BLA

D V

OO

R D

ON

ORS

STICHTING SANQUIN BLOEDVOORZIENING - JAARGANG 12 - NR. 1 - 2013

PAGINA 12

Cadeautje voor bloeddonorsEen speciale uitgave: Suske en Wiske en De Bloedbroeder

PAGINA 10

Stoppen met een gerust hartDeze donors gaven het stokje door

‘ Ik had nog

maar één wens’

Zoon Daphne Deckers overwon een zeldzame ziekte

Wat is het toch bijzonder dat we elkaar over

en weer verhalen kunnen vertellen over

bloed geven en ontvangen. Wij doen dat

via Bloedverwant en via de digitale nieuws-

brief Donormail. U weet ons op uw beurt

steeds beter te vinden op onze website en de

Facebookpagina. Zo leren we elkaar steeds

beter kennen.

Dat biedt een mooie basis, ook voor verhalen

die wat verder gaan. Neem de aandacht in

dit nummer voor de ziekte van Kawasaki, een

zeldzame ziekte die onder anderen de zoon van

Daphne Deckers trof. Fantastisch dat u bloed

en plasma geeft zodat we ook deze patiënten

kunnen helpen.

Veel donors blijven ons tientallen jaren trouw

en gaan tot hun zeventigste door met geven.

Ook wij vinden het erg jammer dat ze op die

leeftijd moeten stoppen. Hoe geweldig is het

dat er donors zijn die zelf voor hun opvolging

zorgen? Ook daarover leest u meer in dit

nummer.

Echt trots zijn we op de uitkomst van het

donortevredenheidsonderzoek. Het totaalcijfer

kwam op een mooie 8,3! Waarbij de onder-

vraagde donors zich vooral heel tevreden

tonen over de medewerkers op de donor-

centra; ze zijn vriendelijk, gastvrij en

deskundig. Dat vonden onze medewerksters

echt een opsteker. Ervoor zorgen dat donors

het naar de zin hebben: dat is wat we willen.

We blijven daar hard aan werken, daar kunt u

van op aan!

Imke Sikkema, hoofdredacteur Bloedverwant

Verhalen

A+

2

Foto

’s R

ené

ten

Broe

ke

Om

slag

foto

Nic

k va

n O

rmon

dt

Foto

Har

ry M

eije

r

‘Drive carefully! You might need me. I’m a blood donor.’ Toen Sanquin afgelopen nazomer een Amerikaanse sticker met deze tekst op Facebook liet zien, stroomden de enthousiaste reacties binnen. ‘Zo’n sticker wil ik ook!’, reageerde menigeen. Sanquin pakte die wens op en liet in de eigen huiskleuren 400.000 stickers drukken, een voor iedere donor. Je vindt hem bijgesloten bij deze Bloedverwant. De weggebruikers in Nederland zijn voortaan gewaarschuwd: ‘Voorzichtig rijden, u kunt me nog wel eens nodig hebben. Ik ben bloed-donor.’ Een mooie manier om het donors chap met een knipoog uit te dragen. We zijn heel benieuwd waar de sticker straks allemaal opduikt; op de auto, motor, brommer-helm of bakfiets? Zelf de sticker in gebruik of de sticker gesignaleerd op een bijzondere plek? Laat het ons weten via de mail of Facebook (www.bloedverwant.nl/bloedlinks). We kijken uit naar jullie reacties en foto’s.

Facebookhit leidt tot donorcadeautje personen geven

de Facebookpagina van Sanquin

een Like (stand half maart 2013). Een

vraag naar tips bij naalden angst leverde

alleen al reacties op.

=47% =42% =8% =3%

Verdeling bloedgroepen onder de Nederlandse bevolking.

0 A B AB

VAN DE REDACTIE

0

3

Foto

Ern

o W

ient

jens

En, lekker geprikt?

Het is toch altijd wel een grote naald. Maar ik kom graag op de

bloedbank. De sfeer is er ontspannen.

We zagen dat je op Facebook een oproep had geplaatst aan een leuke jongen met wit T-shirt en postmanbag die gelijk met jou bloed had gegeven...

Ja, die jongen viel me op. In de wachtruimte na afloop kwam hij recht

tegenover me zitten en hadden we oogcontact.

Toen heb je hem aangesproken?

Uh, nee. Ik was zo diep onder de indruk dat ik niks uit kon brengen en

eigenlijk naar buiten ben gevlucht. Dat was behoorlijk stom natuurlijk.

Achteraf bedacht ik van alles wat ik had kunnen zeggen. Ik had hem

bijvoorbeeld kunnen vragen naar zijn bloedgroep :-)

Een gemiste kans!

Eigenlijk wel ja. Daarom heb ik die oproep op Facebook geplaatst. En

ik heb naar de bloedbank gebeld om te vragen of ze een telefoon nummer

van hem hadden. Dat kon natuurlijk niet, qua privacy. Dus ik was extra

verrast toen bleek dat een medewerkster de moeite had genomen om

het andersom te regelen. Ze had een jongen die het zou kunnen zijn

mijn mailadres gegeven. Ik sprong echt een gat in de lucht. Echt super

dat iemand bij Sanquin die moeite heeft genomen.

Haha, Sanquin als Cupido. En, was dat de start van een mooi liefdesverhaal?

Dat leek wel zo. Ik was in de wolken toen ik inderdaad mail kreeg van een

jongen die ook die middag bloed had gegeven. We mailden wat heen en

weer en maakten een afspraak om een biertje te gaan drinken. Maar toen

ik op zijn aanraden vooraf op Facebook naar zijn foto keek, zag ik dat het

iemand anders was.

