BeroepsethiekRechtvaardigheid

Wat is rechtvaardigheid?

Eén jaar gevangenisstraf voor de diefstal van een blikje bier

“De 49-jarige verdachte, Paul Baldwin had een heel dik dossier. Hij is sinds 1984 namelijk al 152 keer eerder gearresteerd. De aanleiding voor nummer 153 was onder meer mishandeling. Baldwin, die iemand in zijn gezicht had geslagen, was net een week op vrije voeten. Hij had net een jaar celstraf achter de rug, omdat hij een blikje bier ter waarde van twee dollar had gestolen. De zwaarte van die sanctie heeft te maken met het feit dat hij al twee keer voor datzelfde feit werd veroordeeld.”

Alternatieve straffen

“Een Turkse man werd onlangs – in Turkije – veroordeeld tot de volgende straf: hij moet elke week zijn vrouw een bos bloemen aanbieden en hij moet vijf boeken lezen over de opvoeding van kinderen. Zijn vergrijp: hij had zich schuldig gemaakt aan huiselijk geweld. De Turkse wet geeft de rechter de bevoegdheid om alternatieve straffen op te leggen. Af en toe leidt dat tot wonderlijke uitspraken. Zo werd iemand voor het slaan van zijn dochter veroordeeld tot het planten van 500 boompjes. Geweld tegen een vrouw werd bestraft met het schrijven van duizend briefjes waarin hij spijt betuigde. Die briefjes moest hij verspreiden in het dorp.”

Relatie recht en moraliteit

Recht moet rechtvaardig zijn

Soorten rechtvaardigheid

1.Vergelijkende/retributieve rechtvaardigheid

2.Distributieve rechtvaardigheid

3.Procedurele rechtvaardigheid

Ad 1) Vergelijkende/retributieve rechtvaardigheid

De legitimiteit van strafrecht - Wie mag er straffen?- Is het rechtvaardig om te straffen?- Wie moet worden gestraft en hoe zwaar moet

een straf zijn?

Lucia de B.

• http://www.youtube.com/watch?v=go4Y8ngfUAA&feature=related

Wie mag er straffen?

Het recht om te straffen is voorbehouden aan de

overheid.

= het Openbaar ministerie doet vervolging

= rechter veroordeelt

Is het rechtvaardig om te straffen?

• 4 Theorieën– De preventieleer– De vergeldingstheorie– De verenigingstheorie

– Restoratieve rechtvaardigheid

De preventieleer

• Bentham:– het mag, als het maar nuttig is

= leed door opleggen straf mag niet groter zijn dan het leed dat met het straffen wordt voorkomen.

– Preventie: Straffen is gerechtvaardigd vanwege de afschrikwekkende werking die er van straffen uitgaat.

• Generale preventie: straf houdt anderen af van het plegen van een strafbaar feit.

• Speciale preventie: straf houdt de dader af van het plegen van nog een strafbaar feit.

– Bevredigen wraakgevoelens: genot is genot, wat de oorsprong ook is.

De vergeldingsleer / retributietheorie

• Kant:

‘wettelijke straf kan nooit slechts als middel worden opgelegd om een ander voordeel te behalen. Wee hem die zich door de bochten van het utilisme wringt om een voordeel te ontdekken dat hem ontslaat van straf’

• Straffen is rechtvaardig omdat er kwaad is geschied. Oog om oog, tand om tand.

• Is volgens Kant geen wraak, want:

– Straffen mag. Gelijkwaardigheid impliceert dat iemand die de wet overtreedt de ander als het ware toestemming geeft om gestraft te worden. Want als alle mensen gelijk zijn, dan mag een ander jou aandoen wat jij de ander aan doet.

– Straffen moet. Misdadiger verdient de straf. Je respecteert de misdadiger alleen in zijn keuzevrijheid om te kiezen tussen goed en kwaad, als je hem verantwoordelijk maakt voor zijn foute keuze.

De verenigingstheorie

• De verenigingstheorie: combinatie van de vergeldingstheorie en de preventieleer.

– Dader moet worden gestraft, omdat hij schuld heeft;

– Straf moet een groter doel dienen dan enkel vergelding, namelijk preventie

De restoratieve rechtvaardigheid

• Doel:

vergroten van de rol van het slachtoffer om zodoende het leed van het slachtoffer zoveel mogelijk te verzachten.

http://www.rtl.nl/xl/#/u/9ddf78b9-25db-4bc9-bc56-de86d2b4000d/

Wie moet worden gestraft

• Preventieleer: volgens de generale preventie niet noodzakelijk dat de dader wordt gestraft.

• Vergeldingstheorie: je straft de dader.

en hoe zwaar moet een straf zijn?

Welke straf?

