Anders Omgaan Met Geld (24e jaargang, nr.1)

1

België - BelgiquePB

1000 Brussel 11/1366

Anders omgaan met geld Afgiftekantoor 1000 Brussel 1, P2A8306 - Afzender: Netwerk Vlaanderen, Vooruitgangstraat 333/9, 1030 Brussel

Onthullend rapport over banken en schendingen van mensenrechten

WAAR LIGT DE GRENS?

nieuwsbrief Netwerk Vlaanderenverschijnt driemaandelijks, 23ste jaargang, nr 4

DECEMBER 2005 - JANUARI EN FEBRUARI 2006

Anders omgaan met geld2

HET GOUDEN KALF NOGMAALS ONTMASKERD

Edito: Het gouden kalf nogmaals ontmaskerd 2

In de kijker: Waar ligt de grens? 3

In de kijker: Het Gouden Kalf is nog te been. Verslag van de artistieke interventie Goudkoorts 8

Duurzaam geld: Nieuwe Dexia-aanpak leidt tot waardeverlies 11

Portfolio: De Schaduw vzw 13

Portfolio: Cohousing 14

Blik op nieuws: Waarom zijn 400.000 mannen zo bang van 1 vrouw? 15

Achter de schermen: Bezeten 16

Edito

“Zij hebben zich een gegoten kalf gemaakt, waarvoor zij zich heb-ben nedergebogen en waaraan zij geofferd hebben, terwijl zij zeiden: dit is uw God, Israël, die u uit het land Egypte heeft gevoerd”. (Exodus, 31:8)

Het verhaal van de joden die zich een gouden kalf goten en het aanbaden terwijl Mozes op de berg Sinaï de stenen tafels met de tien geboden haalde, behoort tot het cultureel werelderfgoed. De aanbidding van dat gouden kalf staat synoniem met de hang naar materiële rijkdom ten koste van andere waarden. Op 23 november verrees, tijdens een manifestatie van Netwerk

Vlaanderen, op de Gentse Kou-ter nogmaals een gouden kalf, op vraag van Netwerk gecreëerd door de Deense kunstenaar Gal-schiot. Dit keer stond dat beest symbool voor het winstbejag van de vijf grootste banken ten koste van de mensenrechten. De plaats was niet toevallig gekozen: de Kouter is het Mekka van de Oost-Vlaamse ‘haute-finance’ en al van oudsher mikpunt van betogende studenten en protesterende ar-beiders.

Enkele dagen voordien stond de pers bol van verhalen over het nieuwe dossier van Netwerk. In dat rapport “Waar ligt de grens?” brengt Netwerk Vlaanderen finan-

ciële relaties aan het licht tussen vijf bankgroepen en bedrijven die betrokken zijn bij ernstige schendingen van de mensenrech-ten. Na onderzoek blijkt dat AXA, Dexia, Fortis, ING en KBC samen voor meer dan 8 miljard US dol-lar (meer dan 6,6 miljard euro) investeren in veertien dergelijke bedrijven. Dexia, Fortis, ING en KBC zijn ook financier van groot-schalige infrastructuurprojecten die het niet nauw nemen met de mensenrechten.

De krant De Tijd van 16 novem-ber kopte “Niet ons doel mensen-rechten te schenden”, waarmee ze een reactie van de banken op het rapport gaf. Het zou er nog

3 TAM TAM Meer dan 6,6 miljard euro belegd tegen het belang van mensen en hun rechten

In de kijker

WAAR LIGT DE GRENS?HET NIEUWE RAPPORT VAN NETWERK VLAANDEREN IN EEN NOTENDOP

Gedurende een half jaar voerden we onderzoek naar de investeringen van de bankgroepen AXA, Dexia, Fortis, ING en KBC. In het nieuwste rapport “Waar ligt de grens?” brengen we de fi nanciële links aan het licht tussen deze vijf bankgroepen en bedrijven die betrokken zijn bij ernstige schendingen van de mensenrechten. Hiermee tonen we nog maar eens onomstotelijk aan dat het spaar-en beleggingsgeld van nietsvermoedende klanten ook geïnvesteerd wordt tegen het belang van mensen en hun rechten in.

Uit ons onderzoek blijkt dat Axa, Dexia, Fortis, ING en KBC samen voor meer dan 8 miljard US dol-lar (meer dan 6,6 miljard euro) investeren in veertien contro-versiële bedrijven. Dexia, Fortis, ING en KBC zijn ook financier van grootschalige infrastructuurpro-jecten die het niet nauw nemen met de mensenrechten.We geven je hieronder een aantal voorbeelden uit het dossier.

maar aan mankeren! (Alhoewel, riepen de aandeelhouders van een grote bank niet “vive la guer-re!” toen tijdelijke aandeelhou-ders van Netwerk op hun alge-mene vergadering vragen stelden over investeren in controversiële wapens?) Op zijn minst kan aan die vijf banken verweten worden dat ze onzorgvuldig omgaan met kredieten en investeringen. In hun eerste reacties verscholen de banken zich achter derden, eigen onderzoek of ethische co-des als de evenaarsprincipes om hun investeringen te verantwoor-den. Totnogtoe is het onderzoek van Netwerk Vlaanderen nergens weerlegd… en kunnen de banken zich niet meer verschuilen achter “wir haben es nicht gewusst”.De reactie van het publiek op deze nieuwe actie van Netwerk

loog er niet om. Op de vraag op het VRT-nieuwsnet of het “stoort (…) dat uw bank uw geld belegt in bedrijven die zich inlaten met kinderarbeid?” werd door 2.807 mensen geantwoord. Veertien procent verklaarde onmiddellijk van bank te zullen veranderen. 61% zou eisen dat zijn of haar bank “ethischer” belegt. Dertien procent tenslotte stoorde zich daar niet aan “zolang mijn geld maar opbrengt”. De bevraging ligt in de lijn van eerder onder-zoek.

Deze reactie leert ons dat men-sen niet willen dat met hun geld anderen tekort gedaan worden, met hun geld mensen gemarteld worden, met hun geld mensen van hun woonplaatsen verdreven worden, met hun geld kinderen

tewerkgesteld worden… De ban-ken doen er dus best aan open-heid van zaken te geven, hun controversiële investeringen of het nu in mensenrechtenschen-dende projecten of in controver-siële wapenproducerende bedrij-ven is, stop te zetten. Bovendien zou het bij de klanten vertrouwen wekken als zij dat laten screenen door een echt onafhankelijke screener. En als de overheid daar-bij nog kan helpen door het op-stellen van duidelijke regels voor investeringen (en controle daar-op), dan zijn we op goede weg.

