Beeldcultuur samenvatting

Beeldcultuur samenvatting

Artikel Artist meets audience: Kunst als ontmoeten in het tijdperk van het interactieve internet pg 346Joke Beyl & Joke Bauwens(NIET alle namen kennen, grote lijnen/ideeen)0. Inleiding

Kunst = ervaring die volledig deel uitmaakt van de alledaagse ervaringen van het mens-zijn (John Dewey) kunst (breed begrepen, zonder populaire cultuur als in televisie, muziek) = sociale ervaring

kunstwereld = sociale wereld sociale dimensie van de kunsten = sociale betekenis van de esthetische ontmoeting tussen kunstenaars en hun publiek, interactie tussen context van de productie en receptie van de ontvanger

deze dimensie = onderbelicht

Dit essay: communicatieve benadering van cultuur

Kunstwerken = media die betekenissen dragen en overdragen= uitwisseling van symbolische inhouden of betekenissen tussen kunstenaars en toeschouwers (Williams)Kunst in toenemende mate gemediatiseerd, altijd al zo MAAR ontwikkelingen door internet zijn opvallend:

kunst niet enkel offline (bv. galerijen) maar ook online (voor creatie en consumptie) cultuurinstellingen/musea experimenteren met de manier waarop ze de esthetische ervaring van het publiek anders kunnen invullen (bv. Brooklyn Museum of Art in NY: via website publiek op fotos laten stemmen, blog van een kunstenaar)

interactiviteit tussen experts ( amateurs verhoogd toegankelijkheid van kunst verhoogd

publieksparticipatie verhoogd

directer contact met publiek mogelijk

( Vragen over sociale relatie tussen kunstenaar en publiek en de gevolgen ervan voor het creatie- en belevingsproces rijzen op

In welke mate wordt de ontmoeting tussen de kunstenaar en zijn publiek benvloedt door de ontmoeting in de context van het interactieve internet? ( Hoe grijpen mediatechnologische ontwikkelingen in op de relatie tussen kunstenaars en hun publiek?

1. Kunst als ontmoeten: symbolische uitwisseling en communicatie

J. Dewey,1960, cultural studies, in Art as experience: De esthetische ervaring (= het beleven van kunst) is een alledaagse ervaring. omgaan met het leven van alledag = streven naar harmonie = een esthetische inspanning kloof gegroeid tussen esthetische en alledaagse ervaringen

door grootschalige moderne samenleving (kapitalisme, globalisering, individualisme) => cultuurpessimisme unity of experience bedreigd (bv. werk louter arbeid ipv passie)

Resultaat: vervreemding tussen alledaagse leven en kunst, tussen dagelijkse en esthetische ervaringen

Betekenisvolle esthetische ervaringen enkel mogelijk als alledaagse leven en kunst samenkomen (hierdoor: populaire kunstvormen populair bij gewone mensen) ( Esthetische ervaringen potentieel aanwezig in ieder aspect van het dagelijkse leven, ook in populaire cultuurvormen

( Kunstervaringen niet verheven / niet los van dagelijkse leven J. Dewey: om de esthetische ervaring werkelijk te kunnen begrijpen, is het een must aandacht te besteden aan de interacties die ten grondslag liggen aan kunst. sociale dimensie van kunst centrale rol

kunst als vorm van symbolische uitwisseling en interactie

Williams, 2006, cultural studies: Ervaring van kunst en cultuur dient als alledaags en gewoon te worden opgevat.

cultuur is heel gewoon

het artistieke kan niet los worden gedacht van de wijze waarop mensen leven

het alledaagse is de bron voor alle kunst

( Deze benadering van cultuur = toonaangevend binnen de cultural studies basisgedachte: menselijke praktijken krijgen vorm/bestaan dankzij de uitwisseling van symbolische betekenissen

cultuurproducten (in de brede zin van het woord) hierbij van cruciaal belang

cultuur = betekenisgevingspraktijken

( Kunst draagt bij tot de interactie van betekenissen => alledaagse sociale ervaringen zijn dus culturele/esthetische ervaringen

John B. Thompson, 1995, mediasocioloog Kunst als communicatieproces kunst = medium met specifieke vorm en inhoud met bepaalde uitwerking op het publiek

communicatie = uitwisseling van betekenissen tussen twee contexten: productie en receptie communicatie gevolueerd van face to face interactie naar gemediatiseerde interactie (bv telefoon) en gemediatiseerde quasi-interactie (massacommunicatie: tv, internet)

nieuwe communicatiewijzen leiden tot nieuwe sociale verhoudingen tussen de twee contexten

door opkomst massamedia kloof tussen context betekenisproductie en betekenisreceptie2. De kloof tussen context van betekenisproductie en receptie

Door opkomst massamedia, massacultuur en massaproductie: omslaande relatie tussen productie en receptie van kunst J. Dewey, 1960 kloof artistieke en esthetische ervaring kunst (= kloof produceren en ontvangen van kunst)

waarachtig artistiek= kunstwerk moet gemaakt worden met in het achterhoofd de receptie en perceptie ervan.

volwaardige kunstervaring = toeschouwer speelt actieve rol, neemt inbreng van de kunstenaar in acht Kadert binnen kritiek industrie gemechaniseerd, loskoppeling actie (werk) en receptie (kunstbeleving), hierdoor passieve receptie: doing en undergoing. Oorzaak = kunst los van het alledaagse, want geen sociaal doel meerBenjamin, 1940 scheiding van productie en receptiecontext meerwaarde voor de toeschouwers (( Dewey) mechanische reproductie van kunst => aard en functie en esthetische ervaring van kunstwerk veranderd receptie is collectieve, diepere en meer kritische ervaring

stelt toeschouwer in staat wereld beter te begrijpen

posities producent en consument: meer inwisselbaar

Thompson, 1995 scheiding contexten erg bepalend voor de communicatie en sociale verhoudingen in de moderne gemediatiseerde samenleving

VOOR introductie mediatechnologieen: contexten moeten samenvallen om va een ontmoeting/ interactie te spreken

NA: gedeelde tijd/ ruimtekader hoeft niet meer: + virtuele ruimte

ASYMETRIE: massamedia produceren symbolische inhouden, publiek heeft ontvangersrol en weinig inbreng, maar niet machteloos

Afwezigheid van betekenisproducent op het receptiemoment heeft vrijheid om met de symbolische inhouden om te gaan

Boek Thompson net voor internet-boom uitgegeven. ICT daarom niet behandeld

Cultuur op het internet: ruimte voor een gelijke ontmoeting?

