Anders Omgaan Met Geld (24e jaargang, nr.2)

1

België - BelgiquePB

1000 Brussel 11/1366

Anders omgaan met geld Afgiftekantoor 1000 Brussel 1, P2A8306 - Afzender: Netwerk Vlaanderen, Vooruitgangstraat 333/9, 1030 Brussel

nieuwsbrief Netwerk Vlaanderenverschijnt driemaandelijks, 24ste jaargang, nr 2

JUNI - JULI - AUGUSTUS 2006

Belgische banken en hun internationale investeringen

OORLOGSWAPENS EN ONTAARDE MIJNBOUW

Anders omgaan met geld2

DE RONDE VAN DE BANKVERGADERINGEN

Edito: De ronde van de bankvergaderingen 2

In de kijker: Een nieuw Fallujah? 3

In de kijker: De hoge tol van mijnbouw 7

Mijn geld. Goed geweten?: Rondetafel over investeren met respect voor mensenrechten 9

Portfolio: De coöperatieve beweging: een nieuw elan? 11

Blik op nieuws: KBC gooit opnieuw elf producenten van clusterbommen uit portefeuille 13

Educatief: Vorming duurzaam sparen en beleggen 14

Vers van de pers: voorstellingsfolder en jaarverslag 14

Boekaankondiging: Terra Incognita 15

Achter de schermen: Bewogen ochtend 16

Edito

De Algemene Vergaderingen (AV) van de banken zijn de hoogdagen van de grote getal-

len. Al wat je hoort of ziet, zijn verbazingwekkende cijfers. De gemiddelde leeftijd van de aan-wezige aandeelhouders is 75. Ook de groei van de bankwinst en het dividend zijn getallen met twee cijfers, zo beklemtonen de directeurs steeds. “De groei nam de magische kaap van tien pro-cent aan. Nu bestaat ze uit twee cijfers, twee cijfers.”

Als je dan in die lange, saaie uren aan het rekenen gaat, kom je erop uit dat je in een gezelschap van miljardairs zit. Hoe gedraagt

een miljardair zich? Meestal stil, soms intelligent en gemiddeld genomen gedragen ze zich naar hun leeftijd. Ze hebben een le-ven achter de rug, maar voor op het podium gaat het enkel over de toekomst. Over toekomstige winsten, alsof het verleden niet bestaat. Er bestaan echter uit-zonderingen. Op de Algemene Vergadering van Fortis was er enkele seconden stilte voor een overleden bestuurder. Mooi was dat. Het had iets menselijks, dat terugblikken.

Als het over de toekomst gaat, leiden alle banken aan dezelfde zelfoverschatting. Ze gaan al-lemaal een gouden toekomst te-gemoet. Niet één die zei dat er enkele magere jaren aankomen,

of dat de beste tijd voorbij is. De toekomstvisie van de banken verschilde enkel als het over de wereld ging. Op de vier vergade-ringen die ik bijwoonde, waren dát de boeiendste momenten. Een begeesterende directeur, zoals Henri de Castries van AXA, vatte de wereldsituatie in enkele zinnen samen. Daarbij kreeg je het gevoel: há nu begrijp ik het. Maurice Lippens van Fortis daar-entegen kwam met een versle-ten discours over de kansen en de gevaren van de globalisering. Zijn woorden waren evengoed van toepassing op de tijd van de ontdekkingsreizigers.

Als de sprekers op hun orakelca-paciteiten werden bevraagd, dan viel één aspect op: ondernemen

3 TAM TAM Banken merken dat Netwerk hun duurzaamheidsbeleid op de voet volgt

ís risicobeheersing. Op zo’n mo-ment leek de zaal wel gevuld met bange wezels, die van het ma-nagement van hun onderneming wilden horen dat er geen enkel ri-sico over het hoofd werd gezien.

Toch zou ik overdrijven als ik zeg dat alle gestelde vragen op de Al-gemene Vergaderingen relevant waren. Ofwel mankeren miljar-dairs vaker een vijs, ofwel trekken de banken gekken aan, personen die dezelfde strategie als Netwerk Vlaanderen gebruiken. Met één aandeel spreekrecht verwerven in de tempels van het kapitalisme. De zotte interventies varieerden van opmerkingen als: “Waarom stond er op het pijltje naar dit AV-genodigden en niet aandeel-houders?” tot uitweidingen over het belangrijkste mensenrecht: het recht op bezit.

En midden die poespas kwam Netwerk Vlaanderen aan bod. Bij AXA ging het als volgt: “We gaan nu de schriftelijke vragen beantwoorden.“ Tweeduizend

aandeelhouders werden rustig. “We hebben dertien schriftelijke vragen ontvangen. Eén van aan-deelhouder X en twaalf van een organisatie genaamd Netwerk Vlaanderen.” De zaal bleef rus-tig. Niemand die zoals twee jaar ervoor recht sprong om ‘Vive la guerre!’ te roepen. Uiteindelijk beantwoordde het management minutenlang onze schriftelijke vragen.

Door mijn AV ervaring kon ik de antwoorden op de vragen enigs-zins voorspellen. Dat de wapen-industrie essentieel is voor de democratie en dat het bijgevolg geen zin heeft om desinvestering uit die sector te vragen. Dat de mensenrechten belangrijk zijn, maar dat er verder niet veel con-creets te zeggen is over hun in-vesteringsbeleid.

Was het dan één en al saaie be-doening tijdens de aandeelhou-dersacties van Netwerk Vlaan-deren? Nee zeker niet. Het ma-nagement van de banken voelde

dat Netwerk hun duurzaamheids-beleid op de voet volgt. Enkele financiële instellingen kwamen trouwens met kleine toegiften. Zo kondigde AXA aan dat ze haar wa-penbeleid zou veranderen, zodat ze niet meer met eigen middelen in antipersoonsmijnen investeert. Dexia kondigde een hele rits ver-anderingen aan, maar omdat we ondertussen al tegengestelde ge-ruchten hebben gehoord, wach-ten we nog op een schriftelijke bevestiging. Fortis ondertekende de Equator Principes (voorwaar-den voor projectfinanciering van grootschalige infrastructuur-werken met impact op mens en milieu) en werkt aan een nieuw mensenrechtenbeleid voor inves-teringen. Aan de hand van onze schriftelijke vragen weten ze al-leszins al waar het op staat voor Netwerk Vlaanderen: de realiteit achter de grote getallen. Mathias BienstmanCampagnemedewerker

In de kijker

VOORBEREIDINGEN VOOR EEN NIEUW FALLUJAH?

In november 2004 voerden de Amerikanen een aanval uit op Fallujah. Hierbij vielen vele bur-gerslachtoffers door het gebruik van uiterst giftige witte fosfor munitie. Ondertussen werkt de VS onverstoorbaar door aan de modernisering van de fabriek die witte fosfor munitie produceert

voor het Amerikaanse leger. On-derzoek van de campagne ‘Mijn Geld. Goed Geweten?’ wijst nu uit dat AXA en ING samen 37 miljoen US dollar investeren in de twee bedrijven die de productiecapaci-teit van witte fosfor munitie ver-nieuwen.