Johan De VriendtBestuurslid Netwerk Vlaanderen

Investeren in Total, en dus in de Birmese militaire dictatuur

De vijf onderzochte bankgroepen investeren samen voor bijna 2,4 miljard US dollar in aandelen van Total.

Total is het vierde grootste olie- en gasbedrijf ter wereld. Het be-drijf is tevens de grootste inter-nationale investeerder in Birma.

Birma is sinds de jaren ’60 in han-den van een meedogenloze mili-taire dictatuur. In 1990 werden de verkiezingen gewonnen door de geweldloze democratische op-positie, geleid door San Suu Kyi, Nobelprijswinnares voor de vrede in 1991. Maar de militaire junta weigerde de macht over te dra-gen en heerst over het Aziatische land met ijzeren vuist. Dwangar-beid, martelingen, kindsoldaten,


… zijn er schering en inslag. De Birmese economie is volledig in handen van dit militaire regime. De inkomsten en winsten van de Birmese bedrijven zijn dan ook een rechtstreekse financiële steun voor het militaire bewind. Daarom riep San Suu Kyi de za-kenwereld op niet meer te inves-teren in Birma. Heel wat bedrij-ven gingen in op deze oproep.Maar een aantal bedrijven blij-ven verder zaken doen met het regime. In 1992 haalde Total een contract binnen voor de ontgin-ning van aardgas langs de Bir-mese kust. De uitbating van het Yadana gasveld, inclusief het trekken van een grote pijplijn, gebeurt in een rechtstreekse joint venture met het militaire regime in Birma. Voor de aanleg van deze pijplijn wordt gebruik gemaakt van Birmese militairen, in de volksmond ‘de Total batal-jons’ genoemd. Dorpen langs de pijplijn worden militair ontruimd, de plaatselijke bevolking wordt verplicht gratis mee te werken aan de aanleg van de infrastruc-tuur. Gedwongen verhuizingen, martelingen, verkrachtingen en dwangarbeid kwamen maar al te vaak voor bij de aanleg van de pijplijn.

Deze schandalige schendingen van de mensenrechten door Total hebben bovengenoemde bank-groepen er niet van weerhou-

den stevig te investeren in het bedrijf. Fortis begeleidde begin 2005 bovendien nog zonder enig probleem een obligatie-emissie van Total Capital op de Benelux kapitaalmarkt (waarde 56 miljoen euro).

Investeren in Wal-Mart, drievoudig laureaat van de prijs ‘Sweatshop retailer of the Year’

De vijf onderzochte bankgroepen investeren samen voor meer dan 1,6 miljard US dollar in Wal-Mart.

Wal-Mart is wereldwijd de groot-ste distributieketen met een om-zet van 285 miljard US dollar in 2004. Het bedrijf telt 1,6 miljoen werknemers in 3600 warenhui-zen, voornamelijk in de VS.

Wal-Mart is geen slechte investe-ring voor deze banken, maar er hangt op zijn minst een geurtje aan het bedrijf. De Amerikaanse distributieketen is immers alom

gekend voor haar halsstarrig overtreden van basisarbeidsrech-ten. Omwille van de erbarmelijke arbeidsomstandigheden bij Wal-Mart en haar leveranciers won het bedrijf de Public Eye Award 2005 voor het meest onverant-woordelijke bedrijf op het vlak van arbeidsrechten. Voordien won Wal-Mart al drie van de vier keer de weinig begerenswaardige prijs “Sweatshop retailer of the Year” uitgereikt door het Maquila Solidarity Network.Dat Wal-Mart veel “in de prijzen” valt is niet echt verwonderlijk. Een bloemlezing van haar praktij-ken maakt veel duidelijk. In de VS is Wal-Mart veroordeeld voor de overtreding van de wet op de kinderarbeid in haar waren-huizen. In de VS zijn nog tiental-len zaken hangende tegen Wal-Mart voor “union busting”. Het management registreert, bedreigt en ontslaat op illegale wijze vak-bondsactivisten. Vakbonden zijn niet welkom bij Wal-Mart. In tien dergelijke zaken in de VS werd Wal-Mart reeds veroordeeld. Ook bij de toeleveranciers van Wal-Mart, dat reclame maakt met de slogan ‘Always Low Prices’, zijn mistoestanden schering en inslag. Bij een toeleverancier in Kenia werden de werknemers ontslagen nadat ze één dag gestaakt had-den. De staking was een protest tegen seksuele intimidatie, wan-betaling, vakbondsrepressie en

WAL-MARTAantal aandelen

Waarde van de aandelen in US dollar

% van de aandelen van Wal-Mart

AXA 18.500.638 873.785.133 0,44%

DEXIA 872.740 41.206.758 0,00%

FORTIS 564.345 26.654.014 0,00%

ING 14.096.764 665.790.164 0,33%

KBC 782.203 36.943.448 0,00%

Totaal 34.816.690 1.644.380.517 0,82%

TOTALAantal aandelen

Waarde van de aandelen in US dollar

% van de aandelen van Total

AXA 4.966.019 1.100.671.093 0,78%

DEXIA 1.165.429 258.303.089 0,18%

FORTIS 896.414 198.679.203 0,14%

ING 2.892.216 616.331.230 0,46%

KBC 971.300 215.276.769 0,15%

Totaal 10.891.378 2.389.261.384 1,72%

5TAM TAM Bestel het volledige dossier “Waar ligt de grens”

Anders omgaan met geld66 Anders omgaan met geld

excessieve, onbetaalde overuren. Gelijkaardige toestanden werden vastgesteld bij toeleveranciers uit Salvador, Lesotho, Indonesië, Bangladesh, China, Nicaragua en Swaziland. Mensen produceren er in erbarmelijke omstandigheden zodat Wal-Mart haar producten aan de laagste prijs in de rekken kan leggen.Wal-Mart lijkt zich weinig aan te trekken van deze aantijgingen. Het bedrijf heeft nog nauwelijks actie ondernomen om deze ver-schrikkelijke arbeidsomstandig-heden te verbeteren. Wal-Mart blijft ver achter andere bedrijven in dit opzicht.

Toch vinden de vijf onderzochte banken een investering in Wal-Mart blijkbaar perfect te verant-woorden.

Investeren in de BTC pijplijn,

Vijftien internationale banken financieren mee aan de grote BTC-pijplijn. Onder de financiers prijken ook de namen van KBC, Dexia en ING.

