Voor woord

Heb je die leuke film ‘Charlotte’s Web’ al gezien, over het lievebiggetje dat geen kerstdiner wil zijn? Als kinderen aan varkens enbiggen denken, zien velen die lieve diertjes voor zich, met hungrappige snuit en krulstaartje. Sommige volwassenen zien varkensliever op hun bord, in de vorm van een lekker varkenshaasje ofkoteletje om van te smullen. Maar varkens en de varkensteeltkrijgen om allerhande redenen een negatief imago. Varkenspest,de ziekenhuisbacterie, mestoverschot, castratie… noem maar op.

Is het echt allemaal zo negatief? Is onverdoofd castreren wel nodig,mogen we geen varkensvlees meer eten, worden we ziek vanvarkens? Je komt er heel wat over te weten in deze eerstenieuwsbrief van 2007.

JAARGANG 3Boerderijnieuwtjes op je (school)bord N°6 * maart ‘07

P.1 * Voorwoord

P.2 * In de kijker

P.3 * Mmm... varkens

P.5 * Speuren naar sporen

P.5 * Agenda

P.6 * Tip! Doen!

P.6 * Wist je dat?

P.6 * Quiz

ColofonLandbouweducatie West-VlaanderenProvinciehuis OlympiaKoning Leopold III laan 668200 Sint-Andries-BruggeT 050 40 71 69 F 050 71 94 06E landbouweducatie@west-vlaanderen.be

RedactieGriet DewaeleBart VerhaeghenMia Verstraete

Met de steun vande Vlaamse Overheid

Nieuwsbrief maart 2007:Opmaak 1 20-02-2007 13:56 Pagina 1

In de kij- ker

Ben je van plan om met je klas of school een project op te starten rond land-bouw en/of het platteland? Dan heb je goed en duurzaam educatief materiaalnodig. Maar waar haal je dat? Zelf knutselen vraagt heel wat rompslomp enuiteindelijk ben je toch niet altijd tevreden met het resultaat. Het provinciaaldepot voor tentoonstellings- en spelmateriaal biedt je de geknipte oplossing.Hier kan je gratis mobiele tentoonstellingen ontlenen.Wat kan je ontlenen?

• De plattelandsmobiel, een rijdende tentoonstelling met vijf educa-tieve spelen.

• BOE!R, een interactieve kindertentoonstelling. Omdat je al doendehet meest leert, stelt deze tentoonstelling zes thema’s uit de land-en tuinbouw op een interactieve manier voor. Gewapend met eengratis werkboekje maken kinderen spelenderwijs kennis met dewereld van de landbouw.

• Tentoonstellingsborden brengen op een leuke en toegankelijkemanier elk van deze thema’s uit de land- en tuinbouw in beeld.

• Het zintuigenspel zet je zintuigen op scherp! Wie raadt het snelstwat er in de voeldoos zit? Wie heeft de scherpste neus en ruikt water in de geurdoos zit?

• (Kunst)Melkkoe. Koeien worden niet meer met de hand gemol-ken, maar met de kunstmelkkoe kan je bewijzen dat er nog land-bouwersbloed door je aderen stroomt. Plezier gegarandeerd meteen wedstrijdje koeien melken!

De uitleendienst is er voor land- en tuinbouwers, verenigingen, scholenen openbare besturen. Je kan alles volledig gratis ontlenen. Je hoeftenkel een waarborg te storten.Hoe kan je reserveren? Contacteer het secretariaat van het ProvinciaalOnderzoeks- en Voorlichtingscentrum voor Land- en Tuinbouw (POVLT).T 051 27 32 00 – E landbouweducatie@west-vlaanderen.beMeer info op www.onthaalopdeboerderij.be/uitleendepot

Spelenderwijs leren over landbouw en het platteland

Nieuwsbrief maart 2007:Opmaak 1 20-02-2007 13:56 Pagina 2

Mmm ... var- kens

Maken varkens ons ziek?

Hoe zit de varkensteelt in elkaar?

