1

Actieplan deeleconomie

2

Visie college op deeleconomie

Het college van B&W kiest voor een open en proactieve houding ten aanzien van de deeleconomie.

Het college wil zich inzetten om de potentie van de deeleconomie ten volle te benutten. Dit betekent

het stimuleren van activiteiten binnen de deeleconomie die innovatie, sociale inclusiviteit,

ondernemerschap en duurzaamheid ten goede komen. Het college juicht het disruptieve karakter

van de deeleconomie toe daar waar het de stad versterkt en de Amsterdammer ten goede kan

komen. Tegelijkertijd heeft het college oog voor uitwassen die een negatieve impact kunnen hebben

op de stad, zoals een ongelijk speelveld of gebrek aan sociale zekerheid. Het college grijpt in als

initiatieven leiden tot onwenselijke situaties. De deeleconomie is daarmee geen kwestie van

verbieden of toelaten, maar actief meebewegen, intensief monitoren en kansen grijpen waar

mogelijk.

Amsterdam als Sharing City

Amsterdam staat bekend als Sharing City1, o.a. door het startupklimaat, de open houding van de

gemeente Amsterdam ten aanzien van het onderwerp en de houding van Amsterdammers t.a.v.

delen. Amsterdammers zijn zeer bereid tot

delen (84% zegt ja tegen delen2). Snappcar

bevestigde dit onlangs: in 2015 nam het

peer2peer autodelen in Amsterdam een

flinke vlucht3. Niet alleen de deelbereidheid

van de inwoners staat in de belangstelling,

ook de houding van de gemeente valt op.

Vooral de aanpak van het dossier

vakantieverhuur -het snel inspelen op een

nieuwe ontwikkeling en het intensief opzoeken van samenwerking met platforms- wordt als

vernieuwend ervaren. Ook het uitroepen van Amsterdam als Sharing City (door Share NL in februari

2015) heeft de nodige aandacht op Amsterdam gevestigd. Amsterdam is met haar

ondernemersklimaat en haar start-up scène een goede broedplaats voor het ontstaan van

deelinitiatieven. Gelijktijdig is er ook kritiek op de deeleconomie. Niet zelden wordt er gesproken

over de steeleconomie en wordt gewaarschuwd voor het ontstaan van sociale ongelijkheid. Mensen

die al veel te delen hebben (auto, huis) kunnen hun inkomen vergroten door deze spullen te

delen/verhuren. Ook worden kanttekeningen geplaatst bij het bedrijfsmatige karakter dat het delen

aan kan nemen, waarbij het niet meer draait om de sociale, duurzame aspecten van delen en wordt

gewaarschuwd voor een ongelijk speelveld met bestaande bedrijven. Delen en de deeleconomie zijn

veelbesproken onderwerpen, ook in Amsterdam. Maar waar hebben wij het nu precies over?

1 Amsterdam staat bekend als Sharing City:

https://www.amsterdam.nl/gemeente/organisatie/ruimte-economie/economie/economie-

amsterdam/thema's/amsterdam-europa/nieuwsberichten/amsterdam-sharing/

http://www.shareable.net/blog/amsterdam-is-now-europes-first-named-sharing-city

http://uk.businessinsider.com/citie-report-the-5-best-cities-in-the-world-for-government-support-of-entrepreneurs-2015-

6?op=1 2 http://deeleconomie.nl/onderzoek-deeleconomie-bereidhied-te-delen-zeer-hoog/

3 http://blog.snappcar.nl/2016/01/13/recordgroei-autodelen-in-amsterdam/

3

De context – wat is de deeleconomie?

Het geven van één definitie van de deeleconomie, die wereldwijd wordt gedeeld, is onmogelijk. De

deeleconomie is een nog niet uitgekristalliseerd begrip. Vele verschillende termen worden gebruikt

om eenzelfde fenomeen te omschrijven. Zo wordt naast de deeleconomie (sharing economy)

gesproken over platform economy, collaborative economy, collaborative consumption, new economy,

peer2peer economy en disruptive economy. Daar zijn recent nog de termen gig economy, renting

economy en on demand economy bijgekomen. In de negatieve zin wordt ook wel verwezen naar

steeleconomie4.

Ieder van deze termen kent een eigen definitie. Rachel Botsman, die voor de trend van het delen

internationaal op de kaart zetten, hanteert voornamelijk de term collaborative consumption, een

term die zij recent heeft

aangescherpt.5 Meelen en

Frenken (2014) hebben de

deeleconomie omschreven

als: “het fenomeen dat

consumenten elkaar gebruik

laten maken van hun

onderbenutte

consumptiegoederen,

eventueel tegen betaling”.