De Baku-Tbilisi-Ceyhan olie-pijplijn is het grootste en meest complexe transnationale infra-structuurproject in de wereld. De

totale investering in het project bedraagt 20 miljard US dollar. De 1700 km lange pijplijn moet ruwe olie, die wordt ontgonnen in de Kaspische Zee naar de Mid-dellandse Zee transporteren. Het traject loopt door Azerbeidzjan, Georgië en Turkije tot in de Turk-se haven Ceyhan. Van daaruit wordt de olie per schip de wereld ingestuurd. De eerste olie is op-gepompt in mei 2005. De afwer-king van het project is voorzien voor december 2005.

Maar naarmate de plannen vor-derden, bleek steeds duidelijker dat het project een steun zou zijn voor ondemocratische regimes, regionale conflicten zou aanwak-keren en zou leiden tot schen-dingen van mensenrechten en milieuvernietiging. Internationale waarnemers stel-den herhaaldelijk vast dat men-sen die leven van het land dat voor de constructie wordt opge-eist , onvoldoende of niet worden vergoed voor de geleden schade. In vele gevallen gaat het ook om kwetsbare gemeenschappen voor wie verlies van hun bronnen, graasgronden en landbouwgron-den desastreuze gevolgen heb-ben. Deze gemeenschappen wor-den gedwongen te verhuizen en

worden verder aan hun lot over-gelaten.Verschillende gemeenschappen kwamen in protest tegen deze praktijken, maar deze protesten werden in de drie landen hard-handig neergeslagen. De consul-tatie van de getroffen gemeen-schappen laat te wensen over. Wie kritiek uit op de pijplijn, wordt veelal het doelwit van har-de repressie, arrestatie en intimi-datie door de autoriteiten. Dit is niet verwonderlijk als je de men-senrechtensituatie in de verschil-lende betrokken landen bekijkt. Azerbeidzjan wordt geleid door een autoritair regime o.l.v. de fa-milie Aliyev. Georgië wordt geplaagd door cor-ruptie en gewapende territoriale conflicten. Human Rights Watch maakt mel-ding van martelingen in gevan-genschap waartegen de overheid geen maatregelen neemt. In Tur-kije staat de Turkse Gendarme-rie in voor de veiligheid van het pijplijntraject. Deze Gendarmerie heeft een zeer bedenkelijk imago ten aanzien van mensenrechten. Langs het volledige traject van de pijplijn is er bovendien een verre-gaande militarisering merkbaar.

Toch hebben banken als KBC, ING en Dexia geen probleem om het BTC-project te financieren. Meer-voudig protest tegen hun betrok-kenheid bij BTC hebben zij naast zich neergelegd.

Mensenrechten aan de laars lappen

Bovenstaande voorbeelden zijn maar een greep uit de praktijken die we in ons rapport ‘Waar ligt de Grens?’ onthullen. Maar ook wan-neer je dat rapport volledig leest, heb je nog maar het topje van de ijsberg gezien.

Het verhaal van LucyLucy, een Keniaanse moeder met twee kinderen, naait jeansbroeken voor Wal-Mart

in een vrijhandelszone. Ze vertelt: “Een jaar geleden werkte ik 48 uur non-stop

want de baas verplichtte ons de deadline van de levering te halen. Mijn man ging

ervan door, waardoor ik met moeite de huur kan betalen van mijn appartement en

mijn kinderen nu bij mijn ouders opgroeien. Ik heb ze al een half jaar niet meer

gezien. Mocht ik in de vrijhandelszone beter behandeld worden, dan zou ik nu en

dan vakantie krijgen en mijn kinderen kunnen bezoeken. (…) Opzichters in het

atelier bedreigen ons regelmatig en schreeuwen ons toe ‘zwijg, want zelfs een kind

kan wat jullie moeten doen’. We voelen ons als vrouwen enorm bedreigd, omdat we

onze job niet kunnen verzekeren door een vakbondswerking, moeten we zekerheid

met seks kopen”

Getuigenis overgenomen en samengevat, zie Aisha Bahadur, “Wal-Mart: Menace to social and labour standards worldwide” www.evb.ch

7TAM TAM 10 december: internationale dag van de mensenrechten

Uit de bevindingen van het rap-port kan volgende conclusie ge-trokken worden: De onderzochte banken hebben geen enkele schroom om te investeren in be-

drijven die betrokken zijn bij ern-stige mensenrechtenschendin-gen. Dat is natuurlijk niet echt geruststellend. Zeker wanneer je beseft dat deze investeringen ge-beuren met het geld van de klan-ten van die banken, geld van ons allemaal dus.Dwangarbeid, intimidatie van vakbondsleden, steun aan dicta-toriale regimes, gedwongen ver-huizingen, …… je kan het je als

bedrijf allemaal rustig veroorlo-ven. De bankgroepen zien er geen reden in om de geldkraan naar je bedrijf dicht te draaien.AXA, Dexia, Fortis, ING en KBC

hebben dan ook geen of nauwe-lijks een beleid waarin ze trach-ten te vermijden dat ze investe-ren in schendingen van mensen-rechten.

Een andere koers is gewenst

Netwerk Vlaanderen wil een der-gelijk gewetenloos investerings-beleid een halt toeroepen.

Via de campagne “Mijn Geld. Goed Geweten?” worden bankklanten geïnformeerd over investeringen van hun bank die niet door de beugel kunnen.

Christophe ScheireDe onderzochte banken hebben geen enkele schroom om te investeren in bedrijven die betrokken zijn bij

ernstige mensenrechtenschendingen

Onze campagne-eisen aan de bankgroepen zijn:Stop investeringen in ernstige mensenrechtenschendingenNetwerk Vlaanderen vraagt dat de bankgroepen hun investeringen in ondernemingen die in opspraak komen omwille van ernstige mensenrechtenschendingen onderzoeken en stopzetten.

Duidelijk en controleerbaar investeringsbeleidNetwerk vraagt dat de bankgroepen een duidelijk mensenrechtenbeleid bekendmaken en implementeren en ook bekendmaken in welke ondernemingen en overheden wordt geïnvesteerd.De klant heeft immers het recht om te weten wat er met zijn geld gebeurt, en heeft deze informatie ook nodig om een bewuste keuze te kunnen maken. Maar ook de samenleving heeft recht op deze informatie. Al was het maar om na te gaan of de bankgroepen de realisatie van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens feitelijk ondersteunen of tegenwerken.

