Dit concert wordt gepatroneerd door de Vlaams minister van Innovatie, Overheidsinvesteringen, Media en Armoedebestrijding en door de Vlaams minister van Onderwijs, Jeugd, Gelijke Kansen en Brussel

4 SEASONS – 4 ELEMENTSAkAdEMiE für ALTE MuSik BErLiN

Jean-Féry rebel (1666-1747) Les éLéments

I. Le Chaos II. Loure : La terre et L’eau

III. ChaConne : Le feuIV. ramage : L’ aIr

V. rossIgnoLoVI. Loure II : La Chasse

VII. tambourIn I & IIVIII. sICILLIenne

IX. rondeau (aIr pour L’amour)X. CaprICe

XI. ChaConne (reprIse)

antonio ViValdi (1678-1741)Le Quattro stagioni, op. 8/1-4

La primaveraaLLegro - Largo - aLLegro

L’estateaLLegro non moLto - adagIo - presto

L’autunno aLLegro - adagIo moLto - aLLegro

L’inverno aLLegro non moLto - Largo - aLLegro

concert zonder pauze | concert sans pause | concert without intermissioneinde voorzien om | fin prevue pour | end expected at 21:05

presentatie | présentation | presentation: greet samyn, dressed by Xandres.production: radialsystem v & asien-pazifik-Wochen 2011 (gefördert durch die Kulturstiftung des Bundes)

Coproduction: Festival van vlaanderen Brussel & BoZar musicCopresentation: De munt/La monnaie

Akademie für Alte Musik Berlin © Kristof Fischer

08 sept. 2012 – 20:00 de Munt / La Monnaie

KlaraFestival 08-09 Jouw Sleutel.indd 1 3/09/12 16:57

de Vier seizoenen van Vivaldi

Antonio Vivaldi was een Italiaanse componist die leefde van 1678 - 1741 in een periode die in de kunst wordt aange-duid als de Barok. Hij werd geboren in de beroemde stad Venetië. Hij was priester en was een groot deel van zijn leven muziek-leraar in een weeshuis voor meisjes. Aan zijn rode haar had hij de bijnaam “de Rode Priester” te danken. Hij was een meester op de viool en voerde vaak zijn eigen com-posities uit. De Vier Jaargetijden is het be-kendste van zijn meer dan 350  werken. In de partituren van dit werk schreef Vivaldi dichtregels boven bepaalde  passages in de vorm van sonnetten.

In het eerste deel van de Vier Seizoe-nen geeft Vivaldi een beeld van de lente of la primavera. In de muziek is het vol-gende te horen: De lente is gekomen en wordt feestelijk door de vogels begroet met vrolijk gezang. Het suizen van de briesjes vermengt zich met het murmelen van de bronnetjes. Terwijl de lucht wordt bedekt met een zwarte mantel, kondigen een paar losse bliksems en donderslagen de lente aan. Zodra zij zwijgen hervatten de vogels hun bekoorlijke gezang. Op de mooie bloeiende weide, bij het ruisen van gras en bladeren slapen de geitenhoeder en zijn trouwe hond zij aan zij. Nimfen en schaapherders dansen op de feestelijke to-nen van een doedelzak onder het stralende baldakijn van de lente.

De zomer of l’estate tonen een beeld van het lijden van mens en dier onder de meedogenloze zengende zonnehitte. De pijnbomen zijn verdord. De koe-koek verheft zijn stem en al gauw stem-men tortelduif en distelvink daarmee in. Een zacht briesje beroert de lucht, maar de jaloerse Noordenwind veegt hem op-zij. De bedroefde herder beeft  van angst. Zijn instinct en het gezoem van vliegen en muggen zeggen hem dat het gaat stormen. Zijn vermoeide ledematen verstijven bij voorbaat van angst voor bliksemflits en rollende donder. Helaas: zijn gevoel voor de natuur bedroog hem niet: het dondert

en bliksemt aan het firmament en hagel-stenen knakken de rijpe trotse korenaren.

In de herfst of l’autunno, het derde deel, dansen en zingen de boeren om het veilig binnenhalen  van de oogst in hun schuur te vieren. Beneveld door de drank van de god van de wijn, Bachus, vallen ze in slaap. Het zingen en dansen sterft af als kalmerende koele briesjes het jaargetijde uitnodigen om zorgeloos te ontspannen. Bij dagenraad staan de jagers klaar voor de jacht met hoorns, geweren en honden en geschreeuw. De prooi zoekt dekking en zij volgen het spoor. Het gewonde dier, pa-nisch door het lawaai, zoekt tevergeefs een uitweg en sterft.