Share NL (2016) gebruikt de

volgende definitie: “De deeleconomie in de ruime zin van het woord bestaat uit ‘economische

systemen van decentrale netwerken en marktplaatsen die de waarde van onderbenutte goederen en

diensten ontsluiten door vraag en aanbod direct bij elkaar te brengen waardoor traditionele

institutionele tussenpersonen overbodig raken”6. Hoewel de definities van deze termen dichtbij

elkaar liggen en soms zelfs overlappend zijn, is hier niet één hoofddefinitie uit te destilleren.

Kenmerken deeleconomie

Alhoewel het geven van één definitie van de deeleconomie niet mogelijk is, is er veelal wel consensus

over de kenmerken van deze trend. Zoals:

- Het gaat veelal om het inzetten van onbenutte capaciteit en/of het efficiënter inzetten van de

capaciteit. Onder capaciteit worden zowel spullen, diensten, vaardigheden als ruimten

verstaan.

- De gebruiker schaft geen producten meer aan, maar koopt (of regelt gratis) slechts de

tijdelijke toegang tot producten, kortweg van ‘bezit naar gebruik’

- Het benutten van de nieuwe technische en digitale mogelijkheden; deze maken data

gedreven vraagstukken makkelijker te meten en te matchen en zorgen daarnaast voor een

grotere schaal/bereik. Hierdoor is de groei van het (gebruik van het) platform exponentieel.

- Door online verbonden te zijn op een platform of in een online community, is het voor vrijwel

iedereen mogelijk om op een laagdrempelige manier te ondernemen. Dat maakt dat

4 http://www.eddial.nl/trendrapport-2-deeleconomie-of-steeleconomie/

5 http://www.fastcoexist.com/3046119/defining-the-sharing-economy-what-is-collaborative-consumption-and-

what-isnt 6 http://www.sharenl.nl/nieuws/ecosysteem-deeleconomie

4

iedereen vrijwel zonder belemmeringen ondernemer kan zijn.

- Door data gedreven technologie is transparantie van

transacties makkelijker.

- Randvoorwaarden binnen de deeleconomie zijn transparantie

en vertrouwen dat wordt opgebouwd door (online)

identificatie en peer-2-peer beoordelingen. Ratings en

referenties systemen geven inzicht in de betrouwbaarheid

van een individu.

- Er is bijna altijd sprake van een online en een offline

transactie (een ontmoeting) en vindt er een ‘betaling’ plaats

(kan ook een overeenkomst zijn zonder geld).

- Het klassieke distributie c.q. verkoopmodel van

producent/fabriek via tussenpersoon (bijv. winkel) naar

eindgebruiker, verandert. De tussenpersoon en/of winkel

wordt er tussenuit geknipt of vervangen door een ‘virtuele

marktplaats’/platform, waar de eindgebruiker producten

direct afneemt van de aanbieder.

(Zie ook ecosysteem deeleconomie van Share NL in bijlage 2).

Kansen en uitdagingen binnen deeleconomie

De (bedrijven binnen) de deeleconomie leveren kansen en

uitdagingen op voor de stad en haar inwoners. Kansen zijn

bijvoorbeeld:

� De consument wordt centraal gesteld

� Goedkopere en makkelijkere toegang tot diensten en producten voor de consument

� Gebruiksgemak voor consument (en aanbieder)

� Mogelijkheid tot nieuwe extra bestaansmiddelen

� Laagdrempeligheid (bijv. om ondernemer te worden)

� Duurzamer en efficiënter gebruik schaarse middelen

� Bestaande machtsposities/monopolies krijgen concurrentie

� Bevordert (versnelling van) vernieuwingen qua producten en diensten

� Aantrekken creatieve- en kenniseconomie

� Verhoging maatschappelijke betrokkenheid

� Verhoging sociale cohesie (en veiligheidsbeleving)

� Kansen nieuwe publiek private partnerships

� Groei lokale economische investeringen

Een greep uit de uitdagingen:

� Het ontstaan van een ongelijk speelveld, bijvoorbeeld ten opzichte van bestaande bedrijven

die aan bepaalde voorwaarden hebben moeten voldaan (vergunningen, belastingen)

� Risico op machtspositie en/of monopolieposities

� Het wegvallen van een (sociaal) vangnet en sociale en werk zekerheid

� De scheiding tussen delen en bedrijfsmatigheid (tbv bepalen toepassen regelgeving) is

moeilijk van te voren vast te stellen

� Hoe zicht houden op kwaliteit, veiligheid, overlast en hoe in te grijpen door

Producten worden steeds vaker

en beter verbonden met

sensoren. De sensoren zijn

verbonden met het internet en

kunnen worden aangestuurd

door verschillende apps en

sites. De sensoren kunnen

onze energie meten, laten

weten of onze koelkast te lang

open staat en waar een auto is

geparkeerd (tracksystems).

