Hogeschool Universiteit Brussel

Schooljaar 2011 – 2012

Vak: Muziek

Docent: Dirk Bogaert

De muziekschilder

]1

Muziek in beeld

Aurélie Gandibleux

2 BaLO A

2

Inhoud1. Inleiding p 3

2. Muziek in beeld p 4

2.1. Fantasia p 4

2.2. The Music Animation Machine p 8

2.3. Enkele andere mogelijkheden p 11

3. Enkele activiteiten p

13

a. Eerste graad p 13

b. Tweede graad p 16

c. Derde graad p 20

d. Enkele andere ideeën p

24

BIBLIOGRAFIE p 26

3

1. Inleiding

Met dit project ‘De muziekschilder’ wil ik verschillende vormen van beeldvorming op muziek bij elkaar brengen. Iedereen kent de Fantasia-films van Disney wel, waar op klassieke muziek kleine tekenfilmpjes werden gemaakt. Van hieruit kreeg ik ook het idee. Ik was op Youtube een beetje aan het neuzen naar pianomuziek, waarna ik op de filmpjes van Musanim (zie verder) stootte. Het deed mij onmiddellijk terugdenken aan mijn kinderjaren waar mijn kennis van klassieke muziek begon bij de 2 Fantasia-films, ondanks dat ze beide op een andere manier muziek in beeld brengen.

Het draait mij in dit werk eigenlijk rond twee dingen: allereerst kinderen van vandaag op een aangename manier kennis laten maken met klassieke muziek en ten tweede natuurlijk het weergeven van muziek door gebruik van beeld. Er worden ideeën aangereikt om met de kinderen van de lagere school aan de slag te gaan. Het gaat hier niet enkel over het juiste beeld vinden met de kinderen, maar ook over het luisteren naar wat ieder zijn of haar verhaal is bij een bepaald muziekstuk. Laat je dus niet beperken door wat ik hier neerschrijf, maar laat je er juist door inspireren.

Eerst volgen er enkele mogelijkheden van in beeld brengen van muziek, daarna volgen enkele mogelijke lesideeën.

4

2. Muziek in beeld

2.1 Fantasia

Ontstaan

Eind jaren 30 begon de populariteit van Walt Disney's Mickey Mouse te dalen. Om het personage weer populairder te maken, maakte hij het filmpje “De Tovenaarsleerling”. Dit filmpje werd gemaakt als een speciale productie, waarin het personage niet zou spreken en de beelden werden begeleid door muziek van Paul Dukas, L'apprenti sorcier (1897).

Terwijl het werk aan “De Tovenaarsleerling” in volle gang was, ontmoette Disney de beroemde dirigent Leopold Stokowski. Hij bood aan als dirigent op te treden voor het filmpje, en stelde een orkest van 100 muzikanten samen om de muziek op te nemen. Met een lengte van negen minuten werd het filmpje 2 minuten langer dan een gemiddeld Mickey Mouse-filmpje.

De productiekosten van het filmpje liepen echter op tot $125,000, een bedrag waarvan Walt Disney wist dat hij het nooit terug zou kunnen verdienen als hij niet met iets groters kwam. Op aandringen van Stokowski besloot hij het concept van “De Tovenaarsleerling” uit te breiden, en meer muziekstukken van animatiebeelden te voorzien. Disney huurde componist en muziekcriticus Deems Taylor in om als verteller de filmpjes aan elkaar te praten. Stokowski kwam met de naam Fantasia en dit werd zijn definitieve titel. De werktitel van deze film was "The Concert Feature".

De opbouw van de film

Gevisualiseerde animatie wordt op maat van klassieke muziek gepresenteerd. Voor ieder onderdeel is er een inleidende tekst. Vervolgens ziet men de animatiefilm met daarbij de bijpassende muziek, gespeeld door het Philadelphia Orchestra onder leiding van Leopold Stokowski.

Elk stuk wordt ingeleid door Deems Taylor, die de kijker wat achtergrondinformatie verschaft over het muziekstuk dat ze gaan horen, en wat

5

voor aanpassingen er eventueel gemaakt zijn aan de muziek. Sommige van de muziekstukken zijn namelijk ingekort voor de film.