Hoe liep het af? Toch nog een biertje gaan drinken?

Ja natuurlijk, dat kan altijd. Hij vond het ook prima en ook wel een

grappig verhaal. We hebben wat gedronken en gekletst.

Het was gezellig maar verder was er geen klik.

Stille hoop dat de ware donor zich alsnog meldt?

Nee hoor. Ik zou bij wijze van spreken niet meer weten hoe hij eruitziet.

Het was een mooi avontuur en ik ben een sterk verhaal rijker.

We treffen Nathalie Borneman (29), verpleegkundige in het Catharina Ziekenhuis in het centrum van Eindhoven.

‘ Diep onder de indruk van die leuke jongen’

EN, LEKKER GEPRIKT?

Een vrolijke jongen en een talentvolle tennisser. Wie Alec Deckers, de twaalfjarige zoon van Daphne Deckers en Richard Krajicek een rake smash ziet slaan, kan zich nauwelijks iets voorstellen bij de moeizame start in zijn leven. Maar die was er wel degelijk: Alec werd drieënhalve week te vroeg geboren en wat volgde was een eerste jaar vol gekwakkel. Daags na zijn eerste verjaardag belandde hij met hoge koorts en mysterieuze huiduitslag in het ziekenhuis. Daar stonden ze voor een raadsel.

De artsen zeiden: ‘Dit hebben we nog nooit gezien.’ Schrok je daarvan?‘Daar zit je als moeder natuurlijk helemaal niet op te wachten. Daar schrok ik zeker van. Wanneer je kind hoge koorts heeft, compleet apathisch is geworden en vreemde rode bulten over zijn hele lijfje heeft gekregen, wil je heel graag horen: ‘Mevrouw, we hebben het onder controle.’ Maar dát zeiden ze niet. Richard en ik waren radeloos. Onze wereld stond stil. Ons kleine man-netje was ernstig ziek, maar zijn ziekte had geen naam. Wanneer je kind gezond is, heb je wel duizend wensen. Wanneer je kind ziek is, nog maar één.’

Na veel onderzoeken bleek Alec te lijden aan de zeldzame ziekte van Kawasaki, een ontsteking van de bloedvaten door het hele lichaam die blijvende schade aan het hart kan toebrengen. Het eenjarige, doodzieke jongetje werd behandeld met een hoge dosis aspirine en een stoot immunoglobuline (ook wel gamma-globuline genoemd), een grote hoeveelheid antistoffen uit donorplasma. Stond je er destijds bij stil dat die antistoffen uit het bloed kwamen van heel veel bloeddonors?‘Ja, dat werd erbij verteld. Het maken van immunoglo buline is een duur en tijdrovend proces, maar godzijdank ís het er wel! Zonder dat medicijn was de kans groot geweest dat Alec

Gaat Alec Deckers zijn beroemde vaderachterna? Aan zijn talent ligt het niet. De inmiddels twaalfjarige jeugdspeler doet mee aan kampioenschappen en toernooien in binnen- en buitenland. Topfit, dankzij een medicijn uit meer dan duizend plasmadonaties.

4

‘ Als je kind ziek is, heb je maar één wens’ Het zoontje van Daphne Deckers en Richard Krajicek kreeg de zeldzame ziekte van Kawasaki. Dankzij een tijdige ontdekking én behandeling met antistoffen van bloeddonors genas hij. ‘Je moet er toch niet aan denken hoe het was afgelopen zonder dat medicijn’, zegt Daphne Deckers in een interview met Bloedverwant.

INTERVIEW

ernstige schade zou hebben opgelopen aan zijn kransslagaders. Veel onbehandelde patiëntjes van wie men vroeger dacht dat ze bijvoorbeeld de rode hond hadden, knapten op, maar kregen veel later een hartstilstand. Daar moet je toch niet aan denken.’

Vond je het idee dat er stoffen uit het bloed van heel veel anderen in jouw kind gingen niet griezelig?‘Nee hoor. Ik vond het eerder fascinerend, ik had nog nooit van immunoglobuline of antistoffen gehoord. Het is bijna science fiction dat ze honderden verschillende antistoffen uit donorbloed filteren. Eén van die antistoffen werkt tegen de ziekte van Kawasaki, ze weten alleen nog niet welke dat precies is.’

Hoe vind je het dat donors belangeloos bloed en plasma afstaan voor iemand die zij niet kennen?‘Je gaat je zoiets pas realiseren als je het nodig hebt. Ik heb veel respect en bewondering voor bloeddonors, want laten we eerlijk zijn: het is niet niks. Bloed geven vraagt behoorlijk wat van iemand; misschien dat daarom maar 2,5 procent van de Nederlanders bloeddonor is.’

Hoe gaat het nu met Alec?‘Heel goed. Al blijft hij net als alle kawasakipatiëntjes onder controle. Iedere tien jaar moeten kawasakipatiëntjes weer helemaal door de molen van bloedonderzoek, MRI en echo’s van de aderen, want helaas is gebleken dat zo’n 40 procent er tóch iets aan overhoudt wat zich in de loop der jaren open-baart. Bij de eerste nacontrole bleek dat bij Alec gelukkig niet het geval te zijn, maar we moeten het blijven volgen – en optimistisch zijn!’

