makenEen einde makenaan de discriminatieaan de discriminatieaan de discriminatieaan de discriminatieaan de discriminatievan gehandicaptenvan gehandicaptenvan gehandicaptenvan gehandicaptenvan gehandicapten

De wet van 25 februari 2003 terbestrijding van discriminatie geldtvoor alle sectoren en meer bepaaldvoor de banksector.

Die wet heeft betrekking op de vormwaarin diensten worden aangeboden(bv. contracten en rekeninguittrekselsopgesteld in brailleschrift voor slecht-zienden) en op de inhoud (discrimi-natie bij scoring) alsook op de infra-structuren en zelfs op de inrichting vande bankkantoren. Luidens de wetmoeten de banken redelijke maat-regelen nemen op het gebied van detoegang voor gehandicapten tot o.m.bankkantoren en geldautomaten.

Uitbetaling van pensioenenUitbetaling van pensioenenUitbetaling van pensioenenUitbetaling van pensioenenUitbetaling van pensioenenvia overschrijving op rekeningvia overschrijving op rekeningvia overschrijving op rekeningvia overschrijving op rekeningvia overschrijving op rekening

Een pluridisciplinaire BVB-werk-groep heeft zich gebogen over de maat-regelen die de banken redelijkerwijzezouden kunnen nemen om de bepa-lingen van die wet na te leven.

Daarenboven heeft de regering in hetkader van het Europees jaar van degehandicapten en van de nieuwe wetter bestrijding van discriminatie hetinitiatief genomen om een werkgroepop te richten die aanbevelingen vooreen betere toegankelijkheid van deBanksys-geldautomaten moet uitwer-ken. Die werkgroep bestaat uit verte-genwoordigers van Banksys, producen-ten van betaalterminals, diverse ver-enigingen en overheidsdiensten dieopkomen voor de gehandicapten, ende BVB. In de aanbevelingen zou reke-ning moeten worden gehouden met deinternationale normen en worden ver-wezen naar de technische specificaties(scherm, klavier) van de betaaltermi-nals, de installatie ervan (hoogte) maarook naar de gebruikersinterfaces. Deaanbevelingen zouden geleidelijk aanworden toegepast parallel met het planvan Banksys voor de vernieuwing vanhaar terminals.

(1) Momenteel worden ongeveer 1.250.000 pensioenenuitbetaald op rekening, en 400.000 d.m.v.postassignaties. Elke maand krijgt de RVP tien- tottwaalfduizend aanvragen voor een formulier vooruitbetaling op rekening.

De regering en de Rijksdienst voorPensioenen (RVP) wensen de uitbe-taling van de pensioenen op rekeningte stimuleren en het aantal betalin-gen aan huis te verminderen(1). Ditom de veiligheid voor de postbodeste verhogen. In dat verband zijn erontmoetingen tussen de BVB en deRVP geweest en werden er verschei-dene werkvergaderingen gehoudenmet de bankspecialisten (juristen,specialisten inzake betalingen eninformatici) met het oog op eennieuwe procedure voor de uitbetalingvan pensioenen op rekening.

Tijdens die werkzaamheden werd re-kening gehouden met de door de BVBvastgestelde basisprincipes, met nameeen zo groot mogelijke rechtsbescher-

ming voor de banken, minder admi-nistratieve lasten en maximale auto-matisering. Tevens werd gezocht naartotaaloplossingen die ook voor anderebetrekkingen met de besturen kunnenworden gebruikt (bv. het Bestuur voormaatschappelijke integratie, wat deuitbetaling van de uitkeringen aan ge-handicapten betreft).

Cashgeld wordt steeds duurderCashgeld wordt steeds duurderCashgeld wordt steeds duurderCashgeld wordt steeds duurderCashgeld wordt steeds duurder

In België en in de rest van Europakomen er geleidelijk aan ingrijpendeveranderingen wat de cashgeld-omloop betreft: op het gebied van deverwerking van cashgeld is er een re-organisatie van de centrale bankenaan de gang; verantwoordelijkheid enkosten worden voor een deel naar decommerciële banken overgedragen.Tevens is er een concentratie onderde geldtransportfirma’s, waardoor deconcurrentiemogelijkheden op datgebied kleiner worden. Er komen tenslotte alsmaar strengere richtlijnenvoor de verplichte controle op deauthenticiteit (in het kader van destrijd tegen valsmunterij) en op dekwaliteit van de biljetten en munt-stukken in omloop. Dit is maar éénvan de ontwikkelingen die een hogerkostenplaatje voor cashgeld in hetvooruitzicht stellen; nu reeds zijn diekosten aanzienlijk en zijn ze onge-lijk verdeeld, vermits het vooral debanksector is die ze op zich neemt.

Vandaar dat de banken proberen zichte organiseren teneinde verbeteringin de situatie te brengen: op Euro-pees niveau pakte de European

Payments Council (EPC), die zijn aan-dacht vooral op cashgeld richt, injanuari van dit jaar uit met een aan-tal aanbevelingen terzake. Belgiëspeelt op dat niveau een bijzondereactieve rol, aangezien de BVB deEuropese Task Force cashgeld voorzit.In dat verband is onder meer over-eengekomen dat elke nationale bank-vereniging zal proberen een natio-naal plan inzake chartaal geld op testellen met als hoofddoel een vermin-dering van het volume cashgeld inomloop en van de kosten voor debanken. Er zijn ook besprekingenaangeknoopt met de ECB met het oogop een afbakening van de opdrach-ten van de nationale centrale banken,alsook met de Europese Commissievoor een harmonisatie van de regelsinzake waardevervoer met de bedoe-ling grensoverschrijdend vervoermogelijk te maken. Ook in Belgiëbestuderen de banken de mogelijk-heden op het stuk van een partner-schap tussen hen onderling en metde Nationale Bank, onder meer ophet gebied van de behandeling vanwaarden.

20


AANVULLENDE PENSIOENEN: WERK MAKENVAN DE TOEPASSING VAN DE WETTEN

Na de vertraging wegens de bespre-kingen over de fiscale bepalingen,werd de wet betreffende de aanvul-lende pensioenen op het einde vande vorige regeerperiode aangeno-men, maar het blijft wachten op dekoninklijke uitvoeringsbesluiten. Deinwerkingtreding van de wet blijft nogsteeds gepland voor januari 2004.

De vertraging bij de goedkeuring vanhet wetsontwerp heeft een negatieveinvloed gehad op de goedkeuring vanhet koninklijk besluit betreffende demulti-ondernemingenpensioen-fondsen, waarover de sociale partnerseen akkoord hadden bereikt. Dat be-sluit moet de toepassing mogelijkmaken van de wet van 12 december1997, waarbij het bestaan van eco-nomische banden wegvalt als voor-waarde voor het oprichten van multi-ondernemingenfondsen. Dit tijdver-lies baart des te meer zorgen, omdater door het rechtsvacuüm als gevolgvan het ontbreken van een besluitgeen collectief fonds kan wordenopgericht, zelfs niet binnen één groepvan ondernemingen, ofschoon het nureeds bijna zes jaar geleden is dat dewet werd goedgekeurd op basis waar-van ze in theorie mogen worden op-gericht !

In het kader van de wet op de aanvul-lende pensioenen besloot de Minis-terraad in juli 2001 een nieuwerechtsvorm toe te voegen aan de lijstvan instellingen die op het gebied vanvoorzorg actief mogen zijn: het gaatom een product met de kenmerkenvan een bevek, gekoppeld aan eenaantal voorwaarden.

De Controledienst voor de Verzeke-ringen (CDV) had als eerste gewezenop de talrijke problemen van vooraljuridische aard die de concrete uit-werking van die beslissing met zichzou brengen, maar tot nu toe is er nogniets uit de bus gekomen als resul-taat van die beslissing, die nochtanshet voordeel biedt dat er op de markteen grotere keuze aan instrumentenis.

Op Europees niveau werd de richt-lijn betreffende de pensioen-instellingen goedgekeurd. Dankzijdie richtlijn mogen de pensioen-instellingen overal in de EuropeseUnie hun diensten aanbieden op ba-sis van het eenvormig Europees pas-poort dat door de controleautoriteitin het land van oorsprong wordt ver-leend. De goedkeuring van die richt-lijn heeft veel vertraging opgelopen

door het heftige debat tussen de voor-standers van kwalitatieve regels(prudent men principle) en zij die plei-ten voor strengere kwantitatieve re-gels. In het compromis is sprake vanbepaalde regels zoals het verbod ommeer dan 5% te beleggen in aandelenvan de onderneming die het fondsheeft opgericht. Wel dienen de fond-sen de mogelijkheid te hebben min-stens 70% in aandelen te beleggen enminstens 30% van de activa invreemde munt aan te houden. Voortsmogen de lidstaten krachtens dierichtlijn het fonds vragen rente inplaats van kapitaal uit te keren. Bel-gië heeft zich onthouden, omdat hetvan oordeel was dat de minimum-regels inzake prudentieel toezicht diein bepaalde landen zullen gelden, on-voldoende zijn om de veiligheid vande fondsen te waarborgen en aanlei-ding zouden kunnen geven tot onge-zonde concurrentie tussen lidstaten.

21

Foto : 3Si.


DE BANKEN EN DE STRIJDTEGEN DE CRIMINALITEIT

voorraden tijdens de periode mettwee munten in omloop). De aanzien-lijke inspanningen qua veiligheidvanwege de banken en de maatrege-len genomen door de politiedienstenhebben dus hun afschrikkingseffectniet gemist.

Henegouwen is niet langer de meestgetroffen provincie. Die positie werdovergenomen door Oost-Vlaanderen,vooral als gevolg van het groot aantalinbraken in die streek. Wel blijftHenegouwen koploper wat hetaantal overvallen betreft, alhoewelopnieuw een spectaculaire daling vanhet aantal voorvallen (met meer dande helft) werd opgetekend. Blijkbaarblijven de inspanningen in de regioCharleroi resultaat opleveren. Detoename in Luik is daarentegenverontrustend.

Dalend aantal bankovervallenDalend aantal bankovervallenDalend aantal bankovervallenDalend aantal bankovervallenDalend aantal bankovervallen

Er is dus een positieve evolutie merk-baar op het gebied van de overvallen.De jarenlange investeringen van debanken werpen vruchten af en er istrouwens een zekere verschuivingvan de criminaliteit naar minderbeschermde doelwitten merkbaar.Die resultaten zijn waarschijnlijkook te danken aan de arrestatie vangeorganiseerde misdaadbendesdoor de politiediensten. De duidelijkestijging van het aantal inbrakenen van de buit is daarentegen welverontrustend, net zoals het toe-nemend gebruik van geweld. Deveiligheidsverantwoordelijkenmaken ook melding van een toenamevan andere vormen van criminaliteit(diefstal van materieel, agressietegenover cliënten, fraude met bank-kaarten, vandalisme, …).

Een partnerschapEen partnerschapEen partnerschapEen partnerschapEen partnerschapdat vruchten afwerptdat vruchten afwerptdat vruchten afwerptdat vruchten afwerptdat vruchten afwerpt

Een doeltreffende misdaad-bestrijding veronderstelt een dege-lijke samenwerking tussen allebetrokken partijen. Daarom werdin 1992 van start gegaan met het‘Partnership’-project. Sedertdienwerd de waarde ervan erkend inde verschillende nationaleveiligheidsplannen van de politie-diensten.

Die structuur heeft gezorgd vooreen vlottere uitwisseling van infor-matie en een betere interactietussen de diverse betrokkenpartijen (College van procureurs-generaal, federaal parket, federalepolitie, Vaste Commissie van delokale politie, BVB, Fedis, Natio-nale Bank en De Post).

Wat het formele aspect betreft,werd op federaal niveau eennieuwe samenwerkingsakkoord inhet kader van de nieuwe politie-structuur ondertekend.

‘Een gemerkt biljet is een gestolen biljet‘‘Een gemerkt biljet is een gestolen biljet‘‘Een gemerkt biljet is een gestolen biljet‘‘Een gemerkt biljet is een gestolen biljet‘‘Een gemerkt biljet is een gestolen biljet‘

De meeste pogingen tot ramkraakvan geldautomaten leveren welis-waar niets op, maar de overvallersgaan steeds driester te werk en degevolgen kunnen ernstig zijn,ook op menselijk niveau. Ten-einde een halt toe teroepen aan die pogingen totramkraak hebben de BVBen Banksys besloten dat dieautomaten, naar het voor-beeld van de plofkoffers, gelei-delijk aan zullen worden uitge-rust met cassettes die bij degeringste poging tot ramkraak auto-matisch een hoeveelheid inkt ver-spreiden. Bij een poging tot ramkraakwordt automatisch een hoeveelheidonuitwisbare inkt met daarin een syn-thetisch DNA over de biljetten gespo-ten, zodat die gemerkt en dusonbruikbaar worden. Wanneer eendergelijk biljet wordt teruggevon-den, zou het synthetisch DNA in deinkt het mogelijk maken een verbandte leggen met een bepaalde overval.