Er bestaan open en gesloten varkensbedrijven. Wil datzeggen dat je in het ene bedrijf zomaar binnen en bui-ten kan wandelen en dat er in het andere een totaaltoegangsverbod heerst? Neen, daar heeft het nietsmee te maken. Een open bedrijf betekent dat de var-kenshouder enkel kleine biggen kweekt om ze daarnadoor te verkopen, of dat hij enkel biggen aankoopt enze zelf afmest tot slachtrijpe dieren. Een gesloten var-kensbedrijf verzorgt de hele lijn, van het kweken toten met het afmesten van varkens.

In een varkensbedrijf mag je niet zomaar binnen, ofhet nu een open of gesloten bedrijf is. Voor je de stalbinnengaat doe je beschermingskledij aan en stap jein een sanitair bad met ontsmettingsmiddel. Deboeren doen dit uit voorzorg, om te vermijden datbezoekers ziektes binnenbrengen bij de varkens.

In het nieuws en de media horen we heel veel negatieve berichten over varkensvlees en de varkensteelt.Maar is alles wat we horen wel waar? Wij gingen op onderzoek uit en kwamen een en ander te weten overvarkens, varkensteelt en de mythes daarrond.

Varkenspest: een ramp voorvarkensbedrijven, maar nietbesmettelijk voor de mens

Enkele jaren geleden brak bij ons de varkenspest uit.Deze ziekte wordt overgedragen door een virus en isheel erg besmettelijk voor varkens. Er is maar éénmanier om de varkenspest uit te roeien: alle varkensvan de getroffen bedrijven en de varkensbedrijven inde buurt moeten opgeruimd worden. Daarom is eenbesmet varken een ramp voor de varkenshouder. Hetspreekt vanzelf dat hij dan ook geen risico’s wilnemen. Maar wees gerust: varkenspest is niet be-smettelijk of gevaarlijk voor de mens!

Mest Actie Plan 3: minder mest,meer grond nodig

De varkenshouderij kwam de laatste tijd veel inhet nieuws. Op 1 januari 2007 trad het Mest ActiePlan 3 in werking, kortweg MAP III. De Europesebeleidsmakers hebben Vlaanderen als een 100%kwetsbaar gebied ingekleurd op de kaart. Hierdoorzijn de bemestingsnormen veel strenger geworden.Er mag nu nog minder bemest worden, om dekwaliteit van het water en de bodem te verbeteren.Landbouwers hebben nu meer grond nodig om hunmest uit te voeren, maar heel wat varkenshoudershebben niet genoeg grond om dit te doen. Daaromkunnen ze niet anders dan hun mest verwerken ofeen overeenkomst sluiten met een collega om opzijn land mest te kunnen afzetten. Dit is nietvanzelfsprekend en het brengt heel wat extra kostenmet zich mee.

tussenpagina:Opmaak 1 20-02-2007 14:01 Pagina 1

Onverdoofd castreren... voorsmakelijk vlees

Het onverdoofd castreren van biggen is een anderheet hangijzer. De landbouwers zelf vinden dit eenheel onaangename klus. Als een diervriendelijk al-ternatief wordt castratie onder verdoving voorgesteld,maar in de praktijk leidt dit tot enkele problemen. Zois het nog niet duidelijk welke chemische stoffen erna de verdoving in het varkensvlees overblijven, enook de prik van de verdoving zelf is pijnlijk voor de var-kens. Op dit ogenblik wordt er vooral onderzoek ge-daan naar de methode van immunoneutralistatie.Hierbij worden de biggen twee keer gevaccineerd. Ca-stratie is dan niet meer nodig. Er is echter nog geenenkel vaccin geregistreerd.Waarom worden biggen dan gecastreerd? Om het demensen aangenamer te maken... Als de mannelijkebiggen niet gecastreerd worden, is de kans groot dathet varkensvlees vies zal ruiken. Als het varkensvleesverhit wordt, komt er een erg onaangename geur vrij.En mensen willen nu eenmaal lekker vlees, zonderdie onsmakelijke ‘berengeur’. Zeg nu zelf, vlees datslecht ruikt zal je niet gauw opeten.

