COPD

22 maart 2018

Multidisciplinaireavond

Programma

Inleiding door LMN

COPD in de huisartsenpraktijk

Diagnostiek en spirometrie

Medicatie, inhalatietechnieken en het belang van kinesitherapie in de behandeling

Netwerkreceptie met hapje en drankje

LokaalMultidisciplinairNetwerk

Lokale initiatieven ondersteunen

Samenwerking en overleg stimuleren

Vorming organiserenVoorbeelden thema’s: COPD, obesitas, perioperatief beleid, DM2, CNI, CVA

Opvolgen hervormingen 1ste lijn

Eerstelijnszones, Chronic Care project De Koepel

Bekend maken zorgtrajecten DM2 en CNI

Regio

Documentatie

Aan het onthaal te verkrijgen!

Protocol COPD

Flyer patiëntenvereniging COPD

Flyers Rookstop van LOGO

Nieuwsbrief

www.zorgtrajectboh.be

Protocol COPD

Multidisciplinaire werkgroep

Samen met handleiding Rookstop (enkel online)

Najaar 2017 – verspreiding protocollen

Jaarlijkse update wordt voorzien

Werkgroep COPD/Rookstop

Huisarts HABO - Dr. Marieke Devlieghere

Huisarts Middenkust – Dr. Jeroen Stubbe

AZ Sint-Rembert – Ann-Caroline Cracco

AZ Sint-Lucas – Dr. Rob Schildermans

AZ Sint-Jan campus Henri Serruys – Dr. Wim Verhaeghe

AZ Sint-Jan campus Brugge – Dr. Christel Haenebalcke

AZ Damiaan – Dr. Geert Desmet

AZ Zeno – Dr. Piet Goossens*

AZ Alma – Dr. Hans Jonnaert*

Apotheker – Christophe Blanckaert

Kinesitherapeut – Jean Van Hoornweder

Diëtist – Annick De Vriese/Faylinn Van Reck

Tabakoloog – Ellen Vandamme

Verpleegkundige – Marc Christiaens

LOGO – Lies Van Loo

* Adviserende leden

COPD in de huisartspraktijkDr. Lut Depoorter - HABO

Definitie GOLD

• Een te voorkomen en te behandelen ziekte

• gekenmerkt door aanhoudende respiratoire klachtenen luchtstroombeperking

• veroorzaakt door luchtweg en/of alveolaire aantasting

• veroorzaakt door blootstelling aan schadelijke partikels of gassen

Epidemiologie

• Zeer wisselende cijfers • bewezen COPD (spirometrie) vs (zelf)gerapporteerde COPD

• WHO • 20% bij 45+

• Algemene prevalentie: 5 à 10%

• België 680 000, waarvan 50% geen diagnose

• 4de meest dodelijke aandoening

• tot 50% van de rokers (gevoeligheid is genetische bepaald)ontwikkeld COPD : KERNBOODSCHAP

FEV1:geforceerd expiratoir volume tijdens de 1ste sec : verloop

• FEV1• Natuurlijk beloop: -35 ml/jaar

• rokers met COPD: -60 ml/jaar

• ex-rokers: terug 35ml/jaar

• Exacerbaties zorgen voor extra achteruitgang van 10 tot 30 ml

• COPD is een aandoening die• Niet-volledig reversiebel is

• Doorgaans progressief is

Screening – case finding

ROKERS (>10 pakjaren )

• Ouder dan 40 jaar

EN/OF• Langdurige of recidiverende (2 of meer/jaar) luchtwegklachten

• Hoest

• Dyspnoe

• Sputumproductie

• Respiratoire infecties

• Klachten worden vaak ondergerapporteerd - NAVRAGEN

Knipperlichten bij screening

• Jonger dan 40 jaar of familiaal belaste patiënten • denken aan α-1- antitrypsinedeficiëntie

• Expositie en/of inhalatie van toxische stoffen• Beroepsmatige blootstelling aan kleine deeltjes (gassen,dampen, aerosolen,fijnstof)

• schilder, chauffeur, kapper, bakker, werknemer in een omgeving met veel fijnstof van bijvoorbeeld steen, metaal, graan (ook 10% oorzaal van de exacerbaties)

• Inhalatiedrugs

• Passieve rokers (meer luchtwegklachten – verminderde longfunctie?)