Toccata en Fuga in d-moll

Muziek: Johann Sebastian Bach – Toccata en Fuga in d-moll BWV 565

De film opent zonder openingstitel of logo’s. Men ziet een gordijn opengaan, en het orkest begint te spelen.

De Notenkrakerssuite

Muziek: Pjotr Iljitsj Tsjaikovski – De Notenkrakerssuite Op. 71a

Dit filmpje draait om het veranderen van de seizoenen. Het begint met de zomer, en doorloopt dan de overige seizoenen tot de lente.

De Tovenaarsleerling

Muziek: Paul Dukas – De Tovenaarsleerling

Het bekendste stuk van de film, en tevens een van de meest iconische Mickey Mouse-filmpjes. "De Tovenaarsleerling" volgt het verhaal uit Johann Wolfgang von Goethe’s gedicht, met Mickey in de hoofdrol van de tovenaarsleerling.

Le Sacre du Printemps

Muziek: Igor Stravinsky – Le Sacre du Printemps

Dit segment volgt het ontstaan van de aarde, de eerste levensvormen, de bloei van de dinosauriërs en hun uiteindelijke uitsterving.

Intermezzo - Het geluidsspoor

Een tussenstuk van 15 minuten, waarin de muzikanten het theater verlaten en men de titelkaart van de film te zien krijgt.

De Pastorale

Muziek: Ludwig van Beethoven – 6e symfonie in F, Op.68 "Pastorale"

Dit filmpje speelt zich af ten tijde van de Griekse mythologie en laat centauren, de Olympische Goden, saters en andere mythologische wezens zien.

Urendans

Muziek: Amilcare Ponchielli – La Gioconda: Urendans.

Een parodie op ballet waarbij achtereenvolgens groepjes struisvogels, nijlpaarden, olifanten en krokodillen dansen.

Nacht op de Kale Berg /Ave Maria

6

Muziek: Modest Mussorgsky – Nacht op de Kale BergFranz Schubert – Ave Maria

Dit filmpje is een tweeluik. Het eerste luik bestaat uit "De Nacht op de Kale Berg", waarin 's nachts een demon, Chernabog, ontwaakt op een bergtop. Ter ere van Walpurgisnacht roept hij talloze spoken, monsters en levende doden op en houdt een woest feest. Als de ochtend aanbreekt en de kerkklokken beginnen te luiden worden de demonen verjaagd en gaan slapen. Het tweede luik sluit hier meteen op aan en toont een hele hoop gesluierde mensen die in processie met lampionnen door een bos stappen op de melodie van Ave Maria.

Fantasia 2000

Fantasia kreeg in het jaar 1999 een vervolg in de versie van Fantasia 2000. Net als Fantasia bestaat Fantasia 2000 uit een aantal bekende muziekstukken, die door Disney zijn voorzien van tekenfilmbeelden. De meeste muziek is opgenomen door het Chicago Symphony Orchestra, behalve Rhapsody in Blue, welke is opgenomen door het Philharmonia Orchestra.

Symfonie nr. 5

Muziek: Symfonie nr. 5 - Ludwig van Beethoven

Abstracte patronen die lijken op vlinders en vleermuizen verkennen een wereld van licht en duisternis.

Pini di Roma

Muziek: Pini di Roma - Ottorino Respighi

Een familie bultruggen kan vliegen door de aanwezigheid van een supernova. Een jonge bultrug geraakt even verloren, maar vindt uiteindelijk zijn familie terug.

Rhapsody in Blue

Muziek: Rhapsody in Blue - George Gershwin

Het verhaal speelt zich af in het New York City van de jaren 30 en toont het leven van verschillende mensen in de door de Grote Depressie getroffen stad.

Pianoconcert nr. 2, Allegro

Muziek: Pianoconcert nr. 2, Allegro - Dmitri Sjostakovitsj

Gebaseerd op het sprookje Het tinnen soldaatje van Hans Christiaan Andersen.

Carnaval des Animaux, Finale

7

Muziek: Carnaval des Animauw, Finale - Camille Saint-Saëns

Een groep flamingo's probeert tevergeefs een van hun slapstick-leden deel te laten nemen aan hun “saaie” routines.