De ziekenhuisbacterie in devarkensstal

Er is nog meer rumoer in varkensland. De zieken-huisbacterie is een ongewenste gast in de varkens-stallen. Het is nog niet echt duidelijk wat het risico isvoor de mensen die varkensvlees eten of voor de land-bouwers. De ziekenhuisbacterie kan enkel overge-dragen worden via de huid. Als consument loop je dusin principe geen gevaar om besmet te worden. Als wevarkensvlees eten, bakken we het bovendien meestal,waardoor de bacterie onschadelijk wordt. Landbou-wers, veehandelaars en slachters komen wel recht-streeks in contact met de varkens en lopen een veelgroter risico om besmet te raken. Als je besmet bentmet de ziekenhuisbacterie en de ziekte te laat of nietlaat behandelen, kan je heel ernstig ziek worden enzelfs sterven.Het is nog niet helemaal duidelijk of de ziekenhuis-bacterie enkel door varkens verspreid wordt. Er moetnog heel wat verder onderzoek gebeuren. De dierendie besmet zijn, zijn er zelf niet ziek van. Er zijn dusgeen symptomen waaraan je kunt zien dat een varkende ziekenhuisbacterie heeft. Een poes, hond, kalf ofander dier kan ook drager van de bacterie zijn. Mogenwe dan straks ook al geen huisdieren meer houden?...Er zijn nog heel wat vragen op te helderen!

(Bron: www.vilt.be)

tussenpagina:Opmaak 1 20-02-2007 14:01 Pagina 2

speu- ren naar spo- ren

A- genda !

Eind november vorig jaar liep de wedstrijd rond de champignonteeltkits af.Uit de vele inzendingen stelden we een top-5 van de allerleukste voorstellensamen. Enkele gelukkigen kregen een pakket educatieve tijdschriften, ande-ren kregen een gratis bezoek aan een bezoekboerderij. De winnaar kreegeen workshop circustechnieken, gegeven door circus Hoetchatcha.Twee klassen uit de Heilig-Hartschool uit Oostende hadden samen een heelleuk filmpje gemaakt met kleichampignons. Deze type 1-klassen hadden

heel erg hun best gedaan en verdienden volgens de jury de eerste prijs.

19 december 2006 was dé dag. Het leuke busje van circus Hoetchatcha reed de speelplaats op, waar dekinderen al stonden te trappelen van ongeduld om van start te gaan. Eerst even James Bond-gewijs ken-nismaken, daarna nog foto’s voor de pers en het circus kon beginnen. De kinderen leerden jongleren,bordjes draaien, werken met devil sticks, draaien met poy en diabolo… Het was een kleurrijk spektakelom te zien. Toen kwamen de gevaarlijke trucs zoals touwlopen, evenwichtsrol, lopen op een bal, lopenop een ton, steltlopen, fietsen op een eenwieler... Het was oefenen met vallen en opstaan.Na de speeltijd had Kristof van circus Hoetchatcha nog een verassing voor de hele school. Alle kinderenmochten naar een circusvoorstelling komen kijken. Het was een heus spektakel, met stoere jongens enmeisjes die uit het publiek werden geplukt. Als apotheose was er een heuse vuurtruc waarbij Kristof zelfbijna in brand stond. De kinderen hebben ervan genoten!

Boeren en boerinnen, het circus gaat beginnen!

• VLOD-beurs van 5 tot 8 maart in Flanders Expo te Gent. Ook wij zullenaanwezig zijn voor het lanceren van onze landtop. Hij ziet er beetje uit alseen laptop, maar dan op maat van de boerderij, met een harde schijf vollandbouweducatieve ideeën en tips. Nieuwsgierig? Kom zeker eens kijkenop onze stand en vraag ernaar! Standnummer: 8347 a

• COV-Trefdag op 4 april in Kortrijk Expo. Je kan ons vinden op de stand vande provincie West-Vlaanderen. Maak er kennis met onze nieuwezintuigenroute, neem deel aan de wedstrijd en win een van onze leukeprijzen!