• Laag geboortegewicht – tabaksrookblootstelling in utero of op kinderleeftijd

Diagnose

• Spirometrie: gouden standaard• FEV1/FVC < 70%

• Taak voor eerstelijn : be alert!• Momenteel vaak onderdiagnose

• Verkeerde diagnose (klinische diagnose met normale longfunctie)

• dd astma – COPD – overlap

• Spirometrie bij exacerbatie?

denk aan COPD en doe er iets mee!!!!

Comorbiditeit

• Diabetes mellitus• hogere prevalentie (NGH >50j jaarlijks screenen!)• corticoïden bij exacerbatie• Invloed van COPD op beweging

• Hart-en-vaatziekten• hogere prevalentie (NGH > 50j jaarlijks screenen!)• invloed op inspanningstraining

• Osteoporose• Botdensitometrie oa maar terugbetaald indien

>3 maanden >7,5 mg prednisolone per dagof toevallige vaststelling indeukingsfractuur (bv op RX thorax)

Osteoporose

• Roken, verminderd bewegen, lage BMI verhoogd het risico op osteoporose

• Behandeling met PO cortico’s (ref prednisolone)verhoogd het riciso op osteoporose (NGH standaard)

• 3m/j >= 15 mgr/d : bifosfonaten en Ca-VitD, ongeacht de leeftijd

• 3m/j >= 7,5mgr/d : bifosfonaten en Ca-VitD, bij mannen >70j en vrouwen post-menopausaal

• Behandeling met inhalatiecorticosteroiden : • Geen consistent bewijs voor verband ts gebruik van ICS en risico op fracturen

• (Hoogrisico) COPD patiënt (vanaf 7,5mgr?, ….?), doe BDM • Nl : VitD en Ca

• Osteopenie of osteoporose : geef in eerste instantie bifosfonaten bij, naast VitD en Ca

osteoporose

DENK AAN VitD en Ca bij COPD, eventueel bifosfonaten

doe eventueel een BMD

• Obesitas• slaapapnoesyndroom, hypoventilatie door obesitas

->Bemoeilijken behandeling COPD

• Voedingstoestand• BMI<21

• Onbedoeld gewichtsverlies: >5% in 1 maand of >10% in 6 maanden

• Maagproblemen• PPI bij corticoïdengebruik bij

• Ulcus in VG

• Andere risicofactoren: gebruik van NSAID’s, SSRI, salicylaten of antico

• Meer kans op pneumonie en longcarcinoom: RX thorax

• Psychosociale en psychiatrische problematiek• Schuldgevoel, angst, sociaal isolement

Communicatie: wat meegeven?

• Pneumoloog:• Resultaat spirometrie

• Labo (zie ook COZO)

• Medicatielijst (zie ook Vitalink)

• Saturatiewaarde

• (RX thorax)

• Apotheek:• Medicatielijst of Vitalink

• Kinesitherapeut• ESW

• Saturatiewaarde

• Medicatielijst

• Resultaten inspanningsproeven

• Tabakoloog• Medicatielijst

• Diëtist• Medicatielijst

bronnen

• LMN Protocol COPD

• www.goldcopd.org

• NHGstandaard COPD

• www.spirometrie.be

Dr. Rob Schildermans - AZ St. Lucas Brugge

Diagnostiek en spirometrie

Definitie COPD

Een te voorkomen en te behandelen ziekte gekenmerkt door aanhoudende respiratoire klachten en luchtstroombeperking veroorzaakt door luchtweg en/of alveolaire aantasting veroorzaakt door blootstelling aan schadelijke partikels of gassen

