De ‘impact’ van eHealth voor het omgaan met chronische pijn · Propositie 1 Propositie n. 2....

26
De ‘impact’ van eHealth voor het omgaan met chronische pijn Miel Vugts

Transcript of De ‘impact’ van eHealth voor het omgaan met chronische pijn · Propositie 1 Propositie n. 2....

Page 1: De ‘impact’ van eHealth voor het omgaan met chronische pijn · Propositie 1 Propositie n. 2. Benadering van onderzoek (realistische synthese) Context Outcome Mechanism Intervention

De ‘impact’ van eHealth voor het

omgaan met chronische pijn

Miel Vugts

Page 2: De ‘impact’ van eHealth voor het omgaan met chronische pijn · Propositie 1 Propositie n. 2. Benadering van onderzoek (realistische synthese) Context Outcome Mechanism Intervention

Agenda

1. Achtergrond en doelen

2. Methoden (kort)

3. Resultaten

4. Conclusie en implicaties?

Hint: chat!

Met dank aan:

Stichting SWOOG

Diverse bijdragen van:

• Prof dr. Inge Bongers

• Dr. Aglaia Zedlitz

• Judith Edens MSc

• Dr. Rosalie van de Vaart

• Dr. Lars de Vroege

• Lonneke Verschuren MSc

Page 3: De ‘impact’ van eHealth voor het omgaan met chronische pijn · Propositie 1 Propositie n. 2. Benadering van onderzoek (realistische synthese) Context Outcome Mechanism Intervention

1. Hulp bij omgaan met chronische pijn

Chronische pijn:

• > 3 maanden aanhoudende of terugkerende pijn

• Komt veel voor (7% tot 55%)

• Grote individuele en maatschappelijke lasten

• Divers in vorm en aard

• ‘Biopsychosociale’ aanpak: bescheiden effectief en vaak niet

ontvangen 80

12

8

Alle volwassen Europeanen(Breivik, 2006)

Geen chronischepijn

Chronische pijn

Chronische pijnniet 'adequaat'ondersteunt

Page 4: De ‘impact’ van eHealth voor het omgaan met chronische pijn · Propositie 1 Propositie n. 2. Benadering van onderzoek (realistische synthese) Context Outcome Mechanism Intervention

‘Impact’ van zorg en beloften van eHealth (wat of wie missen we?)

Programma ‘impact’ = R*E*-A*I*M (Glasgow, 1999):

• Reach: bereik van individuele gebruikers in aantal en

representativiteit

• Effectiveness: doelmatigheid voor individuele

gebruiker

• Adoption: intentie tot inzet van zorgverleners (aantal

en representativiteit)

• Implementation: inzet zoals bedoeld, lokaal

aangepast en tegen beperkte kosten.

• Maintenance: behouden van het bovenstaande

Motieven voor ‘online’ (Griffith, 2006):

• ‘Toegankelijkheid’ van doelmatige hulpmiddelen

• Gemakkelijk en anti-stigma

• Schaalbaarheid

• Controle over de inhoud

• Lagere kosten

Voor- en nadelen vaak niet goed doordacht

Page 5: De ‘impact’ van eHealth voor het omgaan met chronische pijn · Propositie 1 Propositie n. 2. Benadering van onderzoek (realistische synthese) Context Outcome Mechanism Intervention

Impact evaluatie vanuit een ‘realistisch’ perspectief

Evaluatie aanpak:

1. Klinische experimenten en meta-analyse:

• Werf deelnemers, randomiseer, kies zelfrapportage

instrument, follow-up termijn, etc.…

• SMD = 0.35 (‘klein’ effect = zoals bij f2f), p < .05

Wat impliceert dit?

2. Proces, kosteneffectiviteit, implementatie, etc.:

• Kwalitatieve methoden (bv. inductie gebruikersdata)

• Inbedding in pragmatisch experimenten

• Systematische synthese ook over verklarend

onderzoek en andere aspecten van impact

Wat wil je weten?

