Belangrijke kenmerken van tumoren in het ......2018/09/22 · Landelijke contactdag SPKS | 22...

+

Belangrijke kenmerken van tumoren in het spijsverteringskanaal

Nicole van Grieken, patholoog Amsterdam UMC, locatie VUmc

Vragen ?

Landelijke contactdag SPKS | 22 september 2018

• Introductie

• Diagnostiek

• Biomarkers

• Biobanken

• Wetenschappelijk onderzoek

Inhoud


Wat doet een patholoog?


1 2 3

Forensisch patholoog


1 2

• Wat is de doodsoorzaak?

• Nederlands Forensisch Instituut (NFI)

Klinisch patholoog


3

• Zorg voor vooral levende mensen!

• Diagnostiek op weefsel

• Doel: zo veel mogelijk relevante informatie halen uit het weefsel, die belangrijk zijn voor overleving en/of type behandeling• Diagnose

• Stadium van de tumor

• Reactie van de tumor op een behandeling

• Voorspellende biomarkers

Van weefsel tot diagnose


Wat de patholoog niet kent dat ziet ‘ie niet


Wat de patholoog niet zoekt dat vindt ‘ie niet


Diagnose: Goedaardig of kwaadaardig?


Darmpoliep = goedaardig Darmkanker = kwaadaardig

Diagnose: tumor type bij slokdarmkanker


Plaveiselcelcarcinoom Adenocarcinoom

Shapiro et al, Lancet Oncol. 2015

Diagnose: tumor type bij maagkanker


Intestinale type Diffuse type

Intestinale type

Diffuse type

Stadium van de tumor (na een operatie)


Uitbreiding in de wand

Normaal Tumor

Uitbreiding in lymfklieren

Reactie van de tumor op de behandeling


NormaalNa behandeling van

de tumorUitzaaiing in

lymfklier

Litteken na

behandeling

Biomarkers


• Kenmerken in een tumor die voorspellen of een tumor zal reageren op een bepaalde behandeling

• Vaak genetisch van aard:• Slokdarm/maag: HER2/neu amplificatie

• Maag: Microsatelliet instabiliteit

• Darm: KRAS/NRAS/BRAF mutatie

Biomarkers: Microsatelliet instabiliteit (MSI)


• M.n. maag- en darmkanker

• MSI betekent dat het mechanisme om genen te repareren defect is

• Zo ontstaan gemakkelijk veel mutaties in veel verschillende genen in de cel

• Vroeg of laat worden genen aangetast die maken dat een tumor kan ontstaan en groeien

Biomarkers: MSI test door eiwit aan te kleuren


Positief = eiwit is normaal aanwezig Negatief = eiwit is afwezig in tumorcellen

Biomarkers: MSI test genetische instabiliteit


Biomarkers: MSI en overleving

Landelijke contactdag SPKS | 22 september 2018 Marelli et al, Ann Surg Oncol. 2016

Biomarkers: HER2/neu amplificatie


• Vooral bekend van borstkanker

• M.n. slokdarm- en maagkanker, zeldzaam in darmkanker

• Te veel kopieën van het HER2/neu gen

• Geeft signalen af waardoor de tumor kan groeien en uitzaaien

• Blokkade van deze signalen remt de tumor: trastuzumab (Herceptin ®)

• Behandeling met trastuzumab biedt langere overleving voor patiënten met HER2/neu positief uitgezaaid slokdarm- en maagkanker

Biomarkers: HER2/neu test


Te veel

=

> 6 kopieën

Normaal

=

2 kopieën

?-- +

Hofmann et al, Histopathol. 2008

Biomarkers: Mutatie in RAS

Landelijke contactdag SPKS | 22 september 2018 Van Cutsem et al, JCO. 2007

• M.n. darmkanker

• Verandering in de structuur van het RAS gen

• Geeft ongelimiteerd signalen af waardoor de tumor kan groeien en uitzaaien

• Blokkade van deze signalen lukt alleen als het RAS gen normaal is


Landelijke contactdag SPKS | 22 september 2018 Walther et al. Nature Rev. Cancer. 2009

Van Cutsem et al, JCO. 2007


Landelijke contactdag SPKS | 22 september 2018 Amado et al, JCO. 2008

Anti-EGFR behandeling werkt

alleen als het KRAS gen

normaal is

Biobank


• Terugkijken diagnose• Nieuwe klinische bevindingen

• Onverwachte uitkomsten

• Vergelijken nieuwe diagnose met eerdere diagnose

• Erfelijkheidsonderzoek

• Wetenschappelijk onderzoek

Biobank


• Film biobank

Wetenschappelijk onderzoek


• Klinische trial

• Translationeel onderzoek

• Basaal onderzoek

Effect van chemotherapie op MSI tumren?


Overleving na operatie vanwege

maagkanker is beter in MSI-H groep

Overleving na chemotherapie en operatie vanwege

maagkanker is slechter in MSI-H groep

Marelli et al, Ann Surg Oncol. 2016

Smyth et al. JAMA Oncol. 2017

Effect van bevacizumab op darmtumren?


Verlies van een stukje van chromosoom 18 geeft een gunstig effect van bevacizumab

van Dijk et al, JCO. 2018

Samenvatting


• Een klinisch patholoog haalt zoveel mogelijk informatie uit weefsels en cellen

• Diagnose en combinatie van tumorkenmerken bepalen overleving

• Diagnose en combinatie van (veelal genetische) kenmerken bepalen de mogelijkheden van behandeling

• Biobanken zijn belangrijk voor huidige en toekomstige patiënten

• Met nieuwe biomarkers uit wetenschappelijk onderzoek kunnen we betere therapie op maat bieden

Belangrijke kenmerken van tumoren in het ......2018/09/22 · Landelijke contactdag SPKS | 22...

Documents

Transcript of Belangrijke kenmerken van tumoren in het ......2018/09/22 · Landelijke contactdag SPKS | 22...