- soms extrapulmonale effecten die bijdragen tot zijn ernst

- luchtstroombeperking die niet volledig reversiebel is

- gewoonlijk progressief

Kenmerken COPD

1. Luchtstroombeperking = ESW daling Klachten van dyspnee, piepen

2. Niet volledig reversibel Na therapie geen normalisatie longfunctiewaarden

3. Progressief nle ESW afname ~25 ml/jaar, COPD vaak ~ 60-80 ml/

jaar

4. Inflammatoire respons stijging macrofagen, T8-lymfocyten en neutrofielen

wisselende combinatie van

mucushypersecretie “chronische bronchitis” ( > 3 mnd > 2 jaar

fibrose “bronchiolitis” op CT-scan

parenchymdestructie “emfyseem” op CT, DLco

5. Schadelijke gassen Roken (> 90%), luchtverontreiniging, beroepsblootstelling

Diagnose COPD

Anamnese : klachten + expositie aan risicofactoren

SCREENEN MET SPIROMETRIE !

Longfunctiegegevens : - FEV1/FVC - Tiffeneau index < 70 %

Postbronchodilatatie (meestal) Δ FEV1 < 12 %

(vaak) DLco daling

Niet roken 8 uur voor test

Respiratoire medicatie stoppen: kortwerkende: 6 uur

langwerkende: 12 – 24 uur

theophyllines: 24 uur

Longfunctie

Parameters:spirogram

TLC: totale longcapaciteit TV: tidal volume

RV: residueel volume FRC: functionele residuele

capaciteit

VC: vitale capaciteit ERV/IRV: ex-inspiratoir reserve

volume

Parameters:spirogram

SVC: trage vitale capaciteit ESW/FVC: Tiffeneau index

FVC: geforceerde vitale capciteit PEF: expiratoire peak flow

ESW: een-seconde waarde

SVC~VC, FVC niet altijd gelijk aan VC

1. Spirometrie: Wat meten we?

SVC, FVC

ESW

ESW/FVC (Tiffeneau)

Piek flow meting

Indicaties

basisonderzoek, hoeksteen om bronchusobstructie aan te tonen

Screening naar astma / COPD

differentiatie obstructief-restrictief patroon

hoge luchtweg obstructie: daling PEF bij nle ESW –FVC

Normale spirometrie

FEV1 ↓

FEV1/VC ↓

OBSTRUCTIEF SYNDROOM

ASTMACOPD

BRONCHIECTASIEEN

FEV1/VC nl

RESTRICTIEF SYNDROOM

Meting spirometrie

Obstructieve spirometrie

Obstructieve stoornis

DEFINITIE

ESW/FVC gedaald = < 70 %

waarbij ESW meestal gedaald is, doch niet altijd

( ESW kleiner dan VC)

PATHOLOGIE

ASTMA

COPD

bronchiectasieën (muco, tbc, aspergillose,apiratie)

sarcoidose

Restrictieve spirometrie

Restrictieve stoornis

DEFINITIE:

TLC gedaald (< 85 %)

niet mogelijk te meten met spirometrie, wel screening mogelijk

VC gedaald (< 85 %) + normale / gestegen ESW/VC

PATHOLOGIE

Longresectie

Massa/pleuravocht

Wandpathologie (kyfose, obesitas, spierlijden, neurogeen lijden)

Interstitieel longlijden

Spirogram: F-V curve

Zeer belangrijk is medewerking ! Hieronder vijf opeenvolgende spirometrie pogingen bij dezelfde patiënt, waarbij telkens betere curven bekomen worden.

MEDEWERKING!

Onaanvaardbare curven

A: vertraagde start B: matige peak flow

C: hoesten D: te vroeg gestopt

MEDEWERKING!