• Op woensdag 25 april is er een nascholing voor leerkrachten van de eerstegraad en voor leerkrachten van het kleuteronderwijs over ‘Van appel totmoes’. Wat kan je doen met fruit in de klas? Een heel interessantenascholing over het wel en wee van de fruitteelt. Meer info opwww.onthaalopdeboerderij.be/landbouweducatie

• Op zaterdag en zondag 19 en 20 mei zijn er Open-Kijk-Dagen op dekinderboerderij Bokkeslot te Deerlijk. Met allerhande activiteiten voorgroot en klein. Zeker een bezoekje waard. Meer info op www.bokkeslot.be.

de winnaars

Gratis afhalen van landtop!Knip deze bon uit en ontvang een gratislandtop (*) op de VLOD-beurs! Ga naarstand 8347a en vraag naar jouw West-

Vlaamse landtop.

(*) een landtop is een ludieke doos boordevollandbouweducatieve ideeën en brochures!

�

Nieuwsbrief maart 2007:Opmaak 1 20-02-2007 13:57 Pagina 3

Tip! Doen !

Quiz !

Wist je dat ?

• ... varkens heel nette dieren zijn? Ze houden hunslaapplaats proper en doen hun behoefte steedsop dezelfde plaats.

• ... varkens een modderbad nodig hebben?Daarmee houden ze vliegen en andere insectenop afstand. Maar ze doen het vooral om af te koe-len, omdat varkens niet kunnen zweten.

• ... varkens een heel fijne neus hebben? Vandaardat men ze gebruikt om truffels te zoeken.

• ... varkens erg agressief kunnen zijn voor elkaar?Gewonde dieren worden uit de groep gestoten ofgedood. In het wild doen varkens dit vooral omdatgewonde dieren de groep vertragen als ze wordenbelaagd door vijanden.

• ... varkens echte knuffeldieren zijn? Ze houdenervan geaaid te worden.

Wat heb je nodig?• 1 uitgespoelde, droge plastic fles• Stevig roze (2), bruin (1) en zwart (1) papier• Sterke lijm• Roze pijpenrager• Breekmes

Hoe ga je te werk?1. Knip twee oren, een neus uit het roze papier.

Knip twee zwarte bolletjes uit voor de ogen entwee ovaaltjes voor de neusgaten.Knip vier vierhoekjes uit het bruine papier.

2. Snijd een gleufje uit in de petfles. Zorg ervoor dathet groot genoeg is om muntstukken in te steken.

3. Kleef één roze papier rond de fles. Snij voorzich-tig het gleufje open in het papier.

4. Kleef de ovaaltjes op de neus, kleef oogjes op defles en kleef de oortjes op het roze papier.

4. Kleef de neus op het dopje van de fles.5. Krul de pijpenrager tot een krulstaartje en kleef

het op de achterkant van de fles.Kleef nu pootjes op de juiste plaats. Let erop dat

het gleufje bovenaan zit.6. Begin nu maar te sparen!

1. Hoe heten varkens die vrij in een weide rondlopen?a) loopvarkensb) scharrelvarkensc) weidevarkens

2. Hoeveel biggen kan een zeug gemiddeld werpen?a) 15 à 20 biggenb) 9 à 15 biggenc) 1 à 9 biggen

3. Biggen en een zeug samen heten …a) een roedelb) een troepc) een toom

4. Een dracht van een zeug is …a) 3 maanden, 3 weken en 3 dagenb) 4 maanden, 4 weken en 4 dagenc) 5 maanden, 5 weken en 5 dagen

5. Een varken is slachtrijp als het…a) tussen de 70 en 80 kg weegtb) tussen de 150 en 160 kg weegtc) tussen de 100 en 110 kg weegt.

Antwoorden: 1b, 2b, 3c, 4a, 5c

Nieuwsbrief maart 2007:Opmaak 1 20-02-2007 13:57 Pagina 4