De Tovenaarsleerling zie Fantasia – de opbouw

Pomp and Circumstance, mars 1,2,3 en 4

Muziek : Pomp and circumstance, mars 1, 2, 3 en 4 - Sir Edward Elgar

Donald Duck als Noach eerste stuurman in een verhaal gebaseerd op de ark van Noach.

Firebird Suite

Muziek: Firebird Suite - Igor Stravinsky

Een verhaal over een lente-elf die per ongeluk de vuurgeest van de vernietiging (de vuurvogel uit de titel van het muzieknummer) wekt.

8

2.2 The music animation machine

The music animation machine is een project waartoe het eerder vermeldde filmpje van Musanim behoort. Het is een project van Stephen Malinowski, een Amerikaanse componist, pianist, uitvinder, leraar en software ingenieur. Hij werkte onder andere recent samen met Björk voor haar album Biophilia waar hij animaties op haar muziek gecreëerd heeft voor tijdens haar optredens en voor de Biophilia app voor iPod.

Zijn bedoeling met ‘The music animation machine’ is muziek duidelijk in beeld brengen voor iedereen. Niet iedereen kan noten lezen of krijgt hier al gemakkelijk een zicht in. Met zijn visualisatie wil hij dit verhelpen.

First Arabesque van Debussy

← noten ↑ via MAM

In de MAM geeft men informatie over hoe de muziek verloopt. Niet door middel van noten, maar door gebruikt te maken van kleuren en vormen. De staven rollen over het scherm terwijl de muziek wordt afgebeeld. Hun positie op het scherm vertelt je de toonhoogte en de timing in relatie tot elkaar. Verschillende kleuren geven verschillende instrumenten of stemmen, thematisch materiaal of tonaliteit weer. Elke noot licht op op het moment dat ze weerklinkt (in deze situatie van Debussy worden er dus twee noten gespeeld, een hoge en een lage), zo kan je de draad ook niet kwijt spelen.

Door het kijken naar een MAM-versie van een lied wordt men zich bewust van de innerlijke structuur van de muziek. Dit voornamelijk voor mensen die gevoelig zijn voor muziek, maar een opleiding klassieke notenleer missen. Door de eenvoud en de ‘doorzichtigheid’ is het een tool dat iedere muziekliefhebber van eender welke leeftijd kan helpen.

Er werden al verschillende MAM-filmpjes gecreëerd. Een greep uit het aanbod:

9

- Bach, Organ Triosonata #1- Bach, Toccata and Fugue in D minor- Beethoven, Fifth Symphony, First movement- Beethoven, Ninth Symphony, Second movement- Beethoven, Seventh Symphony, Second movement- Chopin, Nocturne, opus 32 no. 1- Chopin, Nocturne, opus 9 no. 2- Debussy, Clair de lune- Debussy, First Arabesque- Mozart, Marriage of Figaro (overture)- Mozart, Symphony 40, 1st movement- Scarlatti, Sonata in G major, K 455- Scarlatti, Sonata K 159, C major- Scarlatti, Sonata K 2, G major- Scarlatti, Sonata K 450, G minor

Ook verschillende instrumenten komen aan bod. Zoals bijvoorbeeld violen solo’s (Bach, Siciliano, Lara St. John, violin solo (ver.3)), piano solo’s (Debussy, First Arabesque, piano solo) of hele orkesten (Beethoven, Symphony 6, 1st movement).

Ook de weergave varieert al eens; van bijvoorbeeld lijnen en bollen naar balkjes, tot willekeurige vormen. Enkele voorbeelden:

Debussy, Reflets dans l’eau (James Boyk, solo piano)

Bach, Siciliano, Lara St. John, violin solo (ver. 2)

10

De Wert, Forsennata gridava (5-part madrigal)