In 2002 was er opnieuw een sterkedaling van het aantal bankovervallen(-36% in vergelijking met 2001). Ditis het vierde opeenvolgende jaar meteen daling. Daarmee komen we ophet laagste cijfer sedert het begin vande jaren 1990. Er werden vijfentachtigovervallen gepleegd. Het aantal inbra-ken daarentegen is wel aanzienlijktoegenomen (+31%). Misschien moetde verklaring voor die stijging inbeperkte mate worden gezocht in debetere rapportering door de banken.Het aantal overvallen op geldautomatenbleef gelijk in vergelijking met het jaardaarvoor (zeven gevallen).

Nochtans zag het ernaar uit dat hetbegin van 2002 – net zoals in 2001–een risicoperiode zou zijn rekeninghoudend met de overgang naar dechartale euro (veel grotere kas-

22


WitwassenWitwassenWitwassenWitwassenWitwassen

Artikel 505: strafrechtelijkrisico tè groot

Sedert 1995 lopen de financiële in-stellingen een risico in strafrechte-lijk opzicht wanneer het gaat omwitwassen van geld afkomstig vanenigerlei misdrijf, inclusief devermogensvoordelen die uit een mis-drijf worden gehaald. Volgens artikel505, eerste lid, 2°, van het Strafwet-boek ontstaat dat risico alleen al door-dat de instelling de oorsprong van hetgeld kent of moest kennen. Tot nu toeheeft alleen de rechtsleer zich gebo-gen over de draagwijdte van die be-paling, meer bepaald de toepassingervan in het kader van gewone be-lastingmisdrijven (kan de ontdokenbelasting worden beschouwd als eenvermogensvoordeel dat in het finan-cieel vermogen van de belasting-plichtige kan worden teruggevonden ?).

Het gebrek aan rechtszekerheid om-trent de draagwijdte van die bepalingwordt nu nog groter in de context vanhet ontwerp van wet betreffende deeenmalige bevrijdende aangifte en deverstrenging van de wet ter voorko-ming van het witwassen van geld.Febelfin heeft reeds een aantal stap-pen ondernomen bij de overheid enstuurde meer bepaald aan de minis-ters van Financiën en van Justitie eenbrief waarin werd gevraagd om despoedbehandeling van het probleeminzake het strafrechtelijk risico inverband met een te ruime toepassingvan artikel 505 van het Strafwetboek,met het oog op het verkrijgen vanrechtszekerheid op dat gebied.

Aan de ministers werd voorgesteld definanciële instellingen, advocaten ennotarissen (personen waarop de wetter voorkoming van witwassenbetrekking heeft) buiten de toepas-

sing te laten vallen van artikel 505,eerste lid 1, 2°, van het Strafwetboekvoor andere misdrijven dan die waar-van sprake is in de wet van 11 januari1993 (zware en georganiseerde mis-daad). Het is inderdaad niet de taakvan die personen op te treden alsambtenaren voor het opsporen vanenigerlei misdrijf.

Het Kabinet van de minister van Justi-tie aanvaardde de vertegenwoordigersvan de financiële instellingen, advoca-ten en notarissen te ontmoeten en naarhen te luisteren. Men toonde er zichopen voor de opmerkingen van de ver-tegenwoordigde beroepen. Mevrouwde minister heeft bevestigd dat hierovereen debat zal worden gevoerd.

Waar het hier echt om gaat – het isnuttig dit te onderstrepen – is hetpermanent gebrek aan rechtszeker-heid dat artikel 505 van het Strafwet-boek veroorzaakt bij onder meerbanken, advocaten en notarissen. Degewenste aanpassing van de wetge-ving verandert helemaal niets aan deverplichtingen opgelegd aan de finan-ciële instellingen in het kader van dewet ter voorkoming van het wit-wassen (mededeling van de verdachteverrichtingen aan de Cel voor finan-ciële informatieverwerking).

Herziening van de40 aanbevelingen van de FAG

De FAG (Financiële Actiegroep) heefteen nieuwe versie aangenomen vande 40 aanbevelingen, de internatio-nale normen voor de strijd tegen hetwitwassen.

De tekst die is aangenomen, werdsterk verbeterd in vergelijking metde eerste versies die waren voorge-steld. Het gaat om een meer genuan-ceerde tekst die, overeenkomstig dewens van de banken, nauwer aansluitbij een op de risico’s gebaseerde be-nadering. De beperkende maatrege-len met betrekking tot de aandelenaan toonder zijn ook in een meer al-gemene zin herwerkt, waarbij aan delidstaten wordt gevraagd maatrege-len te nemen teneinde de grotererisico’s het hoofd te kunnen bieden.

De Belgische autoriteiten hebbendaarin zeker een positieve rol gespeeld.

De nieuwe aanbevelingen bevattenechter een aantal belangrijke wijzigin-

gen wat de financiële instellingen be-treft, zoals een uitbreiding van de lijstvan misdrijven die als vormen vanwitwassen kunnen worden be-schouwd, een verplichting tot grotereen permanente waakzaamheid tegen-over alle cliënten, strengere maat-regelen meer bepaald op het stuk vancorrespondentbankieren en personendie in politiek opzicht een risico vor-men, alsook strengere vereisten quatransparantie voor de daadwerkelijkbegunstigden van rechtspersonen.

Het nieuwe Belgischewetsontwerp:verhoogde waakzaamheid

Op 19 september 2003 keurde deMinisterraad een voorontwerp vanwet goed tot wijziging van de wet van11 januari 1993 betreffende wit-wassen. In hoofdzaak regelt dit wets-ontwerp de omzetting van de tweedeEuropese richtlijn inzake witwassen.De 40 nieuwe aanbevelingen van deFAG zijn integraal in het ontwerpopgenomen.

Wat de banken betreft, bevat hetnieuwe ontwerp onder meer:

❚ een uitbreiding van de lijst vanovertredingen waarop de wet vantoepassing is: onder meer de finan-ciering van het terrorisme, oplich-ting, misbruik van vertrouwen,misbruik van maatschappelijkegoederen, namaak van muntstuk-ken en biljetten, namaak van goe-deren en de milieucriminaliteit.Gewone belastingontduiking isdus niet in de lijst opgenomen;

❚ een strengere verplichting totwaakzaamheid: de banken moe-ten niet alleen de cliënten identi-ficeren en die informatie verifië-ren, maar ook hun handelsrelatiesen de verrichtingen permanent inhet oog houden en zich ervan ver-gewissen dat ze een coherentievertonen met wat ze over huncliënten weten. Die vereisten die-nen te worden nageleefd voor allecliënten. Zij vormen zeker eenwettelijke grondslag om het ge-bruik van informaticasystemenvoor monitoring van de trans-acties in de banken (gebaseerd opde cliëntentypering) op te leggenof ten minste aan te bevelen;

23


❚ strengere vereisten op het gebiedvan transparantie met betrekkingtot rechtspersonen of juridischeconstructies zoals trusts of gelijk-aardige structuren, waarbij hetnodig is alle redelijke maatrege-len te nemen om relevante enup-to-date informatie te verkrijgenover de daadwerkelijk begunstigdeen onder meer de aandeelhoudersdie er de controle over hebben(behalve voor beursgenoteerdevennootschappen). Die vereistegaat verder dan de huidige bepa-lingen. Een maatregel die zou kun-nen worden genomen, volgens deCommissie voor het Bank- enFinanciewezen (CBF), is hetverkrijgen van de lijst van aandeel-houders die de algemene vergade-ringen bijwonen. Die verplichtinggaat in één jaar nadat de wet vankracht is geworden;

❚ de verplichting om nuttige enjuiste inlichtingen te noteren metbetrekking tot de cliënten-opdrachtgevers bij alle geld-overdrachten of overschrijvingen;

❚ het verbod om dochterbedrijven,bijkantoren en vertegenwoor-digingskantoren te openen of overte nemen in de niet-meewerkendelanden die als dusdanig zijnvermeld in een koninklijk besluit.

Voor de meeste verplichtingen inzakeidentificatie en waakzaamheid zal deCBF nog toepassingsmodaliteitengoedkeuren.

Door de band genomen vloeien demeeste van die nieuwe bepalingenvoort uit de teksten van de FAG enzijn ze doorgaans daarmee in over-eenstemming, maar niettemin vergenze bij de banken aanzienlijke aanpas-singen. Doordat ze veel verder gaandan de huidige Europese regelgevingen gezien de moeilijkheid om ze uitte voeren, heeft de BVB, benevensandere bedenkingen, hoofdzakelijkgevraagd dat ze pas na een bepaaldetermijn in werking treden of dat opzijn minst rekening wordt gehoudenmet de goedkeuring van de

t o e p a s s i n g s -modaliteiten. De CBFheeft zich ertoe verbon-den de BVB te raadple-gen over de modaliteitendie ze wil invoeren.

DE BANKEN EN DE INFORMATIE-TECHNOLOGIE

Elektronische identiteitskaart: nog geenElektronische identiteitskaart: nog geenElektronische identiteitskaart: nog geenElektronische identiteitskaart: nog geenElektronische identiteitskaart: nog geenoplossing voor het vermelden van deoplossing voor het vermelden van deoplossing voor het vermelden van deoplossing voor het vermelden van deoplossing voor het vermelden van dehoofdverblijfplaatshoofdverblijfplaatshoofdverblijfplaatshoofdverblijfplaatshoofdverblijfplaats

De overheid zal de elektronischeidentiteitskaart (eIK) invoeren.Daarop zal de hoofdverblijfplaats nietmeer worden afgedrukt, maar zewordt alleen nog intern in de chipopgeslagen. Vele bedrijven dienenechter hun cliënten te identificeren,inclusief hun adres-hoofdverblijf-plaats, aan de hand van de identiteits-kaart. Dit veronderstelt dat al die par-tijen moeten worden uitgerust metgeschikte chipkaartlezers, wat om-slachtig en duur dreigt uit tevallen. Bovendien zouden verkoop enkrediet op afstand, waarbij de cliënteen kopie van zijn identiteitskaartmoet opsturen, niet meer tot de moge-lijkheden behoren. De BVB heeft alseerste het probleem gezien en ver-kreeg samen met De Post een voorlo-pige overgangsmaatregel, die erinbestaat dat de hoofdverblijfplaats nogzal worden afgedrukt op de elektro-nische identiteitskaarten aange-vraagd vóór 1 januari 2004.

E-government: integratie van betaalproceduresE-government: integratie van betaalproceduresE-government: integratie van betaalproceduresE-government: integratie van betaalproceduresE-government: integratie van betaalprocedures

Vele contactpuntenzullen echter tegen begin 2004 nogniet zijn uitgerust met chipkaart-lezers. De banksector is niet de enigebetrokken sector. Daarom werkt deBVB nu samen met sommige anderesectoren om te proberen verderuitstel te verkrijgen.

Banken moeten ook in staat zijn effi-ciënter te verifiëren of een identiteits-kaart niet werd gestolen of verloren,teneinde mogelijke gevallen vanfraude op het spoor te komen. DeBVB heeft verkregen dat een lijst vande gestolen identiteitskaartenvoortaan op de website van het Rijks-register kan worden geraadpleegd.

In 2003 gingen enkele belangrijkee-governmentprojecten met het oogop een ‘administratieve vereenvoudi-ging’ van start. De banken komenhiermee op verschillende niveaus inaanraking, zowel direct als indirect.De BVB neemt deel aan de e-TaskForce in het kader van het VBO enoverlegt met de overheid over moge-lijke samenwerking.

Een eerste e-government optimalisatiekan gebeuren door de elektronischebetaalcircuits van de banken teintegreren met de betaalproceduresbij openbare of semi-openbareuitbetalingskassen. Met de basis-bankdienst en de voorgestelde wet-geving betreffende beschermingtegen beslag op rekening ligt de weg

breed open, vermits de hele bevol-king nu over een bankrekening kanbeschikken.

Op het eerste gezicht lijkt het voorde banksector eveneens interessantde elektronische identiteitskaartte gebruiken voor betaalkaarten,e-betalingen, Isabel en internetbank-ieren. Op korte en middellange ter-mijn blijkt dat echter niet haalbaar.