1. Of een gezondheidseffect te zien is …

• … [P] bij (chronische lage rugpijn)

• … [I] van eHealth (…)

• … [C] in vergelijking met (wachtlijst of f2f)?

• … [O] voor (verminderen van ervaren hinder)

Wat nog meer?

2. Integraal en verklarend perspectief.

• Ook bereik, adoptie, implementatie en behoud

• Hoe, voor wie, wanneer en waarom?

Page 6: De ‘impact’ van eHealth voor het omgaan met chronische pijn · Propositie 1 Propositie n. 2. Benadering van onderzoek (realistische synthese) Context Outcome Mechanism Intervention

Realistische evaluatiebenadering

‘Secundair’: ‘realist review’

Page 7: De ‘impact’ van eHealth voor het omgaan met chronische pijn · Propositie 1 Propositie n. 2. Benadering van onderzoek (realistische synthese) Context Outcome Mechanism Intervention

Onderzoeksvragen en doelen

Onderzoeksvraag: Hoe, waarom, voor wie en wanneer hebben welke met computers ondersteunde interventies tegen

lasten van chronische pijn impact?

Doelen:

Bepalen reikwijdte van de literatuur: Mate waarin empirische evaluaties ‘geïntegreerde’ inzichten bieden in diverse oplossingen (d.w.z. ook verklarend en in dienstverlening)?

Adoptie

Implementatie

Inhoudelijk ontwikkelen (toetsen en verkennen) van ‘programmatheorie’ over uitkomsten van eHealth voor individuen met chronische pijn

Bereik

Doelmatigheid

‘A priori’ verwachtingen toetsen

Propositie 1 Propositie n

Page 8: De ‘impact’ van eHealth voor het omgaan met chronische pijn · Propositie 1 Propositie n. 2. Benadering van onderzoek (realistische synthese) Context Outcome Mechanism Intervention

2. Benadering van onderzoek (realistische synthese)

Context

Outcome

Mechanism

Intervention

Focussen & theoretiseren

Zoeken, selecteren, extraheren

Analyseren

Page 9: De ‘impact’ van eHealth voor het omgaan met chronische pijn · Propositie 1 Propositie n. 2. Benadering van onderzoek (realistische synthese) Context Outcome Mechanism Intervention

Focussen en theoretiseren

Doelen en initiële programmatheorie specificeren o.b.v. informele bronnen

Gesprekken, o.a.:

- Opdrachtgevers en bestuurders

- Ontwikkelaars

- Wetenschappers, ook met klinische praktijkervaring

Interesse in diverse, nieuwe mogelijkheden

Theoretische kernbronnen, o.a.:

- Non-adoption Abandonment Scale-up Spread & Sustainability (NASSS) model

(Greenhalgh, 2017)

Samen doorontwikkelen van ‘waardeproposities’ (what’s in it for me?)

Focussen & theoretiseren

Zoeken, selecteren, extraheren

Analyseren

Page 10: De ‘impact’ van eHealth voor het omgaan met chronische pijn · Propositie 1 Propositie n. 2. Benadering van onderzoek (realistische synthese) Context Outcome Mechanism Intervention

3. Reikwijdte

Bepalen reikwijdte van de literatuur: diverse technologieën en aspecten van RE-AIM, ook verklarend?

Adoptie

Implementatie

Bereik Doelmatigheid

Focussen & theoretiseren

Zoeken, selecteren, extraheren

Analyseren

Page 11: De ‘impact’ van eHealth voor het omgaan met chronische pijn · Propositie 1 Propositie n. 2. Benadering van onderzoek (realistische synthese) Context Outcome Mechanism Intervention

Reikwijdte (300/869 mogelijk relevante titels)

116

178

13 20 10 10

20406080

100120140160180200

RE-AIM dimensies

0

20

40

60

80

100

120

Ontwerp van onderzoek

Page 12: De ‘impact’ van eHealth voor het omgaan met chronische pijn · Propositie 1 Propositie n. 2. Benadering van onderzoek (realistische synthese) Context Outcome Mechanism Intervention

