Anders Omgaan Met Geld (25e jaargang, nr.4)

�

België - BelgiquePB

1000 Brussel 11/1366

Anders omgaan met geld Afgiftekantoor 1000 Brussel 1, P2A8306 - Afzender: Netwerk Vlaanderen, Vooruitgangstraat 333/9, 1030 Brussel

nieuwsbrief Netwerk Vlaanderenverschijnt driemaandelijks, 25e jaargang, nr 4

december 2007 - jaNuari - februari 2008

Verontrustende investeringen van acht grote banken

Anders omgaan met geld�

een flinke stap vooruit

Edito: Een flinke stap vooruit! 2

In de kijker: Werknemers financiële instellingen en Netwerk Vlaanderen kraken bankgeheimen 3

In de kijker: Bankgeheimen. Een verontrustende wereldtrip 5

Portfolio: Het Huis van de Duurzame Ontwikkeling 10

Mijn geld. Goed geweten?: Protestactie tegen uraniumwapens 11

Reportage: Zilverzet 12

Blik op nieuws: Financiële en maatschappelijke verliezen van de kredietcrisis 14

Achter de schermen: Zilverzet 16

Veel mensen gaan op zoek naar díe fi-nanciële in-stelling en díe beleggingsfor-mule, die hun net iets meer r e n d e m e n t belooft. Een

formule waarbij de totstandko-ming van dat rendement niet in de kijker komt. Maar rendement is een mes dat aan twee kanten snijdt. Wat baat een appeltje voor de dorst, als mede dankzij jouw geld het milieu zo veront-reinigd raakt, dat jij er ziek van wordt en aan dat appeltje niet toe komt? Wat baat jou je winst uit wapenproductie, als de over-heid je belast omwille van haar engagement voor het ruimen

van wapentuig in oorlogsgebie-den? In de vakbond (in mijn ge-val LBC-NVK) zijn we actief rond het geld dat in de pensioenfond-sen en vormingsfondsen gestopt wordt. Door samenwerking met Netwerk Vlaanderen leerden we dat elders in de wereld onderne-mingen worden opgericht met dit geld. In die ondernemingen zijn de personeelskosten vaak lager, omdat de regels van de Internationale Arbeidsorgani-satie lang niet altijd worden gerespecteerd. Mede om die re-den wordt het werk naar ginder uitbesteed. Conclusie is dus dat niet alleen werknemers worden uitgebuit met ons geld, maar ook onze tewerkstelling hier nog eens wordt afgebouwd. Een zelfde soort verhaal geldt voor mensen die belang hechten aan

leefmilieu, vrede, mensenrech-ten enzovoort: werk waar zij zich voor inzetten, wordt te-nietgedaan door investeringen van banken.

Samenwerking van vakbond en Netwerk Vlaanderen wapent werknemersvertegenwoordigers vandaag om beter hun rol te spelen bij het nemen van beslissingen over de besteding van gelden uit fondsen, waarin zij vanuit hun functie inspraak hebben. De website www.bankgeheimen.be is een nieuw en bruikbaar hulpmiddel voor alle mensen die zich inzetten voor mens en milieu en dus ook anders met geld willen omgaan. Dit project helpt hen bewuste keuzes te maken. Naarmate meer mensen

edito

� tam tam

een bewuste keuze maken, die ze ook aan hun financiële instelling kenbaar geven, zullen financiële instellingen hun beleid inzake anders omgaan met geld (moeten) bijsturen. Deze website is niet alleen een project om fier op te zijn, het is vooral een actiemiddel dat we moeten promoten en dus aan zoveel mogelijk mensen moeten aanreiken. Met www.bankgeheimen.be zullen

we onze achterban verruimen en met deze mensen kunnen we het beleid van banken bijsturen en weer een flinke stap vooruit zetten naar het anders omgaan met geld.

Daags na de lancering van www.bankgeheimen.be liet ik collega’s uit EU-landen kennismaken met deze website. Hun waardering en enthousiasme waren zeer groot.

Dus, wat weerhoudt ons ervan dit project naar héél Europa en gericht op meer banken uit te breiden? We vinden beslist gehoor en medewerking in de omringende landen.

Tjeu TijskensBestuurslid Netwerk VlaanderenEx-nationaal secretaris financiële sector (LBC-NVK)

Werknemers financiële instellingen en netWerk vlaanderen kraken bankgeheimen13 november. Op een perscon-ferentie in Brussel lanceert Net-werk samen met de bedienden-vakbond LBC-NVK een nieuw initiatief voor duurzaamheid in de financiële sec-tor. Bedoeling is dat bankmedewer-kers en bankklan-ten samen hun bank aanspreken op haar inves-teringspraktijken. De noodzaak daarvoor blijkt uit het nieuwe

rapport ‘Bankgeheimen’ dat investeringen in zware milieu-vervuiling en mensenrechten-schendingen blootlegt.

In dit rapport worden verontrus-tende investeringen van AXA,

ABN Amro, Citibank, Deutsche Bank, Dexia, Fortis, ING en KBC onthuld. De investeringen zijn niet alleen participaties via

aandelen, maar ook leningen of andere vormen van financiële dienst-verlening.