24


Consultatie van hetConsultatie van hetConsultatie van hetConsultatie van hetConsultatie van hetRijksregister omRijksregister omRijksregister omRijksregister omRijksregister omefficiënter te kunnenefficiënter te kunnenefficiënter te kunnenefficiënter te kunnenefficiënter te kunnenwerkenwerkenwerkenwerkenwerken

De procedure voor de toegang tot hetRijksregister en het gebruik van hetrijksregisternummer zijn onlangsversoepeld. De machtiging voor raad-pleging van dat systeem kan nu on-der bepaalde voorwaarden ook wor-den verleend aan privé-instellingennaar Belgisch recht voor de informa-tie die zij nodig hebben om taken vanalgemeen belang (of taken die alszodanig worden erkend) te vervullen.

Daarom onderzoekt de BVB de wen-selijkheid en haalbaarheid van eenraadpleging van het Rijksregisterdoor de banken. Zo zou efficiënterkunnen worden gewerkt en kunneneventuele tegenstrijdige initiatievenvan individuele banken bij de over-heid worden voorkomen.

VVVVVeiligheid vaneiligheid vaneiligheid vaneiligheid vaneiligheid vaninternetbankiereninternetbankiereninternetbankiereninternetbankiereninternetbankieren

De veiligheid van het steeds populair-der wordende internetbankieren iseen prioritair aandachtspunt, zowelmet betrekking tot de verrichtingenzelf als om het vertrouwen van hetpubliek in dit distributiekanaal tebehouden. De banken gebruikendaarom diverse performanteauthentificatiesystemen zoals eentoken, semi-variabele paswoorden engecodeerd opslaan van de geheimesleutel.

Met het oog op een gecoördineerdeaanpak van de cyberveiligheid inEuropa , stelt de Europese Commis-sie voor begin 2004 een ‘EuropeesAgentschap voor Netwerk- enInformatieveiligheid’ op te richten.

WAT BRENGT DEREGLEMENTERING AAN KOSTENMEE VOOR DE BANKEN ?De jongste twee jaar zien we een warestortvloed aan regelgeving met betrek-king tot de banken. De opeenstape-ling van teksten bestrijkt een grootaantal uiteenlopende gebieden, ondermeer de consumentenbescherming(consumentenkrediet, hypothecairkrediet, informatie, basisbankdienst,valutadata, handelspraktijken, enz.),de prudentiële controle (Basel-akkoord, hervorming van de controle)en de boekhoudnormen (IFRS), de be-palingen ter bestrijding van witwassen,en uiteraard ook de fiscaliteit.

De door de veranderingen in deregelgeving veroorzaakte kosten zijnvan velerlei aard:

❚ Kosten verbonden aan wijzigingen❚ Analyse van de nieuwe teksten

door juristen.❚ Instructies voor de commer-

ciële diensten en opleidingvan het personeel.

❚ Vaak erg dure software-aanpassingen (analyse entests) in bijzonder complexesystemen. De bijsturing vergtdes te meer tijd omdat vergis-singen duur uitvallen en dusniet door de beugel kunnen.

❚ Kosten voor informatie aan deconsument (brochures, tele-fonische uitleg, enz.).

❚ Kosten verbonden aan de proce-dures of vormvoorschriften diegedurende de gehele toepassingvan de regelgeving in acht moe-ten worden genomen.

❚ Vaak zijn de ‘opportuniteits-kosten’ nog groter dan de recht-streekse kosten: doordat de finan-ciële instellingen nieuwe regelsmoeten invoeren, zien ze zichgedwongen andere projecten opde lange baan te schuiven die ergbelangrijk zijn voor hun ontwik-keling of voor het behoud vanhun concurrentievermogen tenopzichte van hun buitenlandseconcurrenten. Het is moeilijk omdie opportuniteitskosten uit deweg te gaan, vermits het aantalspecialisten op de markt niet

onbeperkt kan worden uitgebreid.Als de experts bij een bank voorhet in toepassing brengen van eenwet worden ingezet, kunnen ze hunaandacht niet richten op andereprojecten en het is niet altijdgemakkelijk om ze te vervangen.

Uit Amerikaanse studies waarnaarwordt verwezen in een werk-document van de Federal Reserve, isgebleken dat de kosten veroorzaaktdoor de reglementering 6 tot 13%kunnen bedragen van de uitgavenexclusief intrest van de banken. OpBelgisch niveau – qua reglementeringmoeten wij de Amerikanen zeker nietbenijden – zou dat een kostenplaatjeopleveren begrepen tussen 680 mil-joen euro en 1,48 miljard euro, d.i.26 tot 57% van het winstcijfer van debanken in 2002 (2,6 miljard euro)(1).

Het gaat hierbij maar om een orde vangrootte, die echter wel voldoende hoogligt opdat de aandacht van alle beleids-verantwoordelijken en economischeactoren daarop wordt gevestigd.

Sommigen zullen wellicht terechtopmerken dat die ontwikkeling voorde verst gevorderde landen onvermij-delijk is in een wereld waarin de gren-zen alsmaar meer vervagen en diesteeds complexer wordt, maar mis-schien is dat een reden te meer opdatde autoriteiten een inspanning leve-ren voor meer samenhang en kwali-teit bij de regelgeving.

De jongste jaren kreeg de banksectoraf te rekenen met een overvloed aanalleenstaande en niet-gecoördineerdeinitiatieven van parlementsleden.Meer dan eens moeten de wetten wor-den gewijzigd kort nadat ze zijn goed-gekeurd, omdat nieuwe regels wordenopgelegd bij een Europese richtlijnzonder dat de wetgever daarmee re-kening hield. Alleen al de jongste vijfjaar werd de reeds omvangrijke wet-geving inzake kredietverlening aanparticulieren uitgebreid met meer dantien wetten (zie kader hiernaast).

(1) The Cost of Bank Regulation. A review ofthe evidence. Federal Reserve. April 1998.Kan worden ingekeken op de websitehttp://www.federalreserve.gov

25


Meer dan tien wetten in vijf jaar tijd …Meer dan tien wetten in vijf jaar tijd …Meer dan tien wetten in vijf jaar tijd …Meer dan tien wetten in vijf jaar tijd …Meer dan tien wetten in vijf jaar tijd …

1. Wet op de collectieve schuldenregeling – wet van 5 juli 1998; die wet regelt de oprichting van het Fondsvoor de behandeling van overmatige schuldenlast

2. Wet ‘Santkin’ inzake de berekening van nalatigheidsintrest – wet van 7 januari 2001

3. Wet ‘Poty’ inzake debetrente op zichtrekeningen – wet van 14 mei 2001

4. Wet betreffende de transacties uitgevoerd met instrumenten voor de elektronische overmakingvan geldmiddelen – wet van 17 juli 2002

5. Nieuwe wet op het consumentenkrediet – wet van 12 juni 1991; wijzigingen of aanvullingen bij de wettenvan 6 juli 1992; 4 augustus 1992; 8 december 1992; 10 februari 1994; 5 juli 1998; 30 oktober 1998;11 december 1998; 11 april 1999; 7 januari 2001; 10 augustus 2001; 17 juli 2002 + een tiental koninklijkebesluiten

6. Wet op het hypothecair krediet: wet van 4 augustus 1992 aangevuld of gewijzigd bij de wettenvan 11 februari 1994; 6 juli 1994; 13 april 1995; 13 maart 1998; 30 oktober 1998; 10 augustus 2001;2 augustus 2002

7. Wet betreffende de Centrale voor kredieten aan particulieren – wet van 10 augustus 2001

8. Wet op de minnelijke schuldinning – wet van 20 december 2002

9. Wet tot oprichting van een centraal bestand voor de berichten van beslag – wet van 29 mei 2000 en wet van27 maart 2003

10. Wet betreffende de elektronische handel – wet van 11 maart 2003

11. Wet inzake de elektronische handtekening – wet van 9 juli 2001

12. Wet ter bestrijding van discriminatie – wet van 25 februari 2003

... en een aantal reparatiewetten ... en een aantal reparatiewetten ... en een aantal reparatiewetten ... en een aantal reparatiewetten ... en een aantal reparatiewetten

Vaak worden wetten in allerijl opgesteld, waarbij op het laatste ogenblik nog wordt geschipperd met dubbel-zinnige interpretaties als gevolg. Vandaar de behoefte aan ‘reparatiewetten’:

❚ Valutadata: wet van 10 juli 1997 – wet van 19 april 1999 tot wijziging van de vorige wet van 1997

❚ Informatie debetrente: wet van 14 juli 1998 en wet van 23 maart 1999 tot aanvulling van de wet van 1998

❚ Faillissementswetgeving – wet van 8 augustus 1997 gewijzigd bij de wet van 4 september 2002

❚ Bescherming goederen minderjarigen – wet van 21 april 2001 en wet van 13 februari 2003

Hoe kan daarin verbetering worden gebracht ?Hoe kan daarin verbetering worden gebracht ?Hoe kan daarin verbetering worden gebracht ?Hoe kan daarin verbetering worden gebracht ?Hoe kan daarin verbetering worden gebracht ?

❚ een oplossing uitwerken voor hetprobleem van de consumenten-bescherming op Europees niveauteneinde een daadwerkelijkeeenheidsmarkt tot stand te bren-gen en aan de Belgische actorengeen normen op te leggen diestrenger zijn dan die waaraan hunconcurrenten zich in andere lan-den moeten houden;

❚ de procedures op het gebied vanbelastingen vereenvoudigen. Opvelerlei gebieden (BTW, voor-heffing, TBV, enz.) is een maande-lijkse aangifte vereist, alhoeweleen driemaandelijkse zou vol-staan. Inzake de taks op de beurs-verrichtingen (TBV) zijn er maarliefst zes verschillende tarieven !De attesten inzake hypothecair

❚ aandacht voor de moeilijkhedenwaarmee de ondernemingen wor-den geconfronteerd en voor degevolgen voor de economie en dewerkgelegenheid alsook bereidzijn om de economische actorente helpen in plaats van hun taaknog moeilijker te maken;

❚ de initiatieven op Belgisch niveaucoördineren;

❚ meer overleg. Als de overheid een-maal de doeleinden heeft vastge-legd, moet samen met de sectorworden nagegaan wat de meestefficiënte manier is om ze te ver-wezenlijken, in plaats van kant enklare oplossingen op te leggen;

❚ vooraf en achteraf een kosten-batenanalyse maken;

krediet zijn bij een grootbankgoed voor een jaarlijkse papier-berg van acht ton ! Voor de sectorin zijn geheel betekent dat onge-veer veertig ton ! Dat zou even-goed elektronisch kunnen gebeu-ren. Sommige vormen van belas-ting zoals het zegelrecht kostenmeer aan administratie dan watze opbrengen voor de Schatkist(nauwelijks 2,5 miljoen euro);

❚ de fusie CBF-CDV en de samen-werking met de NBB moetensynergieën opleveren en leiden toteen vermindering van de totalekosten van de controle.

26

DE OMBUDSDIENST VOORDE FINANCIËLE SECTOR

HERVORMINGAAN DE GANGIn 2002 werd de Ombudsdienstgeherstructureerd.

Dit had tot gevolg dat, benevens decliënten van de kredietinstellingenaangesloten bij de BVB (BelgischeVereniging van Banken), voortaanook de cliënten van de ondernemin-gen aangesloten bij de Beroeps-vereniging van het Krediet (BVK), vande beursvennootschappen die lid zijnvan Euronext en van de BelgischeVereniging van Beursleden (BVBL),van de leden van de Belgische Ver-eniging van Vermogensbeheerders enBeleggingsadviseurs (BVVB), onderde bevoegdheid van de Ombuds-dienst vallen. Als gevolg daarvan èngezien het stijgend aantal verzoekenwerd besloten tot de oprichting vande ‘Ombudsdienst voor de financiëlesector’.

Die hervorming vormde tevens deaanleiding tot de verhuis naar eennieuwe vestiging in het hart van deEuropese wijk van Brussel. DeOmbudsdienst, die zijn autonomiealdus verstevigd zag, wordt geleiddoor de Ombudsman, die in zijn taakwordt bijgestaan door een secreta-riaat en dossierbeheerders.

In het jaar 2002 liepen er bij deOmbudsdienst voor de financiële sec-tor 2.328 vragen tot bemiddelingbinnen. Dit betekent een stijging met321 dossiers ten opzichte van 2001.De klachten waren afkomstig vancliënten van banken, spaarbanken,beursvennootschappen en van ledenvan de BVK. De groeiende naam-bekendheid is zeker één van de rede-nen voor de stijging van het aantalklachten.

Het Ombudscollege behandelde in2002 een twintigtal klachten die be-

trekking hadden op de krediet-verlening, problemen met beurs-verrichtingen en de toepassing van dealgemene bankvoorwaarden.