Debussy, Clair de lune, piano solo

De webstek van ‘The music animation machine’ :

www.musanim.com

Het youtubekanaal:

http://www.youtube.com/user/musanim

11

2.3 Enkele andere mogelijke vormen om muziek in beeld te brengen

- Mediaplayers zoals Windows Mediaplayer en iTunes hebben allemaal een vorm van muziek in beeld te brengen. Vormen en kleuren bewegen zich op het ritme van het afgespeelde lied. Sterke bassen worden bijvoorbeeld anders weergegeven dan lichte piano melodieën. Men kan deze vergelijken met de MAM, maar hier draait het eerder om het visualiseren in de plaats van het verduidelijken, dat ook een sterke betekenis heeft bij de MAM.

iTunes Windows Mediaplayer – Spotlicht

- Dans is ook een vorm van muziek in beeld brengen. Men gebruikt de ritmes en de melodieën om een verhaal te brengen die de muziek teweeg brengt. Het is een in beeld brengen met het eigen menselijk lichaam. Als men dit in het extreme trekt, krijgt men dans dat ieder aspect van een muziekstuk uitlicht.

Een concreet voorbeeld hiervan vind je in de choreografie ‘Twilight’ van Kate Jablonski. Hierin ‘beelden’ groepjes van dansers telkens een aspect van de muziek uit.

Groen - synthPaars - pianoRoos - strijkers (“strijken”)Blauw - strijkers (“plukken”)Wit - klokkenspelOranje - percussie

12

- Een melodielijn is een lijn die een melodie weergeeft. Een beetje in de lijn van de MAM. Hoge tonen is naar boven gaan, lagere tonen is naar beneden gaan. Voor de rest is men vrij hoe men een melodielijn weergeeft.Enkele voorbeelden:

13

3. Enkele activiteiten

1e graad

EIGEN MUZIEKSCHILDERIJ

Lesdoelen - De leerlingen kunnen een muziekstuk / hun gevoel bij een muziekstuk weergeven in een ‘schilderij’ van kleuren en vormen.

Materiaal- Windows Media Player en / of iTunes Player- Enkele klassieke muziekstukken- Papier- Kleurpotloden, stiften of verf

Leeftijdsgroep - 1e tem 3e graad (variëren in muziekstukken of uitleg opdracht)Lesduur - 25 min (kan ook in een hoekenwerk)

Leerplan

- VVKBaO:Zie de blauwe kruisjes in de tabel van de leerplandoelen.

- OVSG:Muziek 1.2 Actief luisteren De kinderen kunnen na het beluisteren van een muziekfragment hun indrukken verwoorden. 2.4 In muziek sfeer en intensiteit ontdekken De kinderen kunnen tijdens het beluisteren van een muziekfragment met kleur, lijn, beweging, ... de sfeer weergeven. De kinderen kunnen tijdens het beluisteren van een muziekfragment met kleur, lijnen, beweging, ... de intensiteit weergeven.

- GO:Muziek De leerlingen kunnen: 2.1 muziek beluisteren en ervaren, muzikale impressies opdoen uit de geluidsomgeving met aandacht voor enkele kenmerken van de muziek

Lesverloop

14

1 Impressie: Lkr zet een stuk muziek op in WMP of iT. De lln luisteren en kijken er naar.

2 Bespreking: Wat vonden jullie ervan? Spreekt het je aan? Waarom wel, waarom niet? Beeld en muziek ging dat samen? Waarom wel of waarom niet?...

3 Tweede luistermoment: Lkr zet een ander stuk op, maar deze keer zonder beeld. De lln luisteren met gesloten ogen.

4 Bespreking: Welke kleuren, vormen, beelden riep dit bij je op? Waarom? Wat ‘voelde’ je in de muziek? Hoe voelde de muziek aan? Wat past daar dan bij?

5

Aan de slag: De lln krijgen papier en kleur. Ze gaan hierop een muziekstuk in beeld brengen dmv kleur en vorm. Dit mag gebaseerd zijn op wat ze voelen bij de muziek, of wat ze horen. Het wordt een abstract schilderij. Er wordt gevraagd voor stilte en rust (indien nodig eerst een ontspanningsmoment). Lkr zet de muziek op en de lln mogen rustig aan de slag gaan.