2. Bronchodilatatie

• Telkens gewone spirometrie met basis FEV1 meten na stoppen van bronchodilatantia(Ventolin, Duovent, …) (kort 6u, lang 12 u)

• Hoge dosis van bronchodilator geven: 4 pufs Ventolin 100® of 2 pufs Ventolin 200®

4 pufs Duovent®

Na +/- 30 min FEV1 opnieuw meten

ATS en ERS : respons op bronchodilatatantiais positief als deze

1. groter is dan 12 % van de baseline ESW

2. 2. met een minimum in absolute waarde van 200 ml.

Reversibiliteit

Voor:

Na:

Typische voorbeelden: Astma

Typische voorbeelden: COPD

Astma & COPD: inflammatoire luchtweg-aandoeningenleidend tot obstructie

Verschillen Astma - COPD

ASTMA COPD

Jonge leeftijd Middelbare leeftijd

Atopie Roken/beroepsfactoren

Variabele, episodische klachten

- dyspnee in rust, ‘s nachts

- wheezen

- prikkelhoest

- thoracale beklemming

Persistent, progressief klachten

(+/- exacerbaties)

- chronisch hoesten, productief

- dyspnee bij inspanning, slechts later in rust

Uitlokkend : allergenen

virale infecties

emoties

(na) inspanning

rookexpositie

Uitlokkend : virale infecties

minder bronchiale hyperreactiviteit

Verschillen Astma - COPD

ASTMA COPD

Wisselende longfuncties met REVERSIBILITEIT

spontaan of na β2 mimetica

of na behandeling met ICS

Gefixeerde longfunctie

ZONDER volledige reversibiliteit

1. Post FEV1/FVC > 0.75

2. Post FEV1 > 80 %

1. Post FEV1/FVC < 0.70

2. Post FEV1 < 80%

Prevalentie

- ± 10% jonge kind; ± 5% volwassenen; ± 7% bejaarden;

- jongens > meisjes

- vrouwen (vooral na menopauze) > mannen

- stad > rurale gebieden

Prevalentie

10-20% van de mannen > 40 jaar in westerse landen

bij 5 à 10% hiervan is er over 20-40 jaar evolutie naar respiratoire insufficiëntie (zuurstoftekort)

Hoe belangrijk is het verschil tussen astma en COPD ?

Theoretisch: andere oorzaken - ander type inflammatie

Praktisch:

astma meestal niet progressief

astma morbiditeit – mortaliteit is beter

andere accenten voor behandeling :

astma COPD

β-2-mimetica zonodig basis

Anticholinergica zonodig basis

Leukotriënen nuttig zinloos

Inhalatiesteroiden basis tweede plaats

Diagnose COPD

Anamnese : klachten + expositie aan risicofactoren

SCREENEN MET SPIROMETRIE !

Zo bevestiging vermoeden best aanvullend onderzoek

Volledig longfunctie onderzoek

Beeldvorming

Doel:

- Uitsluiten astma / bronchiectasieen / andere …

- Opsporen comorbiditeiten

- Optimalisatie therapie

Percentage van patiënten met comorbiditeit, %

Comorbiditeit Bij 1ste COPD diagnose Gedurende 8 jaar na 1ste

COPD diagnose

Hypertensie 33.7 51.4

Pneumonie 24.6 42.9

Ischemischehartaandoeningen

15.6 24.3

Hartfalen 15.2 31.4

Diabetes 11.6 18.8

Myocardinfarct 9.0 17.0

Osteoporosis 7.6 16.9

Beroerte 5.8 12.3

Longkanker 1.0 4.6

De aanwezigheid van comorbiditeiten vraagt een geïntegreerde aanpak

55

COPD komt vaak samen voor met andere aandoeningen

De huisarts is goed geplaatst om het volledige beeld te krijgen van een COPD patiënt, die vaak ook comorbiditeiten vertoont

Referenties: Lisspers et al., COPD in primary care in Sweden – An 11 years epidemiological register study. ERS, September 4, 2012