Witte fosfor munitie: een aanslag op de mensheid

Witte fosfor (WF) is een stof die kan toegevoegd worden aan al-lerhande munitie. De stof wordt in vele gevallen gebruikt omwille van haar lichtgevende en camou-flerende eigenschappen. Wanneer

lees door op p.4

ING en AXA investeren in modernisering van witte fosfor wapens


de munitie explodeert, komt er onmiddellijk een grote hitte vrij in combinatie met een gele vlam en een dichte witte rook. Maar witte fosfor is een extreem giftige

stof voor mensen en bij militair gebruik worden personen bloot-gesteld aan extreme dosissen WF. Blootstelling aan witte fosfor leidt tot extreme brandwonden, die het vlees kunnen wegbranden tot op het bot. Ook inademing van WF leidt tot ernstige schade en kan leiden tot de dood. Wan-neer WF munitie gebruikt wordt in dicht bevolkt gebied, is het onmogelijk burgerslachtoffers te vermijden. De uiterst giftige fos-forwolk verspreidt zich immers over een grote afstand en komt terecht in de lucht, op de grond en in het water. Het militair ge-bruik van witte fosfor is dan ook een overtreding van het Interna-tionaal Humanitair Recht.

De schande van Fallujah

Amerikaanse officieren verklaar-den in hun beschrijving van de aanval op Fallujah het volgende:

“Witte fosfor bleek een effectieve en veelzijdige munitie te zijn. We gebruikten het als camouflagemid-del en later in het gevecht, als een krachtig psychologisch wapen te-gen de opstandelingen die in loop-graven, greppels of schuilplaatsen zaten en die we niet konden berei-ken met ‘high explosives’. Met WF salvo’s deden we ‘shake and bake’ missies om hen uit hun schuil-plaatsen te verjagen. Vervolgens gebruikten we ‘high explosives’ om hen uit te schakelen.”

De aanval op Fallujah

De stad van de moskeeën, Fallujah, ligt ongeveer 70 km ten wes-ten van de Iraakse hoofdstad Bagdad. Al vroeg na de Amerikaanse inval groeide de traditioneel soennitische stad uit tot een bolwerk van het soennitisch verzet. Volgens de Amerikanen hield ook de gezochte Al-Qaida leider, Al-Zarqawi, er zich schuil, maar ondanks de onafgebroken ‘precisiebombardementen’ kregen de Amerika-nen Fallujah maar niet onder controle. De schokkende beelden van vier Amerikaanse militaire contractanten die gedood werden door een joelende menigte en daarna verminkt en verbrand aan de grote brug over de Eufraat opgehangen werden, waren de recht-streekse aanleiding voor een verbeten Amerikaans offensief.

Jeff Englehart, voormalig Amerikaans soldaat in Fallujah vertelt dat hij het bevel voor het inzetten van witte fosfor hoorde via de militaire radio. De gevolgen omschrijft hij als volgt: “Verbrande lichamen, verbrande vrouwen, verbrande kinderen: witte fosfor maakt geen onderscheid bij het doden. Wanneer het in contact komt met de huid richt het een onomkeerbare schade aan en brandt het vlees weg tot op het bot.” De Amerikaanse belegering van Fallujah heeft de meeste van de 250.000 à 300.000 bewoners op de vlucht gejaagd. Meer dan de helft van de huizen zijn ver-nietigd. Op die bewuste 8 november waren er naar schatting nog altijd 50.000 à 100.000 mensen aanwezig in de stad. Het aan-tal opstandelingen werd door de Amerikanen geschat op 1.000 à 6.000 man. Hoeveel Irakezen het leven lieten, blijft voorlopig een raadsel.

Wettelijk kader

Als ontvlambaar wapen is het gebruik van witte fosfor verboden onder Protocol III van de ‘Con-vention on Prohibitions or Restrictions on the Use of Certain Conven-tional Weapons Which May be Deemed to be Excessively Injurious or to have Indiscriminate Effects’. Honderd staten hebben dit verdrag goed-gekeurd, waaronder Bel-gië en de VS. Maar, niet alle staten zijn gebonden aan alle protocollen van het verdrag. En ondanks dat 93 staten Protocol III hebben ondertekend, heeft de VS zich niet aan dit deel van het verdrag verbonden.

5

met witte fosfor, gebeurt door Amerikaanse militairen. Pine Bluff Arsenal produceerde onder meer voor de Amerikaanse aanval op Fallujah.

In september 2005 is een contract voor de modernisering van de witte fos-for fabriek in Pine Bluff Arsenal toe-gekend aan Shaw Environmental Inc, een dochteronder-

neming van The Shaw Group Inc. Het contract heeft een waarde van 23 miljoen US dollar en de werkzaamheden zullen doorgaan tot januari 2007. In oktober 2005 verkreeg Teledyne Brown Enginee-ring, een dochter van Teledyne Technologies, een belangrijk sub-contract met een waarde van 10 miljoen US dollar in deze moder-niseringsopdracht.

Investeren in witte fosfor

De internationale bankgroepen AXA en ING, die tevens zeer ac-tief zijn op de Belgische markt, investeren samen voor bijna 37 miljoen US dollar (31,8 miljoen euro) in Teledyne Technologies

TAM TAM AXA en ING investeren samen 37 mln US dollar in modernisering van witte fosfor

Overtreding Internationaal Humanitair Recht

Ondanks het feit dat geen enkel internationaal verdrag verbiedt witte fosfor te gebruiken, blijft de VS natuurlijk onderhevig aan de universele principes over de manier waarop partijen in oorlog zich horen te gedragen.

Net zoals bij andere controversië-le wapens zoals landmijnen, clus-terbommen, nucleaire wapens en uraniumwapens, is er ook bij het gebruik van witte fosfor een dub-bel probleem:

• ze veroorzaken onnodig leed bij de burgerbevolking

• men kan onmogelijk onder-scheid maken tussen burger-lijke en militaire doelwitten

Het gebruik van witte fosfor voor militaire doelein-den kan dan ook gezien worden als een overtreding van het Internationaal Humani-tair Recht. Dit wordt ook erkend in een handleiding die gebruikt wordt bij de opleiding van de Amerikaanse strijdkrachten: “Het is tegen de wetten van oorlogs-voering om WF te gebruiken te-genover menselijke doelwitten.”