6Bespreking: De lln die willen mogen iets over hun eigen werk vertellen. Wanneer is het goed? Als het echt de sfeer van het lied volgens de ll weergeeft. Het kan dus niet snel ‘fout’ zijn, enkel als het een volledig contrast is, kan het in vraag worden gesteld.

15

MELODIELIJNEN

Lesdoelen- De leerlingen kunnen de eigenheid van een melodisch motief

herkennen en visualiseren.- De leerlingen kunnen zich inleven in de zeggingskracht van

beelden.

Materiaal - Muziekstukken (zie map melodielijnen)- Pen en papier

Leeftijdsgroep - 1e graad van de lagere schoolLesduur - 25 min (kan ook in een hoekenwerk)

Leerplan

- VVKBaO:Zie de oranje kruisjes in de tabel van de leerplandoelen.

- OVSG:Muziek 2.4 In muziek sfeer en intensiteit ontdekken De kinderen kunnen tijdens het beluisteren van een muziekfragment met kleur, lijn, beweging, ... de sfeer weergeven. De kinderen kunnen tijdens het beluisteren van een muziekfragment met kleur, lijnen, beweging, ... de intensiteit weergeven.

- GO:Muziek De leerlingen kunnen: 2.1 muziek beluisteren en ervaren, muzikale impressies opdoen uit de geluidsomgeving met aandacht voor enkele kenmerken van de muziek

Lesverloop

1 Instap: Lkr heeft enkele melodielijnen bij en hangt deze aan het bord. Om beurt laat ze een muziekstuk horen.

2 Bespreking: Welke tekening past bij dit muziekstuk? Waarom denk je dat? Wat zie je? Wat zou er bij deze tekening kunnen komen?

3 Eigen melodielijn: lkr zet telkens een muziekstuk op, waarbij de lln dan een melodielijn tekenen. Deze worden telkens besproken.

4Er kan hierop ook een soort van melodielijnen-spel volgen (zie ook bij extra opdrachten); waarbij iedereen een melodielijn krijgt per twee en er dan muziekstukken worden afgespeeld. De lln staan recht en moeten gaan zitten als ze hun muziekstuk denken te horen.

16

2e graad

LUISTEREN NAAR KLASSIEKE MUZIEK

Lesdoelen - De leerlingen kunnen genieten van een klassiek muziekstuk.- De leerlingen kunnen een gesprek houden over een beluisterd

(/bekeken) muziekstuk.

Materiaal - Filmpje ‘Pianoconcert nr. 2, Allegro’ of ‘Het tinnen soldaatje’ uit Fantasia 2000

- Pianoconcert nr. 2, Allegro - Dmitri Sjostakovitsj

Leeftijdsgroep - 2e graad (en 3e graad) van de lagere schoolLesduur - 25 min

Leerplan

- VVKBaO:Zie de groene kruisjes in de tabel van de leerplandoelen.

- OVSG:Muziek 1.2 Actief luisteren De kinderen kunnen na het beluisteren van een muziekfragment hun indrukken verwoorden. De kinderen kunnen een langer muziekfragment beluisteren en bespreken.

- GO:Muziek De leerlingen kunnen: 2.1 muziek beluisteren en ervaren, muzikale impressies opdoen uit de geluidsomgeving met aandacht voor enkele kenmerken van de muziek

Lesverloop

1 Eerste luistermoment: Lkr zet het muziekstuk Pianoconcert nr. 2, Allegro - Dmitri Sjostakovitsj op. (kort stukje)

2 Bespreking: Wat vonden jullie ervan? Spreekt het je aan? Waarom wel, waarom niet?

3 Tweede luistermoment: Lkr zet het filmpje ‘Het tinnen soldaatje’ op.

4 Bespreking: Wat vonden jullie ervan? En van de muziek?

5

17

Gesprek:Eerst nog gericht op de vergelijking tussen beiden. Waarom spreekt het ene meer aan als het andere. Was het dezelfde muziek? Wat maakte het filmpje zo speciaal?Hierna overgaand op het luistergedrag van de leerlingen. Wie luistert er al eens vaak naar klassieke muziek? Zou je er meer naar luisteren / kijken in dergelijke filmpjes? Vind je het dan juist mooier?...