Voor de deeleconomie biedt dit

kansen. Het kan bijv.

makkelijker worden om je auto,

fiets of boot beschikbaar te

stellen voor anderen doordat

deze op afstand te openen zijn.

5

overheid/gemeente

� Overlast(beleving)

� Ongenuanceerde/ eenzijdige beeldvorming (bijv. gericht op bestaande markt of weinig

aandacht voor klantperspectief)

� Verloop trend (en daarmee de impact van initiatieven) van de deeleconomie lastig te

voorspellen

� Inkomsten-ongelijkheid: inkomsten deeleconomie gaan naar platforms en mensen die al veel

bezit hebben.

� Re-bound effecten: gemakkelijkere toegang tot diensten en producten leidt tot meer

bestedingen die belastend kunnen zijn voor bijv. milieu.

Is betalen nog delen?

In de publieke opinie wordt discussie gevoerd over de vraag of van delen sprake is, wanneer betaald

wordt voor de goederen en diensten. Veel aanbieders en gebruikers vinden van wel, de meesten

betalen voor de gebruikte diensten/goederen. Dit zien we bevestigd door de uitkomsten van een

recent uitgevoerde OIS onderzoek onder Amsterdammers. Onder de groep die gebruik had gemaakt

van deelplatforms (en dit zelf bestempelde als delen), heeft 60% betaald voor de transactie.

Delen doen we al jaren, waarom lijkt de deeleconomie nu nieuw?

Nieuw is de invloed en het gebruik van technologie. Binnen de deeleconomie wordt veelvuldig

gebruik gemaakt van (internet)platforms: websites waarop spullen/goederen/diensten kunnen

worden aangeboden. Deze nieuwe digitale mogelijkheden geeft de aanbieder (en afnemer) een veel

groter bereik. Delen vindt op een andere, grotere schaal plaats. Niet alleen delen met de buren,

maar ook met de wijkbewoners in de wijk ernaast, of de rest van de stad of het land, of zelfs met

mensen over de hele wereld.

Wat verder nieuw is, is de (potentie tot) enorme groei in korte periode. De wereld lijkt deze nieuwe

manier van omgaan met producten en diensten te omarmen. Door de exponentiële groei heeft de

trend een enorme impact op de huidige (traditionele) economie.

Wie deelt wat?

Het ‘aanbieden van’ kan diverse vormen

aannemen, zoals: (co-)produceren, huren,

lenen, ruilen, geven, delen en kopen. Als

persoon kun je binnen de deeleconomie

op gemakkelijkere wijze diverse rollen

vervullen. Zo kun je gebruiker, afnemer

(klant), participant, consument en producent zijn en daarbij individueel of in een gemeenschap

handelen. Naast peer-to-peer delen, bestaat er ook een business-to-business deelmarkt7.

In principe kan alles worden gedeeld. Het aanbod varieert van spullen, accommodatie, kennis,

vaardigheden, tot zorg en energie. Bekende voorbeelden zijn: het delen van gereedschap via Peerby,

7 http://platformsocialbusiness.nl/deeleconomie/

6

eten delen via Thuisafgehaald, een woning delen via Airbnb, capaciteit van taxi’s beter benutten via

de Uber-app, de eigen auto delen via Snappcar8.

Delen in Nederland en Amsterdam

Opvallend is dat in Nederland en Amsterdam vele deelinitiatieven bestaan en ontstaan. Los van de

welbekende grote platforms die actief zijn in Amsterdam (Airbnb en Uber) zijn er vele initiatieven die

het concept delen als uitgangspunt hebben. Van zeer lokaal niveau tot landelijk (en wellicht in

toekomst wereldwijd), bijvoorbeeld: GeefomdeJanEef, Buuv (voorbeelden van delen van informatie

en sociale communities), wijkrijgenkippen, Peerby, Lena Fashion Library, Croqqer, Konnektid,

Thuisafgehaald, Tippiq, Airdnd, Makkies (door zich in te zetten voor de buurt worden tegoeden

gespaard), Nextdoor, etc. 9 Rondom de deelplatformen ontstaat nieuwe bedrijvigheid die inspringt

op deze nieuwe businessmodellen, bijvoorbeeld bedrijven als IamBnB en 60days.nl die zich richten

op services voor het verhuren van de eigen woning, en bezorgbedrijven die inspelen op het delen van

goederen.