Je bent ambassadeur geworden van het Zeldzame Ziekten Fonds. Waarom? ‘Zeldzame ziekten worden ook wel “kleine ziekten” genoemd. Maar er is niets kleins aan wanneer jouw kind door zo’n ernstige ziekte getroffen wordt. Daarom zeg ik altijd: ook kleine ziekten kunnen grote gevolgen hebben. Of misschien wel juist de kleine ziekten, want er is nauwelijks geld voor onderzoek of medicijnen omdat het aantal patiënten vaak te klein is om de farmaceutische industrie of zelfs de overheid ervoor te interesseren. Ongelooflijk toch?’

Daphne Deckers met zoon Alec en dochter Emma op een foto uit 2009.

5

FilmHet ZZF organiseerde 2 maart de Nationale Zeldzame Ziektendag. Die dag ging een korte film over de ziekte van Kawasaki in première waaraan Daphne Deckers en Taco Kuijpers meewerkten. De film is mede mogelijk gemaakt door Sanquin. Bekijk de film via www.bloedverwant.nl/bloedlinks.

6Fo

to H

arry

Mei

jer

Daphne Deckers zet zich in als ambassadeur voor het Zeldzame Ziekten Fonds. Dat fonds financiert onder meer onderzoek naar de ziekte van Kawasaki. Ook Sanquin levert een bijdrage in de ontrafeling van deze mysterieuze ziekte.

De ziekte van Kawasaki zorgt ervoor dat de bloedvaten gaan ontsteken waarbij vooral de kransslagader aangetast kan worden. Het is een zeldzame ziekte, in Nederland zijn er jaarlijks zo’n tachtig patiënten, vaak jonge kinderen onder de vijf jaar. Is de diagnose ‘kawasaki’ eenmaal gesteld, dan krijgt de patiënt zo snel mogelijk via een infuus gammaglobuline toegediend. Dat wordt in de hightech-plasmafabriek van Sanquin gemaakt door uit een pool van meer dan duizend plasmadonaties de antistoffen te halen en te zuiveren. ‘Tussen de 85 en 90 procent van de patiëntjes knapt vrijwel direct daarna op’, vertelt kinderarts en hoogleraar immunologie prof. dr. Taco Kuijpers. Hij leidt de onderzoeksgroep Kawasaki van het AMC en is tevens als onder-zoeker actief bij Sanquin.

‘De kinderen komen heel erg ziek binnen maar zijn dan binnen 24 uur aan de beterende hand. Het is bijna een ‘sta-op-en- wandeltherapie’. Dát het werkt is dus duidelijk. We weten alleen nog niet hoe het precies werkt. We geven in feite een schot hagel met een grote hoeveelheid verschillende antistoffen. Herkennen die iets waarvan wij geen weet hebben en neutraliseert het dat? Of is het iets in het antistoffenproduct – die gammaglobulinen – dat de afweerreactie in de patiënt direct helpt of de ontstekings -reactie neutraliseert? Dat is onbekend en daar doen we samen met Sanquin veel onderzoek naar.’

Ontsteking remmenDoel is niet alleen om nog gerichter te kunnen behandelen – misschien kan in de toekomst gericht één bepaalde antistof worden toegediend in plaats van de hele cocktail – maar ook om meer te weten te komen over die 10 tot 15 procent van de aan-gedane kinderen waarbij de behandeling niet aanslaat. Kuijpers: ‘Als we dat kunnen voorspellen, winnen we kostbare tijd. We kunnen dan direct een andere behandeling proberen. Het is van groot belang binnen tien dagen de ontsteking te remmen. Gebeurt dat niet dan is de kans groot dat de kransslagader zich verwijdt en later minder elastisch en stijf wordt of gaat verkalken. We hebben jongeren die al voor het twintigste jaar een bypass-operatie nodig hebben.’Kuijpers zegt voor dit belangrijke onderzoek afhankelijk te zijn van kleine fondsen als het Zeldzame Ziekten Fonds en Stinafo. ‘En ook Sanquin steunt dit door het bloedonderzoek te facilite-ren. Daar ben ik alle betrokkenen zeer erkentelijk voor. We kunnen door het onderzoek naar de ziekte van Kawasaki basale processen in het bloed ontrafelen die misschien ook wel meer duidelijkheid geven over de werking van gammaglobuline bij andere ziekten of antistoffen in het algemeen.’

‘De kinderen zijn binnen 24 uur aan de beterende hand.’

‘ We willen de ziekte van Kawasaki ontrafelen’

Kinderarts en hoogleraar Taco Kuijpers:

BLOED IS LEVEN

-

7

Moedermelkbank zoekt donorsIs moedermelk van donors net zo goed voor de baby als melk van de moeder zelf? De moedermelkbank van VUmc in Amsterdam doet er onderzoek naar en heeft daarvoor nieuwe donors nodig. Kandidaten worden gekeurd door keuringsartsen van Sanquin. De moedermelkbank is bedoeld voor te vroeg geboren baby’s die op de intensive-careafdeling van het ziekenhuis liggen en van wie de moeders onvoldoende voeding hebben of om andere redenen geen borst-voeding kunnen geven. De ‘donors’ zijn moeders die een baby hebben gekregen en borstvoeding over hebben. Als ze zich aan-melden, worden ze onderzocht door artsen van Sanquin. De selectie gebeurt op dezelfde manier als voor bloeddonors. Zo vullen de vrouwen een aanvullende lijst in met vragen over roken, drinken en medicijngebruik.