Verminderen van symptomen Verminderen van het risicos

▪Verlichting van symptomen▪Verbetering van inspanningsvermogen▪Verbetering van gezondheidstoestand▪Verbetering van longfunctie –en structuur▪Controle comorbiditeiten

▪Preventie en behandeling van exacerbaties, neveneffecten, complicaties▪Controle comorbiditeiten▪Afremmen van de ziekteprogressie▪Sterfte preventie

Lange termijn Korte termijn

Doel van de behandeling COPD

Optimale COPD behandeling focust op een korte- en lange-termijnaanpak

Referenties: From the Global Strategy for the Diagnosis, Management and Prevention of COPD, Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD) 2011. Available from: http://www.goldcopd.org/.

Ernst COPD: 2003

Stage Characteristics

0: At risk Normal spirometryChronic symptoms (cough, sputum)

I: Mild FEV1/FVC < 70%; FEV1 ³ 80% predictedWith or without chronic symptoms (cough, sputum)

II: Moderate FEV1/FVC < 70%; 50% £ FEV1 < 80% predictedWith or without chronic symptoms (cough, sputum, dyspnea)

III: Severe FEV1/FVC < 70%; 30% £ FEV1 < 50% predictedWith or without chronic symptoms (cough, sputum, dyspnea)

IV: Very Severe FEV1/FVC < 70%; FEV1 < 30% predicted or FEV1

<50% predicted plus chronic respiratory failure

Therapie COPD: 2003

De GOLD Guidelines maken een 2-dimensionele patiëntstratificatie

Therapie COPD: 2018

Bent u wel eens kortademig?

Zo ja, welke van de onderstaande uitspraken is voor u

het meest van toepassing

Ik heb geen last van kortademigheid. 0

Ik word alleen kortademig bij zware inspanning. 1

Ik word alleen kortademig als ik me moet haasten op

vlak terrein of tegen een lichte helling oploop.

2

Door mijn kortademigheid loop ik op vlak terrein langzamer dan andere mensen van mijn leeftijd, of moet ik stoppen om op adem te komen als ik mijn eigen tempo loop.

3

Na ongeveer 100 meter lopen op vlak terrein moet ik na een paar minuten stoppen om op adem te komen.

4

Ik ben te kortademig om het huis uit te gaan, of ik ben

kortademig tijdens het aan- of uitkleden.

5

mMRCschaal

CAT schaal

Waarom gebruiken we ABCD (nog) niet?

Nadelen Weinig evidence based (retrospectief)

Expert opinion, geen consensus

Slechte voorspeller survival (>< I-IV)

Comorbiditeit?

Voordeel Vult hiaat van symptoom als parameter

Betere voorspeller exacerbaties

Is het voorkomen van exacerbaties de moeite waard?

Prognose na opname voor COPD exacerbatieRef European RespiratoryReview,vol 13,may 2004 p 8.

Denemarken Nederland VSA

Patiënten 300 171 1016

In-hospitaal † 9 % 8 % 11 %

3 mnd † 19 % 16%

1 jaar † 36 % 23% 43 %

3 mnd heropname

14 %

1 jaar heropname

46 % 55 %

De GOLD Guidelines maken een 2-dimensionele patiëntstratificatie

Therapie COPD: 2018

Therapie COPD: 2018

Therapie COPD: 2018

Eos?

Therapie COPD: 2018Patiënt Voorkeur Zo nog klachten of exacerbaties

A Bronchodilatator Andere klasse bronchodilatator

B LAMA of LABA LAMA + LABA

C LAMA LAMA + LABA

of

ICS + LABA

D LAMA + LABA

en/of

LAMA

LAMA + ICS

of

ICS + LABA + LAMA

of

LABA + ICS

.