De winter of l’inverno brengt kou door de ijzige sneeuw en door de on-barmhartige adem van de verschrikkelijke wind; stampvoetend en tandenklapperend trotseren de mensen die extreme kou. Ze brengen ook vredige en tevreden dagen door bij het haardvuur, terwijl buiten de regen neerstroomt. Ze zijn altijd behoed-zaam om niet uit te glijden over het ijs, soms glijdt iemand juist met opzet uit tot veel plezier van anderen en tot het ijs breekt. Achter de gesloten deur horen de mensen alle winden strijden: dàt is de winter, maar wat brengt die ons evengoed grote vreugde!

{nl}

Antonio Vivaldi

Een dansconcert: dat is wat dansmaker Juan Kruz Diaz de Garaio Esnaola wou maken samen met de muzikanten van de Akademie für Alte Musik Berlin. Op het programma staan twee werken met en-kel instrumenten die opvallen door hun kleurrijke uitbundigheid: De Elementen

(Les Éléments) van de Franse componist Jean-Féry Rebel en de alom bekende Vier Seizoenen (Le Quattro Stagioni) van Anto-nio Vivaldi. Al spelend worden de musici in beweging gebracht en vormen ze mooie en dichterlijke taferelen, terwijl Juan Kruz Diaz de Garaio Esnaola rond en met hen

danst. Zo laat de danser dode bladeren opwaaien en sneeuwvlokken neerdwarre-len op de muzikanten. Sinds zijn creatie in 2007 oogst 4 Seasons - 4 Elements wereld-wijd succes en de dvd van de voorstelling verkoopt ontzettend goed.

KlaraFestival 08-09 Jouw Sleutel.indd 2 3/09/12 16:57

Akademie für Alte Musik Berlin

De Akademie für Alte Musik Berlin ontstond in 1982, toen leden van verschil-lende Berlijnse orkesten besloten om een eigen ensemble met historische instru-menten op te richten en dus op instru-menten uit de tijd van de componisten die ze uitvoerden te spelen. Sinds 1984 heeft het ensemble zijn eigen concertreeks in het Konzerthaus aan de Gendarmenmarkt in Berlin, maar ook internationaal worden ze beschouwd als een toporkest.

{nl}

Jean-Féry Rebel was een Franse violist en componist, net als Vivaldi, uit de barok-periode. Hij is vooral bekend gebleven om het werk dat vanavond gepeeld wordt: Les Eléments, een ballet dat hij componeerde in 1737 toen hij 71 jaar oud was. Het werk is geschreven in de tijd dat de wetenschap langzaam opkomt en gaat over het ontstaan van de wereld volgens de opvattingen in die tijd. De titel slaat op de vier elementen: aarde, water, lucht en vuur, die worden uit-gebeeld door de instrumenten. Er zijn 11 delen in dit werk. De ouverture, het eerste deel, geeft de chaos van in den beginne weer. Het tweede deel verbeeldt het ontstaan van de aarde en het water, het derde deel het ontstaan van het vuur en het vierde deel van de lucht. Daarna volgen enkele dansen, een schets van een jacht en een liefdesdeuntje.

De elementen van rebel

Ariadne Daskalakis, de eerste violiste

{fr}

Un concert dansé  : voilà le projet que le danseur Juan Kruz Diaz de Garaio Esnaola voulait développer avec les musi-ciens de l’Akademie für Alte Musik Berlin. Au programme, deux œuvres exclusive-ment instrumentales d’une remarquable et éclatante vitalité : Les Éléments du compo-siteur français Jean-Féry Rebel, et les dé-sormais célèbres Quatre saisons (Le Quattro Stagioni) d’Antonio Vivaldi. Mis en mou-vement, les musiciens composent tout en jouant d’éphémères tableaux ludiques et poétiques, tandis que Juan Kruz Diaz de Garaio Esnaola danse autour d’eux et avec eux : il souffle des feuilles mortes et pro-

voque des chutes de flocons de neige sur les musiciens. Depuis sa création en 2007, 4 Seasons – 4 Elements rencontre un succès mondial et le DVD du spectacle se vend admirablement bien

Les Quatre saisons de Vivaldi

Antonio Vivaldi est un compositeur italien qui vécut de 1678 à  1741, dans une période que l’on identifie en art au Baroque. Il naquit dans l’illustre ville de Venise. Il était prêtre et enseigna la mu-sique durant une grande partie de sa vie dans un orphelinat pour filles. Sa cheve-lure rousse lui valut le surnom de « Prêtre Roux  ». C’était un excellent violoniste,

qui interprétait souvent ses propres com-positions. Les Quatre Saisons constituent l’œuvre la plus connue de son répertoire comptant plus de 350 pièces. Sur la par-tition, Vivaldi ajouta quelques lignes de poésie au-dessus de certains passages sous la forme de sonnets.