Nieuwe witte fosfor voor Amerikaanse leger

Een goed jaar na de hel van Fal-lujah wordt de toelevering van witte fosfor aan het Amerikaanse

leger gewoon verder uitgebouwd. Pine Bluff Arsenal in Arkansas is de enige fabriek in Noord Ame-rika die WF munitie kan produ-ceren. De fabriek is eigendom van het Amerikaanse leger en de werkzaamheden in de fabriek, in-clusief het vullen van de munitie

Ondanks het feit dat geen enkel internationaal verdrag verbiedt witte fosfor te gebruiken, blijft

de VS natuurlijk onderhevig aan de universele principes over de manier waarop partijen in oorlog

zich horen te gedragen

AXA ING

Waarde van de aandelen in US dollar

% van de aandelen

Waarde van de aandelen in US dollar

% van de aandelen

The Shaw Group

14.901.447 0.56% 4.306.819 0.16%

Teledyne Technologies

5.802.322 0.52% 11.929.848 1.07%

Totaal 20.703.769 16.236.667Tabel: investeringen van AXA en ING in productie van witte fosfor wapens

Anders omgaan met geld66 Anders omgaan met geld

en The Shaw Group. Dat zijn de twee bedrijven die de witte fosfor munitie fabriek in de Verenigde Staten momenteel modernise-ren. AXA en ING zijn op die manier betrokken bij de voorbereiding van nieuwe oorlogs-misdaden tegen-over burgerbevol-kingen, zoals de bevolking van Fallujah in Irak.

Deze investering van AXA in wa-penproductie komt spijtig ge-noeg niet als een verrassing. Na drie jaar campagnevoeren door Netwerk Vlaanderen en haar vre-despartners heeft AXA Groep nog steeds geen strenger wapenbeleid aangenomen. AXA Groep blijft in-vesteren in producenten van zelfs de meest controversiële wapen-systemen.

ING heeft zich gedeeltelijk terug-getrokken uit antipersoonsmij-nen, clusterbommen, uranium-wapens, biologische, chemische

en nucleaire wapens. Maar de in-vesteringen in witte fosfor wapens maken duidelijk dat bankgroepen die weigeren zich volledig terug te trekken uit de wapenindustrie, op één of andere manier toch weer betrokken raken bij produc-tie van wapens.

Als investeerders zouden AXA en ING op zijn minst de twee betrok-ken bedrijven moeten vragen zich terug te trekken uit de productie van witte fosfor. Indien de be-

drijven weigeren, zouden beide bankgroepen om ethische rede-nen hun investeringen in The Shaw Group en Teledyne Tech-

nologies moeten stopzetten.

Uiteindelijk zal enkel een volledi-ge terugtrekking uit de wapenin-

dustrie de bankgroepen vrijwaren van betrokkenheid bij oorlogs-misdaden.

David Heller Voor Moeder Aarde

Soetkin Van Muylem Vrede

Christophe Scheire Netwerk Vlaanderen

Een goed jaar na de hel van Fallujah wordt de toelevering van witte fosfor aan het Amerikaanse

leger gewoon verder uitgebouwd

7TAM TAM Armoedereductie tussen ‘91 en 2000 vond niet plaats in mijngebieden

In de kijker

DE HOGE TOL VAN MIJNBOUWAXA is hoofdinvesteerder bij nieuwe controversiële kopermijn in Peru

“Majaz, Majaz, nunca exploteras” schreeuwden duizenden landbou-wers in de Noord-Peruaanse stad Ayabaca, op 11 mei jongstleden. Ze hielden een optocht tegen het Britse mijnbouwbedrijf dat onder de naam Majaz de tweede groot-ste kopermijn van Peru wil ope-nen. Ze vrezen dat de mijnont-wikkeling van Monterrico Metals de watervoorziening in de regio’s Cajamarca en Piura bedreigt. Beide regio’s zijn voor hun drink- en irrigatiewater afhankelijk van rivieren die ontspringen in een uniek ecosysteem van koud hoogland en nevelwouden. In dat gebied wil Monterrico de aarde openleggen voor haar kopermijn. Netwerk Vlaanderen onderzocht de investeerders in het ontgin-ningsproject. De grootste aan-deelhouder is geen onbekende: de AXA Groep.

Terwijl lokale boeren met de schadelijke gevolgen van mijn-bouw worden opgezadeld, vloeit de opbrengst ervan weg naar het buitenland. En het leefmilieu gaat erop achteruit, zo blijkt uit het rapport van Christian Aid uit 2005. Zij behandelden vragen over mijnbouw in Peru aan de hand van cijfermateriaal en drie casestudies. Het globale plaatje viel negatief uit. Zo bestaan er vaak conflicten in gemeenschappen waar mijn-bouwbedrijven zich vestigen. Ook de bijdrage van de mijnbouw aan de economische groei in Peru is

gering en de armere bevolking wordt er zeker niet beter van. De armoedereductie tussen 1991 en 2000 vond niet plaats in regio’s waar er mijnontginning gebeurde. Integendeel. Vaak verslechterde de socio-economische positie van landbouwgemeenschappen door mijnbouwactiviteiten.

Toch schieten de mijnbouw-projecten als paddestoelen uit de grond. Dat komt doordat de grondstofprijzen de afgelopen ja-ren aanzienlijk zijn gestegen. De voornaamste reden is de snelle industrialisering van China en

India. Daardoor is de vraag sterk toegenomen. De koperprijs bij-voorbeeld, verdrievoudigde bijna in een jaar tijd. De reserves mine-raal erts die wereldwijd nog on-aangetast rusten, worden daar-

door plots erg aanlokkelijk voor mijnbouwers en investeerders. Maar boven die onaangeboorde mineralen, is het meestal één en al natuurleven. Daarom is mijn-ontwikkeling een delicate zaak. Want hoe ontgin je de grondstof-fen zonder het leefmilieu te ver-vuilen of zonder lokale boeren gemeenschappen te ontwrich-ten. Daarbij komt nog de vraag waarnaar de miljardenopbrengst van de ontginning vloeit: naar overzeese aandeelhouders, naar de (roofdier)staat of naar de ge-meenschappen die ‘op de minera-len wonen’?

De Peruaanse bevolking gelooft niet meer in geruststellende ant-woorden op deze vragen. Vooral landbouwers keren zich in toe-nemende mate tegen nieuwe ontginningsprojecten. Momen-teel woeden er een tiental grote conflicten omheen mijnen in Peru en het ministerie van Mijn-bouw schat dat er drie miljard US dollar aan investeringen op het spel staan. Over één van de

mijnbouwconflicten getuigde de Peru-aanse milieuactivist Nicanor Alvaro Car-rasco einde maart in ons land. Hij is één van de aanvoerders in het protest tegen

het Rio Blanco project van het Britse mijnbouwbedrijf Monter-rico Metals. Monterrico wil onder de naam Majaz in 2008 een ko-permijn openen in de Noordelijke Andes op een boogscheut van de

Beide regio’s zijn voor hun drink- en irrigatiewater afhankelijk van rivieren die

ontspringen in een uniek ecosysteem van koud hoogland en nevelwouden


grens met Ecuador. Jaarlijks zal er 25 miljoen ton rots worden af-graven.