LABA: B2-mimetica: Serevent / Oxis / OnbrezLAMA: anticholinergica: Incruse / Seebri / Spiriva / BretarisLAMA-LABA: Anoro / Ultibro / Spiolto / DuaklirICS: Flixotide / Pulmicort / genICS/LABA: Seretide / Symbicort / Inuvair / Flutiform

MEDICAMENTEUZE EN NIET-MEDICAMENTEUZE BEHANDELING VAN COPD

Dr. Ringoet - AZ Sint Jan Brugge

Medicamenteuze behandeling

Producten : welke ?

Inhalatietechniek

BRONCHO-DILATERENDE MEDICATIE =

HOEKSTEEN VAN DE BEHANDELING !

Bronchodilatoren bij stabiel COPD

© 2017 Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease

LABA+LAMA > LABA of LAMA

Anti-inflammatoire therapie bij stabiel COPD

Short acting bronchodilatator(SABA & SAMA)

Long acting β2-agonists (LABA)

Long acting muscarinic

agents(LAMA)

Inhaledcorticosteroids

(ICS)

CombinationLABA/ICS

Overzicht mogelijke behandelingen bij COPD

Bij het kiezen van een inhalator dient rekening te worden gehouden met verschillende factoren

Klinische

instelling

Bruikbaar-

heid van

het toestel

Voorkeur

van de arts

Leeftijd van

de patiëntKostprijs

Tijd nodig

voor gebruikVoorkeur van

de patiënt

Beschik-

baarheid

Meerdere

genees-

middelen

Gebruiks-

gemakTerugbetaling

Dolovich MB, et al. Chest 2005;127(1):335–371

Inhalatie-techniek

Regelmatige educatie en training belangrijk (GOLD-richtlijn !)

Gratis App ‘MY PUFF’

Google/Youtube “Inhalatiefilmpjes BVP”

Welke inhalatiesystemen?

Poederinhalatoren

= inspiratoire kracht

Dosisaërosolen

= drijfgas + inspiratoire

kracht

Verneveling

= perslucht +

inspiratoire kracht

Correcte inhalatie-techniek

Rechtzittende houding

Schud of laad het toestel

Adem rustig en volledig uit (nooit uitademen in de inhalator)

Neem het mondstuk tussen de tanden en omsluit het goed met de lippen

Buig het hoofd licht achterover

Adem in: Dosis-aerosol: langzaam en diep Poederinhalator: snel/krachtig en diep

Houd de adem 5 à 10 sec. in en neem ondertussen de inhalator uit de mond

Voorzetkamer: adem nog 3 tot 5 maal rustig in en uit langs de kamer

Adem rustig uit door de mond (nooit uitademen in de inhalator)

Na inhalatie van corticoïden: spoel de mond met water (niet inslikken)

Dosis-aërosolen

Zakverstuiver Met voorzetkamerAutohaler/

Softmistinhaler

+• compact

• Geen hand-adem

coördinatie • ↑ longdepositie• ↓ lokale

nevenwerkingen

• Geen/minder hand-

adem coördinatie

-• Hand-adem

coördinatie• Reiniging

• omvang

• Beperkte soorten

medicatie

• (Geen dosisteller)

• Dosis-aërosol: 50-70% foutieve hand-adem coördinatie

• Voorzetkamer: meest effectief

Droogpoeder-inhalatoren

VOORDELEN:

geen hand-ademcoördinatie

feedbackmechanismen:

smaak, trillen

geen drijfgas

compact

NADELEN:

• snelle en diepe

inademing

• uitademen in de

inhalator maakt het

poeder vochtig

=> poeder kleeft aan

de wand en wordt niet

geïnhaleerd

• meestal géén gevoel

van verstuiving

Dekhuijzen PNR et al. Respir Med 2013; 107:1817-1821

Beslissingsboom voor het kiezen van een inhalator

Niet-medica-menteuzebehandeling

ROOKSTOP & VACCINATIE

VOEDINGSADVIES als BMI < 21 of > 30

ADEMHALINGSKINE bij exacerbaties

LONGREVALIDATIE

ROOKSTOP!