Interactieve internet: ht medium bij uitstek om de scheiding productie/ receptie te overbruggen twee-richtingscommunicatie

iedereen heeft de kans om te reageren

duidelijke breuk met de klassieke masssamedia

Sociale betekenis van het internet drie centrale concepten

Toegang: tot het maken van inhoud en het delen ervan Interactie: vergroot tussen gebruikers, samen inhoud maken

Participatie: mogelijk mee te beslissen met de kunstenaar bij zijn creatiesHoe zal zich dit verder ontwikkelen? Verschillende visies ene uiteinde: sterk geloof in potentieel van interactieve internet en de sociale veranderingen tussen professionals en amateurs

andere uiteinde: kritiek vanuit macrosociologische benadering: structurele determinatie van communicatieprocessen en sociale verhoudingen

Meer genuanceerde visies:1. verschuiving relatie consument/producent: consument wordt evenwaardige autoriteit

mogelijkheden die het internet aan de consument biedt: meer macht en impact op vlak van toegang, interactie en participatie. Consument kan makkelijker ook producent worden, producent niet langer enige autoriteit. = het geloof in de consument als co-autoriteit. Door nieuw soort consument: actief, sociaal genetwerkt, nomadisch. Profs en amateurs werken meer samen. Afwisselen tussen rol van producent en consument kan. Door internet kan de wens van de consument om te participeren makkelijker vervuld worden.

Henry Jenkins past binnen deze visie: Twee machten kunnen elkaar versterken/ botsen. Internet zorgt voor meer toegang tot de productiezijde en voor interactie tussen gebruikers/ producenten met het oog op samen inhoud maken. Overstijgen van n welbepaalde locatie. Gebruiker heeft macht want kan op verschillende locaties zijn. Hangt samen met hybriditeit van deze evolutie: het samen maken van inhoud van gevestigde stemmen en nieuwkomers.

Hierdoor spanningsveld: aanwezigheid van meer dan 1 autoriteit => onzekerheid => ambigue houding bij de traditionele producent

Bv. M Henning, musea

2. Het interactieve internet geeft geen machtsposities aan de gebruiker omdat deze vrij kan handelen. Het gaat hier om een negatieve vrijheid die de machtshebber ten goede komt door bij de consument de schijn op te wekken dat hij zelf beslist welke weg hij opgaat

eerste argument: interactie en participatie vloeien voort uit een plicht om te kiezen door de moderne maatschappij waarin individualisatie een taak geworden is.

Bauman: - Keuzevrijheid is een valse vrijheid. Levensdoelen liggen niet meer op voorhand vast => verplicht eigen identiteit construeren hoofdkenmerk postmoderne samenleving: leden zijn consumenten. Onzekerheid verlichten => consumeren. Geen externe dwang. Maar we zijn ook geen autonome individuen meer, we geloven in de mythe van een gemeenschap met gemeenschappelijke doelen. Hierdoor consumeren we = handelen zoals we denken dat we willen, niet zoals we zelf willen.

tweede argument: - Terranova, 2000: interactie is een bevestiging van het heersende systeem, geen vorm van verzet. Deze digitale economie is niet nieuw, wel een nieuwe fase. Basiskarakteristieken van de kapitalistische maatschappij blijven.

Jarett, 2008: gebruikers produceren zelf content, maar gestuurd. Uiteindelijke controle door klassieke producent. Interactiviteit= disciplining theory.

Bovenstaande = proces via positieve verleiding, geen dwang. Strategie om machtrelaties te versterken en de gebruiker sterk te binden aan de producent.

3. Internetgemedieerde kunstervaringenMediatheoretische invalshoek: machtscontrole

Relatie kunstenaar en aanschouwer: machtsaspect eerder autoriteit en legitimiteitInteractieve mogelijkheden: wat is kunst-bepaling positie: niet meer exclusief voor de kunstenaar. Consument kan ook deel uitmaken van deze conversatie. Hoe ver kan dit gaan? = autoriteit van de kunstenaar, deze vraag stellen is geen nieuwigheid (bv. 18de eeuwse componisten: publiek speelt rol in het creatieve proces; Lorca)

Zowel kunstenaar als aanschouwer belangrijke rol in autoriteitsvraagstuk (onderzoek Nick Couldry, 2000 naar symbolische autoriteit binnen klassieke en nieuwe media)

doemdenken middel om macht te versterken fout interactieve internet wel mogelijkheid om te groeien tot een correctie van de sociale macht, bv. consument komt op gelijke hoogte als producent MAAR dit veronderstelt dat het internet gewaardeerd wordt als nieuwe sociale ruimte, moet erkend worden als een autoriteit door zowel producenten als consumenten Mediaconsument houdt vaak bewust onderscheid tussen mediawereld en dagelijkse wereld in stand om het mystieke ervan te bewaren( Misschien : noch de kunstenaar, noch de toeschouwer wil dat de toeschouwer betrokken wordt in het creatieproces. Dit zou de mystiek rond het concept kunstenaar in het gedrang kunnen brengen.

4. UitleidingHet antwoord: waar voorbije wegen elkaar kruisen interactieve internet geeft aanleiding tot een ander soort kunstervaring

verandering kan op twee verschillende manieren begrepen worden

1. Thompson: mediatisering van de samenleving => opsplitsing van de productie en receptie context

manipulatie van de producent valt weg

meer macht voor de recipint

versteviging van de autoriteit van de traditionele producent ( neoliberale plicht, niet keuze)

2. sterk geloof in participatieve mogelijkheden voor het interactieve publiek

kunstervaring evolueert naar collectieve dialoog tussen kunstenaar en aanschouwer

meer bewust van belang van de andere partij

kunstenaar en publiek opnieuw passioneel betrokken in het creatieproces (Dewey)

Benjamin: technologie => meer kritische en collectieve kunstervaring => gemeenschappelijke autoriteit

( Sociale relatie tussen kunstenaar en publiek: verschillende betekenissen: ofwel versteviging van de autoriteit van de kunstenaar, ofwel versterking van de autoriteit van het publiek

Wat gebeurt er met de rol van de kunstenaar als de autoriteit van het publiek versterkt wordt?