In het verslagjaar werd de Ombuds-man negen maal gevraagd tussen-beide te komen in het kader van hetcharter inzake een basisbankdienst.Dit gebeurde rechtstreeks op vraagvan de belanghebbende of op verzoekvan een maatschappij voor sociaaldienstbetoon. Sinds de inwerkingtre-ding van het charter in 1996 werd ineen zestigtal dossiers bemiddeld. Hetprobleem werd telkens opgelost. Op15 mei 2003 verscheen in het Bel-gisch Staatsblad de wet tot invoeringvan een basisbankdienst. Die wet tradop 1 september 2003 in werking.

Deze wettelijke regeling maakt hetmogelijk dat elke in België woonach-tige persoon een rekening kan ope-nen, geld kan afhalen alsook stortin-gen en overschrijvingen kan doen.Om eventuele geschillen tussen deconsument en de kredietinstellingte regelen wordt een buiten-gerechtelijke klachtenprocedure in-gesteld. De Ombudsdienst voor definanciële sector zal in geval van ge-schil een bindend advies verlenen.

In dat verband werden onderhande-lingen gevoerd met de consumenten-verenigingen die in de Raad voor hetVerbruik zijn vertegenwoordigd. Hetis de bedoeling dat de Ombudsdienst

beantwoordt aan de wettelijke vereis-ten op het stuk van onafhankelijkheiden samenstelling, en daarom zal aaneen vertegenwoordiger van deconsumentenverenigingen de moge-lijkheid worden geboden deontwerpadviezen van de Ombuds-man voor te leggen aan hetOmbudscollege, dat paritair zal wor-den samengesteld. Er moet nog wor-den onderhandeld met de bevoegdeminister over de financiering en deorganisatie van die samenwerking.

Er werd een wetsvoorstel ingediendin verband met de bescherming te-gen beslag op de sociale uitkeringendie op rekening worden gestort endie, na te zijn gestort, niet langer zijnbeschermd. Zodra dit voorstel eenwet zal zijn geworden, zullen wel-licht vele uitgeslotenen een rekeningopenen.

De gedragscode die door toedoen vande BVB in 1998 tot stand kwam enwerd ondertekend door de meesteBelgische banken en spaarbanken diezich richten tot particuliere cliënten,regelt de commerciële relatie tussende financiële instellingen en dit seg-ment van de markt. In het kader vande klachten die bij de Ombudsdienstworden ingediend, wordt regelmatignaar die gedragscode verwezen.

Op 17 augustus 2002 verscheen inhet Staatsblad de wet betreffende detransacties uitgevoerd met instru-

2002: aard van de verzoeken

varia5 %

rekeningen en bancairebeleggingen

1 8 %

betalings-verkeer2 4 %

kredieten1 7 %

roerende waarden2 9 %

wissel1 %

diverse bankdiensten6 %

27

Ombudsdienst voor de financiële sectorde Meeûssquare 35

1000 BrusselTel.: +32 2 545 77 70Fax: +32 2 545 77 79

E-mail: [email protected]

OMBUDSDIENST VOORDE FINANCIËLE SECTOR

Ombudscollege

P. Caeyers(1),Ombudsman

Leden

P. Blondeel, voorzitter,Raadsheer Hof vanBeroep te Brussel

P.C. Drogné,Bestuurder-Directeur,Belgische Verenigingvan Beursleden

R. Jonckheere(2),voormaligDirecteur-generaalvan Fortis Bank

Baron H. Simonart(3),Ere-Secretaris-generaal,Generale Bank

A. Van Oevelen,Gewoon HoogleraarRechtsfaculteit UniversiteitAntwerpen

Plaatsvervangende leden

A. de Halleux,Ere-wisselagent

Mevr. N. Diamant,Ondervoorzitter van deRechtbank van Koophandelte Brussel

J. Hauwaerts,voormalig bemiddelaar bijDexia Bank België

P. Wéry,Chargé de Cours auxFUNDP & Chargé de Coursinvité à l’UCL

menten voor de elektronischeovermaking van geldmiddelen. Diewet trad in werking op 1 februari2003. Tot op het ogenblik van de ken-nisgeving van verlies of diefstal vande kaart is de houder aansprakelijkalleen tot een bedrag van 150 euro,behalve in geval van grove nalatig-heid of fraude. Het is aan de finan-ciële instelling om de fout of grovenalatigheid te bewijzen.

De voortdurende negatieve beurs-evolutie in 2002 gaf aanleiding totreacties van de cliënt-belegger.Adviesverlening in beleggingen be-hoort tot de taken van de financiëledeskundigen. De cliënt verwacht vande financiële instelling dat de aan-beveling objectief en correct is. Eenfinanciële raadgever kan echter nietaansprakelijk worden gesteld vooreen negatieve beursevolutie. Het isuiteindelijk de cliënt zelf die beslistof hij al dan niet intekent op eenbelegging.

Bij klachten rond beleggingen is hetgesprek vóór de intekening belang-rijk. Op basis hiervan neemt de cliënteen beslissing. Later wordt de finan-ciële instelling soms verweten dat hetadvies onvolledig of verkeerd was. Bijde behandeling van de klacht valt ditnog moeilijk te bewijzen. De cliëntheeft immers de nodige borderellentot aankoop getekend. Een oplossingzou erin bestaan dat de wensen vande cliënt op een kernachtige manierworden genoteerd op een documentdat beide partijen ondertekenen.Daaruit zou dan duidelijk moetenblijken wat de wensen waren van decliënt op het ogenblik van hetgesprek.

Voor 2003 zal het aantal klachten naarverwachting in dezelfde orde vangrootte liggen als in 2002, met alsgrootste uitschieters de klachten inverband met roerende waarden,kredieten en rekeningen.

(1) De Ombudsman is ook lid van het Ombudscollege.(2) Vanaf 29 oktober 2003.(3) Tot 29 oktober 2003.

29

Dit deel behandelt de bedrijvigheid van de in België gevestigde bankengedurende de periode medio 2002 tot medio 2003.

De resultaten hebben betrekking op het eerste semester van 2003. Deresultaten van de banken in 2002 worden gepubliceerd in Aspecten enDocumenten nr. 219.

Het betreft de bedrijvigheid en de resultaten op vennootschappelijkebasis, d.w.z. voor de banken naar Belgisch recht inclusief de bedrijvig-heid en de resultaten van hun bijkantoren in het buitenland, maar exclu-sief de bedrijvigheid en de resultaten van hun dochters en andere onder-nemingen die zijn opgenomen in de consolidatie. Voor de banken naarbuitenlands recht betreft het hun bedrijvigheid en resultaten in België.

Sommige cijfergegevens m.b.t. de bedrijvigheid en de resultaten van debanken kunnen worden teruggevonden in de «Kencijfers van de Belgischebanksector» (p. 37).

DE BEDRIJVIGHEID ENDE RESULTATEN VAN DE BANKEN

De bedrijvigheid en de resultaten van de banken

30


DE ECONOMISCHE EN FINANCIËLE OMGEVING:CONJUNCTUUR OVERWEGEND ONGUNSTIG,MAAR EERSTE TEKENEN VAN HERSTEL

De ontwikkelingen op de financiëlemarkten waren het voorbije jaar inde Verenigde Staten en in de eurozonevrij gelijklopend. Wel kwamen er inde VS sneller duidelijke tekenen diewezen op een economisch herstel.

Tot het voorjaar van 2003 zetten deaandelenkoersen wereldwijd hundalende beweging voort. Middenmaart 2003 bereikten de meesteAmerikaanse en Europese beurs-indexen hun laagste peil in meer danzes jaar. Tal van factoren werkten ditin de hand: de ongunstige econo-mische omgeving in de VS en in deeurozone, de overwegend slechtebedrijfsresultaten, de vrees voornieuwe boekhoudkundige onregel-matigheden en de economische enfinanciële problemen in Zuid-Amerika en in Japan. Bovendienverlamde de oorlogsdreiging in Irakvanaf het najaar 2002 de financiëlemarkten.

In dat licht brachten zowel de Euro-pese als de Amerikaanse centrale ban-ken hun centraal tarief verder naarbeneden. De Federal Reserve (Fed)verminderde dat tarief in november2002 met 50 basispunten tot 1,25%.De Europese Centrale Bank (ECB)verlaagde haar tarief in december 2002en in maart 2003 met in totaal 75 basis-punten tot 2,50%. De beleggers wens-ten zekerheid en kozen vooral voorrisicoloze, vastrentende beleggingen.Samen met de lage inflatie-verwachtingen deed dit de rendemen-ten op lange termijn nog sterker dalendan die op korte termijn, waardoor derentecurve zowel in de VS als in deeurozone beduidend vlakker werd.

In maart 2003 brak de oorlog in Irakeffectief uit, waardoor een deel vande onzekerheid verdween en het her-stel van de beurzen werd ingeluid.Ook de bekendmaking van steedsmeer gunstige bedrijfsresultaten on-dersteunde de beurzen. Toch werd indie periode, vooral in de VS, gevreesdvoor een deflatiescenario. Zowel deFed als de ECB verlaagden in juni2003 opnieuw hun centraal tarief

respectievelijk met 25 en 50 basis-punten tot 1 en 2%. In de VS bereiktedat tarief zijn laagste peil sinds 1958.Ook de rendementen op lange ter-mijn zetten hun neerwaartse bewe-ging voort. Midden juni 2003 daal-den de rendementen voor Belgischelineaire obligaties (OLO’s) met eenresterende looptijd van 10 jaar tot eenhistorisch dieptepunt van 3,57%.

Tot midden juni 2003 zette de dollarzijn in juli 2001 ingezette neerwaartsebeweging t.a.v. de euro verder. Deeuro noteerde op dat ogenblik zelfseven boven zijn introductieniveau. Definanciële markten hadden immerssteeds meer aandacht voor het twindeficit, op de handelsbalans en op debegroting, in de VS.

Toen in de zomer van 2003 steeds meertekenen wezen op een heropleving vande Amerikaanse economie, wat voorde eurozone veel minder het gevalwas, herstelde de dollar zich tijdelijk

t.a.v. de euro. In de eurozone werdbovendien, in tegenstelling tot de VS,nog een bijkomende verlaging van hetcentraal tarief van de ECB verwacht.Begin oktober was die er evenwel nogsteeds niet gekomen. Toen in septem-ber twijfels ontstonden over deduurzaamheid van het herstel in deVS omdat de werkgelegenheidscijfersnegatief bleven, verloor de dollaropnieuw terrein.

De geleidelijk betere economischevooruitzichten deden de rendemen-ten op lange termijn stijgen. Daar-naast speelde de verslechterendebegrotingssituatie, zowel in de VS alsin een aantal grote landen uit deeurozone die afstevenden op proble-men inzake de naleving van het Pactvoor Groei en Stabiliteit, een rol inde oplopende rendementen op langetermijn. Begin oktober 2003 was derentecurve dan ook opnieuw bedui-dend steiler dan midden juni.

Grafiek 1: Rendementen op korte en lange termijn en renteverschil in euro (in %)

Grafiek 2: Verloop wisselkoers EURO/DOLLAR

31


BALANSTOTAAL STABILISEERT

VERDERE INKRIMPING INTERBANKENVERRICHTINGEN

Het balanstotaal van de in Belgiëgevestigde banken klom in het jaareindigend in juni 2003 met slechts0,3% tot 840,8 miljard euro. Deze zeerbeperkte toename was, evenals hetjaar voordien, zowel langs de actief-zijde als langs de passiefzijde toe te

Grafiek 3: Evolutie van de jaargroei van het balanstotaal (in %)

Ook de evolutie van de interbanken-verrichtingen werd negatief be-invloed door de boekhoudkundigeimpact van de koersdaling van dedollar. In de periode midden 2002tot midden 2003 trokken zowel deinterbankendeposito’s als de vorde-ringen op andere bankiers van de inBelgië gevestigde banken samen,respectievelijk met 2,2% en 5,1%.

Het nettoberoep van de in Belgiëgevestigde banken op andere bankierslag midden 2003 daarentegen 12,1%hoger dan het jaar voordien. Daar-mee werd de dalende tendens van hetnettoberoep op andere bankiers sindsseptember 1999 onderbroken (gra-fiek 4). Het gaat waarschijnlijk slechtsom een tijdelijk fenomeen. Het netto-beroep op bankiers in het buitenlandzette immers zijn dalende bewegingvoort. Die daling werd evenwel ruim-schoots gecompenseerd door de evo-lutie van het nettoberoep op anderebankiers in België. Midden 2003bedroeg dat nettoberoep dat hoofd-zakelijk de liquiditeitsverstrekking

door de Nationale Bank (NBB) aande in België gevestigde banken be-treft, 8,7 miljard euro. Een jaareerder hadden de in België gevestigdebanken nog een nettovordering van1,1 miljard euro op de NBB. De ECBis bevoegd voor het monetair beleidin de eurozone, maar de uitvoeringervan verloopt gedecentraliseerd, viade nationale centrale banken. In juni2003 heeft de ECB een soepel mone-

tair beleid gevoerd en haar centraaltarief met 0,5% verlaagd. Dit heeftmeegebracht dat de banken zich indie periode tegen interessante voor-waarden konden financieren bij deNBB, waardoor ze mogelijk aan diefinancieringsvorm de voorkeurhebben gegeven in vergelijking metbepaalde andere financierings-instrumenten.