Ondanks de goede kwaliteit van de flesvoe-ding is in wetenschappelijke kring de laatste jaren het besef gegroeid dat moedermelk tal van elementen bevat die gunstig zijn voor een kind en die niet zomaar zijn na te maken. Wereldwijd ontstaan daarom overal moedermelkbanken. De melk van de in 2011 opgerichte moeder-melkbank in Amsterdam gaat in eerste

instantie alleen naar te vroeg geboren kinderen die meedoen aan een onderzoek naar de effecten van donormelk. Om er zeker van te zijn dat de donormelk vrij is van ziektekiemen die de kwetsbare kinderen kunnen schaden, wordt de afge-kolfde voeding gepasteuriseerd en ingevro-ren tot gebruik. Hierdoor gaat helaas een deel van de actieve stoffen verloren. Het wetenschappelijk onderzoek moet aantonen of donormelk daadwerkelijk voordelen heeft boven flesvoeding.Wanneer blijkt dat de kleintjes met de donor-melk inderdaad minder infecties krijgen, is het de bedoeling dat alle te vroeg geboren kinderen op de intensive care van alle univer-sitaire ziekenhuizen in Nederland overgaan op melk van de moedermelkbank. Aanmelden voor de moedermelkbank kan niet

via Sanquin maar loopt via de moedermelkbank.

Meer informatie op www.moedermelkbank.nl.

Donorgegevens van belang voor onderzoek Kan een man beter bloed krijgen van een man of maakt dat niet uit? Is verser bloed beter dan iets ouder bloed? Maakt het verschil of een donatie vlug ging of wat langer duurde? Onderzoekers van Sanquin proberen met een groot onderzoek (Proton II) inzicht te krijgen in dit soort zaken. Daartoe zetten zij een database op waarin dertig ziekenhuizen informatie bijhouden over hun gebruik van bloed en waarin Sanquin informatie opslaat over de donor en zijn donatie. Het gaat om leeftijd, geslacht, datum van donatie, gewicht, Hb, bloedgroepen, bewer-kingskenmerken van het bloedproduct en de uitgiftedatum. Dat doet Sanquin natuurlijk

niet zonder de donor om toestemming te vragen. Daarom is de vraag op het keurings-formulier of je als donor toestemt in het eventuele gebruik van een deel van je bloed voor wetenschappelijk onderzoek, onlangs uitgebreid. Er wordt nu ook toestemming gevraagd om geanonimiseerde persoons-gegevens te mogen gebruiken voor weten-schappelijk onderzoek. De gegevens worden zonder naam en versleuteld opgeslagen zodat ze niet zijn te herleiden naar een persoon.`We doen dit alles om de gehele bloedtrans-fusieketen nog veiliger en efficiënter te maken’, aldus internist en Sanquin-onderzoeker Rianne Koopman. ‘We hopen dat alle donors toestemming geven. Hoe meer gegevens we hebben, hoe waarde-voller het onderzoek wordt.’

T-shirts voor Vierdaagse Nijmegen Op 16 tot en met 19 juli kleurt Nijmegen opnieuw oranje. Sportieve donors die de 30, 40 of 50 km gaan wandelen, kunnen een fraai Sanquin-T-shirt aanvragen voor de Vierdaagse van Nijmegen. Zo helpen ze mee meer bekendheid te geven aan het bloed-donorschap. Loop je ook mee? Vraag dan een gratis T-shirt aan via www.bloedverwant.nl/bloedlinks.

Foto’s Hollandse Hoogte

Foto Marieke de Lorijn

KORT NIEUWS

NLIN

WAT GEBEURT ER IN HET LAND

RONDOM HET BLOEDDONORSCHAP?

7

8

Kennis delen in Cambodja Twee jaar werkte Leonie de Vos (32) in een klein ziekenhuis op het platteland van Cambodja. ‘Een fantastische tijd, met elke dag verwondering over de gewoontes en de mensen. Maar ook boosheid over de misstanden en de armoede.’ Samen met een verpleegkundige trainde ze haar Cambodjaanse collega’s in managementvaardigheden, financieel beheer en hygiëne. Tussen de bedrijven door gaf ze meerdere keren bloed voor een van de patiënten. ‘Vooral bij thuisbevallingen was er vaak bloed nodig.’

Leonie, manager in het Erasmus MC in Rotterdam, vindt het vanzelfsprekend een steentje bij te dragen aan een betere wereld. ‘Ik ben sinds mijn achttiende bloeddonor en heb ook bewust gekozen voor een baan in de gezondheidszorg.’ Toen ze terugkeerde uit Cambodja meldde ze zich dan ook weer snel aan bij VSO, de ontwikkelingsorganisatie die haar had uitgezonden. Dit keer om als vrijwilliger zelf vakmensen te selecteren voor werk in een ontwikkelingsland. ‘Zij kunnen dan net als ik hun kennis en ervaring delen op plekken waar het écht nodig is! Voor de lokale bevolking betekent dit vaak een enorme vooruitgang.’

Doe je ook bijzonder vrijwilligerswerk? Laat het ons weten: bloedverwant@sanquin.nl.

