arbeidersVerzet, verdraagzaamheid en strijd van...
1
zaterdag 19 augustus 2017 14 Werken Zomertijd zaterdag 19 augustus 2017 Zomertijd Werken 15 Al in de jaren ’30 worden Ne- derlandse bedrijven met meer dan 20 medewerkers verplicht een bedrijfskantine in te rich- ten. De Veiligheidswet schrijft ’een lokaal voor het nuttigen van een boterham’ voor. In de jaren ’80 gaan steeds grotere bedrijven die kantines exploi- teren. In menig kantoortuin zullen namen als Albron, So- dexo en Momentum bekend klinken. Kantines worden ’restaurants’, waar zo’n cateraar de scepter zwaait. Een werkgever huurt deze in en in zekere zin subsi- dieert ’ie zo de lunch van de personeelsleden. Maar het fenomeen bedrijfsrestaurant is aan het wegkwijnen. Flexwerken is hot. Steeds meer mensen werken thuis, of elders. Een lunch in het be- drijfsrestaurant slaan ze daar- door over. Werkgevers vinden een contractcateraar steeds minder belangrijk. Het gevolg: prijsstijgingen in de bedrijfskantine. In de afgelopen tien jaar zijn kantines anderhalf keer zo duur geworden, becijferde ING begin dit jaar. Daar- mee zijn de prijzen van de broodjes kroket drie keer sneller gestegen dan de inflatie. Dat leidt op zijn beurt ook weer tot verminderde aanloop. Toch spen- deren werkenden zo’n €2,70 aan de lunch in de kan- tine. Valt mee toch? Maar als je het op jaarbasis uitrekent wordt een broodtrommeltje toch wel weer aantrek- kelijk. 12 uurtje Onder de naam Intergarda, dat in 1984 begon, verwees het duo mensen die een vakantieadres zochten naar locaties aan het Gardameer. In 1996 fuseerde Intergarda met Interlux, dat hetzelfde werk deed in andere Europese landen. Samen gingen ze verder als Vacanceselect, in Alkmaar waar Interlux zat. Direct seller ,,We begonnen als 'direct sel- ler': mensen konden direct aan de telefoon een vakantie bestel- len'', licht Van de Loo toe. ,,In 1999 waren we één van de eerste Nederlandse bedrijven met een online boekingssite. Sinds drie jaar zijn we bezig een professio- neel e-commercebedrijf te wor- den: we doen alles via internet. Daardoor zit het bedrijf nu in een overgangsfase. De telefoni- sche en handmatige processen worden steeds meer geautoma- tiseerd. Een klein specialistisch callcenter helpt mensen uit heel Europa.’’ Dat stelt andere eisen aan de werknemers. ,,Sommi- gen willen zich laten omscho- len, anderen kijken liever naar iets anders uit. 1 november verhuizen we naar een nieuw pand; daar hebben we ook nieuwe mensen nodig, vooral ict’ers en Europese e-commer- cespecialisten.'' Vacanceselect blijft in Alkmaar. ,,We hebben erover gedacht om naar Amsterdam te verhuizen, want 'daar moet je zijn op het gebied van e-commerce'. Wij kunnen de mensen die we no- dig hebben prima rond Alk- maar vinden. Dat merkten we al toen we native speakers zoch- ten om mensen uit andere landen te woord te staan.'' Vacanceselect werkt namelijk niet alleen in Nederland, maar ook in dertien andere Europese landen, waarvan een aantal naar Alkmaar belt. De vakanties die geboekt worden, gaan naar vijftien landen in Europa. Voor de meeste campings zijn de Van de Loos - twee zoons en twee broers van Loek werken ook in het bedrijf - tussenpersoon, andere helpen zij mede ontwik- kelen onder de tak Selectcamp en een tweetal campings en een vakantiepark hebben zij in eigen beheer. Daar richten zij zich vooral op 'glamping', luxu- eus kamperen. Glamping ,,De consumenten zijn veran- derd. Ze willen meer luxe: een