Netwerk bracht de informatie samen in het lijvige dossier ‘Bankgeheimen. Acht bankgroepen en hun veront-rustende investeringspraktij-ken’. Op de interactieve website www.bankgeheimen.be kunnen bankklanten de investeringen van hun bank volgen op de we-reldkaart.

Voor het eerst lijkt er ook wat te bewegen in de bankwereld. Stefaan Decock secretaris van de LBC, de grootste vakbond voor bankpersoneel, verklaar-

in de kijker

bedoeling is dat bankmedewerkers en bankklanten samen hun bank aanspreken op

haar investeringspraktijken

LBC-NVK nodigt militanten uit om het debat aan te gaan binnen het sociaal overleg in de financiële sector


de: “Zulke investeringen kun-nen voor het bankpersoneel niet langer door de beugel. We vinden dat de financiële instel-lingen meer rekening moeten houden met belangrijke milieu- en mensenrechtennormen in hun investeringsbeslissingen. We ijveren voor een ethische ondergrens: geen geld meer voor dictators, zware milieuver-vuiling, controversiële wapens of mensenrechtenschenders.” Om dat te bereiken wil de LBC-NVK al haar militanten in de banken verzekeringssector uitnodigen en ondersteunen om het debat aan te gaan bin-nen het sociaal overleg in gans de sector.

België heeft het voorbeeld getoond in het weren van investeringen in controversiële wapens, nu kunnen we ook pionier zijn in het uitsluiten van ontoelaatbare praktijken op vlak van milieu of mensenrechten. De bundeling van krachten tussen bankpersoneel en bankklanten is daarin een belangrijke stap.

belgië heeft het voorbeeld getoond in het weren van investeringen in controversiële wapens, nu kunnen we ook pionier zijn in het uitsluiten van

ontoelaatbare praktijken op vlak van milieu of mensenrechten

�tam tam Netwerk onthult bankgeheimen in een nieuw gelijknamig dossier

bankgeheimeneen verontrustende Wereldtrip

in de kijker

Als Netwerk de banken vraagt waarin ze het geld van hun klanten investeren, blijven banken het antwoord vaak schuldig. Onder het mom van vertrouwelijkheid en bankge-heim worden de financieringen aan het oog van de buitenwereld ont-trokken. Daarom ging Netwerk zelf op onderzoek uit.

Het dossier ‘Bank-geheimen’ neemt je mee op wereldreis en is het resultaat van maan-denlang graven in jaarverslagen, onderzoeksrapporten, financiële databanken en gespecialiseerde media. Het rapport geeft een verontrustend overzicht van investeringen in bedrijven die een loopje nemen met funda-mentele mensenrechten, zoals het recht op leven, het recht op proper water, gezondheid en voedselvoorziening. Bij wijze van voorbeeld lichten we een aantal investeringen toe die uit dit onderzoek naar voren ko-men. Al deze investeringen zijn bovendien samengebracht op www.bankgeheimen.be.

Wapens voor Birmese dictators

Met ontzetting hebben we on-langs de bloedige onderdruk-king van de monniken in Birma gevolgd.

De media-aandacht voor de on-derdrukking door de Birmese dictators, bracht de aanwezig-heid en de verantwoordelijkheid van buitenlandse bedrijven in dit land terug in de actualiteit. Niet alleen oliegiganten zoals Total en PetroChina liggen on-der vuur omdat ze de Birmese generaals steunen, er is ook

protest tegen wapenleveringen aan het land. Er heerst een EU embargo op wapenleveringen aan Birma, maar dat verhin-dert niet dat wapens nog altijd hun weg vinden naar dit land. Vaak gebeurt dit met steun van

Westerse banken en bedrijven. Eén van de bedrijven die in deze zaak wordt ge-noemd is de Chine-se wapenproducent AviChina.

AviChina is een Chinese producent van mili-taire trainingsvliegtuigen en gevechtshelikopters. Het bedrijf verkoopt haar militair materi-aal aan de Chinese overheid en ook aan Birma en Soedan. Op al deze drie landen rust een EU wapenembargo. Toch investeren Europese banken in dit bedrijf. Op deze manier overtreden zij

er heerst een eu embargo op wapenleveringen aan birma, maar dat verhindert niet dat wapens nog altijd hun weg vinden naar

dit land. vaak gebeurt dit met steun van Westerse banken en bedrijven

Anders omgaan met geld�� Anders omgaan met geld

de geest van dit embargo en ondersteunen ze indirect wa-penleveringen aan deze landen.

AviChina is in 2003 op de beurs gekomen, het was voorheen een overheidsbedrijf. In totaal wer-den voor 248 miljoen US dollar aandelen op de markt gegooid. ING regelde samen met Bank of China deze uitgifte voor Avi-China. Ook ABN Amro onder-schreef deze uitgifte.

Bloedgeld in Congo

Een andere industrie waar de banken graag een oogje dichtknijpen als het om mensenrechtenschendingen gaat, is mijnbouw. Deze sector komt nochtans geregeld in opspraak omwille van grove milieuvernietiging en steun aan gewapende groepen in ruil voor toegang tot goud, zilver of koperreserves. Landen die rijk zijn aan grondstoffen worden vaak het slachtoffer van het cynisme van investeerders.