Volgens Nicanor Alvaro Carrasco is mijnbouw op vruchtbare land-bouwgronden of in de buurt van ecologisch kwetsbare gebieden. Precies daarom keert hij zich met vele anderen tegen de plannen van Monterrico Metals. De mijn-bouwconcessies liggen in het brongebied van twee rivieren: de Rio Chinchipe en de Rio Quiroz. Beiden zijn belangrijk voor de watervoorziening in de vruchtba-re valleien van de regio’s Piura en Cajamarca. De lokale landbouw-organisaties zijn bang dat het rivierwater door de mijn gebruikt en vervuild zal worden. Maar ook de natuur staat mogelijk onder druk. Twintig kilometer stroom-afwaarts van de mijn ligt het na-tuurgebied Tabaconas-Namballa. Het is de thuis van tientallen zeldzame dier- en plantensoor-ten, waaronder de bergtapir.

Vanaf de bekendmaking van de mijnbouwplannen van Monterrico ontstond er protest. Monterrico reageerde daarop met een laster-campagne tegen milieuactivisten en boerenleiders in de Peruaanse media, waarbij ze beschuldigd werden van drugstrafiek en com-munistische sympathieën. Nica-nor zag bijvoorbeeld samen met een geëngageerde bisschop zijn foto verschijnen op de nationale televisie, terwijl die laster her-haald werd.

Op 16 maart 2006 vond tijdens een forum over landbouw en duurzame ontwikkeling in de stad Huancabamba een aanval plaats. De social responsability manager van Monterrico, zo is te zien op videobeelden, voert knokploegen

aan om tegenstanders en weten-schappers te intimideren. Er vie-len enkele gewonden. Verder vie-len er bij confrontaties tussen de politie en betogers al eerder twee doden.

Een investeringsbeslissing is een goed- of afkeuring van de houding die de onderneming aanneemt. Als de investeerders hun fiat geven, kan Monterrico de kopermijn opstarten in 2008. Anders niet. Omdat er een vraag kwam vanuit Peru en vanuit de steungroep CATAPA, onderzocht Netwerk Vlaanderen de inves-teringen in Monterrico Metals, in het kader van haar mensen-rechtencampagne. Wie levert het risicokapitaal voor het on-gewenste Rio Blanco project? De resultaten van het onderzoek werden gepubliceerd in het Net-

werk dossier Goudkoorts in Peru. Daaruit blijkt dat de AXA Groep de grootste aandeelhouder is, via beleggingsfondsen onder beheer van AXA Framlington en Alliance Bernstein. AXA heeft ongeveer tien procent van de aandelen van de onderneming in handen. Aan AXA en andere investeerders deed Netwerk een oproep om te desin-vesteren uit Monterrico, zolang het Rio Blanco project doorgaat. De oproep werd enthousiast ont-haald door sociale bewegingen in Peru, en vond weerklank op de site Business & Human Rights. De komende maanden verspreidt Netwerk de oproep verder naar investeerders samen met de vrij-willigersgroep CATAPA.

Mathias BienstmanCampagnemedewerker

Twee gezichten

Het is opvallend hoe Monterrico twee gezichten heeft: één voor de investeerders en de Westerse publieke opinie, en één voor degenen die de gevolgen van haar activiteiten ondervinden. Dr. Jackyll van het Britse mijn-bouwbedrijf: Raul Urbina, il-lustreert dat goed. Urbina werd begin 2006 met tromgeroffel be-noemd als de social responsibility manager. Hij zou het sociale- en milieueffecten rapport voor het Rio Blanco project tot een goed

einde brengen. Toen Nicanor voor het Britse parlement getuigde over de negatieve gevolgen van mijnbouw, betwistte Urbina in maatpak de argumenten van de milieuactivist. Maar in Peru laat hij zijn maatpak in de kast en voert hij knokploegen aan die tegenstanders van het mijnbouwproject intimideren. Zo is Urbina te zien op videobeelden bij een aanval tegen wetenschappers die kritisch zijn voor Monterrico Me-tals. De aanval vond plaats op 16 maart 2006 in de stad Huancabamba en verwondde verschillende sprekers van het forum over landbouw en duurzame ontwikkeling.

9TAM TAM Buitenlandse investeringen bieden steun aan Birma’s autoritaire regime

Hoe investeer je spaar- en beleggingsgeld met respect voor mensenrechten? Daarover ging de rondetafel op 18 mei in Brussel, georganiseerd door Netwerk Vlaanderen in samenwerking met BELSIF. Diverse stakeholders, waaronder vakbonden, mensenrechten-organisaties, vertegenwoordigers van de Birmese democratische oppositie, onderzoekers en financiële instellingen kwamen bijeen om van gedachten te wisselen. Van de Belgische financiële spelers was meer dan negentig procent van de markt voor maatschappelijk verantwoord investeren (MVI) aanwezig. Een kwart van de deelnemers was bovendien afkomstig uit het buitenland, hetgeen aantoont dat het thema ook in het buitenland leeft.

De rondetafel werd ingezet met een overzicht van het rapport ‘Waar ligt de grens?’ van Netwerk, over de links tussen financiële groepen en bedrijven die mensenrechten

schenden. Dit rapport toont aan dat AXA, Dexia, ING, Fortis en KBC investeringen hebben lopen in bedrijven die betrokken zijn bij praktijken zoals dwangarbeid, steun aan dictatoriale regimes en gedwongen verhuizingen.

Hoe kunnen dergelijke inves-teringen vermeden worden? We vroegen het aan Peter Franken-tal, director of the economic re-lations programme, van Amnesty

International UK. Hij startte zijn uiteenzetting met voorbeelden van bedrijven waar het ontbreken van een degelijk mensenrechten-beleid duidelijke gevolgen had voor de commerciële activiteiten van het bedrijf. Een eerste voor-beeld betrof Occidental. Deze pe-troleumgigant werd onlangs uit Ecuador gezet. De slechte reputa-tie die dit bedrijf bij de bevolking had opgebouwd, maakte het voor

de Ecuadoriaanse regering mak-kelijk om het bedrijf het land uit te zetten. Ook andere bedrijven die onvoldoende rekening hou-den met de wensen en rechten van de lokale bevolking lopen risico. Zo toonde een recent VN-rapport aan dat vele bedrijven en overheden bij de privatisering van watervoorzieningen nage-laten hadden degelijke vooraf-gaande inschattingen te maken over de (anti-)sociale impact van

hun activiteiten. Soci-ale wantoestanden en een terugtrekking van de betrokken bedrijven uit vele landen in Zuid-Amerika en delen van Afrika en Zuid-Oost Azië

waren het gevolg.

Voor Frankental is het duidelijk dat de overheid de eerste ver-antwoordelijke is voor een maat-schappelijk verantwoord beleid, maar ook bedrijven gaan niet vrijuit. Gedragscodes en markt-werking op zich volstaan niet. De mensenrechten die bedrij-ven moeten respecteren, zoals ze gecompileerd werden in de

RONDETAFEL OVER INVESTEREN MET RESPECT VOOR MENSENRECHTEN

Campagne ‘Mijn Geld. Goed geweten?’