Maar ook de overheid heeft in deze materie een rol te spelen. Het zijn de overheden van de verschillende staten, en dus ook de Belgische overheid, die de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens ondertekend hebben. Zij moeten die dan ook zelf respecteren en ervoor zorgen dat de ingezetenen van hun land de mensenrechten respecteren.De overheid zou dan ook een voorbeeldrol moeten spelen. Het is toch onaanvaardbaar dat de overheid haar middelen zou beleggen in bedrijven die de mensenrechten ernstig met voeten treden. De verschillende overheden moeten dan ook een verantwoord spaar- en beleggingsbeleid uitstippelen.

Maar de overheid moet ook zorgen dat bankgroepen de mensenrechten respecteren. Daarom moet op nationaal en internationaal niveau regelgeving worden uitgewerkt die net zorgt voor een verplichte transparantie en verantwoording van bankgroepen inzake mensenrechten.Verder moet de overheid de ontwikkeling van een internationaal wettelijk kader voor ondernemingen op het vlak van de mensenrechten ondersteunen. Dat kan door de toepassing van de UN Norms for Business verder uit te bouwen en te promoten.

Hiermee vatten we het dossier voor jou samen. Misschien wil jij je verder verdiepen?

Je kan het volledige dossier lezen op onze website:www.netwerkvlaanderen.be

Indien je een papieren versie wenst, kan je het bestellen via mail: [email protected] of telefonisch: 02/201 07 70. Dan kost het jou twee euro vijftig, exclusief portkosten.

Veel leesplezier.

In de kijker

HET GOUDEN KALF IS NOG TE BEEN. VERSLAG VAN DE ARTISTIEKE INTERVENTIE GOUDKOORTS


Le veau d’or est toujours debout!On encense sa puissance,D’un bout du monde à l’autre bout!Pour fêter l’infâme idole,Rois et peuples confondus,Au bruit sombre des écus,Dansent une ronde folle,Autour de son piédestal!Et Satan conduit le bal, conduit le bal!

Uit de opera Faust (1859-Charles Faust (1859-Charles FaustGounod)

22 november. Dinsdagnacht, iets voor twaalf. De Deense kunste-naar Jens Galschiot aan de lijn. Hij is op uitnodiging van Netwerk met vijftien medewerkers uit De-nemarken naar België gekomen. Hij bracht een sculptuur mee die speciaal voor de interventie ont-worpen is: het Gouden Kalf. “Hello. Yeah, we just arrived in Ghent. We didn’t find your place. We are now in front of a building called Capitole. You know where it is?” “OK, we know where you are, we are coming to get you”.Een karavaan uit Odense, Dene-marken is net aangekomen in Gent. Bij het Capitole staan drie oude camionetten geparkeerd. Op een onvoorstelbare manier zijn er onderdelen van een blin-kende sculptuur op vastgebon-den. Het is een wonder dat ze er

geraakt zijn. Zo geladen duizend kilometer afleggen getuigt van durf, of van een gek soort enga-gement.

23 november. Woensdagmiddag. Het is kwart over twee. Stilaan stroomt er volk toe op de Kou-ter. Mensen die naar het Gentse plein komen voor het artistiek beleg van de banken. De aan-leiding is het rapport “Waar ligt de grens” van Netwerk. Daarin wordt het mensenrechtenbeleid rond investeringen van de groot-banken bekritiseerd. Dat was de tekst. Vandaag wijzen we in le-vende lijve de banken op hun maatschappelijke verantwoorde-lijkheid.

De verschillende groepen en collectieven komen aan op de Kouter. De Sambadansers en danseressen van de Jeugdbond voor Natuur en Milieu zien er fantastisch uit, in hun blinkende kostuums, met geschminkte ge-zichten en gouden vlindermas-kers. Ook het Clown Army is in goud gehuld. Een zestal clowns is in de weer met straattheater. De circusartiesten van Cirque del Mundo arriveren druppelsgewijs op eenwielers en stelten. Als ook de fanfare van Orchestre Inter-national de Vetex er is, het team van Galschiot klaarstaat met het Gouden Kalf op wieltjes, en het publiek talrijker wordt, zijn we

klaar voor de start van de inter-ventie.

Op het podium verduidelijkt Inez de onderzoeksbevindin-gen van Netwerk. De eisen uit de campagne “Mijn geld. Goed geweten?” komen aan bod. Dat banken investeringen in onder-nemingen die in opspraak ko-men omwille van ernstige men-senrechtenschendingen moeten onderzoeken, en stopzetten.En dat ze hun klanten moeten laten weten wat er met hun geld gebeurt.Daarna is het de beurt aan Jens Galschiot. Hij verduidelijkt de symboliek van het beeld dat op wieltjes voor het podium staat, tussen de deelnemers aan de in-terventie. Het Gouden Kalf staat voor de blinde verering van het geld. Een Gouden Kalf langs de banken dragen, is die banken een spiegel voorhouden. Zo een interventie past perfect in de reeks van acties die Jens Gal-schiot al tientallen jaren onder de titel ‘Art In Defense Of Huma-nism’ organiseert. Zelf leg ik nog kort uit wat er gaat gebeuren, en we zijn klaar voor vertrek.

Een eerste energiestoot. De fan-fare zet aan, en de gouden sam-badansers kruisen de menigte die nog voor het podium staat. De sfeer zit meteen goed. Goes-

9TAM TAM Gouden Kalf siert Kouter in Gent tot eind december

ting om op pad te gaan langs de banken verovert harten en kleurt gezichten. Klezmer en sambapasjes, je kan het zo gek niet bedenken, en er was ei-genlijk ook helemaal niet over nagedacht, maar het werkt. Te-midden de menigte een gouden sculptuur, misschien geen kalf, maar alleszins een beeld met uitstraling, dat mysterieus naar de hemel kijkt. De optocht trekt zich op gang in de richting van een drukke winkelstraat. Voor Fortis en Dexia wordt even halt gehouden. Hun controversiële investeringen weerklinken. In de Veldstraat wordt duchtig geflyerd. In geen tijd hebben duizend passanten een pamflet ontvangen. We keren een rusti-gere straat in en komen daarna in een wandelzone. De fanfare is op dreef. Snelle nummers die ons aan het dansen brengen, wisselen af met meer subtiele solo’s. Jens Galschiot trekt breed glimlachend met anderen het Gouden Kalf voort. Op weg naar de laatste banken.

Daar gebeurt wat een beetje ge-pland was, maar onzeker bleef tot het einde of het zou lukken. Als een vloedgolf spoelen we de enorme hal van KBC binnen. De tactische frivoliteit van de sam-badansers en de clowns op z’n best. In ING gebeurt hetzelfde. Voor de ramen die op de binnen-hal uitkijken, verschijnen man-nen in maatpak. Nieuwsgierige en glimlachende gezichten. De fanfaremuziek galmt tot diep in de beveiligde kluizen. Het bankleven valt stil. Het Gouden Kalf blinkt. Er omheen een gek-ke menigte.