Foto

Ern

o W

ient

jens

0+

DE VRIJWILLIGER

9

Plasma geven zat er even niet in. Dat dacht Willem de Jonge (52), plasmadonor in Zwolle, toen hij vorig najaar behoorlijk in de lappenmand raakte door gordelroos. ‘Het voelde alsof mijn ribben gekneusd waren. Mijn borst deed pijn en ik had uitslag precies in de vorm van een gordel. Voor de huisarts was de diagnose snel duidelijk: gordelroos.’ Met veel paracetamol bleef Willem op de been en ging hij zelfs door met werken. Hij besloot ook om op de dag van zijn plasma-afspraak toch maar even langs de bloedbank te gaan, in de volle overtuiging dat hij daar zou horen dat hij beter terug kon komen wanneer de gordelroos helemaal genezen was. Maar wat schetste zijn verbazing: hij was juist meer dan welkom. Lachend: ‘Er werden nog net geen slingers opgehangen.’

Zeldzame donorsWillem de Jonge was een van de zeldzame donors die zoveel antistoffen in zijn plasma had dat Sanquin daaruit zogeheten varicella zoster immunoglobulinen kon maken. Deze immunoglobulinen werken als medicijn tegen waterpokken, een op zich onschuldige ziekte die echter levensgevaarlijk kan zijn voor kinde-ren met een sterk verminderde weerstand. Zo krijgen bijvoorbeeld kinderen met leukemie dit medicijn uit voorzorg. Alleen donors die zelf waterpokken of gordelroos (een infectie met hetzelfde virus) door-maken, kunnen voor dit doel plasma geven. Daarom vraagt Sanquin donors als Willem de Jonge

om meerdere keren plasma te geven, ook als ze normaal gesproken vol bloed geven. Dit kan elke twee weken, net zolang tot de antistoffen weer uit het bloed zijn verdwenen.

Gewoon een feestjeWillem de Jonge hoefde er niet lang over na te denken. Na twee weken kwam hij terug, twee keer in totaal. Dat was hem niet te veel, ook al was hij niet helemaal fit. ‘Als je hoort dat je een kind met leukemie kunt helpen dan is een uur bij de bloed bank gewoon een feestje.’De Jonge is blij dat hij op deze manier iets extra’s heeft kunnen betekenen. ‘Ik vond het jammer dat ik het niet eerder wist, want dan had ik direct na de diagnose kunnen starten en drie keer kunnen done-ren. Nu waren er toch al een paar weken ver loren.’ Hij hoopt dan ook dat donors die dit verhaal lezen eraan denken om direct Sanquin te bellen wanneer ze onverhoopt gordelroos krijgen. ‘Gordelroos wens je niemand toe. Maar het is fijn dat er toch ook nog iets goeds uit is voortgekomen.’

Extra welkomBehalve gordelroos zijn er andere ziekten die ervoor

zorgen dat er waardevolle antistoffen in het lichaam

worden aangemaakt. Zo zijn ook donors die water -

pokken, tetanus of hepatitis B doormaken heel welkom.

Gordelroos ziek genoeg om te geven

Ziek zijn is nooit leuk. Maar soms is er sprake van een geluk bij een ongeluk. Zo kunnen donors die gordelroos hebben juist dankzij die aandoening doodzieke kinderen helpen.

Illus

trat

ie Je

anne

tte

Kapt

ein

BIJZONDERE DONATIE

10

Hello, GoodbyeFo

to S

tijnt

je d

e O

lde

‘ Je voelt je fit en sterk en zou nog jaren je mouw willen opstropen voor een halve liter bloed of plasma. Maar als je zeventig wordt, moet je afscheid nemen van het bloed donorschap. Het is geweldig dat zoveel donors zelf het stokje doorgeven. En dat er jonge mensen klaar staan om het aan te nemen.’

A00

Mariëlle Leugs (21), student hbo-V en moeder Corrie Leugs (52), doktersassistente, namen het stokje over van Piet van Wijk (83), gepensioneerd groenteman en spoorwegbeambte.

‘Opa vond het onzin’De opa van Mariëlle Leugs is tevreden: na zijn laatste donatie nam zijn dochter het over en niet veel later meldde ook zijn kleindochter Mariëlle zich aan als bloeddonor. Mariëlle: ‘Mijn opa werd bloeddonor op zijn achttiende. Hij woonde vlak bij het ziekenhuis in Groningen, werd vaak opgeroepen en is zelfs wel eens een keer uit zijn bed gebeld. Hij vond het echt onzin dat hij moest stoppen op zijn zeventigste. Hij was toch nog jong en kerngezond? Mijn moeder heeft het overgenomen en ik ging als kind meteen met haar mee. Toen ik zestien was heb ik me aan-gemeld, maar tot mijn teleurstelling moest ik twee jaar wachten totdat ik echt mocht doneren. Ik moest nog wel even wat aankomen, want ik woog minder dan 50 kilo. Mijn gewicht is nog steeds net genoeg, daar moet ik op letten.’

HET STOKJE DOORGEVEN

11

A+ A+

Foto

Har

ry M

eije

r

Rinus van den Bosch (70), gepensioneerd sociaal- pedagogisch werker, geeft het stokje door aan Amresh Dewkalie (40), gemeentelijk griffier.

‘Amresh hapte toe’Rinus van den Bosch uit Beuningen ontving aan het einde van zijn trouwe donorschap een ‘druppel’. Hij nam zich voor de speld elke dag te dragen tot hij een opvolger had gevonden. Dat lukte al na twee weken. ‘Ik ken Amresh Dewkalie van de gemeente Beuningen, waar hij griffier is en waar ik nogal eens kom omdat ik in de Cliëntenraad zit. Ik had al ver-geefs een paar raadsleden proberen over te halen bloeddonor te worden. Ik vroeg of ze het druppel-speldje mooi vonden. Wil je hem hebben? Ik sta hem graag af, maar dan moet je de traditie van het bloed-donorschap wel voortzetten! Tegen Amresh zei ik met een knipoog: van die raadsleden moet je het ook niet hebben hè? Hij hapte wel toe. Ik heb de speld met-een aan hem gegeven. En hij droeg hem in de raads-vergadering op zijn revers. Dat vond ik heel mooi.’