Anderen lijken op papier misschien wel een strikt beleid te hebben, maar hanteren in

de praktijk tal van achterpoortjes, ook voor hun MVI-producten


maar slechts in beperkte mate tot uitsluiting van financiering leid-den.

Al bij al was het een interessante samenkomst. Met mekaar praten is allicht een belangrijke manier om vooruit te komen. Ze vraagt van alle partijen evenwel inspan-ningen, aangezien de standpun-ten nog ver uitéén liggen. De Birmese democraten verwoord-den de bestaande tegenstelling wellicht nog het best: ze stelden dat vele tussenkomsten duidelijk maakten dat als het er echt op aan komt, winsten belangrijker zijn dan de geschonden rechten van het Birmese volk.

Luc WeynOnderzoeker en Consultant Duurzaam sparen en beleggen

UN Norms for Business, worden op zich niet meer betwist. Wel de daaraan verbonden verantwoor-dingsverplichtingen en mogelijke straffen. Hij signaleert een onom-keerbare evolutie, waardoor be-drijven hun verantwoordelijkheid minder en minder kunnen ontlo-pen. Financiële instellingen zou-den er derhalve goed aan doen om daar bij hun investeringsbe-slissingen rekening mee te hou-den. Concreet pleitte Frankental voor een betere incorporatie van de bestaande mensenrechten-standaarden en degelijke sociale en ecologische vooronderzoeken.

Tijdens de workshop werd de concrete case over ‘investeren in dictatoriale landen als Birma’ besproken. Momenteel is er een brede internationale consensus dat investeren in Birma niet door de beugel kan. Maar wat is de rol van financiers in dit verhaal? Aung Maw Zin, die sprak in naam van de Birmese democraten, hield een pleidooi voor desinvesteringen uit zijn land, omwille van de steun die buitenlandse investeringen bieden aan het autoritaire regime. Frank Willems van het internationale vakverbond ICFTU benadrukte het feit dat de Internationale Arbeids

Organisatie (IAO) Birma met klem veroordeelt voor de massale inzet van dwangarbeiders. Hij schetste de manier waarop internationale bedrijven bijdragen tot de verslechtering van de situatie voor de Birmese bevolking en het regime financiële en morele steun bieden. Voldoende redenen om voor Birma, als enige land ter wereld, op te roepen tot een handelsboycot.

Na een bijkomende introduc-tie over de te hanteren MVI- onderzoeksmethodieken door het Scandinavisch onderzoeks-bureau Ethix, ontspon zich een geanimeerde discussie over de rol en de verantwoordelijkheid van financiers en de moeilijkheid om duidelijke grenzen te stellen in wat toelaatbare investeringen zijn.

Zowat alle aanwezige investeer-ders stelden dat ze bij hun in-vesteringsbeslissingen rekening hebben gehouden met de situatie in Birma. De concrete invulling van dit ‘rekening houden met’ bleek evenwel drastisch te ver-schillen.

Zo bleek dat sommige financi-ele instellingen een strikt beleid hanteren: een beleid dat inves-teringen in bedrijven betrokken bij mensenrechtenrechtenschen-dingen (in Birma), voor al hun producten effectief uitsluit. An-deren lijken op papier misschien wel een strikt beleid te hebben, maar hanteren in de praktijk tal van achterpoortjes, ook voor hun MVI-producten.

Tevens kon vernomen worden dat het beleid van sommigen inhoudt dat ernstige mensen-rechtenschendingen wel mee in overweging genomen worden,

Wilt u weten welke produc-ten de beste garantie bieden dat uw geld niet geïnves-teerd wordt in bedrijven betrokken bij mensenrech-tenschendingen?

Raadpleeg onze brochure:

Duurzaam sparen en beleggen met respect voor mensenrechten.

U kunt deze bestellen via ons secretariaat tel: 02/201 07 70 of e-mail: [email protected].

U kunt de brochure ook downloaden op:www.netwerkvlaanderen.be.

Sparen en beleggen met respect voor mensenrechten

HET IS MOGELIJK!

11

Portfolio

DE COÖPERATIEVE BEWEGING: EEN NIEUW ELAN?

Op het Woodrow Wilson plein te Gent pronkt het standbeeld van Oud-Minister van Staat Edward Anseele. In 1880 richtte hij één van de bekendste coöperatieve vennootschappen op: de Vooruit (en het socialistische dagblad met dezelfde naam). Vandaag de dag bestaan er opvallend veel co-operatieve vennootschappen in Gent. Hoe hebben deze zich door de jaren heen ontwikkeld? Van rechtvaardige Rochdale pioniers tot de participatieve coöperatie: een korte inleiding in de geschie-denis.

Geschiedenis

In 1844 startte de coöperatieve geschiedenis in Engeland met de oprichting van de vennoot-schap ‘rechtvaardige pioniers van Rochdale’. De statuten groeiden uit tot de beginselen van Roch-dale: democratie (één man is één stem), coöperatieve restorno, maximale transparantie en ver-goeding van het kapitaal met een beperkte rente.

Op het einde van de 19de eeuw ontstonden de eerste echte co-operaties, hoofdzakelijk in de sector consumptie (‘meer en be-ter verbruiken’), het spaar- en kredietwezen (‘sparen en de toe-komst van het gezin veilig stellen tegenover onvoorziene risico’s’), de geneesmiddelendistributie (‘toegang tot de gezondheids-zorg’) en de landbouw (‘een mi-

nimum inkomen voor boeren garanderen’). Deze coöperaties structureerde men als grote net-werken binnen de klassieke ‘zui-len’ van de Belgische samenle-ving: de socialistische beweging, de christelijke arbeidersbeweging en de huidige ARCO-groep. Een ander groot netwerk ontstond in de Vlaamse landbouwwereld met het geheel van coöperaties ver-bonden aan de Boerenbond.

In 1873 richtte een kleine groep wevers en ambachtslui de ‘Vrije Bakkers’ bakkerij op in Gent. Al snel ontstonden hier twee groe-pen met tegengestelde belangen: de ene groep wilde goederen leve-ren tegen de beste prijs-kwaliteit verhouding, de andere groep wil-de juist via economische activi-teiten steun bieden aan politieke actie. Deze laatste groep richtte uiteindelijk de Vooruit op.

Het aantal bedrijven die de co-operatieve waarden in de praktijk brengt, kende in de loop van de 20ste eeuw een wisselend ver-loop. Het coöperatieve systeem beleefde zijn ‘hoogdagen’ in de jaren vijftig, zoals blijkt uit de oprichting van de Nationale Raad van de Coöperatie (NRC) op 20 juli 1955. Dit advies- en stu-dieorgaan kreeg de taak de echte coöperatieve vennootschappen te erkennen en stond zo garant voor het naleven van de coöperatieve grondbeginselen.