Grafiek 4: Belang van het nettoberoep op andere bankiersin de totale deposito's (*) (in %)

schrijven aan de inkrimping van deverrichtingen in deviezen (grafiek 3).Die inkrimping was voornamelijk hetresultaat van de boekhoudkundigeimpact van de waardedaling van deAmerikaanse dollar t.a.v. de euro met14,6% in de periode medio 2002 tot

medio 2003. Het jaar voordien had dedollar ook reeds 17,6% in waardeverloren t.a.v. de euro. De actief- enpassiefverrichtingen in euro klom-men in het jaar eindigend medio 2003met respectievelijk 3,2% en 4,7%.

(*) Nettoberoep op andere bankiers en cliëntendeposito's.

devi

32


KREDIETVERLENING AAN ONDERNEMINGEN:DIEPTEPUNT ACHTER DE RUG

Midden 2003 had de Belgische bank-sector 540,3 miljard euro kredietenuitstaan in de vorm van schuldtitelsen via directe kredietverlening(tabel 2). Bijna 45% ervan warenkredieten aan het buitenland. Vijf jaargeleden was dat slechts 29,4%. Doorzijn sterke internationalisering en deinvoering van de euro, heeft deBelgische banksector zijn krediet-verlening sterk gediversifieerd. Zowelin het privé- als in het overheids-segment heeft een verschuiving plaats-

gevonden van kredieten aan Belgiënaar kredieten aan het buitenland.

Aan de Belgische privé-sector en deBelgische overheid had de banksectormidden 2003 299,1 miljard euro aankredieten uitstaan, wat 1,6% minderwas dan een jaar eerder. Die daling deedzich voornamelijk voor in de krediet-verlening aan de overheid (tabel 3).

De kredietverlening van de banken aande Belgische overheid loopt sinds 1999onafgebroken terug. Het jongste jaar

kromp dat volume aan kredieten met6,7%. Dit heeft onder meer te makenmet de structureel verbeterde situatievan de overheidsfinanciën. Eind maart2003 lag het uitstaand volume van degeconsolideerde brutoschuld (defini-tie Maastricht) van de gezamenlijkeoverheid slechts 5,7% hoger dan einde1998. In verhouding van het Bruto Bin-nenlands Product (BBP) was die schuldteruggelopen van 119,5% einde 1998tot 106,1% einde 2002. Daarnaast waser de wil van de Schatkist om het

TOTALE KREDIETVERLENING:BELANGRIJKSTE BESTANDDELEN

De financieringscapaciteit van deBelgische banksector is indrukwek-kend. Het totale kredietvolume, in de

Tabel 2: Kredieten aan de privé- en de overheidssector in de vorm van schuldtitelsen via directe kredietverlening: geografisch (*)

Einde periode Ingezetenen Niet-ingezetenen Totaal

Uitstaand Jaargroei Aandeel in Uitstaand Jaargroei Aandeel in Uitstaand Jaargroeibedrag het totaal bedrag het totaal bedrag

6.1998 330,3 - 70,6% 137,4 - 29,4% 467,7 -6.1999 338,8 2,6% 68,4% 156,2 13,7% 31,6% 495,0 5,8%6.2000 329,2 -2,8% 63,7% 187,8 20,2% 36,3% 517,0 4,4%6.2001 326,8 -0,7% 59,8% 219,4 16,8% 40,2% 546,2 5,6%6.2002 304,0 -7,0% 57,8% 222,2 1,3% 42,2% 526,2 -3,7%6.2003 299,1 -1,6% 55,4% 241,2 8,6% 44,6% 540,3 2,7%

(*) Op vennootschappelijke basis; uitstaande bedragen in miljarden euro.

Tabel 1: Algemeen overzicht van de kredietverlening door de banken (in miljarden euro)

Einde periode 12.1992 12.1995 12.2000 6.2002 6.2003

Uitbetalingskredieten (*) 284,0 328,5 396,4 378,5 380,0

Opgenomen verbinteniskredieten (**) 27,5 34,3 82,4 84,0 89,5

Schuldtitels (***) 39,1 47,1 126,5 147,6 160,4

Totaal 350,6 409,9 605,2 610,1 629,9Bron: BVB-berekeningen op gegevens NBB.

(*) Uitbetalingskredieten aan de Belgische privé-sector, aan het buitenland en aan de Belgische overheid (inclusief Belgische overheidseffecten).(**) Voornamelijk borgtochten, documentaire kredieten (posten buiten-balanstelling).(**) Voornamelijk obligaties van Belgische en buitenlandse privé-emittenten en van buitenlandse overheden, met uitsluiting van Belgische overheidseffecten.

vorm van uitbetalingskredieten,opgenomen verbinteniskredieten enschuldtitels bedroeg midden 2003

629,9 miljard euro of 3,2% meer daneen jaar eerder.

Tabel 3: Kredietverlening aan de Belgische economie (*)

Particulieren en zelfstandigen Ondernemingen (**) Overheid Totaal

Einde Uitstaand Jaargroei Aandeel in Uitstaand Jaargroei Aandeel in Uitstaand Jaargroei Aandeel in Uitstaand Jaargroeiperiode bedrag het totaal bedrag het totaal bedrag het totaal bedrag

6.1998 74,0 - 22,3% 111,5 - 33,6% 146,3 - 44,1% 331,8 -6.1999 78,1 5,5% 24,1% 108,7 -2,5% 33,5% 137,6 -5,9% 42,4% 324,4 -2,2%6.2000 81,4 4,2% 25,3% 117,5 8,1% 36,5% 123,4 -10,3% 38,3% 322,3 -0,6%6.2001 84,4 3,6% 26,8% 117,0 -0,4% 37,2% 113,5 -8,0% 36,0% 314,9 -2,3%6.2002 82,7 -2,1% 28,0% 113,4 -3,1% 38,5% 98,8 -13,0% 33,5% 294,9 -6,4%6.2003 87,5 5,8% 30,0% 111,6 -1,6% 38,3% 92,4 -6,7% 31,7% 291,5 -1,2%

(*) Uitstaande bedragen in miljarden euro; in de vorm van schuldtitels en via directe kredietverlening; directe kredietverlening op territoriale basis(m.a.w. zonder de kredieten verleend door de bijkantoren in het buitenland van de banken naar Belgisch recht), schuldtitels op vennootschappelijke basis.

(**) Financiële en niet financiële ondernemingen.

33


houderschap van de overheidsschuldte diversifiëren. In dat kader bereidtzij eveneens een vlottere toegang totde lineaire obligaties (OLO’s) voor par-ticulieren voor. Naast de initiatievendie zijn uitgegaan van de Schatkist zelf,werd de belangstelling van de buiten-landse beleggers voor effecten uitgege-ven door de Belgische overheid nogbijkomend gestimuleerd door deinvoering van de euro begin 1999.

Het uitstaand volume kredieten aanparticulieren en zelfstandigen klomin het jaar eindigend in juni 2003 met5,8%. Een jaar eerder liep het met2,1% terug. Het uitstaand bedrag aanhypothecaire kredieten, dat ruim 72%van de kredietverlening aan de parti-culieren en zelfstandigen vertegen-woordigt, nam toe met 10,4%. Diesterke groei werd vooral bewerkstel-ligd door de historisch lage rende-menten op lange termijn. Maar ookde opnieuw sterkere groei van het be-schikbaar inkomen van de particulie-ren, mede dank zij de verlaging vande inkomensbelastingen, kan de vraagnaar hypothecaire kredieten hebbenondersteund. Een groter beschikbaarinkomen verhoogt de terugbetalings-capaciteit van de particulieren. Hetuitstaand volume aan consumptie-kredieten groeide met 2,2%, terwijl

het een jaar eerder nog met 2,9%kromp. Hoewel die kredieten dus nietmeer verder samentrokken, kennen zenog steeds geen beduidende groei. Hetuitstaand volume van de leningen optermijn en van de voorschotten inrekening-courant daalde ook dit jaar,evenwel in beduidend mindere matedan het jaar voordien.

Het uitstaand bedrag kredieten aanBelgische ondernemingen via directekredietverlening en in de vorm vanschuldtitels liep in het jaar eindigendmidden 2003 met 1,6% terug. Het jaarvoordien bedroeg die daling 3,1%. Deeconomische conjunctuur bleef ook hetvoorbije jaar ongunstig. Tot de zomervan 2003 werden de economischevooruitzichten voortdurend neer-waarts bijgesteld. De conjunctuur-barometer van de NBB daalde van-5,5 in juni 2002 tot -21,5 in juni 2003.Dat dieptepunt werd voor het laatst be-reikt in augustus 1993. In zo’n zwak enonzeker economisch klimaat wordt degroei van de kredietverlening afgeremddoor zowel vraag- als aanbodgebondenfactoren. De ondernemingen stellen huninvesteringen uit, waardoor hun vraagnaar krediet afneemt. In bijkomendeorde namen de banken bij hun krediet-verlening een meer voorzichtige hou-ding aan, omdat de kredietriscio’s toe-

nemen. Tijdens de eerste negen maan-den van 2003 verklaarden de recht-banken van koophandel in België5.609 bedrijven failliet, tegenover5.266 in dezelfde periode van 2002. Indat jaar lag het aantal faillissementenreeds 4% hoger dan in 2001.

Toch wezen de jongste maanden eenaantal tekenen erop dat het dal wel-licht achter de rug ligt, zowel wat hetalgemeen economisch klimaat als watde kredietverlening aan ondernemin-gen betreft. In het zog van de op-levende Amerikaanse en Aziatischeeconomieën werden ook in de euro-zone een aantal positieve economischetekenen bekendgemaakt. In Belgiëbijvoorbeeld klom de conjunctuur-barometer van de NBB tot -12,3 inseptember 2003. Ook in de bancairekredietverlening waren er lichtpunt-jes: niettegenstaande de jaargroei vande kredieten aan de ondernemingennog negatief was, bedroeg het volumeuitstaande kredieten in absolutecijfers midden 2003 1,6 miljard euromeer dan een kwartaal eerder. Ookop de website van het Observatoriumvoor Krediet aan Vennootschappengewaagt men van een voorzichtig her-stel van de kredietverlening aan devennootschappen vanaf het tweedekwartaal van 2003.

INKRIMPING PORTEFEUILLE RISICODRAGENDEACTIVA INGEVOLGE SLECHT BEURSKLIMAAT

Midden 2003 hadden de Belgischebanken 27,6 miljard euro risico-dragende activa (aandelen) in porte-feuille, of 6,6% minder dan een jaareerder. De risicodragende activavertegenwoordigden midden 2003slechts 3,3% van de totale activa. Deimpact van de waardedaling van deaandelenportefeuille van de Belgischebanken (ingevolge het slechte beurs-klimaat) op hun rendabiliteit bleefdan ook beperkt.

Niettegenstaande de meeste beurzenherstelden vanaf maart 2003, lag deBEL 20 midden 2003 toch nog 23,5%onder zijn niveau van een jaar eerder.De portefeuille te plaatsen aandelen, terealiseren aandelen en beleggings-aandelen van de Belgische bankenkromp met 37,5% in het jaar eindigendin juni 2003.

Het volume aan deelnemingen kendetoch nog een lichte expansie (+1,6%),die volledig toe te schrijven was aande stijging van de deelnemingen inde overige financiële ondernemingen(+11,7%). De deelnemingen inkredietinstellingen en in andereondernemingen verminderden (gra-

Grafiek 5: Samenstelling van de risicodragende activa

fiek 5). Steeds meer banken vormenzich om tot financiële groepen, watdoorgaans impliceert dat ze partici-paties nemen in beleggings- enverzekeringsondernemingen. In velegevallen zijn die ondernemingenvolledige dochters van de bank.

(1) Onder aandelen wordt verstaan te plaatsen aandelen, te realiseren aandelen en beleggingsaandelen.