Bruckman: in online wereld nood aan nieuw type kunstenaar: de kunstenaar die de creativiteit van anderen inspireert Rheingold: computerkunstenaar beschouwt publiek als artistieke samenwerking. Toch bevindt de kunstenaar zich nog op een meta-niveau Kritiek Elias: kunst zou moeten leiden tot een stimulering van creativiteit van het kijken, het bekomen van een creatieve kijk op de wereld

Als de autoriteit van de kunstenaar wordt verstevigd, wat betekent dit dan voor de rol van het publiek? Couldry: publiek niet geneigd autoriteit van de kunstenaar te ondermijnen => demystificatie => liever gepassioneerd genieten als ontvangerBESLUIT:

Het stellen van de vraag naar de impact van het interactieve internet op de sociale relatie tussen de kunstenaar en het publiek is waardevol, maar onvoldoende. Extra vraag erbij is nodig: is dergelijke demystificatie van autoriteit wel gewenst door beide partijen? Artikel De kracht van beeld in en voor onderwijs pg Free De Backer en Koen Lombaerts

0. InleidingArtikel is aanzet om kunst- en beeldeducatie optimaal te integreren in het reguliere onderwijs. 1. Kunst- en beeldeducatie in het onderwijscurriculumVoorbeelden van onderwijs waar kunst en beeld wel belangrijke plaats innemen => schaars: Freinetonderwijs (creatieve arbeid in curriculum, basisbehoefte), Steinerscholen (creativiteit en verbeelding !) => traditionele vernieuwingsscholen hun tijd ver vooruitPas onlangs kunst-en beeldeducatie apart leergebied in basis en secundair: ontwikkelen creatieve en expressieve mogelijkheden voor betere verwerking eigen wereld ( eindtermen, ook over beeldcultuur (bv. In discussie treden, zelf beeldend weergeven), ook op attitudevlak (bv. Zonder vooroordelen kijken, zich creatief durven uiten)2. OnderwijspraktijkStructureel inbedden van kunsteducatie als leergebied in onderwijs => niet automatisch gelijk aan leerdomein optimaal benutten

Problemen in de uitvoering, ondanks eindtermen: implementatie muzische vorming moeilijk, ontbreken visieontwikkeling met langetermijndoelstellingen

1. Lerarenopleiding belangrijke rol

2. Ook opvatting die leraren hebben over plaats kunst en beeld in de klas is belangrijk (vaak bekeken als soort recreatieve opvulling) Klimaat dat een bereidheid tot attitudewijziging bij leraren stimuleert => sneeuwbaleffect op klasniveau

3. Op schoolniveau: directeurs pleiten voor meer mogelijkheden tot bijscholing voor muzische vorming MAAR gering aanbod + nascholingssessies volgens leraren duur etc

Alternatief: stages in de culturele sector tijdens de lerarenopleiding, maar te kort aan financiele middelen

Samenwerking nodig tussen onderwijssector en culturele sector

Volwaardige integratie in de praktijk nog minimaal, ondanks belangrijkere plaats in curriculum3. Interpretatie binnen beeldeducatieAls toch integratie, eerder traditionele invulling: zelf beoefenen van kunst (ondanks eindtermen), weinig aandacht naar interpretatie: Biedt echter interessante perspectieven binnen leerprocessen van kinderen en jongeren

Leren construeren van betekenissen van een kunstwerk door de puur esthetische eigenschappen in verband te brengen met onder andere een historische, politieke, culturele en artistieke context.

Proces kan aangeleerd worden

Deze vaardigheid is middel om te onderhandelen over onze beeldcultuur wereld

Vaardigheid om dingen ter discussie te stellen

Tijdens interpretatieproces: integreren andere leergebieden die de context leveren voor de interpretatie

Leraren:

Kunnen hier moeilijkheden bij ondervinden

Nood aan ondersteuning

Samenwerking tussen andere actoren (bv. musea) vereist: specifieke onderwijsprogrammas

Bij begeleiden interpretatie proces: belangrijk: de vrijheid voor eigen interpretatie

Interpreteren heeft sociaal karakter: behalve persoonlijke context ook sociale en culturele contexten betreden

Via dialoog: tot beter begrip komen

Toeschouwer leert ook zichzelf, anderen en de maatschappij beter kennen

4. Beeld en vernieuwing in onderwijs Kunst- en beeldeducatie ook onrechtstreeks belangrijke bijdrage binnen het onderwijs, interpretatie en betekenisgeving tonen sterke overeenkomsten met uitgangspunten van centrale leerparadigmas (bv. Constructivisme: lerende staat centraal: zelf kennis construeren om de wereld beter te begrijpen en hier zinvol mee om te gaan, door lerenden zelf informatie interpreteren in interactie met aanwezige kennis)

Dergelijke visie op leren impliceert nieuwe onderwijsaanpak:

Lerenden zijn actief betrokken bij leerinhouden via eigen interpretatie van het leermateriaal, via sociale interactie met omgeving

Leertheoretische uitgangspunten sterke overeenkomst met kunsttheoretische principes op vlak van interpretatie

Term zelfregulerend leren: leerlingen zelf leerdoelen formuleren: impliceert verschuiving instructie door de leraar naar constructie door de leerling (constructivistisch leerparadigma) Belang van zelfregulatie ook te maken met het formuleren van een antwoord op diverse maatschappelijke ontwikkelingen (meer informatie, snelle veranderingen, individualisering)

Toch zelfregulerend leren moeilijk intrede in onderwijspraktijk: vaak terughoudendheid om leeractiviteiten die traditioneel door leraren worden opgenomen, door te geven aan leerlingen Werken aan zelfregulerend leren vereist aangepaste leeromgevingen om meer in te spelen op eigen capaciteiten en interesses.Ondanks moeizame introductie: leergebied muzische vorming: verantwoordelijkheid van eigen leerproces van leraar naar lerende is evidentieKSO: zelfregulerend leren centrale plaats: open ateliers en jaaropdrachten: verwachting verregaande zelfstandigheid bij de uitvoering5. ConclusieBeeld neemt al een belangrijke plaats in de onderwijsleerprocessen aan, maar mogelijkheden op vlak van artistieke beelden nog sterk onderbenut.