De toenemende concurrentie, de uitbreiding van de grote super-marktketens en de eigen proble-men van de coöperatie zorgden echter voor een terugval van de coöperatie eind jaren vijftig. Eind jaren zeventig ontstond vervol-gens een heropleving van de soci-ale economie, in de hand gewerkt

TAM TAM Onlangs klopten veel nieuwe Gentse initiatieven aan bij Netwerk Rentevrij


door de economische crisis en de dalende werkgelegenheid.

Huidige stand van zaken

Momenteel stijgt het aantal nieu-we coöperaties nog steeds. Dit wordt mee in de hand gewerkt door de inspanningen van de Fe-deratie van de Belgische Coöpe-raties (FEBECOOP). Doel van de federatie is om problemen met de coöperatie uit te klaren (zoals het statuut van werkend vennoot) en de coöperatieve gedachte verder te verspreiden.

De motivatie om een nieuwe co-operatie te starten, komt vooral vanuit de behoefte aan de cre-atie van de eigen tewerkstelling in een positief arbeidsklimaat. Op die manier wordt een antwoord geboden aan de toenemende werkonzekerheid. Op dit moment bestaan er bijna 30.000 coöpera-tieve vennootschappen in België en een zeshondertal initiatieven die een mix van coöperatieve waarden in de praktijk brengen en erkend zijn door de NRC.

Sinds 2003 bestaat ook de par-ticipatieve coöperatie. Dat is een onderneming die onder de juridische vlag van de coöpera-tieve vennootschap, een econo-mische activiteit ontwikkelt en de volgende principes nastreeft: maximale participatie van alle ‘stakeholders’ (met als ultieme doel het opheffen van de werk-nemer – werkgeversverhouding), voorrang van arbeid op kapitaal, creatie van duurzame arbeid, res-pect voor omgeving en milieu, beperkte (of onbestaande) loon-spanning, economische leefbaar-heid en socialisatie van de winst (eerder dan uitkering aan de ka-pitaalverschaffers).

Groeiende belangstelling vanuit Gent

Gent blijft in trek bij participatie-ve coöperaties. Het Hinkelspel, Tintelijn, Magelaan (voorheen Aanzet), & Compagnie (Marke-ting), De Punt, Druk in De Weer, GEC en Oxfam Fairtrade zijn toon-aangevende voorbeelden. Opval-lend is ook dat in de afgelopen maanden tal van nieuwe initia-tieven uit het Gentse aanklopten bij Netwerk Rentevrij voor een rentevrije lening. Zo is er Lab15, een klein bedrijf dat werkt rond passiefhuizen, ecologisch bou-wen en duurzame energie. Daar-naast werd net de cvba ’t Uilen-bos opgericht, een bedrijf dat biologische landbouw teelt en haar producten vooral verdeelt via groentemanden. Twee andere initiatieven uit het Gentse willen van start gaan in september dit jaar en werken momenteel volop aan hun bedrijfs- en financieel plan. Eén coöperatie zal zich be-zighouden met therapie vanuit een contextuele invalshoek, de andere coöperatie richt zich op de promotie van het duurzaam en ecologisch bouwen.

Aangezien coöperaties actief zijn in de meest uiteenlopende secto-ren en geen vragende partij zijn voor subsidies, fungeren ze vaak als eilandjes in de reguliere eco-nomie. Echter sommige participa-tieve coöperaties zagen in dat de knelpunten in veel coöperaties gelijkaardig zijn. Daarom heb-

ben bijvoorbeeld De Krikker, Het Hinkelspel en Tintelijn hun Raad van Bestuur (of een ander advies-orgaan) uitgebreid met vertegen-woordigers van andere coöpera-ties. Verder streeft ook FEBECOOP naar een nauwere samenwerking tussen de verschillende partici-patieve coöperaties door hen sa-men te brengen rond thema’s als duurzaam groeien.

Frederik MatthijsNetwerk Rentevrij

Oproep Rentevrij

Het project is goed, de midde-len schaars. Zonde om dan nog rente te betalen. Daarom vragen we jou om mee te stappen in het verhaal van rentevrij lenen. Voor iedere euro die jij rentevrij ter beschikking stelt, doen wij er twee bovenop.

Momenteel zijn Lab15 cvba (opstartkapitaal), ’t Uilenbos cvba (opstartkapitaal) en Het Hinkelspel cvba (vervangings- en uitbreidingsinvesteringen) op zoek naar extra aandelen-kapitaal en/of rentevrije le-ningen. Voor elke euro die jij deze bedrijven rentevrij ter be-schikking stelt, doet Netwerk Rentevrij er twee euro bo-venop. Geïnteresseerd? Neem gerust contact op met Netwerk Rentevrij: tel 02/274 00 17 of kijk eens op www.rentevrij.be.

Bron- en overige informatie: www.febecoop.be

www.mcc.es

www.socialeeconomie.be

www.coopkracht.be

mineco.fgov.be/SME/cooperatives/council_nl.htm

in 2004. Dat beleid kwam er nadat Netwerk Vlaanderen en een aantal vredesorganisaties onder de naam ‘Mijn Geld. Goed Geweten?’ cam-pagne voerden tegen investeringen in de wapenindustrie. KBC besliste in eerste instantie bedrijven die zich inlaten met internationaal verboden wapensystemen op een zwarte lijst te plaatsen. Later kwamen daar ook producenten van uraniumwapens en clustermunitie bij. Voor beide wapens bestaat nog geen internati-onaal verbod, maar ze zijn wel zeer controversieel.

KBC een stap voor op het peloton

Ook andere banken als Dexia, Fortis en ING namen een strikter investe-ringsbeleid aan. Maar KBC is de eni-ge conventionele bankgroep die dit beleid doortrekt voor al haar finan-

ciële producten. KBC sluit op deze manier wapenproducenten ook uit voor haar beleggingsfondsen. De uitsluiting van elf bijkomende clus-termunitie producenten toont aan dat het voor KBC menens is met de implementatie van dit beleid.

Clusterbom: de nieuwe landmijn

Clustermunitie is een heel contro-versieel wapen. Het gaat om bom-men, mortieren, raketten die tien-

13

Blik op nieuws

KBC GOOIT OPNIEUW ELF PRODUCENTEN VAN CLUSTERBOMMEN UIT PORTEFEUILLEKBC maakte in april bekend om elf bijkomende wapenproducenten op haar zwarte lijst te zetten. Deze elf, allen betrokken bij de productie van clustermunitie, komen niet meer in aanmerking voor investeringen van KBC. De beslissing kadert in een strikter beleid van de bank-groep i.v.m. wapeninvesteringen. KBC toont hiermee aan dat ze de uitvoering van haar strikter wapen-investeringsbeleid ter harte neemt. Netwerk Vlaanderen, Vrede, Forum voor Vredesactie en Voor Moeder Aarde juichen deze beslissing toe.