34


CLIËNTENDEPOSITO’S: GROEI BLIJFT ZWAK

De jaargroei van het uitstaand volumecliëntendeposito’s bij de bankenklom van 0,4% midden 2002 tot 2,3%midden 2003. Die lichte groei-versnelling kwam er omdat desamentrekking van de cliënten-deposito’s van niet-ingezetenen diezich vorig jaar had voorgedaan, werdomgebogen in een beperkte toenamehet jongste jaar (+1,3%).

De aanwas van de cliëntendeposito’svan ingezetenen liep terug van 4,2%in het jaar eindigend in juni 2002 tot2,6% het jongste jaar. Net zoals vorigjaar kozen de beleggers, ingevolgeenkele jaren van dalende aandelen-koersen, voor zekerheid en gewaar-borgde rendementen. Dit speelde hetjongste jaar minder in het voordeelvan de cliëntendeposito’s bij de ban-ken dan het jaar voordien. De zeerlage rentetarieven, die in juni 2003historische dieptepunten bereikten,waren hieraan zeker niet vreemd.

De uitstaande cliëntendeposito’s vaningezetenen groeiden van midden2002 tot midden 2003 met 7,7 mil-jard euro aan. Het jaar voordien be-droeg die toename 11,8 miljard euro.Enkel de uitstaande bedragen aanzichtdeposito’s en gereglementeerdespaardeposito’s expandeerden, res-pectievelijk met 4,5% en 21,4%. Ineen klimaat van zeer lage rendemen-ten en wantrouwen t.a.v. de beurzen,vervulden de spaardeposito’s op-nieuw volop hun rol van afwachtendeen veilige belegging. Het succes van

die deposito’s werd ook in de handgewerkt door tijdelijke promotie-acties bij verscheidene banken. Hetaandeel van de gereglementeerdespaardeposito’s in het totaal uitstaandbedrag aan cliëntendeposito’s vaningezetenen liep verder op van 34,6%midden 2002 tot 41,0% midden2003. Tien jaar geleden bedroeg dataandeel slechts ongeveer 20%. Inge-volge de historisch lage rendemen-ten was er voor de kasbons het jong-ste jaar nog minder belangstellingdan de vorige jaren. Ook de termijn-deposito’s, die voor een belangrijkdeel afkomstig zijn van ondernemin-gen, trokken fors samen. Het slechteeconomisch klimaat woog op deresultaten van de ondernemingen,waardoor ze over weinig middelenbeschikten om te beleggen. Ook hun

mindere kredietvraag woog op hunliquiditeitspositie (grafiek 6).

Voor de staatsbons, die in directe con-currentie staan met de kasbons, waser door de zeer lage rendementeneveneens minder belangstelling danhet jaar voordien. Met de uitgiftenvan de staatsbons werd er in het jaareindigend in juni 2003 985 miljoeneuro opgehaald. Het jaar voordien wasdat nog 1.379 miljoen euro. Noch-tans wordt er voor de staatsbons tra-ditioneel een licht hogere rente danvoor kasbons aangeboden.

De beleggingen in instellingen voorcollectieve belegging (ICB’s) haddenopnieuw te lijden onder het slechtebeursklimaat. Tegen het einde van deperiode kwam hierin geleidelijkverandering.

Tabel 4: Evolutie van de cliëntendeposito’s bij de banken, de in België verspreide ICB’sen de tak 21- en 23-producten (*) (in miljarden euro)

Deposito’s van ingezetenen In België verspreide ICB’s Tak 21- Tak 23-bij de banken producten (*) producten (**)

Uitstaand Aangroei over Netto- Netto- Incasso Incassobedrag een jaar actiefwaarde inbreng

1994 240,6 5,2 45,4 1,0 n.b. n.b.1995 243,3 2,7 48,3 - 0,5 n.b. n.b.1996 254,6 11,3 55,9 1,8 2,2 0,11997 258,3 3,7 20,2 6,8 3,2 0,61998 265,9 7,6 98,0 14,9 4,0 1,61999 278,6 12,8 124,1 16,8 3,3 4,02000 275,3 - 3,4 138,2 11,7 3,4 6,72001 285,0 9,8 143,7 15,0 4,6 5,62002 294,4 9,4 127,6 3,5 7,4 3,8

6.2003 300,4 7,7 129,4 n.b. n.b. n.b.

Bron: BVB-berekeningen op gegevens NBB, BVICB en BVVO.

(*) Levensverzekeringen met gewaarborgd minimum rendement (enkel individuele).(**) Levensverzekeringen gekoppeld aan beleggingsfondsen (enkel individuele).

Grafiek 6: Evolutie van de depositocategorieën van ingezetenen (in miljarden euro)

35


BUITEN-BALANSACTIVITEITEN:INDEKKINGSVERRICHTINGEN VERDER IN OPMARS

De buiten-balansactiviteiten kenneneen veel sterkere groei dan de balans-verrichtingen. Ofschoon het nietevident is deze gegevens met elkaarte vergelijken, bedroeg het totaal vandie verrichtingen midden 2003 bijna26 keer de omvang van het balans-totaal van de banksector. Tien jaargeleden bedroegen die verrichtingennog maar negen keer de omvang vanhet balanstotaal.

Naar grootte vormen de openbewaargevingen de belangrijkstecategorie buiten-balanstransacties.Hun groeitempo liep de jongste tweejaar beduidend terug en bedroeg inhet jaar eindigend in juni 2003 nogslechts 4%. De ongunstige ontwikke-lingen op de financiële markten ende lagere aandelenkoersen speeldeneen rol in die groeivertraging.

Het onzeker economisch klimaat, devrees voor nieuwe boekhoudkundigeonregelmatigheden en de scherpecorrectie die zich op de aandelen-markten heeft voorgedaan, hebben demarktvolatiliteit fors verhoogd. Omzich tegen de daaraan verbondenrisico’s te beschermen maken demarktpartijen steeds meer gebruikvan afgeleide producten. De jongstejaren kennen de kredietderivatenwereldwijd een zeer sterke expansie.Het primaire doel ervan is het over-dragen van het kredietrisico. Zekomen in uiteenlopende vorm voor,maar de credit default swaps(1) zijn demeest gebruikte kredietderivaten.

Credit default swaps die tot de handels-portefeuille behoren, worden bij derenteswaps geboekt. De renteswapskenden het jongste jaar opnieuw eensterke groei. De notionele bedragen(2)

ervan expandeerden met 22,1%.Naast de credit default swaps speel-den ook de snel veranderenderenteverwachtingen daarin een rol.De andere types van termijn-verrichtingen namen eveneens bedui-dend toe. De notionele bedragen vande termijnverrichtingen op vreemdevaluta’s en van de overige termijn-verrichtingen, die vooral de verrich-tingen op aandelen en op beurs-indexen bevatten, stegen respectieve-lijk met 22,6% en 31,0% (grafiek 7).

Ook in de buiten-balanstransactieszijn tekenen zichtbaar die erop

wijzen dat het dieptepunt in dekredietverlening achter de rug ligt.De betekende kredietlijnen trokkenhet jongste jaar maar met 2% samen,terwijl dat het jaar voordien nog met11,4% was. Midden 2003 bedroeg dejaargroei van de opgenomenverbinteniskredieten 6,6%. Een jaareerder liepen die kredieten nog met9,7% terug.

De hang naar zekerheid zou vooralin het voordeel hebben gespeeld vande levensverzekeringen met ge-waarborgd rendement (Tak 21-producten). Het incasso van dieproducten bedroeg 7,4 miljard euroin 2002, komend van 4,6 miljardeuro het jaar voordien. In het eerste

(1) Een ‘credit default swap’ is een verrichting die zo is gestructureerd dat wanneer zich een specifieke gebeurtenis voordoet m.b.t. de debiteur van het onderliggende (wanbetaling,verlaging van de rating), de verkoper van de bescherming een contractueel bedongen bedrag moet betalen aan de koper van de bescherming.

(2) De notionele bedragen zijn de bedragen van de onderliggende waarden waarop een bepaald contract betrekking heeft. Die bedragen zijn dus geen maatstaf voor het risico datvoortvloeit uit de termijnverrichtingen.

halfjaar van 2003 zou de belangstel-ling ervoor nog sterk zijn toegeno-men. Dit was evenwel deels ten nadelevan de levensverzekeringen gekop-peld aan beleggingsfondsen (Tak 23-producten), waarvan het incassoterugliep van 5,6 miljard euro in 2001tot 3,8 miljard euro in 2002.

Grafiek 7: Evolutie van de termijnverrichtingen (index juni 1998 = 100)

36


RENDABILITEITSVERBETERING, ONDANKSVERDERE INKRIMPING RENTEMARGE

De winst van de banken naar Belgischrecht lag in het eerste semester van2003 47,7% hoger dan in dezelfdeperiode van 2002. Het rendement opeigen vermogen liep op van 12,1%tot 17,6%(1). Ingevolge de ongunstigeeconomische en financiële omstan-digheden was 2002 voor de bankenop rendabiliteitsvlak een zeer slechtjaar. Hoewel de marktsituatie vooralin het tweede kwartaal van 2003gunstiger werd, was de rendabiliteits-verbetering nagenoeg uitsluitend toete schrijven aan een zeer striktekostenbeheersing en aan het belang-rijk uitzonderlijk resultaat. Op hetvlak van de recurrente inkomstenwerd weinig vooruitgang geboekt.

Ingevolge de vrij vlakke rentecurveen de daling van het renteniveaubrokkelde de rentemarge verderaf en bereikte een nieuw historischdieptepunt, dat voor het eerst onder1% lag.

De diverse inkomsten namen met5,1% toe, nadat ze het jaar voordienmet 18,7% waren samengetrokken.De financiële resultaten uit het wissel-bedrijf en uit trading kenden meerdan een verdubbeling. Daarnaastkonden dankzij de rentedaling meermeerwaarden op vastrentende effec-ten worden geboekt. De andere cate-gorieën van de diverse inkomstentrokken daarentegen samen.

De fusies en herstructureringen diebij verschillende banken werdendoorgevoerd, beginnen hun vruchtenaf te werpen. De bedrijfskosten lagenin het eerste halfjaar van 2003 4,5%lager dan in dezelfde periode van hetjaar voordien. Die vermindering deedzich zowel voor in de personeels-kosten als in de andere bedrijfs-kosten. Doordat de inkomsten nietexpandeerden, liep de cost/incomeratio slechts terug van 69,2% in heteerste halfjaar van 2002 tot 66,0% indezelfde periode van 2003. Ondanks

deze daling blijft het niveau van dekostendruk bij de banken naarBelgisch recht vrij hoog.

De waardecorrecties op de normalebankactiviteit klommen met 79%. Dewaardecorrecties op kredieten stegenmet 114%, voornamelijk ingevolgehet zwakke economisch klimaat datop de debiteursrisico’s weegt. Daar-tegenover stond evenwel een netto-terugname van de waardecorrectiesop beleggingseffecten. Dankzij hetherstel van de aandelenkoersen koneen deel van de vroeger aangelegdewaardecorrecties voor aandelen wor-den teruggenomen.

In het eerste halfjaar van 2003 werdeen uitzonderlijk resultaat van1,3 miljard euro geboekt, tegenover0,4 miljard euro in dezelfde periodevan vorig jaar. Dat resultaat vloeidevoor een belangrijk deel voort uit deverkoop van een financiële dochterdoor een grote bank.

Het resultaat vóór belastingen klommet 36,1%. Het courante resultaatvóór belastingen (m.a.w. zonder hetuitzonderlijk resultaat) steeg evenwelslechts met 3,3%. De belastingen ophet resultaat liepen met 6,2% terug.

De verschillende evolutie van debelastingen en het resultaat vóórbelastingen houdt vooral verband metde belangrijke gerealiseerde meer-waarden op de verkoop van deel-nemingen die fiscaal zijn vrijgesteld.

De banken naar buitenlands rechtboekten in het eerste semester van2003 9,2 miljoen euro winst. Het jaarvoordien leden ze nog een verlies van15,7 miljoen euro. Ook bij de ban-ken naar buitenlands recht werd deverdere versmalling van de rente-marge gecompenseerd door een stij-ging van de diverse inkomsten. Debedrijfskosten liepen licht terug.De waardecorrecties m.b.t. de nor-male bankactiviteit namen toe, maarin beduidend mindere mate dan bijde banken naar Belgisch recht.

De banken naar buitenlands rechtboekten een positief uitzonderlijkresultaat, terwijl in het eerstehalfjaar van 2002 een uitzonderlijkverlies werd geleden.