We zoomen in op de Democratische Republiek Congo (DRC). Dit land is sinds het midden van de jaren ‘90 in een quasi continue staat van oorlog. Over gans de DRC hebben al meer dan 4 miljoen mensen het leven gelaten in dit conflict, het grootste dodental sinds WO II. De nationale regering krijgt het land niet onder controle. Ondertussen wordt het land al tientallen jaren beroofd van zijn natuurlijke rijkdommen (zoals goud, kobalt, koper, hout, ...). Congolese regeringsleiders, militaire leiders, lokale milities en rebellengroepen smelten verbonden met buitenlandse ondernemingen om de situatie uit te buiten. Deze praktijken

vormen een gevaarlijke mix van van economische belangen en machtshonger van gewapende groepen.

Anvil Mining, een Australisch mijnbouwbedrijf, is in opspraak gekomen door haar steun aan moordende militairen in de buurt van haar activiteiten. Het bedrijf graaft koper en zilver op in de buurt van de stad Kilwa. Toen in 2004 een groepje van zes mannen het stadje bezetten, re-ageerde het Congolese leger met een repressieve aanval die mon-sterlijke afmetingen aannam. Alle middelen waren goed: ar-bitraire aanhoudingen, plunde-ringen, platbranden van huizen en standrechtelijke executies. Twee dagen na deze moordda-dige klopjacht van de Congolese militairen, kon Anvil haar acti-viteiten terug hervatten.

De generaals van het leger verklaarden achteraf dat deze operatie was gelukt dankzij de logistieke steun van Anvil. Onderzoek van de VN wees uit dat de militairen werden vervoerd in vliegtuigen die waren geleased door Anvil en dat het bedrijf voertuigen en chauffeurs leverde aan de moordcommando’s. Niet alleen heeft Anvil logistieke steun

verleend voor dit bloedbad, maar het bedrijf heeft ook op geen enkel moment melding gemaakt van de moorddadige praktijken van het leger aan de overheid of de VN. Anvil Mining heeft in 2007 haar activiteiten in de mijn nog uitgebreid.

De gruwelijke feiten dateren van 2004 en zijn uitgebreid gedocumenteerd. Banken kon-den hier dus perfect hun han-den van afhouden. Toch kreeg Anvil Mining in juni 2006 een doorlopende kredietfaciliteit van 15 miljoen US dollar, on-der meer voor de overname van twee nieuwe mijnbouwprojec-ten in de DRC. De lening werd verstrekt door Fortis en Banque Commerciale du Congo.

Cyanidevergiftigingen en milieuvernietiging

Papua Nieuw-Guinea is een pa-radijselijk eiland, met regen-wouden waarin wetenschappers onlangs nog honderden nieuwe planten- en diersoorten ont-dekten. Naast de biodiversiteit is ook de culturele rijkdom in-drukwekkend. Er worden meer dan 250 verschillende talen gesproken. Maar Papua Nieuw-Guinea is niet alleen bekend omwille van haar ecologische

�tam tam Het dossier ‘Bankgeheimen’ neemt je mee op wereldreis

en culturele waarde. Het is ook één van de laatste plaatsen ter wereld waar een zeer omstreden mijnbouwtechniek wordt ge-bruikt: het rechtstreeks dumpen van giftig steenpuin dat zwaar vervuild is met chemicaliën. In plaats van dit afval op te slaan, wordt het rechtstreeks geloosd in de rivie-ren waarvan men-sen afhankelijk zijn voor visvangst en drinkwater.

In Papua Nieuw-Guinea buit DRD Gold een goudmijn uit langs de Auga rivier. In de 100 km lange loop van Auga tussen de mijn en de zee, leven naar schatting 10.000 mensen. Ze zijn afhankelijk van visvangst en kleinschalige landbouw. De mijn loost lood, arseen, cadmium, nikkel, koper en chroom in hun water. Die giftige stoffen zijn niet alleen schadelijk voor het waterleven, ze accumuleren zich ook in organismen en verspreiden zich zo over het ecosysteem. Ook voor de mensen kunnen deze zware metalen dodelijk zijn.

Een andere belangrijke zorg is de manier waarop goud wordt ont-trokken aan de rotsen. Hiervoor wordt het uiterst giftige cyanide gebruikt. Wat overblijft na het onttrekken van het goud is een uiterst giftig restproduct. Eén

theelepel met cyanide, is dode-lijk voor de mens. Als deze stof in het grondwater of rivieren te-rechtkomt, doodt het alle leven in het water en ook de vogels die de vergiftigde vissen opeten. Er zijn bij dit soort mijnbouw-projecten al verschillende keren ongevallen voorgevallen, waar-bij grote hoeveelheden cyanide en anderen giftige bijproducten terecht kwamen in de voedsel-kringloop en talloze slachtoffers maakten.

