za 12 sep 202020.00 Concertzaal

zo 13 sep 202011.00 & 14.00 Concertzaal

© Is

aa

c P

on

see

le

DAAN VANDEWALLE

& GERDA DENDOOVEN

Caress

Uitvoerders en programma

Daan Vandewalle: pianoGerda Dendooven: live illustraties

—

Frederic Rzewski (1938)De Profundis (voor reciterende pianist) (1992)

Erik Satie (1866-1925)Gymnopédie nr.1 (1880) Gnossienne nr.2 (1890)

Claude Debussy (1862-1918)Des pas sur la neige uit Préludes I (1907-1910)

Erik Satie (1866-1925)Gnossienne nr.3 (1890)

Igor Stravinsky (1882-1971)Les cinq doigts (1921)

Robert Schumann (1810-1856)Der Dichter sprichtuit Kinderszenen, opus 15 (1838)

Johann Sebastian Bach (1685-1750)Variatie 25 in guit Goldbergvariaties, BWV988 (1741)

Franz Schubert (1797-1828)Andantino in As uit Six Moments Musicaux, D780, opus 94 (1823-28)

Robert Schumann (1810-1856)Traumereiuit Kinderszenen, opus 15 (1838)

John Cage (1912-1992)Dream (1948)

Johannes Brahms (1833-1897)Wals nr.15uit Sechzehn Walzer, opus 39 (1865)

Deze voorstelling is een feestevent van The Keys. Met dank aan alle Keys-leden die ons helpen om Brugge als internationale cultuurstad op de kaart te zetten. The-keys.be

Met de steun van Piano’s MaeneMet Nederlandse en Engelse boventitelingNederlandse vertaling De Profundis © 1971 Gerrit Komrij I Meulenhoff Boekerij bv, Amsterdam

KLAVIER

12 &

13

SE

P 2

02

0

BIO

GR

AF

IEË

N

Biografieën

Daan Vandewalle (BE) studeerde bij Claude Coppens (Koninklijk Conservatorium Gent) en bij Alvin Curran (Mills College in Oakland). Als solopianist maakte hij zijn debuut op het Ars Musica-festival in 1992. Inmiddels geniet hij internationale faam als uitvoerder van 20e-eeuwse pianoliteratuur, met een sterke aandacht voor de Amerikaanse experimentele traditie. Zijn repertoire omvat werk van componisten als Ives, Ligeti, Lutoslawski, Rzewski, Curran, Ablinger en Wolff. Als improvisator werkt hij samen met musici als Fred Frith, Barry Guy en Sonic Youth. Vandewalle concerteerde in gerenommeerde concertzalen als het Théâtre du Châtelet (Parijs), Auditorio Nacional de Música (Madrid), Lincoln Center (New York), Carnegie Hall (New York) en op het Prague Spring Festival. Hij doceert piano aan het Conservatorium van Gent.

Gerda Dendooven (BE) studeerde vrije grafiek aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten Gent. Ze werkt als illustrator voor diverse uitgeverijen en tijdschriften, en maakt coverontwerpen voor zowel kinderboeken als romans. Ze werd reeds driemaal bekroond met een Boekenpauw. In 1996 werd ze genomineerd voor de Hans Christian Andersenprijs. Daarnaast is ze ook zelf actief als auteur van verhalen en theaterteksten. Haar stijl is geïnspireerd op de Vlaamse expressionisten en heel herkenbaar door sfeer, compositie, kleurharmonie en kleurvervreemding. Ze maakt regelmatig live beelden bij concerten, zoals bij de opvoering van Peer Gynt door Brussels Philharmonic in het Concertgebouw. Samen met Mauro Pawlovski en Fikry El Azzouzi vormt ze Trio El Azzouzi. Met Elvis Peeters bedacht ze Meneer Papier die in 2021 als animatieserie op Ketnet te zien zal zijn.

Pianist en vaste Concertgebouwgast Daan Vandewalle nam in de aanloop van de lockdown in één dag 46 pianostukjes op. Die zetten wij onder de naam Caress 46 dagen lang elke dag online. Muzikale zalf voor de ziel in die moeilijke periode. Herbekijk de video’s op concertgebouw.be/caress.