zwembad, restaurants, winkels, animatie. Ongeveer vijftien jaar terug wilden ze ook steeds minder hun eigen caravan of tent meenemen. Er kwamen mobile homes. Daaruit ont- stond de glampingtrend: va- kantie moet een unieke erva- ring zijn op een bijzondere plek. Wij hebben verschillende lodgetenten, safaritenten en mobile homes met douche, airconditioning en keuken.'' Alles wordt draaiende gehou- den door honderd medewerkers in Alkmaar, tweehonderd bij Selectcamp en 150 op de eigen campings. ,,Ik ben een hele trotse ondernemer. Als je be- denkt dat ik begon met een telefoon bij mijn ouders thuis en dat we afgelopen jaar 260.000 mensen een vakantie hebben bezorgd en een omzet hebben gedraaid van 59 miljoen euro... Ik heb gebouwd wat ik toen wilde.'' Faralda Houthuijsen Consumenten willen meer luxe H alverwege de jaren zeventig ging de zes- tienjarige Loek van de Loo als werkstudent naar een camping aan het Gardameer. Hij was daar zo gelukkig dat hij besloot later zelf een camping te beginnen. Wellicht was een leuk Italiaans meisje dat er werkte daar mede debet aan. Zij werd Loeks vrouw en samen begonnen zij een camping, aan het Gardameer. Loek van de Loo op één van zijn campings. FOTO: YASMIN HARGREAVES Naam: Vacanceselect.com Oprichtingsjaar: 1984 Vestigingsplaats: Alkmaar Specialiteit: camping en glamping Internetadres: www.vacan- ceselect.com Profiel Talloze bedrijven gingen failliet en degene die overeind bleven, moesten bezuinigen. Werknemers kwamen op straat te staan en vonden niet zomaar een andere baan. Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) was in 1983 bijna elf procent van de beroepsbe- volking werkloos. Dat was 2,5 keer zo veel als op het moment dat de crisis begon. Pas in 1985 daalde de werkloos- heid weer. Individuen Juist in deze zware tijden stapten indi- viduen naar voren om de belangen van degenen die nog wel werk hadden te behartigen. Zo ook bij Hoogovens IJmuiden, waar Roel Berghuis in de bres sprong voor zichzelf en zijn colle- ga's. Hij was opgeleid tot schilder, maar werd aan het begin van de crisis als één van de laatst gekomenen bij de eersten ontslagen. Hoogovens nam nog nieuwe krachten aan en zette hem aan het werk als smelter, 'zwaar en vies werk, maar leuk door de contacten met collega's'. Berghuis deed in de jaren tachtig, net als vele anderen, regelmatig mee aan demonstraties. ,,De belangrijkste waren die tegen de neutronenbom en atoom- wapens. Voor mij zijn de jaren tachtig de jaren van verzet, verdraagzaamheid en strijd.'' Ook op kleinerschaliger niveau voerde Berghuis actie. ,,Samen met mijn broer Jan heb ik heel wat op de trommel geslagen bij Hoogovens. Wij waren bij cao-onderhandelingen en riepen collega's op om in actie te ko- men.'' Conflicten gingen onder andere over werkgelegenheid, werkomstandighe- den, loon, ziektewet, milieu en discri- minatie (waar Roel later op afstudeer- de). ,,Het liep de directie dun door de broek als wij actievoerden. Ze wisten dat we vasthoudend waren: had een actie geen effect, dan deden we het nog een keer.'' Staken De acties mondden veelal uit in stakin- gen. ,,De 'Dolle Dinsdagen op de Hoog- ovens' noemden we die, omdat ze vaak op dinsdag waren. Het waren prachtige optochten naar de 'Gouden Vleugel', de plek waar de directie zat. Die keek dan bevend door de ramen naar buiten. Het gaf ons als organisatie een ontzettend warm gevoel, die duizend tot 1500 men- sen van alle verschillende arbeiders- groepen uit de fabrieken die meede- den.'' Dankzij