Het Australisch mijnbouwbedrijf Emperor Mines baat de Toluku-ma mijn in Papoea Nieuw-Guinea uit. Tot oktober 2007 was Em-peror Mines voor 78 procent in handen van het Zuid-Afrikaanse DRD Gold. Sinds eind oktober staat het bedrijf echter op eigen benen. Vanuit de Tolukuma mijn loost Emperor Mines 14.000 ton chemisch afval per maand in de Auga rivier. Voldoende reden voor bepaalde investeerders om het bedrijf te weren uit de por-tefeuille. Zo heeft het Noors Pen-sioen Fonds, dat zorgt voor het begrotingsevenwicht en de pen-sioenen in Noorwegen, beslist

papua nieuw-guinea is niet alleen bekend omwille van haar ecologische en culturele

waarde. het is ook één van de laatste plaatsen ter wereld waar een zeer omstreden

mijnbouwtechniek wordt gebruikt: het rechtstreeks dumpen van giftig steenpuin dat

zwaar vervuild is met chemicaliën

niet langer in DRD Gold te inves-teren. De motivatie: “Het dum-pen van mijnafval in een rivier heeft ervoor gezorgd dat de lo-kale gemeenschap een belangrij-ke bron van drinkwater verliest. De mensen raakten visgronden,

wasplaatsen en cul-tureel belangrijke sites kwijt.” Het ge-zaghebbende fonds trekt hier een dui-delijke ondergrens, het wenst geen win-sten te genereren op deze vernietigende praktijken van DRD Gold. Andere in-vesteerders hebben

daar minder problemen mee. In het voorjaar van 2007 hadden vier banken aandelenbelangen van DRD Gold in bezit of beheer: AXA, Citibank, Deutsche Bank en Dexia. ABN Amro regelde in dezelfde periode een uitgifte van aandelen voor Emperor Mines.

Het ‘dossier Bankgeheimen’ toont aan dat banken mede-plichtig zijn en zelfs verdie-nen aan de wanpraktijken van bedrijven. Banken horen hun verantwoordelijkheid op te ne-men. Dat kunnen ze doen door het voorbeeld van het Noorse overheidsfonds te volgen en een ethische minimumgrens voor hun investeringen in te stellen. Zo kunnen ze ervoor zorgen dat ze niet medeplichtig blijven aan schendingen van mensenrech-ten.

Inez LouwagieCampagne banken en mensenrechten

�tam tam Liever een positief signaal geven? Dat kan via onze

fotowedstrijd op www.bankgeheimen.be

Via een website de wereld veranderen? Dat klinkt ideaal. Of juist idealistisch? Hoe dan ook, Netwerk waagde een poging en bracht de wortels van het onrecht mondiaal in kaart: de financiering van dertien bedrijven die in strijd zijn met de mensenrechten.

Via een interactieve wereldkaart kun je zien waarin jouw bank zoal investeert. Er is uitleg over controversiële investeringen, hoeveel geld welke bank precies waarin investeert en hoe dit in verhouding staat met haar beleidsverklaringen. Spijtig genoeg geeft het niet zo’n fraai beeld.

Naast de ontmaskering van destructieve geldstromen reikt Netwerk op de website ook actiemiddelen aan om ze te buigen. Want Netwerk gelooft dat je zelf al een stap in de goede richting kan zetten. Je kunt bijvoorbeeld je bank aansporen om schadelijke investeringen stop te zetten, door een e-card te sturen naar de bank.

Je kan ook je stoute schoenen aantrekken en een vriendelijk gesprek aangaan met je bankbediende over je bezorgdheid. Op onze website vind je een handige checklist die als basis kan dienen voor dit gesprek. Neem ook het bankprofiel van je bank mee. Op deze twee pagina’s vind je het beleid én de verontrustende investeringen van je bank uit het rapport.

Wil je liever een positief signaal geven? Dat kan via onze fotowedstrijd. Plaats een foto van een project waarvan jij vindt dat het financiering verdient. De leukste, origineelste, interessantste inzending krijgt 100 euro op een duurzame spaarrekening. Je kunt de foto op een eenvoudige manier uploaden via de site. Je kunt er ook de andere inzendingen bekijken.

Als je zelf wilt voorkomen dat jouw geld naar destructieve projecten gaat, kan je ook kiezen voor een duurzame spaarrekening. Op de site vind je informatie over Triodossparen, Krekelsparen en VDK sparen.

En… last but not least, als je er mee wilt voor zorgen dat we dit werk kunnen verder zetten, aarzel dan niet om deze campagne financieel te steunen. Via de website kan je daarvoor een formulier downloaden. Direct storten kan ook op rekening 001-1199225-90 van Netwerk Vlaanderen met de mededeling bankgeheimen.

www.bankgeheimen.be bestaat ook in het Frans www.secretsbancaires.be en Engels www.banksecrets.be.

WWW. .be

Anders omgaan met geld�0

het huis van de duurzame ontWikkeling la maison du développement durable

portfolio

Een eigen plek, aangepast aan de behoeften van de eigen or-ganisatie. Dat was de wens die verschillende organisaties in Brussel samenbracht ruim twee jaar geleden. De dertien orga-nisaties leerden elkaar kennen, omdat ze rond twee gemeen-schappelijke thema’s actief zijn: ecologie en duurzaam-heid. De droom om organisa-ties die dezelfde doelstellingen nastreven, samen te brengen in één pand in Brussel begon zich langzamerhand verder te ontwikkelen. Centre Urbain, Coordination Senne, Groupe One, Green, Green Fact, Habi-tat-santé, IEB, Max Havelaar, Natagora, NBV, Réseau Finance-ment Alternatif en Wervel zijn de organisaties die momenteel betrokken zijn bij dit project.