18

MUZIEKSTUK IN BEELD

Lesdoelen - De leerlingen kunnen een muziekstuk via kleur en vorm volledig in beeld brengen.

Materiaal

- Filmpjes van The Music Animation Machine- Klassieke muziek

(bvb.: Sarabande – Handel; Boléro – Ravel; Danse Macabre – Saint Saëns ; Pizzicato Polka – Strauss …)

- Rol papier- Potloden, stiften of verf

Leeftijdsgroep - 2e graad van de lagere schoolLesduur - 50 min

Leerplan

- VVKBaO:Zie de zwarte kruisjes in de tabel van de leerplandoelen.

- OVSG:Muziek 2.4 In muziek sfeer en intensiteit ontdekken De kinderen kunnen tijdens het beluisteren van een muziekfragment met kleur, lijn, beweging, ... de sfeer weergeven. De kinderen kunnen tijdens het beluisteren van een muziekfragment met kleur, lijnen, beweging, ... de intensiteit weergeven.

- GO:Muziek De leerlingen kunnen: 2.1 muziek beluisteren en ervaren, muzikale impressies opdoen uit de geluidsomgeving met aandacht voor enkele kenmerken van de muziek

Lesverloop

1 Impressie: er wordt naar enkele (stukjes) filmpjes van MAM gekeken.

2 Bespreking: Wat zien jullie? Wat was er speciaal? Waren dat zo maar wat vormen en kleuren? …

3 Opdracht: Van hieruit wordt de opdracht aan de klas duidelijk gemaakt. Ze gaan zelf een muziekstuk in beeld brengen op papier. De klas wordt hiervoor verdeeld in groepjes.

4Maken: de groepjes gaan aan de slag. Eerst wordt er enkele keren met de klas naar de muziek geluisterd. Speciale kenmerken worden op het bord genoteerd (bvb. 3 tromslagen, melodie piano…) hierna mogen de groepjes aan de slag. Eerst maken ze afspraken omtrent kleur en vorm en wat waar. Waarna ze kunnen beginnen tekenen en kleuren.

19

5 bespreking: de verschillende groepjes mogen hun werk laten zien. Er wordt besproken. Zijn de verschillende aspecten van de muziek duidelijk? klopt de kleur? De verhoudingen? …

20

3e graad

MIME OP KLASSIEKE MUZIEK

Lesdoelen- De leerlingen kunnen een mimespel uitwerken op een nummer uit

de klassieke muziek gebruikmakend van de accenten en veranderingen in deze muziek.

- De leerlingen kunnen gericht leren luisteren naar een muziekstuk in teken van het uitwerken van een mimespel.

Materiaal- Filmpje ‘Carnaval des animaux – Finale’ uit Fantasia 2000- Aanbod aan klassieke muziek (bvb muziek van Saint Saëns of

Prokofiev lenen zich hier goed voor)- Indien gewenst enkele attributen die bij het mimespel kunnen

dienen (bvb banaan, jojo…)

Leeftijdsgroep - 3e graad van de lagere schoolLesduur - 50 min

Leerplan

- VVKBaO:MuziekZie de rode kruisjes in de tabel van de leerplandoelen.Drama 2. Kinderen genieten van dramatisch spel. 8. Kinderen kunnen expressief omgaan met lichaamstaal. 8.1 Beweging en mimiek aanpassen aan de spelsituatie.

- OVSG:Muziek 1.2 Actief gericht luisteren

De kinderen kunnen uit een muziekfragmentn een opvallend detail isoleren. De kinderen kunnen in een fragment een ver-andering ontdekken.

Drama 2.12 De kinderen kunnen samen een eenvoudig dramatisch spel opbouwen. (wie, wat, waar, wanneer, hoe en waarom?)

- GO:Muziek De leerlingen kunnen: 2.1 muziek beluisteren en ervaren, muzikale impressies opdoen uit de geluidsomgeving met aandacht voor enkele kenmerken van de muziekDrama De leerlingen kunnen: 3.5 ervaringen, gevoelens, ideeën, fantasieën ... uiten in spel. Dit houdt in:

a. impulsen die hun ervaringen, gevoelens, ideeën en/offantasieën prikkelen omzetten in lichaamstaal, improvisatie en spel;

21

Lesverloop

1 Impressie: Er wordt met de lln naar het filmpje ‘Carnaval des animaux’ uit Fantasia 2000 gekeken. De luister- en kijkhouding wordt verzorgd.