Terug buiten richt het team van Jens het Gouden Kalf op. In een half uur is de klus geklaard. De


zes meter hoge poten worden in een twee ton wegende fundering vastgevezen. Het kalf reikt acht meter hoog, lange benen, een gouden lichaam met duivels-staart, een kop met horens. Op vijf meter van de gevels van de banken. Een bordje wordt bevestigd:

De volgende dag sta ik terug op de Kouter. In de verte het Gou-den Kalf. Haast iedere passant houdt even halt. Leest het bord-je. Een vraag nestelt zich in het hoofd, een beeld brandt zich op het netvlies. Is het de amorele willekeur van het beursspelletje dat de loop van miljoenen levens wereldwijd bepaalt? Hebben de banken geen nood aan een ethi-sche maatstaf? Ze weten elkaar te vinden, de mensen met vra-gen. Zoals tijdens Goudkoorts. En het ziet er niet naar uit dat zoiets minder zal gebeuren, als het zo leuk is wanneer we elkaar ontmoeten en iets doen

Mathias Bienstman

Sculptuur opgezet door de Deense kunste-naar Jens Galschiot tijdens de interventie Goudkoorts. Het Gouden Kalf houdt de wacht bij de banken tot aan de internationa-le dag van de mensenrechten op 10 decem-ber. De kunstenaar en Netwerk Vlaanderen vzw willen de banken wijzen op hun maat-schappelijke verantwoordelijkheid. Voorbij de blinkende façade ligt de realiteit. Ban-ken moeten investeringen in bedrijven die mensenrechten schenden, stoppen.

Jens Galschiot: vader van het Gouden Kalf

11

Duurzaam geld

NIEUWE DEXIA-AANPAK LEIDT TOT WAARDEVERLIES

Waaruit zal de nieuwe aanpak van Dexia bestaan?

Dexia Asset Management (AM) zal zijn duurzaamheidanalyse ba-seren op twee basispijlers:

· de belangen van alle bij een bedrijf betrokken partijen: werknemers, klanten, aandeel-houders, milieu, leveranciers, maatschappij.

· de kansen en bedreigingen in-zake duurzame ontwikkeling, die een investering in een be-drijf met zich meebrengen voor Dexia

Eerst gaat Dexia AM per sector onderzoeken welke specifieke kansen en bedreigingen inves-teringen in de betrokken sector met zich mee brengen. Vervol-gens gaat men na in welke mate een onderneming deze uitdagin-gen integreert in haar werking, om zo te komen tot een inter-sectorale rangschikking van on-dernemingen. Het gewicht dat aan bepaalde onderzoekscriteria gegeven wordt, zal van sector tot sector verschillen. Zo zal de score op milieuvlak in de textielsector 13% van de totale score uitmaken terwijl dit in de energiesector,

die een grotere bedreiging vormt voor het milieu, 21% bedraagt.De beoordeling zal rekening hou-den met het beleid én met de ef-fectieve prestaties. Naast eigen onderzoek zal Dexia AM gebruik maken van gespecialiseerde ex-terne onderzoeksbureaus. Glo-baal genomen hanteert Dexia AM een werkwijze die verschillende bestaande aanpakken integreert en van eigen accenten voorziet.

Welk waardeverlies?

Op het eerste zicht ziet deze nieu-we Dexia aanpak er behoorlijk uit. Als we echter dieper ingaan op de concrete implicaties stoten we op een ernstige achteruitgang. De tabel op pagina 12 geeft een overzicht.

Wat kan je eraan doen?

Je hebt belegd in een door Ethibel gelabeld Dexia-fonds en gaat niet akkoord met de nieuwe Dexia-aanpak?

Wie niet akkoord gaat met de koerswijziging en al belegt in de Ethibel gelabelde fondsen van Dexia, heeft geen andere keuze dan uit te stappen en zijn geld elders te beleggen. Het betreft

hier immers een wijziging van het beleggingsbeleid. Maar je kan niet meer bij Dexia terecht. Wie verwacht dat de nieuwe manier van werken louter op de nieuwe fondsen zal slaan, heeft het fout. De nieuwe manier van werken zal betrekking hebben op alle bestaande fondsen die gebruik maakten van het Ethibelregister.Je zal dus moeten overstappen op fondsen die nog wel beroep doen op Ethibel. Het betreft ISIS Ethi-global (Bank Degroof), PAM Equi-ties Europe Ethical (Petercam), Athena World Equities (Bank De-len) en AlterVision, een gemengd fonds dat ook in overheidsobli-gaties belegt (Fortis Bank). Je steunt op die manier ook Ethibel die door het wegvallen van Dexia als opdrachtgever zowat de helft van de inkomsten zien verdwij-nen. Indien dat niet je zorg is, kan je ook kiezen voor de fondsen aan-geboden door Triodos. Ook deze fondsen zijn duidelijk veel meer waarde-gedreven.

Luc Weyn en Anton Gerits

Overzichtstabel en besluiten

Dexia maakte onlangs bekend dat ze een eigen onderzoeksdienst voor duurzaam beleggen heeft opgericht die, in de plaats van Ethibel 1, het duurzaamheidonderzoek voor hun duurzame fondsen zal doen. In de vorige Nieuwsbrief kon je lezen dat Dexia haar bestaande Ethibel klanten voor voldongen feiten stelt. Intussen peilde Netwerk naar de intenties van de verantwoordelijken van deze onderzoeksdienst. Volgens Netwerk dreigt een ernstig waardeverlies.

1 Ethibel is een onafhankelijke vzw die een register samenstelt van bedrijven waaruit duurzame beleggingsfondsen mogen putten. Ethibel stelt het register samen aan de hand van bedrijfsprofi elen opgemaakt na duurzaamheidonderzoek door het onafhankelijk onderzoeksbureau Stock At Stake.


Besluiten Het heeft er alle schijn van dat Dexia met deze nieuwe aanpak een flinke stap achteruit zet. De belegger

wordt geconfronteerd met een groot waardeverlies: meer bedrijven geraken door het onderzoek omdat de lat lager ligt, meer controversiële activiteiten worden toegelaten, het risico van belangenvermenging neemt toe en de verstrekte informatie wordt beperkt.

De manier waarop Dexia bedrijven zal onderzoeken op duurzaamheid heeft haar eigen accenten die op termijn een meerwaarde kunnen betekenen. Bovendien toont Dexia met het opzetten van een eigen onder-zoeksdienst dat ze werk willen blijven maken van haar duurzame producten.