Deze organisaties goten een aantal basisprincipes en be-hoeften in een overeenkomst. De gezamenlijke aankoop van een pand moet zorgen voor een betere zichtbaarheid, een aangepaste infrastructuur, een synergie tussen de deelnemers en zekerheid van huisvesting in een ecologisch huis.

Het Brussels Hoofdstedelijk Ge-west was danig geïnteresseerd in dit idee en gaf het project een duwtje in de rug. Via een subsidie kon de groep een pro-jectontwikkelaar aanwerven. Deze consultant werkte de ideeën verder uit en goot deze

in een structuur en financieel plan. Er werd een coöperatieve vennootschap opgericht, met de dertien Brusselse organi-saties en de Engelse Ethical Property Company als aandeel-houders. Samen zijn deze goed voor bijna 200 werkposten.

In november 2007 heeft de vennootschap een aankoopop-tie genomen op een geschikt pand in het centrum van Brus-sel. Alle deelnemers waren en-thousiast en ondanks dat er nog een aantal praktische be-slommeringen zijn, ziet het er-naar uit dat ze het pand zullen aankopen.

Naast bureau- en vergader-ruimtes voorzien ze een sociaal restaurant op de benedenver-dieping. In 2008 zullen ze het pand laten verbouwen, zodat alle organisaties zich er kun-nen installeren.

De financiering van het pand gebeurt in drie delen: een ka-pitaalinbreng door de deelne-mende organisaties, leningen toegekend door een aantal deelnemende organisaties en een lening toegekend door een privé-financier. De dertien or-ganisaties zullen à rato van hun personeelsaantal zich als het ware ‘inkopen’ in de vennoot-schap en worden meteen mede-eigenaar van het gebouw.

Een aantal organisaties be-schikken momenteel over on-voldoende liquide middelen om het nodige aantal aandelen te betalen. De projectleider bracht hen in contact met Netwerk Rentevrij. De kredietcel van Netwerk Rentevrij was enthou-siast over het plan en wil daar-om graag tegemoetkomen in de investering. Deze organisaties zullen bij hun eigen achterban een oproep doen voor rentevrije leningen, Netwerk Rentevrij zal hier nog het dubbele bedrag bovenop leggen aan rentevrije lening.

Interesse om ook je steentje bij te dragen aan dit project? Of wil je meer over weten over rentevrij lenen? Neem dan con-tact op met Netwerk Rentevrij.

Netwerk Rentevrij cvba soTel nr: 02/274 00 [email protected]

��tam tam Nieuw dossier: too Risky for Business

Financial Institutions and Uranium Weapons

protestactie tegen uraniumWapensOp 6 november organiseerden actievoerders van de Coalitie tegen Uraniumwapens, Friends of the Earth en Netwerk Vlaan-deren een ‘radioactief’ buffet in de inkomsthal van het Brusselse filiaal van de Bank of New York. Dit was één van de vele acties die plaatsvonden bij bankkan-toren in verschillende steden ter wereld, naar aanleiding van de internationale dag tegen uraniumwapens. Deze wapens zijn radioactief en chemisch giftig en veroorzaken ernstige gezondheidsproblemen bij bur-gers en militairen.

Het nieuwe onderzoeksrapport ‘Too Risky for Business. Finan-cial Institutions and Uranium Weapons’ werd die dag voorge-steld aan de pers. Het rapport illustreert de steun van inter-nationale financiële instellin-gen aan de vervaardiging van deze controversiële wapens.

De Brusselse actie was georga-niseerd om de gevolgen van de investeringen van the Bank of New York in Amerikaanse wa-penbedrijven in het daglicht te stellen. Actievoerders gehuld in smokings en galajurken deelden ‘radioactieve’ hapjes en drank-jes uit aan het personeel van

de bank, onder begeleiding van een cellist die Bach vertolkte.

Gevaar van uraniumwapens

Verarmd uranium is een radio-actief en chemisch toxisch af-valproduct van de nucleaire industrie. Het wordt gebruikt in anti-tankwapens en in tank-bepantsering. Door het gebruik van deze wapens ontstaan er stofwolken van kleine metalen deeltjes die het slagveld en de aangrenzende omgeving voor miljoenen jaren besmetten. We-tenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat verarmd ura-nium kanker, geboorteafwijkin-gen en andere ernstige gezond-heidsproblemen veroorzaakt. Na een aanval met uraniumwapens worden burgers nog generaties lang blootgesteld aan deze ra-dioactieve en toxische besmet-ting.

Richting een verbod

Er heerst een groeiend bewust-zijn in de wereld dat deze wa-pens de meest fundamentele mensenrechten schenden. Mili-taire vakbonden, mensenrech-tenorganisaties en de milieu- en vredesbewegingen roepen op tot een wereldwijd verbod op de productie van uraniumwapens. In juni 2007 heeft België een wet gestemd die uraniumwa-pens verbiedt. België is hiermee het eerste land ter wereld dat een verbod instelt op productie, gebruik, opslag, aanschaf, ver-koop, toevoer en transport van uraniumwapens. Het verbod op

uraniumwapens roept ook vra-gen op over financiële instel-lingen die bijdragen aan de pro-ductie van deze controversiële wapens. De investeerders