zijn inzet voor de rechten van arbeiders maakte Berghuis geen enkele kans om hogerop te komen bij Hoog- ovens, terwijl hij op een gegeven mo- ment wel iets anders wilde. Daarom stapte hij in 1992 over naar vakbond FNV. Inmiddels is hij sectorhoofd FNV Vervoer en maakt hij zich nog altijd sterk voor de rechten van werknemers. Daarbij merkt hij dat er nu andere problemen spelen dan in de jaren tach- tig. Problemen ,,De grootste tijdbom nu is de verho- ging van de AOW-leeftijd naar 67. Je ziet dat veel mensen, vooral in fysieke beroepen en bijvoorbeeld het onderwijs, dat niet redden. Er is bijna een verdub- beling van het aantal nieuwe arbeidson- geschikten op hogere leeftijd in een sector als metaal. De verhoging van de AOW-leeftijd pakt bovendien nadelig uit voor jongeren. Ook dat is een groot probleem. Jongeren hebben te weinig perspectief op het vinden van een vaste baan. Bedrijven zouden moeten investe- ren in vakmanschap; ze zouden zelf moeten voorzien in specifieke vakoplei- dingen.’’ ,,Daarbij moeten ze meer reclame ma- ken voor het vak. Ik zie dat ook in het vervoer: dat zijn vooral oudere mannen. Machinist of buschauffeur zijn, is niet meer hot. Dat heeft ook te maken met de eisen die gesteld worden. Je moet niet alleen goed kunnen rijden, maar ook servicegericht zijn, met mensen om kunnen gaan, dienstbaar zijn.'' Trends zijn ook van grote invloed op het arbeidersleven, constateert Berg- huis. ,,Globalisering - het ruimtelijker denken, het verdwijnen van zeggen- schap over grote Nederlandse bedrijven naar het buitenland - en robotisering - het overnemen van taken door machi- nes - gaan diepe consequenties hebben voor onze samenleving. Ze geven ook kansen, maar we moeten er wel over nadenken hoe wij daar eigentijdse eisen aan stellen, juist als vakbond.'' Individualisering De vakbonden zelf zijn ook aan trends onderhevig. Ze lijden bijvoorbeeld onder de individualisering in onze maatschappij. ,,Ze sluiten zich minder snel aan bij een vakbond, want ze den- ken dat ze het zelf wel redden en zo niet, dan doen ze een beroep op de individuele rechtsbijstand, maar die sluit geen cao's af. Wij moeten ons dus als FNV differentiëren naar de belangen en imago's van de sectoren en zorgen dat we heel dicht bij de mensen op de werkvloer staan.’’ Berghuis kent inmiddels wel de kunst van het dicht bij mensen komen en blijven - dat is immers onmisbaar in zijn werk. ,,Voor een vakbondsman is het het belangrijkste dat je mensen voor je kunt winnen, zowel je eigen achter- ban, als je tegenstander in onderhande- lingen. Bij onderhandelingen gaat het er meer om hoe je die voert, dan om wat je probeert te bereiken.'' Wat dat betreft is er niets veranderd sinds de roerige jaren tachtig. arbeiders Verzet, verdraagzaamheid en strijd van de Het was onrustig in de jaren tachtig. De werkloosheid was ongekend, de ontevredenheid groot. Dat werd staken. Tekst: Faralda Houthuijsen Foto: Heleen Vink D e tweede oliecrisis, die van 1979, was de druppel voor de Nederlandse economie. Met andere tegenslagen zorgde ze voor de uit- braak van een economische crisis in de jaren tachtig, de grootste sinds de Tweede Wereldoorlog. De gevolgen waren desastreus voor onder andere de arbeidsmarkt. ’Verhoging leeftijd van AOW is tijdbom’ Wat aten we tussen de middag, tijdens de werkpauze? Die vraag staat centraal in Zomertijds’ 12 uurtje. JACQUES ZORGMAN Roel Berghuis: ,,Het liep de directie dun door de broek als wij actievoerden”.