Maar of die nieuwe dienst nu persé nodig was en of de nieuwe aanpak gepaard moet gaan met een dermate verlies aan waarden, daar zijn we verre van overtuigd. Vergeet niet dat Dexia steeds van haar ‘oude produc-ten met Ethibel’ gezegd heeft dat ze evenveel opbrengen als haar klassieke producten die in een doorsnee economie investeren, en dat ook het risico op lange termijn gelijkaardig is.

De nieuwe Dexia-aanpak zorgt bovendien voor een verschraling van het aanbod. De gehanteerde werkwijze vertoont toch wel veel gelijkenissen met het aanbod van andere grote spelers op de markt met name KBC en Fortis (voor wat betreft hun producten i.s.m. Dow Jones en SAM). Het wordt dringen in het centrum.

De nieuwe Dexia-aanpak had zich, net als de oude via Ethibel, kunnen blijven profileren door duidelijk te kiezen voor grenzen en praktijken die meer beantwoorden aan wat één van hun belangrijke doelgroepen, namelijk de openbare besturen, belangrijk vinden. Openbare besturen hebben immers een maatschappe-lijke opdracht en werken bovendien met gemeenschapsgelden. Het ziet er echter naar uit dat Dexia AM hier slechts in beperkte mate aan tegemoet komt.

Nieuwe Dexia aanpak: Dexia AM doet onderzoek

Oude Dexia aanpak: samenwerking met Ethibel

Mening van Netwerk

‘Best in class’ bedrijven opgenomen in duurzame fondsen

30% van de beste bedrijven per regio + 5% uit de middengroep

Lager percentage per regio Lat komt lager te liggen, minder kwaliteitsvolle selectie 2

Uitsluiting van wapenindustrie

Alleen als wapenindustrie een hoofdactiviteit is 3

Als wapenindustrie meer dan 0% van omzet is uitsluiting

Groot waardeverlies

Uitsluiting van kernenergie Neen, enkel een negatieve score 4 Als kernenergie meer dan 5% van omzet is uitsluiting

Groot waardeverlies

Uitsluiting van schadelijke stoffen

Neen, enkel een negatieve score Ja, afhankelijk van de aard van de stof 5

Groot waardeverlies

NGO-betrokkenheid Zeer beperkt Hoog Inhoudelijk verlies

Onafhankelijkheid van het onderzoek

Groot risico op belangen-vermenging 6 (in house screening)

Beperkt risico op belangenvermenging (out house screening)

Sterk verlies van onafhankelijkheid

Transparantie: bv.Bekendmaking investeringsregister 7

Register wordt niet bekend gemaakt

Register wordt wel bekend gemaakt

Ernstig verlies van transparantie

2 Erg belangrijk is hier in welke mate grote bedrijven onder de lat zullen scoren. Het concreet register is evenwel nog niet gekend. We kunnen daarover dus nog geen uitspraak doen. Dexia vond vroeger wel dat de Ethibelmethodiek al te veel grote bedrijven uitsloot. Gerust zijn we dus niet.

3 Een multinational kan met bijvoorbeeld 10% van zijn omzet een fi kse wapenafdeling opzetten. Dergelijk bedrijf zal evenwel niet uitgesloten worden. Deze 10% is immers geen hoofdactiviteit van het bedrijf.

4 Een negatieve score op dit punt is slechts een van de tientallen scores die toegekend zullen worden. Deze slechte score is makkelijk goed te maken door een goede score via de tientallen andere indicatoren. De kans dat dergelijke negatieve score tot uitsluiting leidt is zeer klein.

5 Een aanzienlijke betrokkenheid bij de productie van of handel in controversiële producten zoals bijvoorbeeld DDT leidt automatisch tot uitsluiting van dat bedrijf.6 Voorbeelden: methodiek en het scoren aangepast aan wensen van vermogensbeheerders (bv. niet al te veel grote bedrijven uitsluiten). Het scoren van bedrijven

waar klassiek vermogensbeheer van de bank sterk bij betrokken is, is delicaat. Een voorkeur voor effecten die verkrijgbaar zijn op beurzen waar goede zakelijke relaties mee zijn enz.

7 Het investeringsregister is de lijst van bedrijven waaruit de fondsenbeheerder put om zijn portefeuille samen te stellen.

13

Portfolio

THEATERWERKPLAATS DE SCHADUW VZW

Het project is goed, de middelen schaars. Zonde om dan nog rente te betalen. Daarom vragen we jou om mee te stappen in het verhaal van rentevrij lenen. Voor iedere euro die jij rentevrij ter beschikking stelt, doen wij er twee bovenop.

Even voorstellen

In 1994 is de theaterwerkplaats De Schaduw vzw opgericht. De Schaduw verblijft sindsdien in de oude Wezekapel in Ardooie. Deze kapel bleek een ideale in-spirerende locatie om, weg van de stadsdrukte, een artistiek ver-haal op te starten. Precies door de rustgevende plattelandsom-geving van Ardooie kan de theaterwerkplaats voor artiesten een bron van creativiteit zijn.

In 2001 werd de Kapel aangekocht door een groep enthousiaste-lingen. Hiervoor richtten zij de ‘cvba Schaduwhuis’ op die de kapel beheert en deze volgens de statuten exclusief ter beschikking stelt om cultuurwerking mogelijk te maken.

Dit zorgde voor een solide eco-nomische onderbouw waarop allerlei artistieke projecten kon-den gedijen. Zo werden er nog verscheidene theaterproducties gecreëerd zoals S.t.o.u.t., Groen-sels, De Russen komen, Sihanouk en Memory Palace, die telkens meer dan 1000 bezoekers naar de kapel lokten.

Sinds september 2003 trok De Schaduw een voltijdse coördina-tor aan die het Theater uitbouw-de tot een cultuurhuis.

Zo werd Strategocafé opgestart waarbij bezoekers elke vrijdag de mogelijkheid krijgen om gratis kennis te maken met verschil-lende live optredens, en worden op verschillende weekavonden culturele activiteiten als muziek, dans, theater, stand-up comedy en workshops georganiseerd.

Financieringsbehoefte

In de Kapel moeten een aantal kosten gemaakt worden, te be-ginnen met een betere geluids-isolatie. Indien er extra middelen zijn, staan ook een nieuwe keu-ken en een paar extra toiletten hoog op het verlanglijstje.

Oproep Rentevrij

Het Schaduwhuis cvba werkt al van bij haar ontstaan volgens de geest van Netwerk Rentevrij: het pand werd aangekocht door mid-del van de zoektocht naar aan-deelhouders en leninggevers.