• Preventieleer: geen principieel bezwaar tegen disproportioneel straffen. Afhankelijk van gevolg.

• Vergeldingstheorie: straf is evenredig aan de ernst van het feit.

Speed date stellingen

• Je moet een brood mogen stelen als je geen geld en middelen hebt om te eten

• Reclame is onethisch, want het zet je aan tot aankopen die je normaal niet zou doen

• Taakstraffen bieden meer kans aan rechters om aan hun eigen ethiek te gehoorzamen

• Iemand mag onschuldig gestraft worden als het een afschrikwekkende werking heeft

• Rijke mensen zouden meer belasting moeten betalen dan arme mensen

• Slachtoffers moeten meer inspraak krijgen tijdens de rechtzaak• Je mag een inbreker doodmeppen in je eigen huis.

Dus… Vergelijkende/retributieve rechtvaardigheid

De legitimiteit van strafrecht.

- Wie mag er straffen?

- Is het rechtvaardig om te straffen?

- Wie moet worden gestraft?

- Hoe zwaar moet een straf zijn?

- de overheid mag straffen. Wie?- De dader (vergeldingstheorie en verengigingstheorie);- Dan wel een ander als dit een preventief gevolg heeft (preventieleer).

- Dit kan rechtvaardig zijn vanwege: - het preventieve gevolg, dan wel de wraakgevoelens (preventieleer);- Het feit dat er kwaad is geschied. De straf mag niet alleen, maar moet zelfs

(vergeldingstheorie);- Het feit dat er kwaad is geschied én het preventieve gevolg (verenigingstheorie);- De verzachtende werking voor het leed van het slachtoffer (restoratieve

rechtvaardigheid).

- De zwaarte van de straf is:- Proportioneel, net zo zwaar als de ernst van de misdrijf (vergeldingstheorie);- Mag disproportioneel, afhankelijk van het gevolg (preventieleer).

Distributieve rechtvaardigheid

Welke verdeling van schaarse goederen over de

bevolking is rechtvaardig? En wat moet er dan verdeeld worden?

- Wie- Krijgt wat- En waarom?

Discussie

Voor welke zaken zou de overheid minimaal moeten zorgen?

Voor wie zou de overheid moeten zorgen?

Wie?

De burgers van Nederland:

Artikel 1 GrondwetAllen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk

behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging,

politieke gezindheid, ras, geslacht of op welke grond dan

ook, is niet toegestaan.

betekent niet dat iedereen aanspraak maakt op dezelfde goederen.

Niet iedereen is ‘gelijk geval’

Wat??

• Aristoteles -> ‘de goede en slechte dingen’– Kwestie van persoonlijke voorkeur (afhankelijk van cultuur, religie etc.)

• Te verdelen:– Rechten

• Worden door de staat via het rechtssysteem verdeeld

Grondrechten Positieve – claim van burgers op overheid (recht op bijstand, onderwijs

etc.) Negatieve – rechten die de vrijheden van de burgers definiëren (vrijheid

van meningsuiting, vrijheid van godsdienst etc.)

– Kansen• Kans op scholing, een baan, een politiek ambt etc.

– Vermogen

• Materiële welvaart, rijkdom en bezit

Waarom?

De verdeelprincipes:• Gelijkheid

– Rechten: zijn gelijk verdeeld

– Kansen: rechten die gelijke kansen garanderen (d.m.v. scholing)

• Verdeling naar behoefte– vermogen: uitkering naar behoefte

• Verdeling naar verdienste– Vermogen: verschil in beloning (salaris), bonus,

onderscheiding

Dus… distributieve rechtvaardigheid

Welke verdeling van schaarse goederen over de

bevolking is rechtvaardig?- Wie- Krijgt wat- En waarom?

houdt concreet in:• Dat onder de burgers worden verdeeld • rechten, kansen en vermogen

• op grond van gelijkheid, behoefte, dan wel naar verdienste.

Procedurele rechtvaardigheid

De procedure van verdeling moet rechtvaardig

zijn.

Procedurele rechtvaardigheid moet leiden tot

distributieve rechtvaardigheid.

De procedurele rechtvaardigheid wordt in de

rechtspraak door verschillende elementen

gegarandeerd:

1)Iedereen heeft toegang tot de rechter;

2)Onpartijdigheid van de rechter.

Stellingen

• De staat moet niet het alleenrecht hebben op straffen. Als iemand bij mij inbreekt, dan moet ik diegene ter plekke mogen straffen om mijn goed en mijzelf te verdedigen

• Positieve discriminatie voor etnische, zwakkere minderheden, zoals toelating, tot een opleiding moet kunnen

• Er moet alsnog een vergoeding komen voor onrechtvaardige situaties in het verleden, zoals de politionele acties, slavernij of WO II