| Date 14-10-2011 1

De invloed van affectieve betrokkenheid op moeilijk verstaanbaar gedrag

Marga Martens

Promovenda Rijksuniversiteit Groningen

Consulent doofblindheid Koninklijke Kentalis

Begeleiderscongres ‘leren van de buren’, 13 en 14 oktober 2011

| Date 14-10-2011

Onderwerpen presentatie

› Moeilijk verstaanbaar gedrag bij doofblinden

› Belang van affectieve betrokkenheid

› Kernelementen voor het delen van emoties

2

| Date 14-10-2011

Personen met doofblindheid

› Marges binnen horen en zien

› Spectrum doofblindheid

› Verschillen en overeenkomsten

› Kleine doelgroep

3

| Date 14-10-2011

Ontwikkelingseffecten

4

› Tijdstip van ontstaan

› Beïnvloedt alle levensdomeinen

› Weinig/geen compensatiemogelijkheden

| Date 14-10-2011

Zonder aanpassingen, hulpmiddelen en/of

ondersteuning van anderen is participatie aan

het dagelijkse en maatschappelijke leven niet

vanzelfsprekend! (platform doofblindheid, 1999; Danermark & Möller, 2008)

5

| Date 14-10-2011

Moeilijk verstaanbaar gedrag komt vaak voor

bij personen met aangeboren doofblindheid (Janssen, Riksen-Walraven & Van Dijk, 2003; Sisson, Van Hasselt & Hersen 1993, Van Dijk & De Kort, 2005)

Uitingen van negatieve emoties

› Naar buiten gericht

› Naar binnen gericht

6

| Date 14-10-2011

Moeite met contact

Risico op onveilige gehechtheidsrelaties

› Asymmetrie in de relatie

› Vroege uithuisplaatsing

› Veel wisselende begeleiders

7

| Date 14-10-2011

Dunne basisveiligheid

› Anticiperen op wat komen gaat

› Onvolledige informatie

› Natuurlijke leersituaties

› Strategieën tot coping

8

| Date 14-10-2011

Tekorten in communicatie

› Niveau vaak pre-symbolisch

› Uitingen veelal idiosyncratisch

› Tactiel communiceren noodzaak

› Beperkte vaardigheden begeleider

9

| Date 14-10-2011

Emotieregulatie

Het vermogen om emoties te contoleren

en moduleren

› Voorbeeldgedrag

› Inzicht in eigen emoties

› Delen van emoties

› Emotionele ontwikkeling

10

| Date 14-10-2011

Theoretische onderbouwing

› Hechting (Bowlby, 1969/1985)

› Affectieve afstemming (Stern, 1985)

› Affectieve communicatie (Trevarthen, 1993; Reddy, 2008)

› Positieve affectie (Schore, 1994; Siegel, 1999, Frederikson, 2001)

11

| Date 14-10-2011

Effectstudies: mogelijkheden

› Contact: bevorderen harmonieuze interacties (Janssen, 2003)

› ITGG: Integratieve Therapie voor Gehechtheid en Gedrag

(Sterkenburg, 2008)

12

| Date 14-10-2011

Affectieve betrokkenheid

Vertrouwen als sleutelwoord

13

| Date 14-10-2011

Affectieve betrokkenheid

Definitie:

Het gezamenlijk delen van positieve en

negatieve emoties op een wijze die voor

beide partners merkbaar is (Janssen, 2003)

14

| Date 14-10-2011

Filmpje baseline

| Date 14-10-2011

Delen van emoties

› Wederzijdse aandacht voor persoon en onderwerp binnen de interactie

› Imitatie, spiegelen van gedrag

› Tempo verlagen

› Tactiele modaliteit: ritme, duur, intensiteit

› Variatie binnen voorspelbaarheid

16

| Date 14-10-2011

Filmpje interventie

17

| Date 14-10-2011

Effect interventie

Analyses data:

› Op beide settingen toename positieve emoties

en affectieve betrokkenheid

› Op dagbesteding afname negatieve emoties

| Date 14-10-2011

Evaluatie begeleiders

› Interventie is effectief

› Moeilijk verstaanbaar gedrag beter te verklaren en makkelijker te begeleiden

› Minder onzekerheid, meer vertrouwen

› Contact is plezieriger en meer ontspannen

| Date 14-10-2011

Zijn er nog vragen?

20

| Date 14-10-2011

Referenties

21

•Bowlby, J. (1969/1985). Attachment and loss: Vol 1. Attachment. London: Hogarth Press. •Danermark, B.D. & Möller, K., 2008. Deafblindness, ontological security, and social recognition. International Journal of Audiology 47(suppl. 2), 119-123. •Frederikson, B.L. (2001). The Role of Positive Emotions in Positive Psychology. American Psychologist, 56(3),218-226. •Janssen, H.J.M., Riksen-Walraven, J.M., & Van Dijk, J.P.M.(2003). Contact: Effects of an intervention program to foster harmonious interaction between deaf-blind children and their educators. Journal of Visual Impairments and Blindness, 97(4), 215-229. •Janssen, H.J.M. (2003). Fostering Harmonious Interactions Between Deafblind Children and their Educators. Oisterwijk: Van den Boogaard groep. •Reddy, V. (2008). How infants knows minds. Cambridge: Harvard University Press. •Sisson, L., Van Hasselt, V., & Hersen, M. (1993). Behavioral interventions to reduce maladaptive responding in youth with dual sensory impairment. An analysis of direct and concurrent effects. Behavior Modification, 17(2), 164-188. •Schore, A. (1994). Affect regulation and the origin of the self: The neurobiololgy of emotional development. Hillsdale, NJ: Erlbaum. •Siegel, D. (1999). The developing mind: Toward a neurobiology of interpersonal experience. New York: The Guilford Press. •Sterkenburg, P. (2008). Intervening in Stress, Attachment and Challenging Behaviour. Effects in Children with Multiple Disabilities. Zeist: Bartiméus Reeks. •Stern, D. (1985). The Interpersonal World of the Infant. A view from Psychoanalysis and Developmental Psychology. New York: Basic Books. •Trevarthen, C. (1993). The function of emotions in early infant communication and development. In J. Nadel and L. Camioni (Eds.) New perspectives in communicative development. London and New York: Routledge. •Van Dijk, J.P.M., & De Kort, A. (2005). Reducing challenging behaviors and fostering efficient learning of children with CHARGE syndrome. American Journal of Medical Genetics, 133A(3), 273-277.

| Date 14-10-2011

Bedankt voor uw aandacht

22