Nieuwe economie: een gegeven

Dat de economie is verrijkt met een nieuwe vorm van het samenbrengen van vraag en aanbod is

inmiddels een gegeven. De platformen zijn niet meer weg te denken en daarmee is de deeleconomie

een onontkoombare trend.

Geen (deel)initiatief is hetzelfde, daarom een toolkit ter beoordeling en monitoring

De ontwikkelingen in de deeleconomie gaan razendsnel en zijn heel divers. Daardoor bestaat er geen

pasklaar afwegingskader of beslismodel voor wat een overheid zou moeten of willen doen op het

moment dat er een nieuw deelinitiatief/platform ontstaat (of groter wordt). Om tot een goede

inschatting te komen of het deeleconomie - initiatief vraagt om overheidshandelen – en welke vorm

van handelen - is een toolkit in de vorm van een proceswiel en checklist opgesteld10

. Beide tools zijn

er op gericht om meer kennis te vergaren over een initiatief, met name welke (maatschappelijke,

sociale en/of economische) impact het initiatief heeft op Amsterdam.

Om pro-actief te blijven op dit dossier is het van belang de ontwikkelingen binnen de deeleconomie

nauwgezet te volgen. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van de kennis en het netwerk van Share NL,

een hub voor deelplatformen. Door middel van monitoringsgesprekken (4 x per jaar) geeft Share NL

inzicht in de ontwikkelingen op het gebied van onderzoek, impact, nieuwe initiatieven en wat dit

voor de gemeente kan betekenen.

Ook de benoemde pilots worden gemonitord. De effecten, het nut en de noodzaak worden

onderzocht.

Kansen voor de stad

Kortom, het college ziet kansen in de deeleconomie voor de stad, haar inwoners en bezoekers, zoals:

- de mogelijkheid tot het duurzamer en efficiënter inzetten van schaarse middelen

o Een voorbeeld dat in dit kader onderzocht wordt is de bijdrage die autodelen zou

kunnen leveren aan efficiënt gebruik in de stad en schone lucht11

. Een veelgehoorde

aanname is dat autodelen leidt tot minder auto’s in de stad. Tegelijkertijd wordt

8 Zie ook Sharenl.nl voor een overzicht van deelplatformen.

9 Zie ook Sharenl.nl voor een overzicht van deelplatformen.

10 Zie bijlage 1

11 Maakt onderdeel uit van het parkeerbeleid

7

erkend dat het aantal mensen dat hun auto wegdoet omdat de mogelijkheid tot

autodelen bestaat, beperkt is. Ook groeit het aantal bewoners – en daarmee

autobezitters – in de stad nog steeds, waardoor de behoefte aan faciliteiten voor

autobezitters én autodeelbezitters blijven groeien.

o bijv. het delen van spullen in plaats van continu nieuwe spullen aanschaffen

- het vergroten van de maatschappelijke betrokkenheid en daarmee het versterken van de

sociale cohesie en veiligheid

o bijv. de behoefte om kennis, kunde en spullen te delen groeit. Het delen gebeurt

tegenwoordig vaker via platforms, maar kent (bijna) altijd een fysiek moment. Het

blijkt dat hierdoor het netwerk wordt vergroot. Het onderling contact draagt bij aan

het vertrouwen tussen mensen en het welzijn en gezondheid van mensen12

.

- mogelijkheden t.a.v. ondernemerschap. Het college ziet onder de vlag van de deeleconomie

nieuwe bedrijven ontstaan die zorgen voor (een versnelling van) vernieuwingen qua

producten en diensten, waarbij de consument vaak goedkoper en makkelijker toegang heeft

tot diensten en producten. Deze innovatieve bedrijvigheid past naadloos in het start-up

klimaat van Amsterdam

Daarom kiest het college voor een open en proactieve houding ten aanzien van de deeleconomie.

Tegelijkertijd heeft het college oog voor eventuele negatieve effecten van de deeleconomie en grijpt

in bij zaken die een negatieve impact hebben op de stad.

Hoe geeft het college invulling aan een open, proactieve houding ten aanzien van de

deeleconomie?