— 02 —

— 05 —

12 &

13

SE

P 2

02

0

12 &

13

SE

P 2

02

0

Caress‘Handen schudden geen handen meer, strelen geen gezichten meer, maar beroeren wel nog steeds de piano.’ Met deze gevleugelde woorden lanceerde Daan Vandewalle zijn project Caress. Tijdens de lockdown bracht hij 46 dagen lang piano tot in onze huiskamer, van Bach over Chopin en Schubert tot Satie, Stravinsky, Cage en Curran. Aan de basis van zijn project lagen het verbod op fysiek contact met vrienden en dierbaren én op culturele activiteiten. Twee zaken die fundamenteel zijn voor ons welbevinden. Caress was een poging om de hand te reiken aan zoveel mensen die ‘opgesloten’ zaten in hun ‘kot’.

Met deze concertreeks maakt Daan Vandewalle de cirkel rond. Frederic Rzewski’s De Profundis, een werk voor sprekende pianist, gebaseerd op Oscar Wildes gelijknamige gevangenisgeschriften vervolledigt het programma. Wilde werd in 1895 veroordeeld voor sodomie en zat daarvoor een gevangenisstraf uit van twee jaar in compleet isolement en zonder de mogelijkheid essays, novellen of theaterteksten te schrijven. Brieven schrijven mocht wel. In 1987 kwam Wilde vrij. Een deel van zijn gevangenisgeschriften werd in 1905, vijf jaar na zijn dood gepubliceerd. Pas in 1949 zou de brief in zijn geheel worden uitgegeven.

De Profundis, letterlijk ‘uit de diepte’, is gericht aan Wildes geliefde Alfred ‘Bosie’ Douglas. Rzewski koos een beperkt aantal fragmenten uit de brief om het verhaal van Wildes spirituele ontwaken in de gevangenis te vertellen. Concrete verwijzingen naar personen of plaatsen werden weggelaten. Slechts twee plaatsnamen worden vernoemd: Reading Gaol, een van de twee gevangenissen waar Wilde verbleef, en Clapham Junction, een tussenstation bij zijn overplaatsing naar Reading Gaol. Dit transport beschrijft hij als een zeer traumatische ervaring. Er is geen concrete verwijzing meer naar Bosie.

In Rzewski’s compositie verandert Bosie in een naamloze ‘jij’: een man of vrouw zonder gezicht. De luisteraar krijgt de vrijheid om die ‘jij’ zelf een identiteit toe te kennen.

Dat Rzewski uitgerekend deze tekst als basis nam is niet verwonderlijk. Als sociaal geëngageerde componist klaagde hij al vaak sociale wantoestanden en politieke onderdrukking aan. Zijn titels en teksten geven dan ook geregeld blijk van politieke betrokkenheid. Coming together (1971) en Attica (1972), gebaseerd op een brief van een gevangene, zijn een aanklacht tegen het bloederig neerslaan van een gevangenisopstand in de Attica-gevangenis in New York. Ook zijn Songs of Insurrection (2016) getuigen van zijn maatschappelijk engagement, net als zijn misschien wel bekendste werk The People United Will Never Be Defeated (1975) dat gebaseerd is op een Chileens strijdlied.

Rzewski schreef heel wat voor piano. De Profundis is waarschijnlijk zijn meest substantiële bijdrage aan het oeuvre van de sprekende pianist. In het werk moet de muzikant immers meer doen dan louter spreken en piano spelen. Het is een bijzonder

intense en veeleisende compositie: de pianist moet naast vingervlug pianospel ook roepen, fluiten, neuriën, zingen, ademen, blaffen, zuchten en huilen. Daarnaast verwerkt hij ook avant-gardistische elementen in de muziek door te slaan, te kloppen en te krassen op het deksel van de piano. Al die geluiden, versterkt door een microfoon, staan minutieus uitgeschreven op de partituur. Dat is eerder atypisch voor Rzewski, die de muzikant doorgaans veel ruimte laat om te improviseren.