Tabel 5: Rendabiliteitsverhoudingen (in %)

1993 2002 1e sem. 1e sem.2002 2003

Banken naar Belgisch recht

Rentemarge (*) 1,53 1,03 1,03 0,99Cash flow/ingezette werkmiddelen 0,53 0,38 0,46 0,53Cost/income ratio 71,6 72,6 69,2 66,0Winstmarge (ROA) 0,28 0,32 0,50 0,75Rendabiliteit van het eigen vermogen (ROE) 8,70 7,69 12,1 17,6

Banken naar buitenlands recht

Rentemarge 0,28 0,79 0,78 0,70Cash flow/ingezette werkmiddelen 0,21 0,14 0,11 0,24Cost/income ratio 64,6 86,2 87,6 83,4Winstmarge (ROA) 0,17 -0,12 -0,08 0,04

(*) Renteresultaat in verhouding tot de werkmiddelen van derden.

(1) De cijfers m.b.t. het rendement op eigen vermogen liggen in het eerste semester doorgaans vrij hoog omdat de gereserveerde winst pas aan het einde van het boekjaar bij het eigenvermogen wordt gevoegd.

37

KENCIJFERS VAN DEBELGISCHE BANKSECTOR(*)

Deze gegevens hebben betrekking op de banksector in zijn geheel,d.w.z. alle instellingen die beantwoorden aan de Europese definitievan kredietinstelling.

De Belgische Vereniging van Banken publiceert meer gedetailleerdestatistieken over de banksector in een aantal brochures van de reeksAspecten en Documenten.

Zie onder meer: «De banken in 2001 - individuele gegevens» (nr. 217),«Statistisch vademecum van de banksector - 2002» (nr. 218), en«De resultaten van de banken in 2002» (nr. 219).

De website van de BVB geeft eveneens toegang tot statistischegegevens.

(*) Aanhalingen zijn toegelaten mits de bron wordt vermeld: Jaarverslag van de BVB, 2003.

Kencijfers van de Belgische banksector

38


STRUCTUUR VAN DE BANKSECTOR1993 2000 2001 2002

Aantal bankennaar Belgisch recht (1) 112 72 67 65- uit België - 44 38 36- uit overige EU-landen - 21 22 22- uit niet-EU-landen - 7 7 7naar buitenlands recht 39 47 46 46- uit EU-landen 24 34 35 36- uit niet-EU-landen 15 13 11 10

Totaal aantal in België gevestigde banken 151 119 113 111

Vertegenwoordigingskantoren 42 32 30 25

Banken aangemeld onder het Europeesstelsel van vrije dienstverlening 115 345 388 420

Personeelsleden (2) 76.281 76.364 75.843 74.896

ContactpuntenKantoren (3) 7.890 6.616 6.168 5.550- Kantoren uitgerust met self-banking 1.592 4.982 4.961 4.895

Gevolmachtigde agenten (3) 11.998 7.086 6.005 5.425- Gevolmachtigde agenten werkzaam

in kantoren van de bank 2.131 1.028 878 778

Biljettenverdelers (4) 2.636 6.673 6.782 6.942Betaalterminals (5) 34.010 64.471 72.908 76.110

Investeringen (6) (in miljoenen euro)Roerende investeringen 321,5 385,6 355,9 n.b.- Informatica-uitrusting 261,7 304,6 297,2 n.b.Onroerende investeringen 248,5 399,5 365,6 330,4Totaal 570,2 785,1 721,5 n.b.

Rekeningen (7) (aantal in duizenden)Zichtrekeningen 9.863 12.225 12.532 n.b.Termijnrekeningen 1.949 1.648 1.549 n.b.Gereglementeerde spaarrekeningen 18.581 17.670 17.794 n.b.Totaal 30.392 31.543 31.875 n.b.

BetalingsverkeerUitgewisselde cheques (8) (in miljoenen) 78,8 32,7 25,9 12,0Kredietkaarten (in duizenden) 1.997 2.746 2.809 2.805Bancontact/Mister Cash (in duizenden) 6.071 8.371 9.423 9.914

Bron: BVB.

(1) De banken naar Belgisch recht zijn verder onderverdeeld volgens nationaliteit van de meerderheid of sterkste participatie binnen het aandeelhoudersschap.(2) Raming voor alle banken (BVB-enquête bij de leden, aangevuld met gegevens uit de gepubliceerde rekeningen).(3) De cijfers m.b.t. kantoren en gevolmachtigde agenten zijn afkomstig uit een BVB-enquête bij de leden.(4) ATM’s van Bancontact/Mister Cash, alsook privatieve automaten met geldafhaling bij de banken. Vanaf 1995 ook Postomat inbegrepen.(5) Banksys.(6) De cijfers over de investeringen zijn afkomstig uit een BVB-enquête bij de leden.(7) Ramingen (op territoriale basis). Herziening van de vroeger gepubliceerde cijfers 2000 op basis van een vollediger staal.(8) UCV-cijfers m.b.t. het interbancaire verkeer, genormaliseerde cheques.

39


DE BANKBEDRIJVIGHEIDEinde periode 1993 2000 2001 2002 6.2003

VOORNAAMSTE BALANSRUBRIEKEN

Balanstotaal 562,9 778,4 846,3 830,5 840,8

Kredieten:Cliëntenkredieten (1) 193,0 301,2 302,7 311,7 310,0

- op België 162,9 216,2 220,1 218,8 222,9- op het buitenland 30,1 85,1 82,6 92,9 87,0

Kredieten a/d Belgische overheid (2) 108,3 95,1 86,1 78,7 70,0Interbankvorderingen 183,0 178,1 201,0 197,2 205,0

Effectenportefeuille 52,3 151,2 184,0 176,4 188,0

Deposito’s:Cliëntendeposito’s 283,8 375,1 397,9 395,1 408,6

- zichtdeposito’s 33,7 74,8 79,2 80,5 92,7- termijndeposito’s 95,8 108,2 129,3 115,7 112,0- gereglementeerde spaardeposito’s 48,5 94,1 100,4 113,6 126,4- depositocertificaten 3,3 28,3 23,1 23,9 19,8- kasbons en obligaties 96,3 64,2 59,7 55,2 50,9- overige 6,2 5,5 6,2 6,3 6,8

Interbankschulden 223,7 261,5 269,1 246,9 253,5

Aansprakelijk vermogen (3) 22,3 55,1 59,1 58,2 58,6- eigen vermogen (3) 15,4 32,1 33,2 34,3 35,2- achtergestelde schulden 6,9 23,0 25,8 23,9 23,4

VOORNAAMSTE POSTEN BUITEN BALANSTELLINGToevertrouwde waarden en vorderingen 2.741,1 9.933,7 11.546,2 11.914,8 12.436,7

waarvan: open bewaargevingen 1.458,9 4.992,3 5.792,0 5.961,0 6.217,8Termijnverrichtingen 902,2 2.411,9 2.849,0 3.831,5 4.048,4Waarborgen 416,6 1.242,6 1.406,6 1.497,3 1.531,0Betekende kredietlijnen 172,6 304,4 284,3 261,9 252,7Contantverrichtingen in uitvoering 73,3 65,6 63,9 82,0 127,1Opgenomen verbinteniskredieten 29,5 82,4 83,5 79,5 89,5Overige rechten en verplichtingen 21,4 46,8 66,2 87,6 67,9Vooraf gedekte opbrengsten en kosten 4,3 3,1 3,9 3,2 2,9

Bron: BVB-berekeningen op gegevens NBB.

(1) Inclusief de vorderingen op de Belgische overheid in de vorm van directe kredietverlening.(2) Krediet aan de Belgische overheid in de vorm van obligaties en schatkistcertificaten, alsook het bij de centrale bank herfinancierbaar overheidspapier.(3) Fonds voor algemene bankrisico’s inbegrepen.

(in miljarden euro)

40


RESULTATEN VAN DE BANKEN (1)

1993 2000 2001 2002

Opbouw van de inkomsten (in miljoenen euro)Renteresultaat 6.886,4 8.149,5 8.168,1 8.341,4Diverse inkomsten 4.024,6 8.884,0 8.540,8 7.211,4Totaal (bankproduct) 10.911,0 17.033,5 16.708,9 15.552,7

Aanwending bankproduct enuitzonderlijk resultaat (2) (in miljoenen euro)

Bedrijfskosten 7.742,5 11.926,2 11.843,3 11.378,5Waardecorrecties m.b.t.de normale bankactiviteit (3) 1.351,0 1.015,5 1.210,6 982,5Belastingen op het resultaat 587,6 1.276,9 877,7 1.028,7Resultaat van het boekjaar 1.433,2 4.352,8 3.884,9 2.573,9

Rendabiliteits- en solvabiliteitsratio’sRentemarge (4) 1,29% 1,05% 1,04% 1,02%Winstmarge (5) 0,26% 0,54% 0,47% 0,30%Rendabiliteit eigen vermogen (6) 8,70% 12,94% 11,70% 7,69%Solvabiliteitscoëfficiënt (7) 11,00% 11,90% 12,90% 13,10%

Bron: BVB.

(1) De analyse van de resultaten van de banken is voortaan gebaseerd op de globalisaties van de gedetailleerde boekhoudstaten en heeft betrekking op de kalenderjaren.(2) Uitzonderlijk resultaat: 203 mio. in 1993; 1.538 mio. in 2000; 1.108 mio. in 2001 en 411 mio in 2002.(3) Waardeverminderingen op kredieten, op beleggingspapier en -effecten, voorzieningen voor andere risico’s en kosten en toevoeging aan de voorzorgfondsen voor risico’s.(4) Renteresultaat in verhouding tot de werkmiddelen van derden.(5) Resultaat van het boekjaar in verhouding tot de ingezette werkmiddelen.(6) Alleen banken naar Belgisch recht.(7) Gewogen risicocoëfficiënt; alleen banken naar Belgisch recht, op geconsolideerde basis (bron: CBF).

41

BELGISCHE VERENIGINGVAN BANKEN

BUREAU (1)

L. Vandewalle,Voorzitter, Voorzittervan het Directiecomité vande Bank ING Belgium.

M. Lambrechts,Ondervoorzitter, GedelegeerdBestuurder van de MercatorBank.

A. Miller(3),Ondervoorzitter, Voorzittervan het Directiecomitévan Dexia Bank België.

H. Servais(2),Ondervoorzitter,Ondervoorzitter van de Raadvan Bestuur van de Bank Dewaay.

G. Ravoet,Lid, Gedelegeerd Bestuurder vande Belgische Vereniging vanBanken.

RAAD VAN BESTUUR (1)

C. Henriksen,Voorzitter van de afdelingnetwerkbanken, voorzittervan het Directiecomitévan de Bank J. Van Breda & C°.

Chr. M. Jacobs,Voorzitter van de afdelingbuitenlandse banken,Chairman, Managing Director,JP Morgan Chase Bank.

J.-F. Martin(3),vertegenwoordigervan Dexia Bank België,Bestuurder en lid vanhet Directiecomitévan Dexia Bank België.

A. Miller(2),Voorzitter vanhet Directiecomitévan Dexia Bank België.

A. Bergen,Voorzitter vanhet Directiecomité vande KBC Bank.

M. Clerckx,Secretaris-generaalvan de Fortis Bank.

J. Colaut,vertegenwoordigervan de Bank ING Belgium,Gedelegeerd Bestuurder enlid van het Directiecomitévan de Bank ING Belgium.

P. de Bellefroid,Voorzitter van de afdelingzakenbanken, voorzittervan de Raad van Beheervan Puilaetco gcv.

J. De Schamphelaere,Voorzitter van de afdelingspaarbanken, voorzittervan het Directiecomitévan de VDK Spaarbank.

De organen van de Vereniging

(1) De leden van het BVB-Bureau zijn tevens lid van deRaad van Bestuur.

(2) Tot 3 december 2003.(3) Vanaf 3 december 2003.

42

REGIONALEAFDELINGEN

F. Blomme,Voorzitter van de regionaleafdeling Oost-Vlaanderen,Regiodirecteur Oost-Vlaanderen, Fortis Bank

J.L. Claessens,Voorzitter van de regionaleafdeling Brussel, Directeurvoor de Provincie Brabantvan de KBC Bank.

P. Coucke,Voorzitter van de regionaleafdeling West-Vlaanderen,Provinciedirecteur West-Vlaanderen van de KBC Bank.

X. Falla,Voorzitter van de regionaleafdeling Liège-Verviers-Eupen,Directeur de succursale, CBCBanque, Liège

Ph. Gusbin,Voorzitter van de regionaleafdeling Charleroi, Directeurvan de zetel Charleroi van deBank Brussel Lambert.