12

Foto

Ern

o W

ient

jens

SPECIAAL VOOR DONORS

Cadeautje!Wie kent ze niet, de twee onafschei de lijke striphelden? Speciaal voor bloed donors werd een bijzondere editie bedacht: ‘De Bloedbroeder’. Een cadeautje als dank voor de onbaat zuchtige inzet, aldus Jos Peeters, voor zitter van de Donorvereniging en enthousiast verzamelaar van Suske en Wiske-albums. Van hem kwam het idee bloeddonors op deze manier te ver rassen. ‘Overigens is het bloeddonorschap in de wereld van Suske en Wiske niet onbekend’, weet hij als kenner. ‘Suske, maar ook Jerommeke redde al eens als bloeddonor het leven van een doodzieke patiënt.’ Wil je ook een gratis exemplaar van De Bloedbroeder? Meld je aan via www.sanquin.nl.

13

Donors voelen zich welkom op de bloedbank, zo blijkt uit het donor tevredenheidsonderzoek. De mede werkers van Sanquin scoren heel hoog. Jullie zijn vriendelijk, efficiënt, servicege-richt, deskundig en betrokken. Wat vind je daarvan?‘Geweldig. Ik vind het ontzettend leuk om op deze manier waardering terug te krijgen voor hetgeen we de donor geven. Dat zie ik echt als een groot compliment. Ik had het ook wel ge -hoopt en een beetje verwacht. Ik vind dat ik in een heel fijn team werk, met prettige, vriendelijke en professio nele collega’s. Met zijn allen doen we er alles aan om het voor de donor zo fijn mogelijk te maken tijdens de afname.’

In jouw functie wordt er van je ver wacht dat je altijd gastvrij en vriendelijk bent. Heb jij nooit eens een slechte dag waarop je chagrijnig bent? ‘Nee. De mensen die komen doneren hebben zin om te komen, ze zijn meestal in hun goede doen. Ze zijn wel in voor een praatje. Dat maakt het voor ons ook makkelijker om het gezellig te hebben en gezellig te zijn.

Voor mij is het echt een baan waarin ik alles om me heen los kan laten en me volledig op mijn werk kan storten.’

Iets minder tevreden zijn de donors over de afleiding tijdens de afname. Begrijp je dat? ‘Dat verbaast me wel wat. Mijn gevoel is juist dat veel donors het prettig vinden om even niks te hoeven, een soort kuuroordidee. Ik noem het vaak “even onthaasten” op de bloedbank. Er liggen bovendien volop tijdschrif-ten en de tv staat aan op speciale momenten, bij een voetbalwedstrijd of zoals toen de koningin haar aftre den aankondigde. Tegenwoordig zie je ook veel mobiele telefoons op schoot.’

Welk cijfer zou jij de donors geven?‘Een 9! Het feit dat je hier komt om je bloed af te staan om een ander te hel-pen is al een heldendaad. Dat alleen vind ik al een hoog cijfer waard. Daarbij zijn de meeste donors goed gemutst, opgewekt en positief. Ik zie mensen heel trouw terugkomen, de sfeer is gewoon heel goed. Dat maakt het tot een fantastische baan.’

TEVREDENHEIDSONDERZOEK

Floor Mulder, donorassistente in Nijmegen:

‘Van mij krijgt de donor een 9’

Donors zijn over het algemeen heel tevreden over Sanquin. Een mooie 8,3 is het eindcijfer dat zij gaven in het donortevredenheids-onderzoek dat recent is gehouden. Vooral de medewerkers op de donorcentra scoren hoog. Bloedverwant vroeg Floor Mulder (32), donorassistente in Nijmegen, om een reactie.

Foto

Ern

o W

ient

jens

B+

Donors vinden medewerkers:

vriendelijk 8,7

efficiënt 8,4

servicegericht 8,5

deskundig 8,6

betrokken 8,4

Kijk voor meer resultaten op www.bloedverwant.nl /bloedlinks.

14

Foto

Har

ry M

eije

r

Ik ben de laatste keer flauwgevallen na het bloed geven. Hoe komt dat eigenlijk? En is het te voor-komen? Gebeurt dit vaak? Dat valt gelukkig nogal mee. Bij ongeveer een op de duizend volbloed donaties treedt een zogenaamde vasovagale reactie op die kan resulteren in een flauwte, een kortdurend bewust-zijnsverlies door lage bloeddruk en een langzame pols. In liggende houding, liefst met de benen wat hoger, vindt in de regel vlot herstel plaats. Zo’n flauwte wordt niet veroorzaakt door het verlies van 500 ml bloed. Het is de combinatie van spanning en de prikkeling van de vaatwand door de naald die deze (reflex)reactie in gang zet. Het is vergelijkbaar met het snel van houding ver-anderen, van liggen naar staan. Jonge, tengere donors lopen meer risico om flauw te vallen bij (te) snel overeind komen en langdurig staan, vooral als ze onvoldoende hebben gegeten en gedronken. Het advies is dan ook om na afloop ten minste tien minuten aan de koffietafel iets te blijven drinken.