Hedendaagse kunst nochtans belangrijk deel van de beeldcultuur + biedt veel educatieve mogelijkheden

Net als andere educatieve middelen wordt kunst gebruikt om inhoudelijke uitleg te verschaffen over wat onze cultuur meent dat haar leden zouden moeten weten

Slechts bruikbaar educatief middel als leraren er vertrouwd mee zijn

Impliceert fundamentele hertekening van het onderwijs

Opvallende parallellen tussen de uitgangspunten van kunst- en leertheorien op vlak van interpretatie en betekenisgeving door toeschouwers en lerenden

Nadruk eigen inbreng van de toeschouwer/lerende

Concept zelfregulerend leren

TOCH mogelijkheden kunst- en beeldeducatie voor onderwijs onderbenut. Er zijn praktijkvoorbeelden waar kunst en beeld wel belangrijke plaats innemen in klaspraktijk => levert veel expertise op => nog onvoldoende om als inspiratiebron te gelden

OVERLEG dat individuele projectvisies overschrijdt kan een belangrijke aanzet vormen.

ARTIKEL: De mens tussen magie en wetenschap pg 40Jean Paul Van BendegemInleidingMagie is de merkwaardige voedingsbodem geweest voor het wonder dat nu de wetenschap is.

In dit artikel: de gemeenschappelijkheden benadrukken.

Enkele grote lijnen van een bescheiden mensbeeldEerste vaststelling: wat we ook willen verstaan onder magie en wetenschap, de gemeenschappelijke bron en drager van beide is de mens.Mens probeert te overleven in een vooraf gegeven omgeving. Realiseren wat de beginvoorwaarden van dit overlevingsspel zijn:

de dood is een reel alternatief in het dagelijks leven de natuur heeft ons uitgerust met een brein dat een kleine capaciteit heeft voor de omgeving waarin we ons bevinden: alert brein, maar vaak hart vasthouden als de wereld op ons afkomt

ook hopeloos traag brein: beslissing nemen onder druk => lukt niet => kiezen voor paniek. Nadien schitteren in bedenken van verklaringen.

DUS: maar 1 weg open: de wereld aanpassen aan het brein: best niet zo letterlijk interpreteren we willen een mentale greep op de wereld hebben.

Selecteren in de aangeboden informatie: we delen de wereld in (hoofdzaak, essentieel, bijkomstig, toevallig,)

Goed en wel, maar wat is wat?

Mens heeft nood aan mechanisme om te onderscheiden wat belangrijk en onbelangrijk is

n methode is bijzonder succesvol gebleken: de wetenschappelijke methode Maar magie probeert evenzeer een antwoord te geven op hetzelfde grondprobleem: hoe omgaan met een te complexe wereldDe mechanisering van het wereldbeeldSuccesverhaal van de wetenschappen: wordt gewoonlijk verteld tegen de achtergrond van de natuurkunde. (Eind 16de E: Galileo Galilei: valwet, Kepler: 3 planetaire wetten, Newton: zwaartekrachttheorie, Einstein: algemene relativiteitstheorie)

Waarin zit het selectieve? Hoe wordt de wereld vereenvoudigd? Essentieel zijn de wetmatigheden, natuurwetten. Bijkomstig zijn de begin- en randvoorwaarden.

Als we dan toch aan het vereenvoudigen slaan, waarom slechts lijst van wetmatigheden? Waarom niet op zoek naar n fundamenteel principe, d wetmatigheid?

Af en toe heeft men gedacht het principe aller principes te hebben gevonden. (bv. Principe van de kleinste actie: natuur is lui) Fundamenteel gevolg: zodra op n bepaald moment op n bepaalde plaats geweten is waar alles zich bevindt, n en slechts n verder verloop overblijft

Westerse mens diep onder de indruk van deze einduitkomst na zoveel eeuwen zwoegen: n wet, n scenario, n taal: de wiskunde (zelf God uit zijn eigen schepping gebannen)

Demon van Laplace:

Superieure intelligentie die in staat is van alle deeltjes in het universum de plaats en snelheid te kennen op n bepaald ogenblik, beschikt over de nodige wetmatigheden en een onbeperkt rekenvermogen

Het universum is een open boek voor de demon: alles is bekend voor de demon

Wij mensen zijn geen demonen: voorspellen is ons niet gegeven (enkel begin- en randvoorwaarden tot het toevallige verklaren)

Vandaag: voorzichtiger geworden. Waarheid en niets dan de waarheid is niet voor ons weggelegd (in beste geval toegang tot een deel ervan), gelijke oorzaken hebben niet altijd gelijke gevolgen Paniek in de wetenschappelijke gemeenschap? Niet noodzakelijk. Sommigen spreken van de herbetovering van de natuur, verloren gegane alliantie tussen de mens en natuur moet hersteld worden

WANT alles bij elkaar, 1 ding uit het oog verloren: onszelf. Waar is onze plaats in deze wereld? De muziek der sferen of de compositie van de wereldWij ervaren: wil ik zaken in de wereld veranderen, dan moet ik op de dingen zelf ingrijpen, contact mee hebben. Ook mogelijk via een reeks tussengebeurtenissen (biljarten)

Wat is deze duistere kunst, hoe kan worden aangeleerd erin te slagen de wereld te plannen, een greep te hebben op het menselijke biljartspel?

Probleem: biljartballen zijn goed te onderscheiden van elkaar/ we weten wat ze waard zijn. Van mensen kan niet hetzelfde worden gezegd. Mens heeft het stereotype ontwikkeld om dit probleem meester te worden.

Het stereotype:

Heeft de eigenschap dat het tegelijkertijd een samenvatting is van de gegeven verzameling n van dezelfde aard is als de objecten in kwestie.