Dans le premier mouvement des Quatre Saisons, Vivaldi dépeint le prin-

temps (la primavera). La musique suggère la venue du printemps, accueilli avec un enthousiasme festif par le chant joyeux des oiseaux. Le souffle des brises légères se mêle au murmure des sources. Tandis que le ciel se couvre d’un manteau noir, quelques éclairs et coups de tonnerre annoncent le printemps. Dès le calme revenu, les oiseaux reprennent leur chant

Juan Kruz, le danseur © Sabastien Bolesch

KlaraFestival 08-09 Jouw Sleutel.indd 3 3/09/12 16:57

{fr}

mélodieux. Dans un magnifique pré en fleurs, dans le bruissement de l’herbe et des feuilles, le chevrier et son fidèle chien se reposent côte à côte. Nymphes et pâtres dansent au son festif de la cornemuse sous le ciel rayonnant du printemps.

L’été (l’estate) évoque la souffrance de l’homme et des animaux sous l’impi-toyable et brûlante chaleur du soleil d’été. Les pins sont desséchés. Le coucou se fait entendre, rapidement rejoint par le chant de la tourterelle et du chardonneret. Une légère brise passe, mais est balayée par la jalousie du vent du Nord. Le triste berger tremble de peur. Son instinct et le bour-donnement des mouches et moustiques lui indiquent qu’une tempête se prépare. Ses

membres courbatus se crispent d’avance par peur des éclairs et des roulements de tonnerre. Hélas, son instinct ne le trompe pas  : tonnerre et éclairs envahissent les cieux et la grêle brise les fiers épis.

Dans le troisième mouvement, l’automne ou l’autunno, les paysans dansent et chantent pour fêter la réus-site de l’engrangement des récoltes. Ils s’endorment, enivrés par la boisson de Bacchus, Dieu du vin. Les chants et danses s’éloignent tandis que de fraîches et agréables brises invitent la saison à la détente insouciante. Au lever du jour, les chasseurs sont prêts à partir à la chasse avec cors, armes, chiens et cris. La proie cherche un refuge et les chasseurs suivent

sa trace. Apeuré par le bruit, l’animal bles-sé cherche en vain l’échappatoire et meurt.

L’hiver ou l’inverno apporte le froid avec sa neige glaciale et le souffle cruel de l’impitoyable vent d’hiver  ; trépignant et claquant des dents, les hommes défient la froideur extrême, mais passent égale-ment de paisibles et agréables journées au coin du feu, lorsqu’il pleut dehors. Ils se déplacent toujours prudemment sur la glace afin de ne pas tomber, parfois l’un d’entre eux glisse délibérément, au grand plaisir des autres, jusqu’à ce que la glace se brise. Derrière les portes fermées, l’on peut entendre les vents se disputer : l’hiver est certes rigoureux, mais nous remplit également d’une grande joie !

Akademie

für Alte Musik Berlin

L’Akademie für Alte Musik Berlin est née en 1982 du souhait de membres de différents orchestres berlinois de créer leur propre ensemble d’instruments histori-ques et donc, de jouer sur les instruments datant de l’époque de leur compositeur. Depuis 1984, l’ensemble a sa propre série de concerts à la Konzerthaus, sur la Gen-darmenmarkt, mais est également recon-nu comme orchestre de premier plan au niveau international.

Tout comme Vivaldi, Jean-Féry Rebel était un violoniste etcompositeur (français), de lapériode baroque. Il est principalement connu pour l’œuvre au programme de ce soir : Les Eléments, un ballet qu’il composa en1737, à l’âge de 71 ans. La pièce se situe à une époque où la science fait lentement son apparition, et traite de la naissance du monde selon les conceptions de l’époque. Le titre renvoie aux quatre éléments  : la terre, l’eau, l’air et le feu, représentés par les instruments. L’œuvre comporte 11 mouve-ments. L’ouverture, le premier mouvement, illustre le chaos originel. Le deuxième mou-vement évoque la création de la terre et de l’eau, le troisième suggère l’apparition du feu et le quatrième, celle de l’air. Viennent ensuite plusieurs danses, une scène de chasse et une chanson d’amour.

Les éléments de rebel

Jean-Féry Rebel

KlaraFestival 08-09 Jouw Sleutel.indd 4 3/09/12 16:57