De bedrijven die deze wapens produceren, worden gesteund met kapitaal van grote finan-ciële instellingen. Het zijn hun investeringen die de productie van deze wapens mogelijk ma-ken. Het onlangs verschenen rapport ‘Too Risky for Business. Financial Institutions and Ura-nium Weapons’ bevat informa-tie over meer dan 47 financiële instellingen die investeren in producenten van uraniumwa-pens. Drie beursgenoteerde Amerikaanse bedrijven, Alliant Techsystems, GenCorp en Gene-ral Dynamics, worden gesteund door financiers uit Canada, de VS, Japan, Groot-Brittannië, Frankrijk, Duitsland, Taiwan, Singapore en Italië. In de perio-de van juli 2004 tot en met juni 2007 maakten deze instanties kredietvoorzieningen mogelijk die minstens 3 miljard US dol-lar waard zijn. De financiële in-stellingen hebben ook de emis-sie van 4,2 miljard US dollar in obligaties gegarandeerd en 120 miljoen US dollar in aandelen in deze bedrijven. Verschillende financiers hebben ook aandelen in de producenten van urani-umwapens.

Inez LouwagieCampagne banken en wapens

campagne ‘mijn geld. goed geweten?’

Anders omgaan met geld��

zilverzetreportage

Na 25 jaar, 5 maanden en 5 dagen is het moment dáár: Netwerk Vlaanderen viert haar ‘Zilverzet’. Op zater-dagavond 1 december stroomt de oude textielfabriek Art Cube vol met gasten. De meer dan 300 bezoekers, waaronder politici, NGO medewerkers, vakbondslieden, bankmedewerkers, donateurs, duurzame spaarders, vrienden, vrijwilligers en sympathisanten maken de avond tot een bijzonder geslaagd verjaardagsfeest! “En,” zo spreekt Netwerk voorzitter Erik Baelus: “al deze verschillende mensen hebben één zaak gemeen. Ze zetten zich allen op hun manier in voor een mensen milieuvriendelijkere omgang met geld.”

Salon de tango: met

strakke staccato

bewegingen en

Argentijnse zang mengt

het theaterduo Fou de

Coudre zich tussen de

gasten.

Bijpraten en kennismaken

onder het genot van een

hapje en een drankje in de

sfeervolle ambiance van

de bodega.

��tam tam

The King of Rock and Roll is back, en wel in vrouwelijke gedaante. De zangeres van de Elvis coverband The Slow Club geeft een stoer tintje aan het optreden. No slow moves at all!

De Belgisch-Chileense groep Savannah Station verovert podium en publiek met hun reggea ritmes en latin muziek.

Het dansen wordt tot

in de vroege uurtjes

verder gezet…

Op 1 december vierde Netwerk haar 25e verjaardag

Anders omgaan met geld��

financiële en maatschappelijke verliezen van de kredietcrisis

blik op nieuws

Lange rijen verontruste Brit-ten die hun geld ophalen bij de hypotheekbank Northern Rock, economische groeivertraging die zelfs reikt tot aan het booming China, banken die hortend en stotend berichten over mogelijke verliezen. Wat is er aan de hand op de financiële markten? Het zijn de gevolgen van de kredietcrisis die zes maanden geleden begon in de VS. Stilaan komt er steeds meer duidelijkheid, niet alleen over de financiële, maar ook over de maatschappelijke verliezen. De laatste schattingen van het Amerikaans Congres geven aan dat twee miljoen, vooral minder begoede inwoners van de VS hun huis verliezen en op straat ko-men te staan als gevolg van de crisis.

Vooral Amerikaanse, maar ook Europese banken hebben reeds voor 60 miljard euro aan verlie-zen bekend gemaakt. Een analist van de Deutsche bank schat in dat verliezen in de financiële sec-tor zullen oplopen tot 275 miljard euro. Ter vergelijking: met 275 miljard euro kan je een jaar lang het inkomen verdubbelen van de 1 miljard mensen, die leven met minder dan 1 dollar per dag.

Het ontstaan

De oorsprong van de crisis ligt in de VS. Jarenlang zijn de rentes op

hypothecaire kredieten, uitzon-derlijk laag geweest. Deze lage rentes zorgden ervoor dat vele Amerikanen gingen lenen om hun droomhuis aan te schaffen. De woonkredieten in de VS zien er anders uit dan bijvoorbeeld in België. In de VS zijn ongeveer

de helft van alle woonkredieten verstrekt zonder onderzoek te doen naar de terugbetalingsmo-gelijkheden van de ontlener. De rente waaraan geleend wordt, is bovendien bijna steeds variabel. Dat betekent dat de kredietver-strekker deze rente maandelijks kan optrekken. Bovendien wordt er gemiddeld voor 95 procent van de totale waarde van het huis geleend. Daarenboven kun je na enig afbetalen, opnieuw bijlenen tot het oorspronkelijke bedrag.

Doorschuiven van risico’s

Een lening wordt pas terugbe-taald over een aantal jaren. Om evenwel sneller aan nieuw geld te komen, verpakten kredietver-strekkers hun krediettegoeden in nieuwe financiële producten. Deze producten verkochten ze vervolgens weer door aan andere financiële instellingen. Dit zorgde niet alleen snel voor nieuw geld, ook werden zo de bijbehorende

kredietrisico’s doorgegeven. Ze mengden bovendien de herver-pakte hypotheken met andere herverpakte tegoeden, zoals con-sumenten- en bedrijfskredieten of tegoeden op kredietkaarten. Opkopers verknipten en herver-pakten opnieuw met weer een

andere samenstel-ling en verkochten deze door over de hele wereld. Dat leidde ertoe dat zelfs professionele investeerders niet meer wisten wat ze

kochten. Ze dekten zichzelf in door te verwijzen naar de goede kredietwaardigheidsratings die de verpakte hypotheken kregen van kredietratingsbureau’s. Wel zagen ze over het hoofd dat deze bureaus geen eindverantwoorde-lijkheid dragen voor de eventu-ele verliezen.