Er kan geen sprake zijn van de perfecte gelijkenis, dus overstappen vaan een mildere vorm: de analogieDe analogie:

Het net-niet van de menselijke rede

Kunst van het analogie is zeer subtiel => kan makkelijk ontsporen

Analogieen worden opgeblazen tot een omvang die levensgevaarlijk wordt, krijgen een sterkte die hun niet toekomt (bv. Astrologen zien gelijkenissen tussen sterrenbeelden en karakters)

Ook stelt men zich tevreden met gedeeltelijke analogie: een deel van een ding kan best voor het ding zelf staan (bv. Je bent wat je eet, wat je draagt)

Ook zijn analogieen niet kieskeurig wat het onderwerp betreft (bv. Harmonie in muziek/lijf/sferen)Terug naar de beginvraag, wat is mijn plaats in deze wereld? Ik sta, als deel van de wereld, in het centrum van de wereld (Mijn woorden zijn middelen om controle uit te oefenen op deze wereld) Door deze sterke vereenvoudiging: mijn brein kan de wereld aan want mijn brein is in wezen niets anders dan een gereduceerde kopie van de wereld. De wereld hoeft dus niet meer te worden betoverdMAAR: brein te klein en bescheiden voor deze wereld ( het gaat vaak mis.

Hoewel: we willen het raadsel van de wereld ontcijferen opdat we uiteindelijk de ander zouden leren kennen (verdediging van de magie). Waar uitersten elkaar rakenNaarmate de wetenschappen zich verder ontwikkelen, wordt de afstand tot de leek steeds groter.

Fotos van geliefden en overledenen: belang dat duidelijk verdergaat dan een neutrale geheugensteun. We zijn geneigd onze wensen voor werkelijkheid te houden. We denken de wereld te kunnen controleren waar er geen sprake is van controle. (lottokans uitrekenen) Nog erger: wat we denken te weten, is voor het grootste deel fout. (maan=> meer kinderen, hart ligt links, ) Merkwaardig genoeg: het stelt ons in staat te overleven (angsten bezweren) In het alledaagse banale, zijn we het meest magisch => weinig boodschap aan de wetenschap

Precies diezelfde wetenschap vond het de moeite deze fenomenen te onderzoeken. Ook vreemd: diezelfde wetenschap stelt vast dat haar eigen ontstaan in het analogische denken vervat zit.

Boeiendste vraag van allemaal: hoe komt nieuwe kennis tot stand?

Analogie speelt hier rol in: terugvallen op modellen die je hebt.

Optimist : dit kan zolang doorgaan tot het onbekende geheel bekend is

MAAR botsen op grenzen die eigen zijn aan de mens: totale kennis betekent ook totale kennis over mezelf, totale kennis van alles wat ik weet en zal weten, doe en zal doen. Een dergelijk denksysteem is volledig uitgesloten, heeft geen contact meer met de wereld en heeft de wereld ook niet meer nodig.

Bv. demon Laplace zou niet interessant zijn om een gesprek mee te voeren, hij weet al alles wat zal worden gezegd. DUIDELIJK: zowel ruimte voor het magische als voor het wetenschappelijke

Artikel: wij zijn allemaal filosofen. Ja, maar hoe? pg 48Jean Paul Van BendegemVraagstellingFilosofie voor alledag in de (commercile) lift => stapels boeken: hoe toepassen of gebruiken filosofie in onze dagelijkse levenswandel (probleem met zingevingsvragen => volstaat om eens rond te kijken en met een (vereenvoudigde) filosofische stroming mee te gaan)Eerste spontane respons op deze ontwikkeling: eerder negatief.

Het kan toch niet de gedachte zijn dat voor elke daag die ik stel, ik een geschikte filosoof kan vinden die voor mij deze daad zal verantwoorden?

We denken, met de nodige citaten gewapend, dat we allemaal effectief filosofen kunnen zijn, zij het op een eenvoudige manier.

We kunnen wel allemaal filosofen zijn, maar niet op de manier zoals hierboven grof geschetst

De vraag wordt: Als mensen allemaal filosofen kunnen zijn en de aanpak hierboven deugt niet, hoe moet het dan wel? Betere vraagstellingIk wil graag het goede leven leiden, hoe doet ik dat? Eerst voorafgaande vraag aanpakken: hoe kunnen we het goede leven invullen?

= het goede doen Ik wil een bepaalde daad stellen, wat doe ik Om te weten welke daden ik als goed beschouw, moet ik de verschillende mogelijkheden kunnen inschatten en beoordelen: welk scenario komt als beste uit de bus? Lijkt kwestie van grote eenvoud: gebruik de beste kennis die je hebt, schrijft de scenarios op, evalueer de scenarios, kies het beste en voer het uit Zo simpel is het niet, door volgende problemen:1. Geen unieke uitsluitende methode om een schaal op te stellen zodat scenarios gerangschikt kunnen worden en het beste uitgekozen kan worden2. Stel dat ik toch het beste scenario heb geselecteerd, dan heeft het scenario er waarschijnlijk geen rekening mee gehouden of het ook daadwerkelijk uitvoerbaar is (kosten te groot)3. Het beste scenario is gekozen maar er blijft de mogelijkheid dat ik het niet wil uitvoeren (ik heb geen zin) Als we deze problemen buiten beschouwing houden, kunnen we ons concentreren op het eerste aspect: maak gebruik van de beste kennis die je hebtWat is er zoal te weten? Bepalen wat kennis is, is een hachelijke onderneming. Zal zeker te maken hebben met wat wij als wetenschappelijke kennis omschrijven. (bv lift)

Volgende vraag: welke wetenschappelijke kennis zal ik nodig kunnen hebben om scenarios uit te werken?

Psychologie, biologie, sociopsychologie, sociologie, politicologie, rechtswetenschappen, natuurwetenschappen,

Duidelijk: als we dit alles in rekening moeten brengen, staan we voor een verloren opdracht: elk scenario wordt een dik boek op zich

Het is nog erger: die wetenschappen staan haaks op de scenarios die ik wil bedenken:

In n scenario wetenschappen nodig. Maar dat is nu uitgerekend wat die wetenschappen mij niet aanreiken. Dat bestaat gewoon niet.

n grote wetenschappelijke theorie waarin alle theorien uit alle verschillende disciplines een plaats krijgen is ook geen oplossing: vanuit zulke gigantische massa proberen afleiden hoe een scenario er zou moeten uitzien is hopeloos

Nog niet het einde van de ellende: meer en meer bewijsmateriaal dat grootste deel van ons denken en doen onbewust verloopt. Dus wat wij ons bewustzijn en zelfbewustzijn noemen is maar een randfenomeen van hoe onze hersenen tegen de wereld aankijken.

als ik scenarios ontwerp, is dit een bewuste act ?