G. Hombrouckx,Voorzitter van de regionaleafdeling Limburg, ProvinciaalDirecteur Limburg, Dexia Bank.

W. Roelant,Voorzitter van de regionaleafdeling Leuven, Directeur vande zetel Leuven van de BankBrussel Lambert.

P. Steppe,Voorzitter van de regionaleafdeling Antwerpen, Voorzittervan het Directiecomité vanCENTEA.

M. Verwilghen,Voorzitter van de regionaleafdeling Brabant wallon –Namur – Luxembourg,Président du Comité deDirection de la Banque deCrédit Professionnel

De organen van de Vereniging

SECRETARIAAT

G. Ravoet,Gedelegeerd Bestuurder.

W. Abelshausen,Directeur van het SociaalDepartement en van hetDepartement Opleiding.

D. Mareels,Directeur van het FiscaalDepartement.

G. Martin,Directeur van het DepartementStudies, Statistieken& Prudentiële Controle.

F. Sweerts,Directeur van het JuridischDepartement.

J. Van den Nieuwenhof,Directeur van het DepartementOrganisatie en BancaireInformatica.

P. Wouters,Hoofd van het DepartementAdministratie.

J. Zeegers,Secretaris-generaal, Hoofd van hetDepartement Communicatie.

43

LEDEN(1)

3. Spaarbanken

Antwerps Beroepskrediet; BHWBausparkasse; Centea; CentraleKredietverlening (CKV); Eural;Mercator Bank; Record; VDKSpaarbank.

4. Buitenlandse banken(bijkantoren endochtermaatschappijen)

Aachener Bank; Aareal Bank; ABNAMRO Bank N.V. Belgian Branch;Banca Monte Paschi Belgio; BancoBilbao Vizcaya Argentaria; Bank ofAmerica National Trust and SavingsAssociation – Belgium; Bank ofBaroda; The Bank of New York;Bank of Scotland; The Bank ofTokyo-Mitsubishi, Ltd.; BanqueChaabi du Maroc; BanqueCommerciale du Maroc; Banqueprivée Edmond de RothschildEurope – succursale de Belgique;BNP Paribas – Succ. de Belgique;BNP Paribas Securities Services –Succ. de Bruxelles; Byblos BankEurope; Citibank International plc;Commerzbank Aktiengesellschaft;Commerzbank Belgium; CréditCommercial de France (CCF);Crédit Lyonnais – Succ. deBruxelles; Deutsche BankAktiengesellschaft; Deutsche BankN.V.; DHB Bank; Dresdner Bank AG;

Euroclear Bank; Europese Bankvoor Latijns-Amerika (BEAL); FCEBank PLC; Finansbank (Holland)Bijkantoor België; HSBC Bank plc;JP Morgan Chase Bank; JP MorganInternational Bank Ltd.; Lloyds TSBBank PLC; NIB Capital Bank;Rabobank International AntwerpBranch; Robeco Bank Belgium;Santander Central Hispano Benelux;Shizuoka Bank (Europe); SociétéGénérale; State Bank of India; StateStreet Bank Europe; SumitomoMitsui Banking Corporation(SMBC); Triodos Bank; UnitedTaiwan Bank; Volkswagen Bank;Wafabank.

GeassocieerdeGeassocieerdeGeassocieerdeGeassocieerdeGeassocieerdevertegenwoordigings-vertegenwoordigings-vertegenwoordigings-vertegenwoordigings-vertegenwoordigings-kantorenkantorenkantorenkantorenkantoren

Banca Intesa; Banca Nazionale delLavoro; Banca di Roma; Bank Jugra;CIC Banques; ConfederacionEspanola de Cajas de Ahorros;Istituto Centrale delle BanchePopolare Italiane; MCC; SanPaoloIMI; UniCredito Italiano.

De leden van de BVB

Banken rechtstreeks vertegenwoordigdBanken rechtstreeks vertegenwoordigdBanken rechtstreeks vertegenwoordigdBanken rechtstreeks vertegenwoordigdBanken rechtstreeks vertegenwoordigdin de in de in de in de in de RRRRRaad van aad van aad van aad van aad van BBBBBestuurestuurestuurestuurestuur

(1) Op 12 november 2003.(2) Incl. de volgende kassen: Bank van Brabant; Banque de Crédit professionnel; Interfederaal Beroepskrediet; Federale Kas voor het Beroepskrediet; Middenstands Deposito- en

Kredietkantoor; Onderling Beroepskrediet; Oostvlaams Beroepskrediet; West-Vlaamse Bank.

Gespecialiseerde afdelingenGespecialiseerde afdelingenGespecialiseerde afdelingenGespecialiseerde afdelingenGespecialiseerde afdelingen

ING Bank Belgium

KBC Bank

Dexia Bank België

Fortis Bank

1. Netwerkbanken

AGF Belgium Bank; AntwerpseDiamantbank; Axa Bank Belgium;Bank J. Van Breda & C°; Bank vanDe Post; Banque CPH; BelgolaiseBank; Beroepskrediet(2); CBCBanque; Citibank Belgium; DeltaLloyd Bank; Europabank; FortisBank Asia HK; Groep Landbouw-krediet; Keytrade Bank; OMOBBank.

2. Zakenbanken

Bank Corluy, Effectenbankiers;Bank Degroof; Bank Delen; BankDewaay; Bank Nagelmackers 1747;BNP Paribas Private Bank; de BuckBankiers; Dierickx, Leys & CieEffectenbank; F. van LanschotBankiers België; Goffin Bank;Kempen Capital Management;Parfibank; Puilaetco gcv; SG BankDe Maertelaere; Theodoor GilissenBank; TradeGo; UBS Belgium; vande Put & C° Effectenbank.

44

WOORD VOORAF ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 2

FEBELFIN: SAMEN STERKER ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 4

DE BANK IN DE SAMENLEVING ..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 5

DE BANK TEN DIENSTE VAN DE PARTICULIEREN .............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 5Open voor iedereen!Consumentenkrediet: de nieuwe wet van maart 2003Hypothecair krediet: beter informeren, samen met de notarissenDepositoboekjesE-commerce: de weg is vrijgemaakt

DE BANKEN EN DE KMO’S ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 8De kredietkraan was altijd openEen Europese gedragscodeEen permanente dialoogWaarom niet Tante Agaath?Gratis krediet?

HUMAN RESOURCES VAN DE BANKEN ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 9De werkgelegenheid in de banksector: lichte achteruitgangDe arbeidskosten in de financiële sector: een herinvoering van een ‘loonplafond’ voor de sociale bijdragen blijft nodigEen akkoord over de bevoegdheid van het Paritair ComitéOpleiding: constante aanpassing van het aanbodBelgian Bankers Academy: uitbreiding in Azië en Afrika

PRUDENTIEEL TOEZICHT EN BOEKHOUDNORMEN ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 12Het nieuwe Baselakkoord: behoefte aan convergentie tussen prudentiële regels en praktijkenIFRS-boekhoudnormen: gevaar voor meer volatiliteit van de resultatenDe hervorming van het toezicht in België: kostenvermindering dankzij synergie

DE FISCALE OMGEVING WAARIN DE BANKEN WERKEN ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 14Goede wil lijdt onder onmogelijk toe te passen regelsEenmalige bevrijdende aangifte: rechtszekerheid a.u.b. !De richtlijn inzake belasting op het sparen: de tijd dringtModernisering van onze belastingwetgeving

DE BANKEN EN DE FINANCIËLE MARKTEN ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 17Internalisatie van de beursorders: gekoppeld aan voorwaardenZal de richtlijn inzake het prospectus haar doel bereiken ?Bevoorrecht schuldpapier: er is nog werk op die werfFTSE-indexen: onaanvaardbare discriminatie

DE BELGISCHE EN EUROPESE BETALINGSSYSTEMEN ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 18Naar een eengemaakte Europese betaalzoneEen einde maken aan de discriminatie van gehandicaptenUitbetaling van pensioenen via overschrijving op rekeningCashgeld wordt steeds duurder

AANVULLENDE PENSIOENEN: WERK MAKEN VAN DE TOEPASSING VAN DE WETTEN ........................................................................................................................................................................................................................................... 20DE BANKEN EN DE STRIJD TEGEN DE CRIMINALITEIT ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 21Dalend aantal bankovervallen‘Een gemerkt biljet is een gestolen biljet‘Een partnerschap dat vruchten afwerptWitwassen

DE BANKEN EN DE INFORMATIETECHNOLOGIE .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 23Elektronische identiteitskaart: nog geen oplossing voor het vermelden van de hoofdverblijfplaatsE-government: integratie van betaalproceduresConsultatie van het Rijksregister om efficiënter te kunnen werkenVeiligheid van internetbankieren

WAT BRENGT DE REGLEMENTERING AAN KOSTEN MEE VOOR DE BANKEN ? ............................................................................................................................................................................................................................................................................................. 24

DE OMBUDSDIENST VOOR DE FINANCIËLE SECTOR .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 26

DE BEDRIJVIGHEID EN DE RESULTATEN VAN DE BANKEN ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 29De economische en financiële omgeving: conjunctuur overwegend ongunstig, maar eerste tekenen van herstelBalanstotaal stabiliseertVerdere inkrimping interbankenverrichtingenTotale kredietverlening: belangrijkste bestanddelenKredietverlening aan ondernemingen: dieptepunt achter de rugInkrimping portefeuille risicodragende activa ingevolge slecht beursklimaatCliëntendeposito’s: groei blijft zwakBuiten-balansactiviteiten: indekkingsverrichtingen verder in opmarsRendabiliteitsverbetering, ondanks verdere inkrimping rentemarge

KENCIJFERS VAN DE BELGISCHE BANKSECTOR .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 37Structuur van de banksectorDe bankbedrijvigheidResultaten van de banken

BELGISCHE VERENIGING VAN BANKEN ..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 41

RAAD VAN BESTUUR(1)

(1) De voorzitter en de drie ondervoorzitters vormen samen met de gedelegeerd bestuurder het «Bureau» van Febelfin. In de Raad van Bestuur zetelen zes vertegenwoordigersvan de BVB, twee vertegenwoordigers van de BVK en van de BVICB, en telkens één vertegenwoordiger van de BVBL, de BVVB en de BLV.

DEPARTEMENTEN

Administratie& Human Resources

Pierre Wouters (hoofd van hetDepartement)

Communicatie& Secretariaat-generaal

Jacques Zeegers (secretaris-generaal)

Fiscaal DepartementDaniël Mareels (directeur)

Juridisch DepartementFrançoise Sweerts (directeur)

OpleidingWerner Abelshausen (directeur)

Organisatie& Bancaire informatica

Jozef Van den Niewenhof(directeur)

Sociaal DepartementWerner Abelshausen (directeur)

Studies, Statistieken& Prudentiële Controle

Georges Martin (directeur)

UITVOEREND COMITÉ& BUSINESS LINES

Guido Ravoet(gedelegeerd bestuurder van Febelfin), voorzitter

Francis Félix(directeur-generaal van de BVK),Business Line «Kredieten aan particulieren»

Josette Leenders(secretaris-generaal van de BVICB),Business Line «Asset Management & Private Banking»

Georges Martin(directeur van de BVB),Business Line «Financiële markten & Corporate Banking»

Françoise Sweerts(directeur van de BVB),Business Line «Retail Banking»

Jacques Zeegers, secretaris-generaal

BureauBureauBureauBureauBureau

Luc Vandewalle, voorzitter (BVB)

Jean-Pierre de Buck van Overstraeten, ondervoorzitter (BVBL)

Stefan Duchateau, ondervoorzitter (BVICB)

Paul Hermans, ondervoorzitter (BVK)

Guido Ravoet, gedelegeerd bestuurder

Overige ledenOverige ledenOverige ledenOverige ledenOverige leden

Daniel Angerhausen (BVK)

André Bergen (BVB)

Jacques Cornette (BLV)

Peter De Proft (BVICB)

Christian M. Jacobs (BVB)

Mark Lambrechts (BVB)

Axel Miller (BVB)

Arnaud van Doosselaere (BVVB)

Herman Verwilst (BVB)

Belgische Federatievan het Financiewezen

BELGISCHEVERENIGINGVAN BANKENRavensteinstraat 361000 BrusselTel.: 02-507 68 11e-mail: [email protected]

B.T.W. BE536.067.827Bankrekening nummer 210-0046684-79

D / 2003 / 1197 / 13

Verantwoordelijke uitgever:Guido Ravoet, Ravensteinstraat 36 - 1000 Brussel

De BVB is lid van de Belgische Federatievan het Financiewezen

DE BANK IN DE SAMENLEVING - KU Leuven · DE BANK IN DE SAMENLEVING DE BANK TEN DIENSTE VAN DE...

Documents

Transcript of DE BANK IN DE SAMENLEVING - KU Leuven · DE BANK IN DE SAMENLEVING DE BANK TEN DIENSTE VAN DE...