2 Bespreking: Het filmpje wordt besproken. Wat viel je op? Wat heb je gehoord? Wat zag je? Was er een verhaal? Hoe komt het dat je het verhaal begreep…

3 Overgang: Van hieruit wordt er dan gekomen ‘mime’. Het verhaal is begrijpbaar door de gezichts- en lichaamstaal van de flamingo’s.

4

Voorbereidingsfase: Als lkr bied je de lln hier enkele klassieke muziekstukken (niet te lang) aan, ofwel kies je op voorhand zelf één waarmee je aan de slag wil. Luister een aantal keren samen naar de muziek en bespreek kort. (om al ideeën, inspiratie los te weken) Er komt een stappenplan voor de opbouw van de eigen mimestukken (zie bijlage). Dit wordt overlopen. De klas wordt in groepjes verdeeld.

5 Oefenfase: De lln werken aan hun mimestuk. Lkr gaat rond om te begeleiden.

6 Toonmoment: De lln tonen per groepje hun creatie. Er wordt besproken adhv de criteria uit het stappenplan.

22

MUZIEK DANSEN

Lesdoelen - De leerlingen kunnen een muziekstuk analyseren/opdelen op basis van verschillende instrumenten / melodieën.

- De leerlingen kunnen een bewegingsstuk maken op een melodie.

Materiaal- Filmpje ‘Twilight’ van Kate Jablonski- Muziek (bvb. Struggle for Pleasure – Wim Mertens; Danse Macabre

– Saint Saëns; Peter and the wolf – Prokofiev …)- Een ruimte waar er kan worden bewogen

Leeftijdsgroep - 3e graad van de lagere schoolLesduur - namiddag

Leerplan

- VVKBaO:MuziekZie de paarse kruisjes in de tabel van de leerplandoelen.Beweging(sexpressie) 2. Kinderen kunnen zichzelf met een zekere dynamiek in beweging aanvoelen en organiseren. 3. Kinderen bewegen vlot in tijd en ruimte.

- OVSG:Muziek

3.1de vorm van muziekDe kinderen kunnen zelf in een lied of muziekstuk een ritmisch motief onderscheiden en erop reageren.De kinderen kunnen zelf in een lied of een muziekstuk een melodisch motief onderscheiden en erop reageren.

Beweging 1.3 Via bewegen komen tot vormgeven De kinderen kunnen een eenvoudige bewegingszin maken, herhalen en combineren met andere bewegingszinnen tot een dans.

- GO:Muziek De leerlingen kunnen: 2.1 muziek beluisteren en ervaren, muzikale impressies opdoen uit de geluidsomgeving met aandacht voor enkele kenmerken van de muziekBeweging De leerlingen kunnen: 4.3 samenwerken met anderen

- om een eenvoudig dansverloop op te bouwen; f. gericht zijn op ordenen en structureren van dansbewegingen, zodat een vastgelegde dans ontstaat, die herhaalbaar is en aangeleerd kan worden.

23

Lesverloop

1 Impressie: Er wordt met de lln naar het filmpje ‘Twilight’ van Kate Jablonski gekeken.

2 Bespreking: Het filmpje wordt besproken. Wat viel je op? Wat heb je gehoord? Wat zag je? Hoe was de dans opgebouwd? … (zie hiervoor eerder bij het puntje ‘dans’ voor uitwerking)

3 Muziekstuk: de lln krijgen een muziekstuk voorgeschoteld. Hier wordt een aantal keer naar geluisterd. De verschillende delen worden afgebakend.

4

Voorbereidingsfase: De klas wordt in verschillende groepjes gedeeld per muziekstuk. Indien het een weinig muzikale klas is, is het best dat er op voorhand al enkele bewegingsexpressie lessen geweest zijn voor inspiratie. Dansers/danseressen kunnen als assistent van de leerkracht worden aangesteld. De verschillende dans- / bewegingsstukken worden uitgewerkt.

