Beroepsethiek• Deugdethiek• Plichtethiek• Gevolgenethiek

De stelling

Gehandicapte stellen mogen geen kinderen krijgen

Noem 3 argumenten voor en 3 argumenten tegen deze stelling.

ETHIEK

De 3 ethische stromingen:

• Deugdethiek• Plichtethiek• Gevolgenethiek

Ontstaan deugdethiek

• Aristoteles bedacht de deugdethiek• (384-322 v. Chr.)

• Ontstaan stadsstaten Griekenland

• Het werd plots van belang om een goed burger te zijn –

• Maar wat hield dat dan in?

Deugdethiek

De mens staat centraal. Hoe kun je als individueel mens een

goed burger zijn?

Oefenen = praxis

• Aristoteles geloofde dat je goed burgerschap en goed mens zijn kon aanleren

• Als je aan je karakter werkt en oefent, dan wordt je gelukkig

• Maar: niet alle karaktertrekken zijn wenselijk

• Je moet streven naar het oefenen in deugden

Deugden = de juiste karaktertrekken

Karakter = o Irrationeel deel (de natuur – driften e.d.)o Rationeel deel (verstand)

Deugden = o Intellectuele deugden (slimheid, verstandigheid, inzicht)o Praktische deugden (naastenliefde, vriendelijkheid, moed)

Kardinale deugden=o Moed, maat, rechtvaardigheid, maar vooral verstandigheid

Hoe pas je dit toe op een situatie?

• Moed, maat, rechtvaardigheid, verstandigheid

• Niet laf, niet overmoedig, maar er tussenin

• Gematigde moed leidt volgens Aristoteles altijd tot een rechtvaardig en verstandig oordeel

Kardinale deugden

Stel: je bent bewaker van een stad met 5.000 inwoners in het oude Griekenland. Je staat op een post 5 km. van de

stad af. Je ziet een troep van 20 barbaren aankomen.

• Wat doe je:

• Bij lafheid?• Bij overmoed?• En er tussenin?

Kritiek op de deugdenethiek

• Geen klip en klaar antwoord. Het antwoord hangt af van de omstandigheden

van het geval, de persoon van de beslisser e.d.

De Toepassing

Gehandicapte stellen mogen geen kinderen krijgen

Welke argumenten voor/tegen de stelling vallen onder de deugdethiek?

• Vragen 1 en 3 van hoofdstuk 4

Geschiedenis plichtsethiek

• Verlichting nam afstand van religie als leidraad

• Wetenschap en filosofie werden herontdekt

• Kant kwam met zijn plichtsethiek

• Invloeden van Christendom nog wel zichtbaar

• Vrij individu, niet bestuurd door god = nieuw idee; gold wel alleen voor rijke, blanke mannen van adel

Kant en de plichtethiek

Dus...

• Ieder mens is vrij om zelf keuzes te maken

• Iemand anders mag dit dus niet voor jou doen

• En jij ook niet voor iemand anders!

• Dit betekent verantwoordelijkheid voor je eigen handelen

Plichtethiek

Het morele gehalte van je handelen wordt bepaald door de intentie die je met dit handelen hebt.

Oftewel,

je doet het omdat het moet, ongeacht de gevolgen

Je mag niet stelen

Vergelijk:

• iets niet stelen, omdat het gevolgen heeft

• iets niet stelen, omdat je het verkeerd vindt

• “Stelen doe je niet”

Categorisch imperatief

• Maak zulke regels dat je zou willen dat het altijd een regel is

• Bevorder het geluk van anderen, want dit leidt ook tot eigen geluk

• Niet liegen? Dan ook nooit liegen!

• Niet vreemdgaan? Dan ook nooit vreemdgaan!

• Houd je je hier niet aan, dan ben je onethisch bezig

Vrijheid van individu houdt in:

• We mogen mensen nooit alleen als middel gebruiken

• Mensen moeten de vrijheid hebben om hun eigen beslissingen te nemen

• Elk mens is verantwoordelijk voor zijn eigen keuzes en moet deze in vrijheid kunnen maken

Waar vinden we Kant terug in de wet?

Waarom stelen dus verkeerd is…

• Je gebruikt een mens als middel om aan spullen te komen.

• Iemand zou er zelf nooit voor kiezen om jou de spullen te geven.

• Je ontneemt hiermee de eigenaar de verantwoordelijkheid van de keuze of hij de spullen aan jou zou geven.

Universele waardigheid: iedereen verdient dezelfde waardigheid en hetzelfde respect.

Universele verklaring van de rechten van de mens (1948):

Artikel 1

Alle mensen worden vrij en gelijk in waardigheid en rechten geboren. Zij zijn begiftigd met verstand en geweten, en behoren zich jegens elkander in een geest van broederschap te gedragen.

Rechtsplichten:

Kant:

• Regels en helemaal de wet gaan boven alles

Kritiek op Kant:

• Starheid: gaat voorbij aan persoonlijke relaties.

• Alleen redelijke wezens verdienen respect; dieren dus niet.

(Gezondheids- en welzijnswet voor dieren)

• Verstand als basis voor waardigheid: krankzinnigheid, pasgeborenen of dementie?