Voor de extra investeringen is Het Schaduwhuis op zoek naar nieuwe aandeelhouders, of naar mensen die rentevrij geld willen lenen. Voor elke euro die de or-ganisatie verzamelt legt Netwerk Rentevrij er twee euro bovenop.

Voel jij je aangesproken door deze organisatie?

Cultuurkapel De Schaduw vzw

Wezetstraat 32

8850 Ardooie

Jonah Muylle

www.deschaduw.net

Netwerk Rentevrij cvba so

Vooruitgangstraat 333/9

1030 Brussel

02/274.00.17

[email protected]

www.rentevrij.be

Theaterwerkplaats De Schaduw in Ardooie


Portfolio

COHOUSING

Even voorstellen

Een nieuw concept? C’est Grand!Recent kwamen twee startende initiatieven aankloppen bij Ren-tevrij, het eerste heet ‘La Grande Cense’, het tweede ‘La Grande Pièce’. Dat ze het groot zien blijkt uit het voorwerp waarvoor ze fi-nanciering willen: een oude he-renboerderij voor La Grande Cen-se, en een hectare grond - waarop zes onafgewerkte gebouwen van serviceflats - voor La Grande Piè-ce. Bovendien zien ze het groot in hun doelstellingen. Ze willen samenwonen en -werken opzet-ten voor meerdere gezinnen en alleenstaanden. Een ander woon- en werkmodelMen wil de bewoners op harmoni-euze wijze doen wonen en leven met elkaar, met de buurt en met de natuur. Dit gebeurt volgens het ‘cohousing’model.Cohousing is een vorm van ge-meenschappelijk wonen waar naast de privé-woonsten een uit-gebreid aanbod is aan gemeen-schappelijke voorzieningen. Een ”cohousing community” bestaat uit meerdere families (en al-

leenstaanden), die elk hun eigen huis of appartement bewonen en daarnaast gemeenschappelijke delen gebruiken en beheren. Deze gemeenschappelijke delen bevatten de tuin, leefruimte, wasfaciliteiten en kinderopvang. Dit garandeert zowel privacy als gemeenschappelijkheid. Er zijn gemeenschappelijke acti-viteiten: koken en eten, onder-houd, kinderopvang, en ontspan-ning. Het initiatief ‘La Grande Pièce’ gaat nog een stap verder met het starten van een gezamenlijke economische activiteit. Op twee jaar willen ze een atelier voor de bouw en verkoop van tegelka-chels klaar hebben.

Om de eigendomsverhouding te regelen gaan de groepen ver-schillend te werk.La Grande Cense, een boerderij in Clabecq, Waals Brabant, zal door de leden van de vzw ‘Samen-huizing West Brabant’ bewoond worden. De eigendom zal echter particulier zijn: elk gezin of al-leenstaande wordt eigenaar van een wooneenheid.De vijf initiatiefnemers van La Grande Pièce, in het dorpje Poncelle, provincie Luxemburg richten een coöperatieve ven-nootschap op die eigenaar wordt van alle grond en gebouwen. De gezinnen en alleenstaanden wor-den aandeelhouders van “het co-operatief” zoals ze het zelf noe-men, en hebben daar dan ook verplichtingen tegenover. Bij de start verwacht men van elke deel-nemer om maandelijks dertig uur arbeid te presteren als inbreng.

Financieringsbehoefte

La Grande Cense had geld nodig om het pand te kunnen aanko-pen (in onverdeeldheid) om het daarna aan de individuele leden/gezinnen te kunnen doorverko-pen. Netwerk Rentevrij stond een korte termijn lening toe om deze periode te overbruggen.La Grande Pièce cvba heeft geld nodig voor de aankoop van het pand. Netwerk Rentevrij staat een lening toe op lange termijn om deze aankoop mogelijk te maken. Het coöperatief zoekt zelf 62.500 euro rentevrije leningen of aan-delenkapitaal bij de achterban.

Heb je belangstelling? Kriebelt het? Wil je mee ondersteunen? La Grande Pièce kan nog rentevrije leningen of aandelenkapitaal ge-bruiken.

La Grande Cense/Samenhuizing

West Brabant vzw

p/a Luk Jonckheere

Alsembergsteenweg 1117

1650 Beersel

02 / 380.24.62

[email protected]

www.lagrandecense.be

La Grande Pièce cvba

p/a Ward Ceuppens

Lageweg 17, 2570 Duffel

0477 920 125

[email protected]

Informatie over cohousing en centraal wonen op www.samenhuizen.be

“La Grande Cense” in Clabecq

15

Blik op nieuws

WAAROM ZIJN 400.000 MANNEN ZO BANG VAN 1 VROUW? Ze werd onlangs 60, maar lijkt met haar charismatische glimlach en gladde gelaatstrekken de tijd te overstijgen. Aung San Suu Kyi, de Birmese Nobelprijswinnares voor de Vrede, heeft nochtans al een bewogen leven achter de rug. Ze greep haar verjaardag aan om ons nogmaals te vragen haar te steunen in de strijd voor demo-cratie in haar land. “Moge uw vrijheid de onze dienen.”, klinkt haar ingetogen oproep. Vrijheid is iets wat deze vrouw al-lang niet meer heeft geproefd. Op haar zestigste verjaardag had ze al 2.523 dagen detentie achter de rug. Begin december besliste de Birmese overheid haar huisarrest nog maar eens met een jaar te ver-lengen. Haar misdaad? Aung San staat aan het hoofd van de Natio-nal League for Democracy (NLD), een democratisch verkozen oppo-sitiepartij, in een land dat geleid wordt door één van de beruchtste dictaturen ter wereld. Ze weigert zich gewonnen te geven, en is uitgegroeid tot een symbool van hoop voor de miljoenen slachtof-fers van het regime. Ze was 17 toen generaal Ne Win in 1962 via een staatsgreep aan de macht kwam. Aung San besloot niet in Birma te blijven. Ze trok naar het buitenland om te stude-ren en vestigde zich uiteindelijk in Groot-Brittannië. Maar een aantal jaren later kwam er een drastische wending in haar leven. Toen ze in 1988 naar haar land terugkeerde om haar zieke moe-der te verzorgen, belandde ze in de turbulentie van een massale

studentenopstand. Na de bloedi-ge represailles van de militairen, besloot ze zich in het politieke to-neel te gooien. Ze richtte de NLD op en reisde het hele land af met haar boodschap over democratie en vrijheid. Onder zware interna-tionale druk werden uiteindelijk verkiezingen georganiseerd, die

de NLD met 82 % van de stem-men won. Maar dat was buiten de militaire machthebbers gerekend. De Junta weigerde de macht af te staan en schoof de partij aan de kant.