Transcript of arbeidersVerzet, verdraagzaamheid en strijd van...
zaterdag 19 augustus 201714 Werken Zomertijd zaterdag 19 augustus 2017 Zomertijd Werken 15
Al in de jaren ’30 worden Ne-derlandse bedrijven met meerdan 20 medewerkers verplichteen bedrijfskantine in te rich-ten. De Veiligheidswet schrijft’een lokaal voor het nuttigenvan een boterham’ voor. In dejaren ’80 gaan steeds groterebedrijven die kantines exploi-teren. In menig kantoortuinzullen namen als Albron, So-dexo en Momentum bekendklinken. Kantines worden ’restaurants’,waar zo’n cateraar de scepterzwaait. Een werkgever huurtdeze in en in zekere zin subsi-dieert ’ie zo de lunch van depersoneelsleden. Maar hetfenomeen bedrijfsrestaurant isaan het wegkwijnen. Flexwerken is hot. Steedsmeer mensen werken thuis, ofelders. Een lunch in het be-drijfsrestaurant slaan ze daar-door over. Werkgevers vindeneen contractcateraar steeds minder belangrijk. Hetgevolg: prijsstijgingen in de bedrijfskantine. In deafgelopen tien jaar zijn kantines anderhalf keer zoduur geworden, becijferde ING begin dit jaar. Daar-mee zijn de prijzen van de broodjes kroket drie keersneller gestegen dan de inflatie. Dat leidt op zijn
beurt ook weer tot verminderde aanloop. Toch spen-deren werkenden zo’n €2,70 aan de lunch in de kan-tine. Valt mee toch? Maar als je het op jaarbasis uitrekentwordt een broodtrommeltje toch wel weer aantrek-kelijk.
12 uurtje
Onder de naam Intergarda, datin 1984 begon, verwees het duomensen die een vakantieadreszochten naar locaties aan hetGardameer. In 1996 fuseerdeIntergarda met Interlux, dathetzelfde werk deed in andereEuropese landen. Samen gingenze verder als Vacanceselect, inAlkmaar waar Interlux zat.
Direct seller,,We begonnen als 'direct sel-ler': mensen konden direct aande telefoon een vakantie bestel-len'', licht Van de Loo toe. ,,In1999 waren we één van de eersteNederlandse bedrijven met eenonline boekingssite. Sinds driejaar zijn we bezig een professio-neel e-commercebedrijf te wor-den: we doen alles via internet.
Daardoor zit het bedrijf nu ineen overgangsfase. De telefoni-sche en handmatige processenworden steeds meer geautoma-tiseerd. Een klein specialistischcallcenter helpt mensen uit heelEuropa.’’ Dat stelt andere eisenaan de werknemers. ,,Sommi-gen willen zich laten omscho-len, anderen kijken liever naariets anders uit. 1 novemberverhuizen we naar een nieuwpand; daar hebben we ooknieuwe mensen nodig, vooralict’ers en Europese e-commer-cespecialisten.''Vacanceselect blijft in Alkmaar.,,We hebben erover gedacht omnaar Amsterdam te verhuizen,want 'daar moet je zijn op hetgebied van e-commerce'. Wijkunnen de mensen die we no-dig hebben prima rond Alk-maar vinden. Dat merkten weal toen we native speakers zoch-ten om mensen uit anderelanden te woord te staan.''Vacanceselect werkt namelijkniet alleen in Nederland, maarook in dertien andere Europeselanden, waarvan een aantalnaar Alkmaar belt. De vakantiesdie geboekt worden, gaan naarvijftien landen in Europa. Voorde meeste campings zijn de Van
de Loos - twee zoons en tweebroers van Loek werken ook inhet bedrijf - tussenpersoon,andere helpen zij mede ontwik-kelen onder de tak Selectcampen een tweetal campings en eenvakantiepark hebben zij ineigen beheer. Daar richten zijzich vooral op 'glamping', luxu-eus kamperen.