Om de wanhoop maximaal te maken, zijn er ook nog hopen open vragen in allle wetenschappelijke disciplines en binnen de meeste disciplines zijn er met elkaar conflicterende theorien.

DRAMA: want ik moet en ik wil scenarios ontwerpen, want ik wil er graag het beste scenario uithalen omdat ik graag dat goede leven wil leiden.Van oplossingen die er geen zijn Inschakelen van experts?

Probleem: hebben vaak verschillende opinies. Ermee omgaan als meta-expert: de experts hun argumenten zelf afwegen tegen elkaar.

(Nieuw probleem: beoordelen van argumenten is al een even moeilijke zaak) als je antwoord hebt op verhouding tussen logica, argumentatie en de wereld, terug naar oorspronkelijk probleem: wie is de meest betrouwbare expert?

Geen interessante strategie

Andere route: hoe heb ik kunnen overleven tot nu toe? Welke strategien heb ik gevolgd? Twee mogelijkheden.

1. Er zijn nauwelijks strategien te volgen

2. Indien er verschillende strategien te volgen zijn, heb ik gehandeld volgens mijn beste inzichten

Oplossingen hieruit?

Oplossing 1: maak je geen zorgen, je leeft jouw leven niet, het wordt geleefd

Het leven is een banaal stukje gebeuren, bijna integraal voorspelbaar, dus leef het ook zo. Daardoor verdwijnt natuurlijk de vraag naar het goede leven. Deze oplossing is ook niet bevredigend omdat niet alle lastige scenarios vermeden kunnen worden.Oplossing 2: doe je best, vertrouw op jezelf

Je hebt doorgaans een eerste gevoel, en meer dan vaak handel je naar dat inzicht. Je voelt aan. Maar de onvermijdelijke vraag moet gesteld worden: waarop zijn mijn inzichten gebaseerd?

Diezelfde wetenschappen er weer bij betrekken

Inzicht krijgen is grotendeels onbewust proces: terug naar afOplossing 3: durf het aan, vertrouw op de ander

Ik wil wel maar ik herken mezelf in de ander = probleem. Alles wat voor mij geldt, geldt ook voor hem dus die ander zit met juist dezelfde problemen. De ander is geen expert, maar een medereiziger. Meer doen dan vaststellen hoe de ander reageert kan je niet. Het nastreven van een vorm van conformisme is zeker niet de bedoeling.Oplossing 4: vertrouw niemand, jezelf inbegrepen

Dit is een onleefbare positie die enkel aanleiding gaat geven tot het bouwen van schuilkelders voor de komende ondergang van de wereld. Oplossing 5: oplossing 2 is in orde, als je ze maar aanvult met voldoende wetenschappelijke kennisUiteraard volg je je eigen inzichten, maar die kan je bijsturen met wetenschappelijke inzichten. misschien lichte obsessie met uiterst gedetailleerde scenarios, is dit wel nodig? Zijn benaderende scenarios niet voldoende?

Benaderende scenarios geven vaak totaal verkeerde indicaties (detail stuurt vaak uitkomst van een scenario een totaal andere kant op)

Is er dan helemaal geen uitweg?n weg die mij nog rest:

Ervan uitgaan dat alle scenarios die ik bedenk onvolledig zullen zijn, dat ik scenarios zal vergeten en dat zij niet zullen opleveren wat ik dacht.

Scepsis tov filosofie voor dagelijks gebruik om het goede leven te leiden

Gruwelijke onderschatting van het gestelde probleem. Naarmate de wetenschap verder evolueert/ we meer kennis hebben, hoe moeilijker het wordt om te beslissenArtikel: Merlin Spie: verstilde bezieling, bezielde verstilling pg 620Wim De Pauw, Merlin SpieHeimat ongeschreven geschiedenisBinnen ouderlijke huis: armoede en emotionele zwaarte binnen het gezin overheerste. De enige hoop was het leven zelf. Spie beseft al vroeg dat ze hier niet in thuis hoorde. Ze gaf als kind al aan alles een ziel, alles was waardevol. Toen het gezin uit elkaar viel, kwam het huishouden op haar schouders terecht. Ze koos voor een stabiel en hard leven. Ze maakte haar eigen thuis, een veilige terugvalbasis. Het gezin, trouw en de band tussen ouders en kinderen vormen de hoekstenen van het leven. De wereld van de kindertijd kiest men niet. Het maakt wat we zijn.

Bombed Shell falling (gebombardeerde vallende schelp) pg 621

Geheel straalt eenheid, sereniteit en verbondenheid uit, maar titel doet anders vermoeden. Het gezin implodeeert van binnenuit en de moeder doet verwoede pogingen om iedereen samen te houden.

StudiesToegepaste grafiek, Sint Lukas:

met beeldelementen leren omgaan

om haar studies te betalen: verpleegwerk in bejaardentehuis

Ze vond het geschreven woord ontoereikend. live actie zet kracht bij. Eerste multimediale performance, opgedragen aan haar grootouders

Niemand was met performances bezig die tijd. Dankzij niet schoolse vorming tot kunstenaar, kon zij zich buiten de lijn plaatsen

Enige manier om vrijheid van gedachten en handelingen te behouden was voor haar het kunstenaarschap.

Twee jaar naar Polen:

specialisatie, kunstenaarsnaam opgenomen die niet als mannelijk of vrouwelijk gelezen kan worden (idee van mens in zijn totaliteit) Onder andere les van Kruk: hij leerde haar hoe ze haar ziel kon aanvaarden en versterken met eigen vragen en antwoorden. Erkennen van haar bodem gaf haar gevoel van thuiskomen. Onder invloed van ander land ook aangeleerde methoden tot discussie gesteld => zelfreflectie

Verschillende performances in Polen, Belgie, Denemarken

Driejarige studies aan HISK, Antwerpen

In alle vrijheid exploreren en haar kunst aftoetsen aan de vele gastdocenten

La Petite Musette, Casque, pg 623 (de kleine musette, ingekapseld)EvolutieEerste fase artistieke rijpingsproces: uitdieping van zichzelf en de omgeving + zoektocht naar vorm

Sterke botsingen en vraagstellingen over de binnenkant van het systeem

Zijnsvragen uitgediept, in de richting van een andere zijnswereld gekeken

Focus: wereldproblematiek en zijn maatschappelijke consequentiesTweede fase: werken met de mens

Menselijke lichaam, de ziel en haar puurheid, de bron

Botsingen van haar persoonlijke standpunten ten aanzien van maatschappelijk perverse krachten.