1. Stimuleren van deeleconomie

Het college wil de kracht van de deeleconomie gebruiken om stedelijke opgaves gezamenlijk met

Amsterdammers aan te gaan. Dit doet zij door haar netwerk bij elkaar te brengen, obstakels weg te

nemen en pilots te ondersteunen die een bijdrage leveren aan de beleidsdoelen van de gemeente.

Bijv. :

- Deelplatform Tippiq (onderdeel van Alliander) en PostNL werken samen aan een pilot om de

gemeenschappelijke ambitie te ondersteunen om de logistieke bewegingen in de stad terug

te dringen door taken te gaan combineren. Vervoersbewegingen in de stad zouden efficiënt

gecombineerd kunnen worden zonder extra kosten, CO2-uitstoot en extra drukte in de

binnenstad.

- Onderzocht wordt of en op welke wijze autodelen een bijdrage kan leveren aan de parkeer-

en duurzaamheidsdoelstelling van de gemeente. De analyse resulteert in een stedelijk beleid

en maakt onderdeel uit van de uitvoeringsagenda mobiliteit.

- Het Expatcenter en Peerby zijn in gesprek om een samenwerking te starten. Als expat in

Amsterdam heb je niet direct alle spullen voorhanden, en sommige spullen ook maar

eenmalig nodig. Zonde om aan te schaffen. Met een account bij Peerby kun je gemakkelijk in

de buurt vragen om de benodigde spullen. Gekeken wordt of klanten van het Expatcenter op

weg geholpen kunnen worden met een leentegoed van Peerby. Op deze manier worden

geen onnodige spullen gekocht, die vervolgens op de vuilnisbelt verdwijnen.

12

http://trueprice.org/press-release-dutch-4-miljoen-euro-maatschappelijke-impact-door-te-delen/

8

2. Voorbeeldfunctie

Het college is voornemens een ‘eigen’ pilot te starten, namelijk het delen (zonder kosten) van haar

eigen assets, te beginnen bij het autopark, kantoorruimte en spullen beschikbaar op de

stadswerven13

. De toegang tot spullen en aansprakelijkheidsvraagstuk bij gebruik van de spullen

vormt een punt van aandacht. De gemeente is al gestart met een proef tot het delen van (een deel)

van het eigen wagenpark binnen de gemeentelijke RVE’s en stadsdelen. De aanpak en ervaringen

worden meegenomen in het uitbreiden van deze proef. Ook wordt gekeken of het delen trapsgewijs

kan worden uitgebreid: eerst intern delen, daarna tussen overheden, daarna delen met bijv.

stichtingen. Een belangrijk component is dat het delen van de overheidsspullen een positieve

maatschappelijke impact heeft voor de stad en haar inwoners. Een samenwerking met spullen-

deelplatform Peerby zou hierbij kunnen passen. Ook wordt gekeken naar de opzet en resultaten van

Comoodle, een deelplatform opgericht door de gemeente Kriklees14

.

3. Deeleconomie voor álle Amsterdammers

Het college wil dat de deeleconomie kansen biedt voor álle

Amsterdammers en hecht daarom belang aan initiatieven die

het bereik van de deeleconomie en daarmee de sociale

inclusiviteit van Amsterdammers kunnen vergroten.

- Een goed voorbeeld is de koppeling van (het aanbod

en gebruik van) deelplatformen aan de Stadspas. De

pas biedt mogelijkheden om circa 180.000

Amsterdammers (minima en ouderen) bekend te

maken met de deeleconomie. Door de bekendheid

met deelplatformen te vergroten, is de verwachting

dat men ook meer gebruik gaat maken van de platformen. Dit kan voordelen bieden voor de

stadspasbezitters, zowel als aanbieder als afnemer (geen spullen hoeven aanschaffen, maar

kunnen lenen via een platform). Op dit moment worden samenwerkingen tussen de Stadspas

en Nudge; Thuisafgehaald en Peerby onderzocht.

- Het vergroten van kennis over de deeleconomie en hoe dit van nut kan zijn voor éénieder

was ook de insteek van een project tussen OBA, Share NL en Airbnb. Een eerste kennisavond

is in één van de bibliotheken georganiseerd over wat de deeleconomie is en hoe iemand

hierbinnen kan participeren.