Het Britse BAE Systems, het Ame-rikaanse Northrop Grumman, het Duitse Rheinmetall en het Koreaan-se Poongsan zijn enkele bedrijven die KBC op haar zwarte lijst plaatst. Deze bedrijven zijn allen betrokken bij de productie van clustermunitie. In het verleden werden ook reeds producenten als Textron, Lockheed Martin en EADS op deze lijst gezet, die nu in totaal ne-gentien wapenproducenten bevat. Bedrijven op de zwarte lijst komen niet meer in aanmerking voor inves-teringen van en financieringen door KBC. Ook beleggers in KBC-beleg-gingsfondsen vinden deze bedrijven niet meer in hun portefeuille terug.

Logisch gevolg van strikt beleid

Deze nieuwe uitsluitingen kaderen in een strikter KBC-beleid t.a.v. wa-penproducenten dat ingevoerd werd

tallen, honderden kleinere bommen (submunitie) verspreiden over een groot gebied. Hun verspreiding be-tekent een groot gevaar voor bur-gers tijdens de aanval. Maar ook ja-ren na conflict blijft clustermunitie voor burgerslachtoffers zorgen. De grote hoeveelheid submunitie dat bij de aanval niet ontploft, creëert immers een ‘de facto’ mijnenveld. Het gebruik van deze wapens gedu-rende de laatste 30 jaar in gebieden als Afghanistan, Irak, en voormalig Joegoslavië heeft een spoor van burgerbloed achtergelaten.

Het is dan ook niet te verwonderen dat dit wapen onder grote interna-tionale druk staat. Kofi Annan (VN) riep op om clustermunitie op de agenda te zetten in 2006. Het Euro-pees Parlement vraagt de lidstaten een moratorium op het wapen in te

voeren en investe-ringen in de pro-ducenten ervan te verbieden. In ver-schillende landen lopen initiatieven om het gebruik en

de productie van dit wapen aan ban-den te leggen. België is sinds maart 2006 het eerste land dat bij wet de handel in, de productie en het ge-bruik van clustermunitie verbiedt.

Christophe ScheireCoördinator Studie en Campagne

TAM TAM KBC sluit wapenproducenten ook uit voor haar beleggingsfondsen

Ook andere banken als Dexia, Fortis en ING namen een strikter investeringsbeleid aan. Maar KBC is de enige conventionele bankgroep die dit beleid

doortrekt voor al haar financiële producten


Vers van de pers

Jaarverslag 20052005 was in vele opzichten een bewogen jaar. De campagne ‘Mijn Geld. Goed Geweten?’ stond dit jaar in het teken van financiering van mensenrechten schendingen en bereikte mede via de tv-spot, een ruim publiek. Ook het onderzoeksrapport ‘Waar ligt de grens?’ kreeg veel persaandacht. Bovendien boekte Netwerk succes met de campagne tegen financiering van de wapenindustrie: KBC, Dexia en Fortis namen een strenger wapenfinancieringsbeleid aan. Je kunt het jaarverslag bestellen via [email protected] of via tel: 02/201 07 70. Je kunt deze ook downloaden op onze website www.netwerkvlaanderen.be.

Nieuwe voorstellingsfolderDe nieuwe voorstellingsfolder van Netwerk Vlaanderen is onlangs verschenen. De verschillende werkgebieden passeren kort de revue in deze folder. Ook staan er levendige getuigenissen in van vrijwilligers en sympathisanten. Nieuwsgierig geworden? Of ken je iemand die geïnteresseerd is in onze folder? Neem voor bestellingen gerust contact op met ons secretariaat. Tel: 02/201 07 70 of e-mail: [email protected].

Educatief

VORMING DUURZAAM SPAREN EN BELEGGEN

Vorming ethisch sparen en beleggen

Wat is ethisch beleggen? Waar moet je op letten als ethische be-legger? Wat levert het op? Welke verschillende ethische financi-ele producten bestaan er? En hoe duurzaam zijn onze banken ei-genlijk? Deze vragen staan onder meer centraal dit najaar tijdens de vorming ethisch sparen en beleg-gen, aangeboden door Netwerk Vlaanderen en Vormingplus.

Het aanbod aan ethische beleggingsfondsen van de banken groeit jaarlijks en ook het volume aan ethisch spaargeld blijft stijgen. Als klant is het echter soms moeilijk om een keuze te maken.

In deze vorming bestuderen we het wat, waarom en hoe van ethisch sparen en beleggen. De vorming richt zich tot een breed publiek, waarbij er geen financi-ele voorkennis vereist is.

Vormingplus

Netwerk organiseert dit najaar deze vorming voornamelijk in de regio, samen met de regionale Vormingplus, de opvolger van de vroegere volksho-gescholen. In de tabel staan de reeds geplande vormingen voor dit najaar. Heb je ook interesse? Dan kun je meer informatie krijgen bij de regionale se-cretariaten van Vormingplus.

Netwerk Vlaanderen is erkend als vormingsorganisatie en biedt momenteel vorming aan over de thema’s anders omgaan met geld, rentevrij, begroting en ethisch sparen en beleggen. Uiteraard kunnen organisaties Netwerk Vlaanderen contacteren voor een vorming. Meer informatie over ons vormingsaanbod en de geplande datums en locaties vind je op onze website www.netwerkvlaanderen.be/vorming.

Datum Plaats Regio Meer informatie

26 sept. Diksmuide Westhoek [email protected]

12 okt. Gent Gent-Eeklo [email protected]

17 okt. Hasselt Limburg [email protected]

23 okt. Leuven Oost-Brabant [email protected]

15TAM TAM Terra Incognita: een mijlpaal in de Nederlandstalige literatuur

Boekaankondiging

TERRA INCOGNITA

“Het ecosysteem aarde ontwik-kelt (evolueert), maar groeit niet. Haar deelsysteem de eco-nomie zal uiteindelijk moeten ophouden met groeien, maar kan zich blijven ontwikkelen. De term ‘duurzame ontwikkeling’ is relevant voor de economie, enkel als men er ‘ontwikkeling zonder groei’ onder verstaat. Dit is de kwalitatieve verbetering van de fysische economische basis die in stationaire toestand blijft, met een doorstroom van materie en energie die binnen de herstel- en opnamecapaciteiten van het eco-systeem blijft. Momenteel wordt de term duurzame ontwikkeling gebruikt als een synoniem voor het oxymoron duurzame groei…een cultuur die afhankelijk is van exponentiële groei voor haar eco-nomische stabiliteit…“

Dit citaat van Daly en Townsend komt uit het boek Terra Incognita van Peter Tom Jones en Roger Jacobs. Het boek van de twee Vlaamse auteurs is een mijlpaal in de Nederlandstalige literatuur over de milieucrisis.