Vegetariërs hebben volgens mij een lager Hb-gehalte. De trend is dat er meer flexitariërs komen. Hoe gaat de bloedbank hiermee om?Het is niet zeker dat alle vegetariërs een lager Hb-gehalte heb-ben. En of dit ook zo is bij flexitariërs (mensen die af en toe vlees eten) is de vraag. Een voorwaarde voor een voldoende hoog Hb is voldoende ijzervoorraad. IJzer zit in allerlei voe-dingsmiddelen, niet alleen in vlees. Praktisch gezien weten we of er gedoneerd kan worden door bij elke keuring het Hb te meten. Als dit te laag is (ongeacht de reden) nemen wij geen bloed af. Sanquin gaat ervan uit dat de meeste gezonde Nederlanders met een normaal dieet (vegetarisch of niet) bloed kunnen doneren. Wij vinden dat de donor daarvoor zijn leefstijl niet hoeft aan te passen of medicamenten hoeft te gebruiken. Over het algemeen geven we dan ook geen voe-dingsadviezen.

Mijn schildklier werkt te snel. Mag ik bloed geven? Meestal mag je tijdelijk geen bloed geven totdat de oorzaak bekend is en er door behandeling een stabiele situatie is ont-staan. Na een operatie of behandeling met radioactief jodium moet u minimaal een halfjaar wachten met doneren. Slikt u medicijnen voor uw schildklier, dan is dit over het algemeen geen bezwaar voor het bloed geven. Wel is het advies te wachten tot de dosering stabiel is ingesteld.

Ons panel van donorartsen beantwoordt vragen van donors. Ook een vraag? Schrijf naar Redactie Bloedverwant, Postbus 9892, 1006 AN Amsterdam of bloedverwant@sanquin.nl.

Karin van der Hilst werkt alweer meer dan twintig jaar als donorarts bij Sanquin in Alkmaar. ‘De sfeer binnen het team is goed en de donors zijn over het algemeen heel aangename mensen met een positieve kijk op het leven.’Ze tekent en schildert graag. In de zomer skeelert ze over de prachtige fietspaden rondom haar woonplaats, het voormalige vissersdorp Kolhorn. In de vakanties door Nederland gaan de tentjes mee op de fiets. ‘Dat het altijd regent is een voor oor-deel, dat valt reuze mee.’

‘ Donors hebben een positieve kijk op het leven’ Karin van der Hilst

VRAAG HET ONZE DONORARTSEN

Dokter, hoe zit dat?

15

‘Net voor de kerstvakantie belandde een collega van mij van het ene op het andere moment in het ziekenhuis met een maagbloeding. Altijd gezond en goedlachs en toen zo wit als het laken van het bed. Toen ik hem een dag later kwam opzoeken, lag hij al aan het derde bloed-infuus. Ik dacht meteen: daar doe ik het voor. Het bloeddonorschap is gewoon bittere nood-zaak. Ook in mijn familie weet ik wat het is om bloed nodig te hebben. Een neefje met kanker bijvoorbeeld. Hij had om de paar maanden bloed nodig. Mijn collega heeft het gered, al heeft hij wel een jas uitgetrokken. “Ik ben jullie donors enorm dankbaar”, zei hij tegen mij. Ik geef bloed sinds 1996 en hoop dit jaar de zestig donaties te halen.Wij hebben vier kinderen, van één tot negenen-half jaar. In de schoolvakanties gaan ze graag met mij mee als het weer tijd is voor een bloed-donatie. Dat vinden ze spannend en bovendien valt er altijd wel wat te snoepen. Ik hoop dat ze mij later in het donorschap zullen volgen.’

www.sanquin.nl/donorwijzerRegel hier op eenvoudige wijze:• opzeggen Bloedverwant• aanvragen donor-werft-donorpakket• uitstellen of afzeggen donatieafspraak• gegevens wijzigen• vraag stellen• opmerking maken of klacht doorgeven

Een briefje sturen kan ook: Sanquin Bloedvoorziening t.a.v. Afdeling Communicatie, Antwoordnummer 7866, 1000 SE Amsterdam.

Gratis telefoonnummerBel gratis 0800-bloedbank (256 332 265). Handig en snel!

Online donortestOproep gekregen? Doe daags tevoren eerst de donortest op www.sanquin.nl/donortest om te weten of je mag geven. DonormailBlijf op de hoogte van het actuele nieuws. Meld je aan voor een gratis abonnement op Donormail en ontvang via de e-mail zes keer per jaar de digitale nieuwsbrief van Sanquin: www.sanquin.nl/donormail.

DonorradenVia www.bloedverwant.nl/bloedlinks kun je naar de webpagina’s over de vier regionale donorraden en de Landelijke Donorraad.

ColofonBloedverwant is een uitgave van Stichting Sanquin Bloedvoorziening en verschijnt drie keer per jaar. RedactieImke Sikkema (hoofdredacteur), Hezeke Hoefnagel, Lysbert Schuitema, Jeanne Hagen (Landelijke Donorraad) Tekst en eindredactie Annemarie Geleijnse, Rineke van Houten Vormgeving Total Identity, Jeannette Kaptein, Arjen Firet Druk en distributie Roto Smeets Weert

Redactieadres Sanquin Bloedvoorziening, Redactie Bloedverwant, Postbus 9892, 1006 AN Amsterdam 0800-bloedbank (256 332 265), bloedverwant@sanquin.nl, www.bloedverwant.nl. © 2013 Sanquin. Artikelen uit Bloedverwant mogen alleen na overleg met de redactie worden overgenomen, onder vermelding van de bron en de uitgever. De redactie van Bloedverwant heeft zijn best gedaan om de rechthebbenden van het in dit blad getoonde materiaal op te sporen en hun toestemming te vragen voor openbaarmaking in dit blad. Dat is niet in alle gevallen gelukt. Hebt u klachten of bezwaren in verband met auteursrecht, portretrecht, andere rechten, persoonsgegevens of privacy neem dan contact op met de redactie. Bij de productie en verbranding van de folie waarin Bloedverwant is verpakt, komen geen schadelijke stoffen vrij. ISSN: 1570-7288.