Het regime dat sindsdien aan de macht is heeft een triest palmares. De Birmese overheid maakt zich al jaren schuldig aan folteringen, dwangarbeid en andere ernstige mensenrechtenschendingen.

Talloze waarschuwingen van de Internationale Arbeidsorgani-satie en economische sancties hebben hierin nog maar weinig verandering gebracht. Nog steeds worden overal burgers ingezet bij de aanleg van wegen en andere infrastructuur voor grootschalige industriële projecten. Voor dit soort projecten wordt het leger vaak ingezet om mensen van hun grond te verdrijven.

De middelen die het leger inzet om mensen te ‘overtuigen’, tarten elke verbeelding. Verkrachting is een veel gebruikt oorlogswapen tegen vrouwen en kinderen van etnische minderheden. Wie kan werken, wordt meegenomen als drager van munitie of zelfs inge-zet als menselijke mijnenveger.

Het rekruteert grote aantallen kindsoldaten. De Amerikaanse mensenrechtenorganisatie Hu-man Rights Watch schat dat kind-soldaten 35 tot 45 procent uitma-ken van de nieuwe rekruten in het nationale leger. Ondanks de extreme armoede, vloeit onge-veer 50% van het overheidsbud-get naar defensie-uitgaven en slechts een fractie naar gezond-heidszorg en onderwijs.

Genoeg redenen om het regime op alle fronten te lijf te gaan. Ze vraagt al jarenlang economische sancties tegen Birma. Omdat za-kendoen in Birma altijd direct en indirect het regime verrijkt, roept ze de internationale bedrijven op zich uit het land terug te trek-ken.

Inez Louwagie

“Toekijken hoe zakenmensen naar Birma komen met de bedoeling zichzelf te verrijken is zoals observeren hoe voorbijgangers in een boomgaard ruw de bloesems afruk-ken om hun kwetsbare schoonheid, blind voor de lelijkheid van geplunderde takken, vergetend dat ze met hun daden toekomstige vruchten in gevaar brengen en een onrecht begaan tegen de rechtmatige bezitters van de bomen.”Aung San Suu Kyi - Letters From Burma

Als ik in mijn familie of vriendenkring uitleg dat ik geen les meer geef

maar nu bij Netwerk Vlaanderen werk, vragen ze me wel eens. “Je had het

toch goed op school, vlakbij huis, veel vakantie, schoon uren, waarom dan een

andere job aannemen?” Ik kan deze reactie heel goed begrijpen. Nu zit ik vier

dagen per week gedurende 160 minuten per dag op de trein tussen Hasselt

en Brussel en heb ik minder vakantie. Meestal vraag ik dan ‘Doe jij je werk

graag?…’ Willem Vermandere, een groot muzikant en filosoof (nochtans

geen Limburger) zei eens in een interview ‘Je moet bezeten zijn van je werk’.

Dat is de reden waarom ik naar Netwerk ben gekomen: voor een job waarin

ik mij volledig kan uitleven.

Netwerk is geen onbekende voor mij. Enkele jaren geleden begeleidde ik

de regio Limburg voor Netwerk, en reeds meer dan tien jaar lees ik met

belangstelling de nieuwsbrief. Mijn ervaringen uit het bewegingswerk

opgebouwd bij het ACW en 11.11.11 evenals mijn economische vorming

zullen zeker van pas komen.

Voor Netwerk ga ik het duurzaam sparen en beleggen opvolgen, met als

voornaamste doelstelling hier meer Vlamingen voor warm te krijgen.

Van de 140 miljard euro spaarcenten in België zit momenteel maar 0,30% in

ethische spaarrekeningen. Een toename van 0,05% lijkt weinig, maar leidt

tot aanzienlijke meerinkomsten voor tientallen organisaties en kleinschalige

bedrijven actief in sectoren als onderwijs, sociale huisvesting of cultuur die

nu veel plannen hebben, maar ze niet kunnen uitvoeren wegens gebrek aan

middelen.

Verder hebben we de ambitie om enkele pensioenfondsen, waar het grote

geld zit, te overtuigen van de maatschappelijke meerwaarde van duurzaam

beleggen. Bovendien zal ik het beheer van de financiële producten waar

Netwerk begunstigde van is voor mijn rekening nemen. Tenslotte ga ik ook

mijn bijdrage leveren aan de realisatie van de campagnedossiers die Netwerk

publiceert.

Dat zal geen sinecure zijn, maar met de ruggesteun van enthousiaste en

deskundige collega’s zie ik het volledig zitten.

Anton Gerits

Achter de schermen

BEZETEN

COLOFON

Anders Omgaan met Geld.

De nieuwsbrief van Netwerk Vlaanderen

Verschijnt vier maal per jaar

REDACTIE EN ADMINISTRATIE


1030 Brussel

Tel: 02/201 07 70, Fax: 02/201 06 02

[email protected]

www.netwerkvlaanderen.be

WERKTEN MEE AAN DIT NUMMER

Mathias Bienstman, Johan De Vriendt,

Anton Gerits, Nancy Govaerts, Inez

Louwagie, Frederik Matthijs, Christophe

Scheire, Hugo Wanner, Luc Weyn

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER

Kristien Vermeersch


1030 Brussel

DRUKKER

Druk in de weer, Gent

ONTWERP EN LAY OUT

Iguane, Brussel

Tel. 0498 14 16 64

ABONNEMENTEN

Jaarabonnement: 10 euro

Contacteer ons Tel. 02/201 07 70

Mail [email protected]

Netwerk Vlaanderen vzw promoot het anders omgaan met geld. Geld is een instrument dat een duurzame en eerlijke samenleving kan bevorderen als het goed wordt aangewend. Netwerk voert campagne met de slogan ‘Mijn geld. Goed geweten?’ en wil zo het investeringsbeleid van de banken publiek maken en inspraak afdwingen voor de spaarder/belegger in de bestemming van zijn geld. Netwerk is een wegwijzer op de markt van ethische en duurzame spaar-en beleggingsvormen.Netwerk Rentevrij ondersteunt, adviseert en fi nanciert organisaties en bedrijven die mens-en milieuvriendelijk (willen) omgaan met geld.

16 Anders omgaan met geld

De nieuwsbrief wordt gedrukt op kringlooppapier, met vegetale inkten.

Anders Omgaan Met Geld (24e jaargang, nr.1)

Documents

Transcript of Anders Omgaan Met Geld (24e jaargang, nr.1)