Van onverantwoorde hypotheken in de VS tot wereldwijde crisis

Je hoeft geen financieel speci-alist te zijn om te beseffen dat hier vroeg of laat brokken van komen. En ja, na enkele jaren gebeurde het onvermijdelijke. De historisch lage rentes die krediet-verstrekkers voor hun geld moes-ten betalen, begonnen terug te stijgen. De kredietverstrekkers rekenden deze verhoogde rentes door aan hun klanten. Veel Ame-rikanen konden de verhoogde rente niet betalen en dienden hun huis te verkopen. Op de al oververhitte woningmarkt zorg-

de laatste schattingen van het amerikaans congres geven aan dat twee miljoen, vooral minder begoede inwoners van de vs hun huis verliezen en op straat komen te staan als gevolg van de crisis

��tam tam

den deze verkopen voor het ineenzakken van de vastgoed-prijzen. Kredietnemers werden aangemaand om een deel van hun leningen versneld terug te betalen, omdat de dekking door hun hypotheek onvoldoende ge-worden was. Dit leidde opnieuw tot wanbetalingen, waardoor er meer huizen op de markt kwa-men en de huisprijzen in de VS verder daalden.

Ook de waarde van de herver-pakte hypotheken zakte. Enkele financiële instellingen die zeer speculatief op die producten hadden ingezet, kondigden hun faillissement aan. De alarmklok luidde op de financiële markten. Iedereen wist dat de herverpakte hypotheken wereldwijd verknipt en verkocht waren, maar nie-mand wist bij wie ze zaten en hoe hoog de mogelijke verliezen waren. Gevolg: financiële instel-lingen hadden nog wel geld, maar durfden geen kredieten meer te verstrekken aan elkaar. De korte termijn geldmarkt dreigde droog te komen staan. De Britse bank Northern Rock, die 65 procent van zijn hypothecaire kredieten financierde via gelden afkomstig van die korte ter-mijnmarkt, raakte in ademnood. Klan-ten startten een run op de bank uit vrees dat ze al hun spaarcenten kwijt zouden raken. Dat vergrootte de tekorten van de bank nog meer. De Britse centra-le bank diende tussen te komen met een noodlening.

Meer transparantie

Het gebrek aan transparantie zorgde er voor dat financiële in-stellingen geen kredieten meer

wilden verstrekken aan elkaar. Dit omdat ze niet wisten wie met de verliezen opgezadeld zat. Nu 6 maanden na de start van de crisis is nog maar van 60 miljard euro van de geschatte 275 mil-jard euro aan verliezen bekend. Deels komt dit doordat de even-tuele toekomstige waardedaling van de verpakte hypotheken nog onduidelijk is. Maar het komt vooral omdat vele financiële in-stellingen hun concrete betrok-kenheid onvoldoende bekend maken. Dit wekt natuurlijk een blijvend wantrouwen in de hand en heeft dus een terughoudend-heid van investeerders tot ge-volg. Meer transparantie is nodig, want het zorgt voor een sneller terugkeren van het vertrouwen en het normaliseren van het geldverkeer. Meer transparantie laat ook toe dat zowel kopers als toezichthouders, risico’s beter kunnen inschatten.

Grenzen aan investeringsvrijheden

Citibank wordt in België aange-wezen als één van de hoofdver-antwoordelijken voor de overkre-ditering van vele kleine vooral minder begoede kredietnemers.

Het is niet toevallig dat deze bank, in deze crisis rond onver-antwoorde hypotheekverstrek-king, het grootste verlies (11 miljard euro!) moest opbiechten. In België worden kredietnemers gelukkig beter beschermd dan in de VS, maar ook hier leven nog veel mensen in de wurggreep van overmatige financiële schulden.

Meer algemeen toont de crisis ons dat er weinig rekening is gehouden met de financiële en maatschappelijke gevolgen. De Amerikaanse kredietvertrekkers, de herverpakkers, de handelaren en de kopers van de herverpakte hypotheekleningen staarden zich blind op de korte termijnwin-sten. De crisis toont aan dat een vorm van collectieve blindheid voor de realiteit niet uitgesloten is. Bovendien waren veel trans-acties opgezet vanuit nauwelijks gereglementeerde instellingen en werden riskante producten buiten het oog van de toezicht-houders verhandeld.

Hoe lang duurt het tot een vol-gende luchtbel pal in ons eigen gezicht uiteenspat? Er dienen bijkomende grenzen gesteld te worden aan het gebruik van en de handel in riskante financiële producten. Daarom is het belang-rijk dat de samenleving meer het stuur van de financiële markten in handen neemt en dit niet overlaat aan direct belangheb-benden en centrale banken. Hun recepten volstaan niet. We die-nen meer onafhankelijke onder-zoekers, politici en consumenten

in het verhaal te be-trekken. Het gaat ons allen aan wat er met ons spaar- en beleg-gingsgeld gebeurt. Dat is niet alleen een doelstelling van de campagne ‘Mijn Geld.