Kritische reflectie, in alle vrijheid

Derde fase: haar rustpunt

Ademruimte: rust en traagheid

In plaats van botsingen: meer persoonlijke visies Het abstracte

Samenwerken met collegas uit andere media (dans, video, muziek)

Artistieke voedingsbodemAfwezigheid vrije kunstenopleiding: bood de vrijheid om ongedwongen en los van vastliggende en beperkende denkkaders een traject af te leggen + unieke expressietaal te ontwikkelen.

Merlin Spie wordt benvloed door veel zaken:

Alles in de omgeving heeft belang

Vele dingen geven inspiratie, maar niet uit de kunstwereld

Wel het zien van enkele films + literatuur: bv. Neurochirurgie, suprematisme, grote denkers Zelden wordt gerefereerd naar kunstgeschiedenis

Kunstenaars met wie parallelen kunnen worden getrokken:

1x werk rechtstreeks tov Sally Man(kinderen als lustvol) => Spie: siroopseries: (kind als kwetsbaar, zuiver, puur)

Jeff Kloons gebruikt boter (erotisch) op andere manier dan Merlin Spie (vraagstelling naar gebruik kostbaar product)

Met Louise Bourgeois: soms vormelijke gelijkenissen, dieperliggende emoties, conflictueuze gezinsstituaties uit jeudjaren Abramovic: andere vormgeving, publiek wordt ook nauw betrokken, ruimte wordt doordrongen met emoties

Joseph Beuys: het engagement, energiebanen, de essentie, diepmenselijke gevoelens zichtbaar maken in een specifieke beeldtaal

Masturbated Cupidity, pg 629 (zelfbevlekte hebzucht)TransformatieGevoeligheden opnemen uit de omgeving om ze te transformeren. Achteraf: inzichten worden verwerkt tot een artistieke vorm. Niet alles moet cognitief begrepen worden, rationaliteit kan bepaalde essentiele ervaringen in de weg staan. Toelaten vertwijfeling => opening tot rust, toeval, spontane gedachten => gevoel kan begrepen worden.

Opnemen van de ervaringen gebeurt door te zien, voelen, zintuigen scherp maar vooral: door zichzelf er empathisch in te verplaatsen.

Deze lading gedachten overzetten naar beeldelementen:

Niet evident, vergt veel inspanning Trachten het negatieve positief te keren => steeds hoop aanwezig in het werk Zeer intens proces, het wordt doorleefd omdat het negatieve zo intens heeft kunnen inwerkenVoldoende tijd nodig tussen het beleven en het creeren, anders installatie misschien pathetisch. Emoties moeten de tijd krijgen om te rusten, achteraf rationeel bekijken (welke kleur, beeld, klank, woorden,.. aan geven). Kracht en intentie mogen niet verloren gaan.

Uitdenken is dus achteraf, wordt ondersteund door reflectie. Creeren gebeurt best in stilte voor het mediterend karakter, de concentratie en de rust. Creeren is het weggaan van het onechte, op zoek naar de bron/ de essentie.

Tekenen maakt geen essentieel deel uit van het creatieproces. Bij Spie worden ze niet gemaakt met het oog op een nieuw werk.

Tijdens de periode van praktische uitvoering: probleemoplossend denken Maakt essentieel deel uit van het werk

Hand made tatoeages (ode aan het ambachtelijke)

Tijdens de uitvoering van de performance wordt de mentale toestand waarin de kunstenaar verkeerde tijdens het absorptieproces, terug opgeroepen. Nodig om bezieling aan de performance te geven en ze te kunnen doorgeven aan het publiek.

Fysieke en mentale pijn: tonen ervan niet het doel, wordt verborgen gehouden

Werken met polyester mallen waarin de kunstenaar ook vaak zichzelf insluit, is een constante in haar werk = harnas als bescherming tegen ondraaglijke maatschappelijke omgeving

In turbulent perfidious heights, pg 630 (in turbulente veranderlijke hoogten)Merlin Spie over het creatieprocesDe zintuiglijke ervaring staat centraal, voeling met de buitenwereld. Emoties registreren. Empathie zo groot dat het de persoonlijke emotie overstijgt. Identificeren met externe belevingspatronen. Ervoor openstellen voor de performancekunst, maar ervoor afsluit ook geleerd.

Wanneer wordt beslist een creatie te maken => volle concentratie => intentieconstructie maken (nog niet titel,vorm,)Registreren van emotionele veranderingen op eerste plaats, cognitief intellect op de tweede. (mijden negatieve invloeden, te intellectuele gesprekken)

Creeren is zoektocht zonder halt. Zoektocht an sich is belangrijk. Lichaamskunst= kunstvorm die omgaat met het gehele menselijke wezen, met het heelal en zijn cellen

Expressie van zintuiglijke en mentale zijn, van het weten en geweten, van de zie

Zijnsexpressie via het levende lichaam: lichaam ondergaat een transformatie: maakt beelden intenser

Niet theatraal, wel voortvloeisel uit echtheid

Directe vorm van expressie

Provoceert en daagt uit tot overpeinzing

Kunstenaar toont wat via de klassieke patronen van het dagelijkse leven niet verklaard kan worden

Vertellen wat het wezen doorstaat, op gelijke voet met publiek

Publiek is de jury bij een performance

Visuele en inhoudelijke confrontaties => gengageerd werk, maar niet eenduidig te interpreteren, niet als moraliserend want geen feitelijke informatie gegeven tijdens de actieMaatschappelijke belevingszones opzoeken die normaal voor de buitenwereld verborgen worden gehouden. Swallow, pg 636 (zwaluw, slikken)Historisch kader/ lifeart

1965: bv.vagina schilderij, interior scroll, le baiser dartiste: reactie op de door mannen gedomineerde golf van actionpainting, vrouwonvriendelijke benadering, reacties groeiden uit tot feministische beweging

Jaren 70: Term body art: lichaam als instrument, grote varieteit aan werken, verschillende manieren om body art te gebruiken:

Uiting aan de vormelijkheid in de relatie tot de omgeving

Als medium om uiting te geven aan lichamelijke transformaties

Zichzelf presenteren als levende sculptuur

Ondergaan van pijn en angst

Psychologische aspect van lichaam

Confronteren met maatschappelijke taboes

Sterk politiek gengageerde performances

Bij Merlin Spie: vele dimensies van deze worden aangeroerd: zichzelf transformeren tot levende sculptuur, maatschappelijke vragen, mentale ruimte, aftasten fysieke pijngrens

Spie voelt zich niet verbonden met de feministische golf.