Glamping,,De consumenten zijn veran-derd. Ze willen meer luxe: eenzwembad, restaurants, winkels,animatie. Ongeveer vijftien jaarterug wilden ze ook steedsminder hun eigen caravan oftent meenemen. Er kwamenmobile homes. Daaruit ont-stond de glampingtrend: va-kantie moet een unieke erva-ring zijn op een bijzondereplek. Wij hebben verschillendelodgetenten, safaritenten enmobile homes met douche,airconditioning en keuken.''Alles wordt draaiende gehou-den door honderd medewerkersin Alkmaar, tweehonderd bijSelectcamp en 150 op de eigencampings. ,,Ik ben een heletrotse ondernemer. Als je be-denkt dat ik begon met eentelefoon bij mijn ouders thuisen dat we afgelopen jaar260.000 mensen een vakantiehebben bezorgd en een omzethebben gedraaid van 59 miljoeneuro... Ik heb gebouwd wat iktoen wilde.''
Faralda Houthuijsen
Consumenten willen meer luxe
Halverwege de jarenzeventig ging de zes-tienjarige Loek van de
Loo als werkstudent naar eencamping aan het Gardameer.Hij was daar zo gelukkig dat hijbesloot later zelf een campingte beginnen. Wellicht was eenleuk Italiaans meisje dat erwerkte daar mede debet aan. Zijwerd Loeks vrouw en samenbegonnen zij een camping, aanhet Gardameer.
Loek van de Loo op één van zijn campings. FOTO: YASMIN HARGREAVES
Naam: Vacanceselect.comOprichtingsjaar: 1984Vestigingsplaats: AlkmaarSpecialiteit: camping englampingInternetadres: www.vacan-ceselect.com
Profiel
Talloze bedrijven gingen failliet endegene die overeind bleven, moestenbezuinigen. Werknemers kwamen opstraat te staan en vonden niet zomaareen andere baan. Volgens het CentraalBureau voor de Statistiek (CBS) was in1983 bijna elf procent van de beroepsbe-volking werkloos. Dat was 2,5 keer zoveel als op het moment dat de crisisbegon. Pas in 1985 daalde de werkloos-heid weer.
IndividuenJuist in deze zware tijden stapten indi-viduen naar voren om de belangen vandegenen die nog wel werk hadden tebehartigen. Zo ook bij HoogovensIJmuiden, waar Roel Berghuis in debres sprong voor zichzelf en zijn colle-ga's. Hij was opgeleid tot schilder, maarwerd aan het begin van de crisis als éénvan de laatst gekomenen bij de eerstenontslagen. Hoogovens nam nog nieuwekrachten aan en zette hem aan het werkals smelter, 'zwaar en vies werk, maarleuk door de contacten met collega's'.Berghuis deed in de jaren tachtig, netals vele anderen, regelmatig mee aandemonstraties. ,,De belangrijkste warendie tegen de neutronenbom en atoom-wapens. Voor mij zijn de jaren tachtigde jaren van verzet, verdraagzaamheiden strijd.'' Ook op kleinerschaligerniveau voerde Berghuis actie. ,,Samenmet mijn broer Jan heb ik heel wat opde trommel geslagen bij Hoogovens.Wij waren bij cao-onderhandelingen enriepen collega's op om in actie te ko-men.''Conflicten gingen onder andere overwerkgelegenheid, werkomstandighe-den, loon, ziektewet, milieu en discri-minatie (waar Roel later op afstudeer-de). ,,Het liep de directie dun door debroek als wij actievoerden. Ze wistendat we vasthoudend waren: had eenactie geen effect, dan deden we het nogeen keer.''
StakenDe acties mondden veelal uit in stakin-gen. ,,De 'Dolle Dinsdagen op de Hoog-ovens' noemden we die, omdat ze vaakop dinsdag waren. Het waren prachtigeoptochten naar de 'Gouden Vleugel', deplek waar de directie zat. Die keek danbevend door de ramen naar buiten. Hetgaf ons als organisatie een ontzettendwarm gevoel, die duizend tot 1500 men-sen van alle verschillende arbeiders-groepen uit de fabrieken die meede-den.''