Wat beweegt je om bloed te geven? Laat het ons weten: bloedverwant@sanquin.nl o.v.v. Daarom! Fo

to Jo

ost

Gro

l

Mijn collega

PEFC/30-31-033

PEFC gecertificeerd

Dit product is gedruktop papier uit duurzaambeheerd bos engecontroleerde bronnen.

www.pefcnederland.nl

‘ Hij zei: Ik ben jullie enorm dankbaar.’ Johan van den Hoven

‘Een vriendelijk praatje, een aardig

woord als ze binnenkomen:

Johan van den Hoven (37) geniet

van zijn vmbo-leerlingen op het

Ichthus College in Veenendaal.

‘Makkelijke of moeilijke pubers,

dat maakt mij niet uit. Elke leerling

is voor mij even waardevol’, zegt

de leraar Science en Technologie.

‘Ik vertel ze ook wel eens over het

bloeddonorschap en voel mezelf

dan echt een ambassadeur.’

0

DAAROM GEEF IK BLOED

POSTDONOR Tweet

In 1955 heb ik in het overdekte zwembad in Zwolle op elfjarige leeftijd een gescheurde milt opgelopen door een botsing onder water met een andere zwemmer. Door een spoed-operatie in het Sophiaziekenhuis door dokter Bokelman en bloedtransfusies is mijn leven gered. Toen ik 21 jaar was, besloot ik bloeddonor te worden. Ik was toen net onderwijzer in Gorinchem. In dat eerste jaar voor de klas kreeg ik onder schooltijd een oproep om met spoed naar het Beatrixziekenhuis te komen

om bloed te geven. Uiteraard was er niet zo gauw aan vervanging voor mijn klas (veertig leerlingen) te komen. Toevallig was net de inspecteur van het lager onderwijs op bezoek. Spontaan bood hij aan om de klas zo lang over te nemen. Bij terugkomst kreeg ik van hem de complimen-ten voor de leuke klas. In twee opzichten ging ik die dag met een voldaan gevoel naar huis: voor de eerste keer bloed gegeven en de complimenten voor mijn klas. Ad van Straalen, Dedemsvaart

Schrijf ook naar de redactie: bloedverwant@sanquin.nl

of postbus 9892, 1006 AN Amsterdam. Graag naam en

woonplaats vermelden. De redactie maakt een keuze

en kort brieven waar nodig in. Hartelijk dank!

Complimenten van de inspecteur

Zoekplaat! Lydia Tito-Wolst geeft bloed, haar man plasma en ook de oudste dochter van achttien is sinds kort bloeddonor. De familie Tito weet de weg naar de bloedbank dus wel te vinden. Zelfs in Australië, zo ontdekte Lydia toen ze haar broer in Melbourne opzocht. Lydia Tito-Wolst, Dordrecht

Rustpuntje Bloed geven doen we omdat we daar andere mensen en de wetenschap mee kunnen helpen. Maar voor mij is er nog een groot bijkomend voordeel: het is altijd een rustpunt-je in mijn drukke bestaan. Even een paar minuten verplicht rust en helemaal niets doen.Afgelopen keer ging mijn zoontje voor het eerst mee en hij voelde waarschijnlijk dezelfde behoefte als zijn vader. Zo heeft hij bijna de hele afname heerlijk bij mij gelegen!

Erwin Brigitha, Almere

Mijn vader was mijn held Mijn vader gaf jarenlang bloed en ik vond dat als klein kind wel interessant. Soms mocht ik met hem mee. Mijn benen in zijn fietstas en mijn armpjes zo ver mogelijk om zijn middel. Als hij een dikke winterjas aan had dan kwam ik niet zo ver en kon ik hem niet goed vast-houden, maar dan mocht ik mijn handen in zijn zakken stoppen. Bij de bloedbank in het Rode Kruisgebouw zag ik mijn vader, zo’n grote man, die op één van de vele tafels lag en zomaar bloed liet tappen. Vervolgens werd hem na de donatie ook nog gevraagd of hij een borrel naast zijn koffie wilde en kreeg hij een dik belegde beschuit met kaas. Er stond een trolley met drank onderop naast het kof-fiezetapparaat. Allemaal dingen die ik enorm bijzonder vond. Ik zat dan ook stil alles te observeren, met mijn beentjes die de grond nog niet raakten, wie-belend op de stoel. Hij vertelde me wat er met zijn bloed gedaan werd. Ook dat intrigeerde me. Het bloed van mijn vader zou levens gaan redden. Mijn vader was míjn held. Jaren later ben ik zelf een grote dame: 178 cm groot.

Al vele jaren geef ik bloed, om dezelfde reden die mijn vader bloed deed doneren. Inmiddels ben ik vijftig en mijn zoon geeft sinds zijn achttiende ook bloed. Hij is in de voetstappen van zijn moeder en zijn opa getreden.

Evelien Verboom, Almelo