Meer dan 600 pagina’s lang wordt de ernst van de crisis wetenschappelijk geduid en zoekt men naar oorzaken en oplossingen met economische en historische analyses. Het citaat illustreert één van de centrale gedachten van het boek en geeft meteen ook weer waarom het werk een aanrader is voor degenen die geïnteresseerd zijn in een andere omgang met geld.

Terra Incognita zoekt een oplossing voor een gekend probleem. In een eindige wereld is het milieubeslag van de mondiale consumptieklasse onmogelijk te veralgemenen naar alle mensen op aarde: het botst nu al op de grenzen van de ecologische draagkracht van onze aarde, zoals de klimaatsverandering of de drinkwaterproblematiek.

Het boek bestaat uit drie delen. In het eerste deel hanteren de schrijvers wetenschappelijke top-publicaties uit de tijdschriften Nature, Science en Ecological Economics, om de ernst van de ecologische crisis te duiden. Te-gelijk bouwen Jones en Jacobs er aan een conceptueel instrumen-tarium dat de milieuoptimisten van antwoord moet dienen. De toestand van het ecosysteem aar-de is dramatisch. Ze zal binnen

de huidige economische gang van zaken enkel verslechteren.

Deel twee is een aanzet voor een groene wereldgeschiedenis. De auteurs willen nagaan hoe in ver-schillende fases van de geschie-denis maatschappelijke interven-ties in de natuurlijke omgeving uitmonden in ecologische crisis-sen. Ze onderzoeken in dat kader mogelijke reacties van de mense-lijke samenleving. Dat brengt ons vanzelf naar het derde deel, dat gaat over rechtvaardige uitwegen uit de huidige ecologische crisis. De auteurs houden een pleidooi voor een stationaire economie, een andere omgang met techno-logie en een nieuwe relatie tus-sen mens en natuur.

Voor een volledige boekbespre-king van deze kleffer is het nog even wachten. Maar ik kan alvast meegeven dat Terra Incognita een realistisch beeld schetst van de veranderingen die nodig zijn om tot een ecologische economie te komen. Een economie die recht-vaardigheid en duurzaamheid op mondiaal niveau kan verzoe-nen. Hopelijk draagt het boek bij tot meer realiteitsbesef over de grootste uitdaging van onze tijd: het vinden van een economisch systeem dat binnen de grenzen van het ecosysteem aarde blijft.

Mathias Bienstman Campagnemedewerker

Het is ochtend. Eén van het vroege en wazige soort. Gisteravond kwam ik rond middernacht thuis, om deze ochtend rond een uur of half zes de geborgenheid van mijn bed te verlaten. Ik en mijn collega Mathias zijn de laatste dagen bezig om een vormingspakket voor jongeren te proefdraaien. Op dit onmenselijke uur ben ik op weg naar het onontgonnen terrein dat Herentals is.

Na mijn ontbijt en fietstocht naar het station, stond ik op het perron van Kontich te bekomen van mijn vroege opstaan.

“Dames en heren spoor één. De trein naar Antwerpen Centraal heeft een vertraging van ongeveer vijf minuten”. Hiermee kan ik nog net leven.

Niet veel later: “Dames en heren. De trein naar Antwerpen Centraal is uitzonderlijk afgeschaft”. Paniek overvalt me.

Ik besluit het erop te wagen: ik zal fietsend mijn aansluiting in Berchem proberen te halen. Met een overvolle rugzak begin ik aan mijn elf kilometer lange tocht. Elke trap kan er een zinloze zijn. Ik weet immers niet wanneer de trein naar Herentals aankomt. Zweet en krampen: het recept voor een pijnlijke ochtend. Elke paar kilometer telefoneer ik met de geruststellende collega Mathias. “Wanneer is de trein er?” – “Hij komt meteen aan op spoor tien Steven”. En wonderwel ... met nog geen twintig minuten fietsen haal ik mijn aansluiting.

Na een half uurtje op adem komen, bereiken we Herentals. De lerares die ons met de wagen zou oppikken is nergens te bespeuren. We hebben nog welgeteld twintig minuten om te voet de school te bereiken en wagen het erop. Vanzelfsprekend lopen we een paar keer verkeerd, maar komen toch aan in het Scheppersinstituut. Een paar praktische voorbereidingen later beginnen we ons verhaal over banken, hun links met omstreden sectoren en de alternatieven die er zijn. De zesdejaars tuinbouw zijn mee en stellen geïnteresseerde vragen. ‘Beklijvend’ is het woord dat in me opkomt als ik de klas verlaat.

Weliswaar een bewogen ochtend, maar dankzij dit soort ervaringen weet ik waarom ik deze studie en stage doe. Soms hectisch, soms vermoeiend, maar tussen en na al die ongemakjes blik ik terug en zie ik: het is goed.

Steven Buelens(Oud) Stagair Netwerk Vlaanderen

Achter de schermen

BEWOGEN OCHTEND

COLOFON

Anders Omgaan met Geld.De nieuwsbrief van Netwerk Vlaanderen

Verschijnt vier maal per jaar

REDACTIE EN ADMINISTRATIEVooruitgangstraat 333/9

1030 BrusselTel: 02/201 07 70, Fax: 02/201 06 02

[email protected]

WERKTEN MEE AAN DIT NUMMERAnton Gerits, Frederik Matthijs, Christophe

Scheire, Hugo Wanner, Luc Weyn, Matthias Bienstman, Steven Buelens

(EIND)REDACTIELeontien Aarnoudse

VERANTWOORDELIJKE UITGEVERKristien Vermeersch

Vooruitgangstraat 333/91030 Brussel

DRUKKERDruk in de weer, Gent

ONTWERP EN LAY OUTIguane, Brussel

Tel. 0498 14 16 64

ABONNEMENTENJaarabonnement: 10 euro

Contacteer ons Tel. 02/201 07 70E-mail: [email protected]

Netwerk Vlaanderen vzw promoot het anders omgaan met geld. Geld is een instrument dat een duurzame en eerlijke samenleving kan bevorderen als het goed wordt aangewend. Netwerk voert campagne met de slogan ‘Mijn geld. Goed geweten?’ en wil zo het investeringsbeleid van de banken publiek maken en inspraak afdwingen voor de spaarder/belegger in de bestemming van zijn geld. Netwerk is een wegwijzer op de markt van ethische en duurzame spaar-en beleggingsvormen.Netwerk Rentevrij ondersteunt, adviseert en financiert organisaties en bedrijven die mens-en milieuvriendelijk (willen) omgaan met geld.

16 Anders omgaan met geld

De nieuwsbrief wordt gedrukt op kringlooppapier, met vegetale inkten.

Steun de activiteiten van Netwerk Vlaanderen en stort uw gift op 001-1199225-90 (met mededeling: gift NB). Bij 30 euro of meer bezorgt Netwerk Vlaanderen u automatisch een fiscaal attest.

Anders Omgaan Met Geld (24e jaargang, nr.2)

Documents

Transcript of Anders Omgaan Met Geld (24e jaargang, nr.2)