Goed Geweten?’. De financiële markten zijn veel te belangrijk om alleen aan de financiële sec-tor over te laten.

Luc WeynDuurzaam sparen en beleggen

iedereen wist dat de herverpakte hypotheken wereldwijd verknipt en verkocht waren, maar niemand wist bij wie ze zaten en hoe hoog de

mogelijke verliezen waren

Citibank wordt in België aangewezen als één van de hoofdverantwoordelijken voor de overkreditering

Netwerk Vlaanderen, met Lea goedemorgen! Tot jou

spreekt het onthaal van Netwerk. Misschien heb je al

eens op de een of ander manier te maken gekregen

met mij. Ik ben het ‘manusje van alles’ bij Netwerk.

Er werd me gevraagd een artikel te schrijven over de

voorbereidingen voor ons 25-jarig jubileum, genaamd

Zilverzet. Zilverzet? Wasdavooriets? Wel een originele

naam, dat moet ik toegeven. Zou dat woord echt bestaan? Of is het een

gevolg van een diepe Netwerk brainstorm? Effe gaan vragen aan Google wat

hij ervan denkt? Z…i … l …. v… e…r …z….e….t, enter. Bedoelt u Zilverzout:

geen schoonheidssalon als een ander. Line is schoonheidsspecialiste, maar

ook bedrijvig in Feng Shui. ’t Heeft blijkbaar iets te maken met leven

in harmonie met de natuur. Daar kan ik inkomen…. Maar neen, op dit

ogenblik is het niet van enig nut in onze festiviteiten. Ik wil Zilverzet! Alle

gekheid op een stokje: Netwerk heeft Zilverzet geïntroduceerd bij Google.

Op verschillende websites werd ons feest in de kijker gezet. Je kon er zelfs

duotickets winnen.

Eens de uitwerking van het feest concreet werd, staken we alweer de

koppen bij elkaar om een lijst samen te stellen met genodigden. Het was

in september toen onze tenen begonnen te kriebelen. Als het kriebelt moet je

krabben! Actie dus! Adressen werden vakkundig verzameld en ingevoerd

in het nieuwe CRM systeem dat de naam ‘Tijgertje’ draagt. Want, als hij

honger heeft moet hij eten.

We verstuurden de uitnodigingen en een speciaal jubileumnummer:

terugblikken naar het verleden en de evolutie van ons 25-jarig bestaan

herbeleven. Geld een positieve draai geven…. Daar gaan we de komende jaren

voor.

Is getekend,

Lea

zilverzet

COLOFON

Anders Omgaan met Geld.De nieuwsbrief van Netwerk Vlaanderen

Verschijnt vier maal per jaar

REDACTIE EN ADMINISTRATIEVooruitgangstraat 333/9

1030 BrusselTel: 02/201 07 70, Fax: 02/201 06 02

[email protected]

WERKTEN MEE AAN DIT NUMMERFrederik Matthijs, Inez Louwagie, Lea De Meulenare,

Luc Weyn, Mathias Bienstman, Tjeu Tijskens

HOOFDREDACTIELeontien Aarnoudse

EINDREDACTIEChristophe Scheire, Luuk Besamusca

VERANTWOORDELIJKE UITGEVERKristien Vermeersch

Vooruitgangstraat 333/91030 Brussel

DRUKKERDe Wrikker

ONTWERP EN LAY OUTIguane, Brussel

Tel. 0498 14 16 64

FOTOGRAFIENetwerk Vlaanderen

João Lopes Cardoso (IndyMedia)

ABONNEMENTENEen jaarabonnement kost 10 euro en kan op ieder moment

ingaan. Maak dit bedrag over op rekeningnummer 001-1353313-45 op naam van Netwerk Vlaanderen met de

mededeling Nieuwsbrief. Je ontvangt dan het eerstvolgende nummer in de brievenbus. Ook sturen we je alsnog de

voorafgaande nieuwsbrieven van dit jaar toe.

Netwerk Vlaanderen vzw promoot het anders omgaan met geld. Geld is een instrument dat een duurzame en eerlijke samenleving kan bevorderen als het goed wordt aangewend. Netwerk voert campagne met de slogan ‘Mijn geld. Goed geweten?’ en wil zo het investeringsbeleid van de banken publiek maken en inspraak afdwingen voor de spaarder/belegger in de bestemming van zijn geld. Netwerk is een wegwijzer op de markt van ethische en duurzame spaar-en beleggingsvormen.Netwerk Rentevrij ondersteunt, adviseert en financiert organisaties en bedrijven die mensen milieuvriendelijk omgaan met geld.

�� Anders omgaan met geld

De nieuwsbrief wordt gedrukt op kringlooppapier, met vegetale inkten.

Steun de activiteiten van Netwerk Vlaanderen en stort uw gift op: 001-1199225-90 (met mededeling: gift NB).

achter de schermen

Anders Omgaan Met Geld (25e jaargang, nr.4)

Documents

Transcript of Anders Omgaan Met Geld (25e jaargang, nr.4)