Roken van sigaretten = voornaamste risicofactor COPD

Afname in longfunctie is gerelateerd tot: aantal jaren dat de patiënt rookt

aantal pakjaren (aantal pakjes per dag x aantal rookjaren)

Rookstop: Preventie + hoeksteen in behandeling geen herstel, wel voorkomen verdere beschadiging

vertraagde progressie van COPD

Ademhalings-kinebij exacerbaties

GEEN tapottage ! Wel aanleren expectoratietechnieken/huffen/autogene drainage /flutter/PEP…

Bewezen gunstig effect op herstel, nood en duur ventilatie + hospitalisatie (Cochrane review 2012)

Eventueel E-pathologie aanvragen , vb bij ernstig COPD of bijkomende aanwezigheid van bronchiectasieen

2x meting van ESW < 60% met interval minstens 1 maand

Hyperproductieve bronchiectasieen

Attest voor medisch adviseur nodig + verslag specialist

Kine-voorschrift per 60 sessies, onbeperkt aantal sessies

Belang respiratoir opgeleide kinesist ! oa. te vinden op www.abkr-bvrk.be

Bewegings-therapie

Vicieuze cirkel doorbreken…

Te verwachten effecten

Praktische modaliteiten

Ctrl I II III IV0

2000

4000

6000

8000

10000

12000

Ste

ps.d

ay

-1 (

n)

Troosters et al. Respir Med 2010; 104: 1005-11.Watz et al. AJRCCM 2008; 177: 743-51.

Zijn COPD-patiënten inactief?

COPD is een longziekte met systemische gevolgen

Air trapping

Expiratoire flowbeperking

Kortademigheid

Inactiviteit

Systemische Gevolgen*

Hyperinflatie

Deconditionering

COPD

Levenskwaliteit

Verminderdeinspannings-

capaciteit

Exacerbaties

*i.e. spierzwakte,hartziekten, gewichtsverandering,depressie, osteoporose, overlijden

Effecten longrevalidatie

Verbetering inspanningscapaciteit (A)

Vermindering kortademigheid (A)

Verbetering QoL (A)

Verbetering angst en depressie (A)

Vermindering hospitalisatierisico na exacerbatie (B)

Armtraining verbetert armfunctie (B)

Voordelen houden lang aan (B)

Verbetering overleving (B)

Bevordering selfmanagement (B)

Indicatiestelling

Profiel van COPD-patiënt die goede kandidaat is: Duidelijke symptomen en verminderde functionele

status

Motivatie voor revalidatieprogramma

Niet-roker of betrokken bij rookstop-programma

Geen interfererende comorbiditeit

Praktische modaliteiten in België

Conventie (ESW < 65% en andere testcriteria ): 4 universitaire centra : multidisciplinaire training

K30 in hospitaal (ESW < 60% of desaturatie): 60 sessies, 60min training (kine en ergo) + educatiesessies. Nadien K15 onderhoud mogelijk, 104 sessies

Thuiskine : E-pathologie ( 2x ESW < 60% of bronchiectasieën,

aanvraag arts ) : onbeperkt aantal sessies, 30min training

F-pathologie ( zuurstoftherapie in conventie of postoperatief, aanvraag kine) : 60 sessies, 30min training

Fitnesscentrum

Stappenteller…

Patienten-vereniging COPD

WWW . COPDVZW . BE

Bedankt!U bent welkom op de netwerkreceptie

Op schema!

• Oostkamp op schema! : start 2 mei

• Brugge op schema! : vermoedelijk 1 juni

• Samenwerkingsafspraken arts en huisapotheek ivm medicatieschema van onze patiënt zie ook collegazetje

Kick off ELZ

• Donderdag 29 maart BOJZ: Beernem – Oostkamp – Jabbeke-Zedelgem

• 19u45 in Vrijetijdscentrum Jabbeke

• Maandag 26 maart ELZ Oostkust• 16u

• Brugge : wordt gepland

INFO bij Kaatje of Michelle