The light of the body is the eye, pg 638 (het licht van het lichaam is het oog)Meest monumentale performance, 9 personenBeeldtaal

Werk van Merlin Spie valt niet eenduidig te interpreteren. n enkel beeld, verschillende gezichtspunten. Handleiding bij het bekijken en interpreteren van haar werk:

1. Horizontaliteit verticaliteit:Horizontaal denken: breedte. Alles overschouwend, in andere context plaatsen, in stukken van tijd denken, gaat eindeloos door, geen begin en geen einde. n boog.

Verticaal denken: stilstaan, in de diepte gaan. Eindeloos. Tegen oppervlakkigheid.

2. Gelaagdheid: ziel draagt de sporen van het eigen leven en dat van onze voorouders. Collectief geheugen. Persoonlijke geschiedenis en maatschappij. In relatie met het verticale denken. De rijkdom maar ook de complexiteit.Tot de kern komen is hele opdracht. (die ook deel uitmaakt van dit performancewerk).

3. Geladenheid: lichaam biedt weerwerk, lukt dat niet => dysfunctioneren van orgaan (fysiek/mentaal). Energie die nodig is om telkens opnieuw af te weren, put de deeltjes uit. Met sensoren leren omgaan om onze prikkels op te vangen, we leren ze veelal te verloochenen. Kunstenaars doen deze sensoren herleven. 4. Tegenpolen: tegenpool doet reflectie ontstaan5. Paternalisme, het matriarchale en het nieuwe: oude denken: strijd, onderdrukking van de ontwikkelingsdynamiek van de andere. Nieuwe denken: partijen gelijk, amen een geheel, samen maakt meer

Le silence des sources- - culture of senses, pg 642 (de stilte van de bronnen, cultuur van de zintuigen)Artikel: Le silence des danses: het geheugen, het denken, de stilte en de dans

Marianne Van KerkhovenMengeling beeldende kunst en theater => interdisciplinaire tussenvormen die zich moeilijk laten benoemen. Merlin Spie: installaties waarbinnen zich tot beelden gemetamorfoseerde levende personen bevinden.

La silence des danses: drie solosMemory of thought (herinnering van een gedachtegoed)Figuur zit tussen twee zware blokken. choreografie voor twee armen gemaakt(met danseres), enige ledematen die figuur kan bewegen. Vrouw lijkt zich niet verpletterd te voelen door de situatie maar haalt het maximum en de essentie uit de bewegingen die voor haar mogelijk zijn. Recollection of the mind (herformulering van een geheugen)Danseren in rechtopstaande houding tussen groot en klein scherm, buis doorheen haar hoofd, inkijk in het hoofd van het figuur. Het hoofd filtert de bewegingen en we zien het resultaat van dat proces. Een mentale ruimte ontwikkelend: met bewegende blokken via een spel van licht en schaduw: rationele en emotionele processen worden gesuggereerd. Ook soundscape aanwezig.

n van de inspiratiebronnen: Russische suprematisme: niet meer de wereld imiteren, wel haar energie en intensiteit opbangen in simpele geometrische vormen en met primaire heldere kleuren, streven naar essentie en abstractie

+ proun: schilderij waarbinnen een beweging (en dus een tijdsperspectief) wordt aangebracht

Heldere rode kleur en scherp omlijnde blokken in Memory of thought verwijzen naar het suprematisme.

Video voor recollection of the mind is modern evenbeeld van the proun (lijkt driedimensionaal)

Le silence de danses (de stilte van de dans)Onder kleren draagt Merlin Spie een mal. Doet denken aan Francis Bacon. Versterking van de constructie de mens.In vroeger werk van haar ook figuren binnen een hen ondersteunend omhulsel: ze leven, ze ademen, dus geen objecten.

Met dit drieluik: nieuwe periode binnen haar werk gestart. Beweging betekent het afleggen van een traject. Veronderstelt ook een verloop van tijd. Introduceren van beweging kan dus enkel gerealiseerd worden door een herdenken van de te hanteren principes over tijd en ruimte. Gaan kijken hoe andere media daarmee omsprongen => experimenterenConfrontatie met het afleggen van een traject en met het verlopen van een tijd, betekent onvermijdelijk ook een relatie aangaan met een vorm van narrativiteit. Of de bewuste keuze de relatie niet aan te gaan. Vrouw in Memory of thought: bevindt zich in een toestand (meer dan in een verhaal), via de bewegingen maakt ze de toestand voor zichzelf hanteerbaar. Zij ervaart hem niet als tragisch.

In Recollection of the mind: wel een verhaal, zelfs een verslag van een proces. Denken blijkt een beweging te zijn. Figuur ondergaat lineaire tijdstraject dat de blokken van het grote naar het kleine scherm doorheen haar hoofd afleggen. Verandering van chaos naar orde (grootste gevecht dat mensen dagelijks voeren).

In Le silence des danses overheerst een cyclische tijd. Zelfde bewegingen worden telkens herhaald. Met de opeenstapeling van altijd hetzelfde, ontstaat toch altijd iets anders. Dus verandering en dus: verhaal. Verhaal van lichaam dat weerstand biedt aan een kracht die van buiten komt: harde confrontatie maar tegelijk ook een gesprek. Opnieuw zijn we hier getuige van een positief proces. De daad van het door te blijven doen een andere wereld creeren behoort tot de kern van de werken van Merlin Spie. Vaak is zij zelf de enige performer. Haar personages zijn naar binnen gekeerd, alleen, ook al delen zij met anderen de ruimte.Aanwezigheid van een kind is essentieel in haar werk. Dit verwijst naar het verlangen dat Merlin Spie drijft: uitpuren en vrij blijven.