Reikwijdte

Exclusie reden

Page 13: De ‘impact’ van eHealth voor het omgaan met chronische pijn · Propositie 1 Propositie n. 2. Benadering van onderzoek (realistische synthese) Context Outcome Mechanism Intervention

Inhoudelijke kernbevindingen

Adoptie

Implementatie

Inhoudelijk ontwikkelen van ‘programmatheorie’ over uitkomsten van eHealth voor individuen met chronische pijn

Bereik

Doelmatigheid

‘A priori’ verwachtingen toetsen

Propositie 1 Propositie n

Focussen & theoretiseren

Zoeken, selecteren, extraheren

Analyseren

Page 14: De ‘impact’ van eHealth voor het omgaan met chronische pijn · Propositie 1 Propositie n. 2. Benadering van onderzoek (realistische synthese) Context Outcome Mechanism Intervention

Inzoomen op ‘relevante trials’ en ‘programma documentatie sets’

Relevante trials bevatten:

- Behoorlijke steekproef, rationale en procesuitkomst, data over therapietrouw en deelnemers

- Of: lange termijn uitkomsten of een pragmatisch opzet

2 Relevante sets over een programma:

- > 1 RE-AIM dimensie

- Trial & ‘verklaringsgerichte’ methoden

- Niet alleen websites (-6!)

Identificeren zonder consistente namen of categorieën:

- Naam, ‘PainCOACH’, ‘e-exercise’, etc.

- Categorie label, IACT, ICBT, PCST, etc.

Page 15: De ‘impact’ van eHealth voor het omgaan met chronische pijn · Propositie 1 Propositie n. 2. Benadering van onderzoek (realistische synthese) Context Outcome Mechanism Intervention

Inhoudelijke kernbevindingen

Adoptie

Implementatie

Inhoudelijk ontwikkelen van ‘programmatheorie’ over uitkomsten van eHealth voor individuen met chronische pijn

Bereik

Doelmatigheid

‘A priori’ verwachtingen toetsen

Propositie 1 Propositie n

Focussen & theoretiseren

Zoeken, selecteren, extraheren

Analyseren

Page 16: De ‘impact’ van eHealth voor het omgaan met chronische pijn · Propositie 1 Propositie n. 2. Benadering van onderzoek (realistische synthese) Context Outcome Mechanism Intervention

‘Behoud’ en doelmatigheid

Propositie: Effecten van eHealth programma’s op individuele ervaren hinder van pijn blijven behouden

smd = 0.3 – 0.004 x aantal weken na programma

Page 17: De ‘impact’ van eHealth voor het omgaan met chronische pijn · Propositie 1 Propositie n. 2. Benadering van onderzoek (realistische synthese) Context Outcome Mechanism Intervention

Hoe en waarom doelmatig

Propositie: onderliggende redenen voor doelmatigheid van programma’s kunnen zijn:- Beïnvloeding van emotionele, gedragsmatige of cognitieve aspecten die samenhangen met pijnpercepties- Herhaaldelijke analgesie - Placebo effecten

Realistische synthese set 24 weken mobiele nazorg na multidisciplinaire revalidatie bij fibromyalgie patiënten):- M: gerichtheid op het volhouden van

waardevolle activiteiten die opgebouwd zijn.

- O: minder terugval in functionele belemmering, 5 maanden na revalidatie nog merkbaar (nauwelijks na 11)

Meta-analyse voor pijnacceptatie:

Page 18: De ‘impact’ van eHealth voor het omgaan met chronische pijn · Propositie 1 Propositie n. 2. Benadering van onderzoek (realistische synthese) Context Outcome Mechanism Intervention

Context van bereik en doelmatigheid

Propositie: Voorwaarden (‘C’ en ‘I’) voor bereik*doelmatigheid van programma’s:- Stimulansen voor therapietrouw - Passend bij gezondheidsstaat, gewoonten en voorkeuren in dagelijks leven en zorg- en technologiegebruik- Nieuwe prikkels voor verandering in het dagelijkse leven- Professionele begeleiding - Geen hinderlijke technische problemen