5 Oefenfase: alles wordt samengebracht en ingeoefend.

6 Toonmoment: als heel de klas deelneemt, dan wordt het stuk best gefilmd, waarna er een toonmoment kan worden gehouden.

7 Bespreking: bespreken van zowel proces als product. Peilen naar de reacties / gevoelens van de lln bij de realisatie van dit project.

24

Enkele andere ideeën

Collage maken – Een muziekstuk weergeven door middel van een fotocollage. Beginnen met bespreken van beelden / verhalen die voor ogen komen bij bepaalde muziekstukken. Hierna mogen ze in tijdschriften ed op zoek om foto’s bij elkaar te zoeken bij een muziekstuk. Achteraf wordt kort besproken. Dit kan individueel of in groepjes worden gedaan. Deze opdracht is ook mogelijk binnen een hoekenwerk.

2e en 3e graad

Bewegen – Een muziekstuk weergeven door bewegen. Als men muziek hoort krijgt men automatisch een bepaalde sfeer. Binnen deze sfeer gaan de leerlingen dan gaan bewegen. Geen dansbewegingen, maar eerder een volgen van het lichaam. Bvb bij zware bassen, zware bewegingen. Bij lichte piano, eerder een zwevende beweging. Groepjes laten observeren en bespreken. Wat was er opvallend? Wie deed iets anders? Waarom? Iedereen heeft een eigen interpretatie van muziek, dus er moet ook ruimte zijn om deze verschillen te duiden én te respecteren.

2e en 3e graad.

Muziekfilm – Vanuit het concept van Fantasia vertrekkend, een eigen filmpje gaan maken, bijvoorbeeld dmv stopmotion. Vaak vertrekt men in muzische lessen bij het maken van een filmpje van een verhaal, hier wordt het om gekeerd. Vertrekkend vanuit een muziekstuk wordt er een verhaal bij bedacht. Dit gebaseerd op de verschillende facetten van het stuk.

3e graad.

Bespreken van muziek – Tijdens lessen waar men een lied gaat analyseren, bestuderen, kunnen de filmpje van de Music Animation Machine als hulp dienen. In weinig muzikale klassen vormt enkel het luisteren misschien een obstakel, maar door de visuele weergave komt men verder en dieper in de bespreking.

Alle graden.

Muziekspel – Vanuit eigen muziekschilderij of melodielijnen een eigen muzikaal spel maken. De leerlingen werken in een hoekenwerk telkens aan een eigen schilderij of lijn, elk op een ander lied. Achteraf kan je met de klas hiermee een duospel spelen. Wat hoort bij elkaar?

25

Alle graden.

Fantasia – De jeugd is de laatste jaren niet echt meer warm voor klassieke muziek. Ze worden er dan ook weinig mee geconfronteerd en als het zo is, meestal in een ‘oudere’ context. De Fantasiafilms bieden een soort van brug (toch zeker naar de jongere jaren toe), waarbij de eigen gekende tekenfilm wordt gebruikt om kennis te maken met klassieke muziek. Het is niet echt een les of werkvorm of dergelijke, maar eerder een input om leerlingen op een manier die ze waarschijnlijk wel zullen appreciëren kennis te laten maken met klassieke muziek.

Alle graden.

26

Bibliografie

http://www.musanim.com/

http://nl.wikipedia.org/wiki/Fantasia

http://stephenmalinowski.com/

Youtube

http://www.youtube.com/watch?v=nN0AyGVN-eY

http://www.youtube.com/watch?v=n27yIB0ZyKI

http://www.youtube.com/watch?v=_fKyb_J91sM

http://www.youtube.com/user/musanim?ob=0

…

Films

Fantasia – Walt Disney Corporations

Fantasia 2000 – Walt Disney Corporations

Handleidingen

Mikado 4 Handleiding p 54 – 55

Moet je doen Groep 7 Handleiding p 102 – 103

Moet je doen Groep 6 Handleiding p 99 – 101

Leerplannen VVKBaO – OVSG – GO

Verschillende CD’s (zie muzieklijst voor detaillering)

27