13-10-2013

1

Semiotiek en ethiekHet object als teken en de ethiek van de presentatie

maker

gebruiker (bezoeker)

museum

object

ideemaker

musealiseringideeconservator

museum-voorwerp

bezoeker idee

“conceptualobject” M

use

olog

isch

eC

onte

xt

13-10-2013

2

conceived object

perceived object

Semiosis/significationJoseph Beuys

“Jeder Mensch ein Künstler”

twee tradities

• Europese semiotiek (“semiology”)

Ferdinand de Saussure (1857-1913)

Susan Pearce (Leicester) Barthes

• Amerikaanse semiotiek (“semiotics”)

Charles Sanders Peirce (1839-1914)

Ivo Maroévic (Zagreb)

Charles Sanders Peirce 1839-1914

“A sign is something which stands to somebody for something in some respect or capacity” (Peirce 1897)

13-10-2013

3

Semiotiek

• Taal

• Afbeeldingen

• Voorwerpen

• Ruben

• Ruben Smit

• Ruben.Smit@ahk.nl

• Museum

• Museum• Museum

Ostensief

Van Dale: 1 toonbaar, mededeelbaar; 2 aanschouwelijk

• tekens

• dingen

“Nothing is a sign unless it is interpreted as a sign” (Peirce)

Ostensieve methode

• Dingen als tekens

“Ostension [is] the type of communication where the reality itself, the thing, the situation or event itself functions in the role of message” (Osolsobĕ 1992)

13-10-2013

4

referent

interpretantteken

referent

interpretantteken

representatie

interpretatie

referent

interpretantobject als teken

representatie

interpretatie

conceived object

perceived object

referent

interpretantteken

representatie

interpretatie

codering

decodering

Representatie

Typologie van tekens (Peirce)

• icoon - overeenkomst

• index - directe relatie

• symbool - afspraak, conventie

Representatie

Typologie van tekens (Peirce)

• icoon - overeenkomst

• index - directe relatie metoniem

• symbool - afspraak, conventie metafoor

13-10-2013

5

Interpretatie

Dubbele betekenisgeving (Barthes)

• denotatie - wat het is

• connotatie - persoonlijke associatie (maatschappij)

TT: drie mededelingen

• Denotatie: decodering op gebruik

• Connotatie: decodering op persoonlijke associatie (maatschappij)

• Metacommunicatie: museum/architectuur

13-10-2013

6

“Nazi-kunst”

1 Adolf Wissel (1894-1973)Boerengezin uit Kahlenberg (1939)

2 Ivo SaligerDiana (1939-1940)

13-10-2013

7

Ethische uitgangspunten museale communicatie

Gedragslijn (NMV 1991)

• (2.6 a) over het algemeen toegankelijk voor het publiek

• (2.6 b) voor alle lagen van de bevolking

• (2.6 c) aantrekken van nieuwe en bredere publieksgroepen uit alle lagen van de gemeenschap

• (2.6 d) actieve betrokkenheid

Gedragslijn (NMV 1991)

• (2.7 c) volledig toegang tot de informatie over de collecties

• (2.8 b) zo waarheidsgetrouw en objectief mogelijk (…) en geen mythen of stereotype opvattingen

Gedragslijn (NMV 1991)

• (6.7 b) [menselijke resten en voorwerpen met religieuze betekenis] tact en respect voor de gevoelens voor menselijke waardigheid van alle volkeren

Committee on Education AAM 1989

• integrity, authenticity and quality of the objects

• preservation

• accuracy of information

• intelligibility and usefulness of information

• quality of presentation

• recognition of diversity of audience

• intellectual integrity

13-10-2013

8

AAM Code 1993

• founded on scholarship and marked by intellectual integrity

• accessible

• encouraging participation

• widest possible audience

• respecting pluralistic values, traditions and concerns

ICOM Code of Ethics 2006

6. Museums work in close collaboration with the communities from which their collections originate as well as those they serve 

Principle: Museum collections reflect the cultural and naturalheritage of the communities from which they have been derived. As such they have a character beyond that of ordinary property which may include strong affinities withnational, regional, local, ethnic, religious or political identity. It is important therefore that museum policy is responsive tothis possibility.

ICOM Code of Ethics, 2006

6.5 Contemporary Communities Where museum activities involve a contemporary community or its heritage, acquisitions should only be made based on informed and mutual consent without exploitation of the owner or informants. Respect for the wishes of the community involved should be paramount. 

6.8 Supporting Organisations in the CommunityMuseums should create a favourable environment for community support (e.g., Friends of Museums and other supporting organisations), recognise their contribution and promote a harmonious relationship between the community and museum personnel. 

ICOM Code of Ethics, 2006

4.3 Exhibition of Sensitive MaterialsHuman remains and materials of sacred significance must be displayed in a manner consistent with professional standards and, where known, taking into account the interests and beliefs of members of the community, ethnic or religious groups from whom the objects originated. They must be presented with great tact and respect for the feelings of human dignity held by all peoples. 

13-10-2013

9

Dilemma’s

• Sex

• Geweld

• Godsdienst

• WO II

• Dieren

• Dood

13-10-2013

10

13-10-2013

11

National Air and Space Museum, Washington

50th anniversary exhibit Enola Gay (1995)

13-10-2013

12

Sensation

1 Damien Hirst (1965-)Away from the flock (1994)

2 Sarah Lucas (1962-)Au naturel (1994)

3 Damien Hirst (1965-)The physical impossibility of death in the mind of someone living (1991)

4 Marcus Harvey (1963-)Myra (1995)

Ch

ris

Ofi

li: V

irgi

n M

ary

13-10-2013

13

Wim Delvoye in het Stedelijk Museum Het Domein, Roermond (juni 1998)

Mar

co E

vari

sti

in T

rap

hol

t M

use

um

(D

enem

ark

en)

feb

ruar

i 200

0

13-10-2013

14