Verklaring bereik (gebruik zoals bedoeld) volgens set 2:- Mobiel dagboek met therapeutische feedback (inloggen en met ‘indringende’ meldingen) werden vrijblijvend

geïntroduceerd aan deelnemers met fibromyalgie tijdens een veeleisend revalidatieprogramma;

- 53% van de revaliderende patiënten deed mee met de studie. De meesten vulden +/- 70% van de dagboeken in. Dit ervaarde men meestal als een duwtje in de rug voor het toepassen van revalidatielessen (nut). Ook ervaarde men regelmatig ‘slechte dagen’ waarop feedback ‘onrealistisch’ was (moeite).

Page 19: De ‘impact’ van eHealth voor het omgaan met chronische pijn · Propositie 1 Propositie n. 2. Benadering van onderzoek (realistische synthese) Context Outcome Mechanism Intervention

Context voor bereik en doelmatigheid: belang van therapietrouw

Page 20: De ‘impact’ van eHealth voor het omgaan met chronische pijn · Propositie 1 Propositie n. 2. Benadering van onderzoek (realistische synthese) Context Outcome Mechanism Intervention

Adoptie en implementatie?

Adoptie?

Implementatie?

Inhoudelijk ontwikkelen van ‘programmatheorie’ over uitkomsten van eHealth voor individuen met chronische pijn

Bereik

Doelmatigheid

‘A priori’ verwachtingen toetsen

Propositie 1 Propositie n

Focussen & theoretiseren

Zoeken, selecteren, extraheren

Analyseren

Page 21: De ‘impact’ van eHealth voor het omgaan met chronische pijn · Propositie 1 Propositie n. 2. Benadering van onderzoek (realistische synthese) Context Outcome Mechanism Intervention

Adoptie

Propositie adoptie: O: Bereidwilligheid tot inzet eHealth onder representatieve zorgverleners;

M: ontstaat door ‘gedragsplanning’:- Percepties van gemak en nut (en ‘waarde’) voor patiënten en zichzelf- Volgen van subjectieve normen (b.v. zorgorganisaties, beroepsgroepen)

C: Dit wordt uitgelokt door:- Verspreiding van informatie kennis over digitale oplossingen- Kwaliteit van programma’s, bv eenvoud, verenigbaarheid met werkwijzen, voordelen kunnen zien en ervaren- Adoptiestijl bij innovaties- Organisaties (‘cultuur/klimaat’, leiderschap, prikkels/beloning, lokale aanpassingsmogelijkheden)- Noodzaak: maatregelen tegen COVID-19?

Set 2: Zorgverleners ervaren moeite om in mobiele feedback empathie te uiten zonder vermijdend gedrag aan te moedigen (M). Dit doet iets af aan de vooral positieve attitudes (O).

Page 22: De ‘impact’ van eHealth voor het omgaan met chronische pijn · Propositie 1 Propositie n. 2. Benadering van onderzoek (realistische synthese) Context Outcome Mechanism Intervention

Implementatie

Propositie implementatie: O: Zorgverleners en instellingen initiëren en onderhouden inzet van eHealth op lokaal passende wijze en tegen beperkte kosten;

M: via samenwerking tussen belanghebbenden (patiënt, etc.) en reagerend op (onvoorziene) barrières totdat nieuwe routines ontstaan (‘sensemaking’ en ‘normalisatie’)

C: ‘Complicerende facetten’ worden geadresseerd en gereduceerd of beheerst (o.a. met implementatie strategieën) op basis van ‘veerkracht’ in betrokken sociale systemen.

- Gezondheidsconditie van patiënten- Technologie- Waardepropositie- Zorgverleners, organisaties, systemen

Page 23: De ‘impact’ van eHealth voor het omgaan met chronische pijn · Propositie 1 Propositie n. 2. Benadering van onderzoek (realistische synthese) Context Outcome Mechanism Intervention

4. Conclusies

Reikwijdte:

*Diverse aspecten van impact zijn op diverse wijzen onderzocht.