Op sommige momenten ontstaat de indruk dat er geïmproviseerd wordt, maar niets is minder waar. Zelfs de verschillende soorten ademhalingen staan in detail genoteerd. De componist heeft alles tot in de puntjes vastgelegd. Ook qua opbouw heeft de muziek een strakke structuur. Het werk bestaat uit zestien delen: acht gesproken delen worden afgewisseld met acht interludes.

Tussen Wildes tekst en Rzewski’s muziek onstaat een buitengewone synergie. Iedere zin wordt begeleid met aandacht voor de betekenis, het ritme en de cadens van de taal. De componist maakt bovendien verschillende klankschilderingen die de emotionele gelaagdheid van de tekst mee moeten kleuren. Zo is er onder meer een beschrijving van Wildes traumatische ervaring in Clapham Junction die ondersteund wordt met suggesties van een triestige wals terwijl referenties naar schemerlicht en het licht dat probeert binnen te breken in zijn donkere cel gedragen worden door trage, bijna fluisterende en mysterieuze harmonieën.

En ook in de interludes, die fungeren als commentaren op de gesproken delen, lezen we het verhaal in de muziek. Zo is er de zesde interlude (in de partituur aangeduid als a song without words) die volgt op een passage over de aard van het lijden. Daarin laat Rzewski de pianist zuchten in toenemende pijn met een sombere

begeleiding van melancholische akkoorden. In een andere passage, wanneer Wilde weemoedig herinneringen ophaalt aan zijn vriendschap met Bosie, reageert Rzewski met een reeks ongerijmde (dieren)klanken, kreten en slagen op het instrument en het eigen lichaam. De pianist lijkt even bevangen door een vlaag van waanzin.

De Profundis is zoals veel werken van Rzewski voor interpretatie vatbaar. Sommigen lezen er een aanklacht in tegen de vervolging van homofilie. Maar voor Rzewski, die gelooft in de emancipatorische rol van muziek, is dit werk bovenal een politiek werk over gevangenschap en opsluiting. Wildes woorden schuren dan ook bijzonder dicht aan tegen de huidige realiteit waarin we gedwongen worden om terug te plooien op onszelf en de waarde van cultuur als een collectieve (en maatschappelijk belangrijke) gebeurtenis nu meer dan ooit duidelijk wordt. Het werk is hoopvol en meteen ook een oproep om onze dagelijkse realiteit te omarmen, er schoonheid en opportuniteiten in te (her)ontdekken en ongekende vrijheid te spotten in wat we vandaag als onvrijheid ervaren. Barrières zijn immers niet altijd de barrières die ze lijken. Of zoals Wilde zijn straf beschrijft: ‘What a beginning, what a wonderful beginning’.

— Julie Mosar

‘Handen schudden geen handen meer, strelen geen gezichten meer, maar beroeren wel nog steeds de piano.’

— 04 —

• Daan Vandewalle grasduint in het repertoire dat hij speciaal voor de lockdown in het Concertgebouw opnam.

• Het programma wordt aangevuld met Rzewski’s De Profundis, een muzikale toonzetting van Oscar Wildes gevangenisgeschriften.

• De Profundis is een politiek geladen werk over gevangenschap en opsluiting, maar ook over het zoeken naar opportuniteiten binnen de gegeven omstandigheden.

12 &

13

SE

P 2

02

0

Voor het leven in beeld

Tentoonstelling Aline Héauvr 11.09.2020 – zo 15.11.2020

Aline Héau is een Franse fotograaf en seizoenskunstenaar van het Concertgebouw in 2020-2021. Haar foto’s zijn het resultaat van cyanotypie, een oud, traditioneel procédé, dat ze toepast op glas, van oudsher een fotografisch medium. De bescheiden onderwerpen die tegen de plaat worden gedrukt, onthullen vervolgens de schoonheid van hun vorm en laten een afdruk na in Pruisisch blauw. Elke stap van het proces, van het verzamelen van specimens, de fotosensibilisatie van het glas, tot de afdruk waar het licht doorheen gaat, draagt bij tot de creatie van dit subtiele portret van de natuur. Meer op concertgebouw.be/seizoenskunstenaar