Dankzij zijn inzet voor de rechten vanarbeiders maakte Berghuis geen enkelekans om hogerop te komen bij Hoog-ovens, terwijl hij op een gegeven mo-ment wel iets anders wilde. Daaromstapte hij in 1992 over naar vakbondFNV. Inmiddels is hij sectorhoofd FNVVervoer en maakt hij zich nog altijdsterk voor de rechten van werknemers.Daarbij merkt hij dat er nu andereproblemen spelen dan in de jaren tach-tig.
Problemen,,De grootste tijdbom nu is de verho-ging van de AOW-leeftijd naar 67. Jeziet dat veel mensen, vooral in fysiekeberoepen en bijvoorbeeld het onderwijs,dat niet redden. Er is bijna een verdub-beling van het aantal nieuwe arbeidson-geschikten op hogere leeftijd in eensector als metaal. De verhoging van deAOW-leeftijd pakt bovendien nadeliguit voor jongeren. Ook dat is een grootprobleem. Jongeren hebben te weinig
perspectief op het vinden van een vastebaan. Bedrijven zouden moeten investe-ren in vakmanschap; ze zouden zelfmoeten voorzien in specifieke vakoplei-dingen.’’,,Daarbij moeten ze meer reclame ma-ken voor het vak. Ik zie dat ook in hetvervoer: dat zijn vooral oudere mannen.
Machinist of buschauffeur zijn, is nietmeer hot. Dat heeft ook te maken metde eisen die gesteld worden. Je moetniet alleen goed kunnen rijden, maarook servicegericht zijn, met mensen omkunnen gaan, dienstbaar zijn.''Trends zijn ook van grote invloed ophet arbeidersleven, constateert Berg-huis. ,,Globalisering - het ruimtelijkerdenken, het verdwijnen van zeggen-schap over grote Nederlandse bedrijvennaar het buitenland - en robotisering -het overnemen van taken door machi-nes - gaan diepe consequenties hebbenvoor onze samenleving. Ze geven ookkansen, maar we moeten er wel overnadenken hoe wij daar eigentijdse eisenaan stellen, juist als vakbond.''
IndividualiseringDe vakbonden zelf zijn ook aan trendsonderhevig. Ze lijden bijvoorbeeldonder de individualisering in onzemaatschappij. ,,Ze sluiten zich mindersnel aan bij een vakbond, want ze den-
ken dat ze het zelf wel redden en zoniet, dan doen ze een beroep op deindividuele rechtsbijstand, maar diesluit geen cao's af. Wij moeten ons dusals FNV differentiëren naar de belangenen imago's van de sectoren en zorgendat we heel dicht bij de mensen op dewerkvloer staan.’’Berghuis kent inmiddels wel de kunstvan het dicht bij mensen komen enblijven - dat is immers onmisbaar inzijn werk. ,,Voor een vakbondsman ishet het belangrijkste dat je mensen voorje kunt winnen, zowel je eigen achter-ban, als je tegenstander in onderhande-lingen. Bij onderhandelingen gaat heter meer om hoe je die voert, dan om watje probeert te bereiken.'' Wat dat betreftis er niets veranderd sinds de roerigejaren tachtig.
arbeidersVerzet, verdraagzaamheid en strijd van de
Het was onrustig in de jarentachtig. De werkloosheid wasongekend, de ontevredenheidgroot. Dat werd staken.Tekst: Faralda Houthuijsen Foto: Heleen Vink
De tweede oliecrisis, die van1979, was de druppel voorde Nederlandse economie.Met andere tegenslagenzorgde ze voor de uit-
braak van een economische crisis in dejaren tachtig, de grootste sinds deTweede Wereldoorlog. De gevolgenwaren desastreus voor onder andere dearbeidsmarkt.
’Verhogingleeftijdvan AOWis tijdbom’
Wat aten we tussen de middag, tijdens de werkpauze? Die vraag staat centraal in Zomertijds’12 uurtje. JACQUES ZORGMAN
Roel Berghuis: ,,Het liep de directie dun door de broek als wij actievoerden”.