*Relatief veel klinische doelmatigheidsevaluaties en weinig onderzoek naar implementatie in routine settings.

*Onderzoek naar virtual reality en mobiele apps groeit, maar zegt nog weinig over impact.

Adoptie

Implementatie

*Langetermijneffecten (op hinder van pijn na 6-12 maanden) van eHealth programma’s

(t.o.v. geen interventie) variëren, zullen zelden negatief of ‘klinisch relevant’ zijn en

nemen niet per se af in de tijd.

*Programma’s kunnen ervaren functionele hinder o.a. verminderen door stimulering

van pijnacceptatie.

*Verschillen in eigenschappen en contexten van programma’s, bijvoorbeeld stimulansen

voor therapietrouw, zijn belangrijk.

Bereik Doelmatigheid

Page 24: De ‘impact’ van eHealth voor het omgaan met chronische pijn · Propositie 1 Propositie n. 2. Benadering van onderzoek (realistische synthese) Context Outcome Mechanism Intervention

Implicaties

Wetenschappelijke literatuur biedt aan zorgverleners, ontwikkelaars en besluitvormers een nog geen volledig beeld over de inlossing van beloften van impact van diverse eHealth oplossingen gericht op het omgaan met chronische pijn.

Wat hebben jullie hieraan?

Bestaan van andere (niet wetenschappelijke) bronnen over diverse oplossingen met impact?

Page 25: De ‘impact’ van eHealth voor het omgaan met chronische pijn · Propositie 1 Propositie n. 2. Benadering van onderzoek (realistische synthese) Context Outcome Mechanism Intervention

Extra: zoeken, selecteren & extraheren

Zoekwoorden:

Over ‘pijn’

& ‘computer’

& ‘interventie’

DatabasesEmbase (k = 1774)Medline (k = 1371)

Web of Science (k = 1463)Central (k = 637)

PsycINFO (k = 384)CINAHL (k = 603)

Extra hitsGoogle Scholar (k = 200)

Snowballing (k = 56)

Ontdubbelen(k = 3056)

Exclusie per titel of samenvatting

(k = 2139)

Voltekst: relevantie(k = 869)

Voltekst exclusie (k = 569)

Reikwijdte (k = 300)

Experimenten set Bronnen (k = 88)Studies (k = 62)

Programma documentatie sets

Set 1 (k = 11)Set 2 (k = 8)

Afwijkend (k = 7)

Page 26: De ‘impact’ van eHealth voor het omgaan met chronische pijn · Propositie 1 Propositie n. 2. Benadering van onderzoek (realistische synthese) Context Outcome Mechanism Intervention

Relevant voor meta-analyse:- Minimale steekproefgrootte- Rationale + procesuitkomst- Therapietrouw- Voldoende beschrijving deelnemers

Of:

- Lange termijn uitkomsten- Pragmatisch opgezet

Extra: Zoeken, selecteren, extraheren

DatabasesEmbase (k = 1774)Medline (k = 1371)

Web of Science (k = 1463)Central (k = 637)

PsycINFO (k = 384)CINAHL (k = 603)

Extra hitsGoogle Scholar (k = 200)

Snowballing (k = 56)

Ontdubbelen(k = 3056)

Exclusie per titel of samenvatting

(k = 2139)

Voltekst: relevantie(k = 869)

Voltekst exclusie (k = 569)

Reikwijdte (k = 300)

Experimenten set Bronnen (k = 88)Studies (k = 62)

Programma documentatie sets

Set 1 (k = 11)Set 2 (k = 8)

Afwijkend (k = 7)

‘Pooling’ kan niet voor:- Pt met fantoompijn,

diabetische neuropathie & kanker

- ‘Exergames’ & VR

Criteria voor integraal onderzoek naar programma’s:- > 1 RE-AIM dimensie- Trial & ‘verklaringsgerichte’

methoden- Niet alleen online

psychotherapie