Toepassing

Gehandicapte stellen mogen geen kinderen krijgen

Welke argumenten voor/tegen de stelling vallen onder de plichtethiek?

Vraag 3 pagina 37

Vraag 6 pagina 38

Geschiedenis gevolgenethiek

• Opkomst kapitalisme: vrije markt, selfmade man, beteugelen van de massa

• Hedonisme van Hume• Utilisme van Bentham & Mill

Gevolgenethiek

Gevolg van een handeling is belangrijker dan de regel.

Genot staat voorop!

Hedonisme

Epicurus: individueel genot

Overgenomen door Hume

Mensen begonnen zich af te vragen of zo’n egoïstische manier van leven goed was voor de maatschappij = rechten van de mens kwamen op

Utilitisme

Bentham: zo veel mogelijk genot voor zo veel mogelijk mensen

Bentham was een pleitbezorger van individuele en economische vrijheid, scheiding van kerk en staat, vrijheid van meningsuiting, gelijke rechten voor vrouwen, dierenrechten en de afschaffing van slavernij en fysieke straf (ook voor kinderen), het recht op echtscheiding en vrije handel. Hij was voor belasting op erfenissen, beperking van monopolies, pensioenen en een ziektekostenverzekering.

Utilisme

• Bijstelling van Mill:• Niet elk genot weegt even zwaar.

• Sommige goede gevolgen zijn beter dan andere.

Utilisme in de wet

Wetten moeten ervoor zorgen dat mensen in het algemeen belang handelen en niet enkel in hun eigen belang

(belastingwetgeving, wanprestatie bv.)

Wat doe je dan met…

• Dwergwerpen en protest tegen afschaffing?

• Kannibaal die overeenkomst sluit met zijn slachtoffer?

• Stel: je kunt je moeder opofferen om 9/11 niet te laten gebeuren. Wat doe je?

Kritiek op de gevolgenethiek

• Niet alle soorten van genot zijn waardevol enkel om het feit dat het genot oplevert.

• Doel is maximaliseren van genotZou betekenen dat het altijd ethisch is om 1 persoon

dood te maken om 5 mensenlevens mee te redden

Toepassen

Gehandicapte stellen mogen geen kinderen krijgen

Welke argumenten voor/tegen de stelling vallen onder de gevolgenethiek?

• Vragen 3, 5 en 6 van hoofdstuk 3

Ethische waarde

• Deugd: ethische waarde ligt in de persoon

• Plicht: ethische waarde ligt in de intentie van de persoon en de daad zelf

• Gevolg: ethische waarde ligt in het gevolg van de daad

• Deugdethiek – gevolgenethiek (utilisme)–Overeenkomst:

• beide hebben geluk als doel–Verschil:

• Deugdethiek/hedonisme: individueel geluk

• Gevolgenethiek: geluk voor grootste aantal

• Deugdethiek – plichtethiek–Verschil:

•Deugdethiek: op juiste manier samensmelten van verstand en verlangens

•Plichtethiek: natuurlijke neigingen bedwingen de rede

• Gevolgenethiek – plichtethiek–Verschil:

• Gevolgenethiek: kijkt juist naar de gevolgen

• Plichtethiek: de gevolgen spelen geen rol

Casus Liefde op de klippen

Opdracht:• Bekijk de acties van alle personages in dit

verhaal. Welke soorten ethiek zie je terugkomen en waar blijkt dit uit?

Gerd Leers over Mauro

Wat voor soort ethiek?

Gerd Leers (juni 2006): „Wet is wet. Met overhaaste rechtlijnigheid trekt de minister die conclusie. (…) Het strikt regels toepassen zonder ruimte te bieden voor oplossingen is een teken van zwakte. (…) Wie de geest van de wet niet aandurft, neemt zijn toevlucht tot de letter.”

Wat voor soort ethiek?

Gerd Leers (oktober 2011): „Dank u, voorzitter. (…) De kern is dat wij regels hebben vastgesteld ten aanzien van het asielbeleid. Op basis van die regels zijn de asielverzoeken van de heer Mauro Manuel afgewezen. Omdat ik sta voor een eenduidige toepassing van het beleid, heb ik besloten geen gebruik te maken van mijn discretionaire bevoegdheid.”

Wat voor soort ethiek?

Gerd Leers (2006): „Mijn christelijke inborst zegt me dat niemand het recht mag claimen op een eigen stukje aarde. (…) Met diezelfde overtuiging trokken wij vijftig jaar geleden naar Canada, de VS en Australië. En nu zouden wij anderen dat recht ontzeggen?”

Wat voor soort ethiek?

Gerd Leers (2011): „Ik wil mezelf in de spiegel kunnen blijven aankijken, hoe moeilijk dat ook is.”

Tussenopdracht

• Schrijf kort essay over vraag 5 hoofdstuk 4

• Deadline groep 1: maandag 6 mei, 18:00 uur• Deadline groep 2: woensdag 15 mei, 18:00 uur

• Stuur in per e-mail en vermeld duidelijk naam, klas en beroepsethiek tussenopdracht in de onderwerpsregel

• Ter illustratie...

Essay-opdracht