De fabelachtige stadvanaf za 11 sep 2020

Wetenschappers trekken aan de alarmbel: de biodiversiteit krimpt aan een steeds sneller tempo. Onze leefomgeving dreigt de komende jaren drastisch te veranderen. Hoe ziet de relatie van de mens tot de natuurlijke omgeving eruit, nu we steeds meer in een stedelijke omgeving wonen? Hoe is de relatie tussen mens en dier in de loop van een eeuw veranderd? Voor De fabelachtige stad trekken geluidskunstenaar Ruben Nachtergaele en schrijver Eva De Groote de stad in om uitzonderlijke verbindingen tussen mens en dier vast te leggen in zes audioportretten. Illustrator Randall Casaer vangt de magie daarvan in een reeks bijzondere beelden.concertgebouw.be/fabels-podcasts

12 &

13

SE

P 2

02

0

— 06 —

Het komende seizoen laten we je niet alleen horen hoe de natuur klinkt of inspireert, maar we laten het ook graag zien in verschillende expo’s en installaties.

Let it beeza 11 sep 2020 – wo 30 jun 2021

Het gaat niet goed met de bijen. Een tekort aan voedsel en het gif dat we gebruiken in de landbouw en in onze tuinen is nefast voor hen. Volgens Albert Einstein hebben we nog vier jaar te leven mocht de bij uitsterven. Zij zorgt immers voor de bestuiving van planten en is zo een onontbeerlijke schakel in de voedselketen. Met het fundraising-project Let it bee steunen we Aculea, de gewestelijke wilde bijen en wespen werkgroep van Natuurpunt. Draag een centje bij in ruil voor zaadzakjes en bloembollen – meteen ook voedsel voor de bijen dus. Een weelderige tuin – zonder pesticiden – helpt de biodiversiteit en zo de bijen, vogels, egels én onszelf. Alle info in de Expobox en op concertgebouw.be

© D

iete

r T

ele

ma

ns

© A

line

Hé

au

© R

an

da

ll C

asa

er

zo 04.10.2020 Ilse Eerens, Jan Michiels & Inge Spinette Mahler. Symfonie nr.3

vr 09.10.2020 Alexander Lonquich Schumann

wo 14.10.2020 Julien Libeer Britten

zo 25.10.2020 Jos van Immerseel Beethovens klavieren #1

zo 25.10.2020 Jos van Immerseel Beethovens klavieren #2

in samenwerking met klavierpartner

KLAVIER IN OKTOBER

© J

ulie

n M

ign

ot

Laat weten wat je van het concert vond op

ConcertgebouwBrugge

@concertgebouwbr

info & tickets +32 70 22 12 12 — In&Uit: ‘t Zand 34, Brugge concertgebouw.be

V.U

. Ka

trie

n V

an

Ee

ck

ho

utt

e, '

t Z

an

d 3

4, B

rug

ge

In de kijker

Jan Michiels & Inge SpinetteMahler. Symfonie nr.3

ZONDAG

11.00 Concertzaal

04 OKT 2020

Mahlers Derde symfonie lijkt de schepping van de wereld in klank te willen vatten: van oerkrachten, flora en fauna tot de liefde. Jan Michiels en Inge Spinette openbaren het mysterie van de natuur in Josef von Wöss’ bijzondere transcriptie van dit monumentale werk voor vierhandig piano.

Beethoven IntegraleQuatuor Ebène

DONDERDAG — ZATERDAG DONDERDAG — ZATERDAG

20.00 Concertzaal

Het energieke Franse Quatuor Ebène neemt de luisteraar mee op een vierstemmig avontuur dat àlle strijkkwartetten van Beethoven overspant. Over toorn en tristesse, respect en revolutie, weemoed en dankbaarheid, virtuositeit en eigenzinzinnigheid …: Beethoven bestrijkt het hele muzikale én diepmenselijke palet.

17-19 & 24-26 SEP 2020