4. Wet- en regelgeving

De gemeente kijkt altijd naar het publieke belang, dat is business as usual. Ten aanzien van de

deeleconomie wordt er enerzijds gekeken naar de positieve effecten die nieuwe initiatieven met zich

meebrengen. Soms zal de gemeente belemmeringen op het gebied van regelgeving willen

wegnemen en daarmee deze nieuwe vorm van economie willen stimuleren.

Anderzijds heeft de gemeente ook oog voor eventuele uitwassen die kunnen ontstaan en een

mogelijk negatieve impact kunnen hebben op de stad. In dit geval gijpt de gemeente in. Bijvoorbeeld

het in goede banen leiden van toeristische verhuur in woningen en de handhaving op overlast door

illegale hotels, maar ook de samenwerking met de (landelijke) overheid bij de vervoersdienst

13

Lessons learned uit de pilot delen wagenpark worden hierin meegenomen 14

http://www.comoodle.com/

9

Uberpop die niet handelde conform de taxiwetgeving (o.a. de Wet Personenvervoer 2000).De

kenmerken van de deeleconomie vragen aandacht op specifieke regelgevingspunten. De activiteiten

van de deeleconomie spelen zich veelal online af. Hier spelen vraagstukken rondom (bescherming

van) privacy, identificatie, de toegankelijkheid en betrouwbaarheid van data. Bij snelgroeiende

bedrijven is (het voorkomen van)monopolieposities en kartelvorming een belangrijke taak van de

overheid. Qua opsporing en handhaving zijn nieuwe digitale recheringsmogelijkheden beschikbaar

die de overheid zich eigen moet maken.

Ook effecten op het gebied van sociale zekerheid, arbeidsrechten en belastingvraagstukken spelen

binnen de deeleconomie en/of online.

Er bestaat geen

pasklaar

afwegingskader of

beslismodel voor

wat een overheid

zou moeten of

willen doen op het

moment dat er een

nieuw

deelinitiatief/platfor

m ontstaat (of

groter wordt). Om

tot een goede

inschatting te

komen of het

deeleconomie -

initiatief vraagt om

overheidshandelen

– en welke vorm van

handelen - is een

toolkit in de vorm

van een proceswiel

en een checklist

opgesteld15

. Beide

tools zijn er op

gericht om meer

kennis te vergaren

over een initiatief,

met name welke

(maatschappelijke,

sociale en/of

economische) impact het initiatief heeft op Amsterdam.

15

Zie bijlage 1

Uitdagingen voor wet- en regelgeving en het handelen van de overheid

1. Explosieve groei

De explosieve groei van platformen geeft een onvoorspelbaar karakter aan de ontwikkelingen van de

deeleconomie. Trend gevoeligheid van platformen geeft een dynamische ontwikkeling. Van te voren

is moeilijk te voorspellen of een idee en grote vlucht gaat nemen en het daardoor disruptief wordt

en/of vraagt om sturing vanuit de overheid.

2. Gelijk speelveld bewaken

Het speelveld van de markt moet voor een ieder toegankelijk zijn om in te ondernemen en voor een

ieder dienen dezelfde regels te gelden. Hiervoor moeten gelijke en eerlijke kansen zijn voor de

bestaande en nieuwe bedrijven. Disruptie in de markt is een onderdeel van vernieuwing. Dit kan

diversiteit bieden van het aanbod en dat is goed voor de markt. Het bewaken van dit eerlijke en

gelijke speelveld blijft een taak van de overheid. Dit gaat ook om het toezien op de naleving van

branche afspraken en verplichtingen met betrekking tot het hebben van vergunningen en het betalen

van belasting.

3. Disruptie in bestaande markten

De bestaande branches kunnen zich door snelgroeiende disruptieve platformen bedreigt voelen. Een

platform dat op eigen kracht uitgroeit tot een (bijna)monopolist, kan vanuit mededingingsrechtelijk

perspectief in beginsel zijn gang gaan. Het moet zich daarbij uiteraard wel houden aan de regels die er

zijn voor het aanbieden van de betreffende producten. De uitdaging is om samen met de daarvoor

verantwoordelijke markt autoriteit en de bestaande branche een helder beeld te houden over wat

eerlijk is en blijft. Dit met betrekking tot vergunningen, belasting of andere vormen van afspraken die

voor de bestaande markt gelden en dus ook voor de nieuwkomers.

4. Sociale zekerheid & arbeidsrechten

Werken via of voor een platform kent een ander karakter. Het traditionele arbeidsmodel waarbij men

in dienst is bij een bedrijf, of een standaard uur of stukloon prijs heeft, is niet altijd van toepassing bij

een platform. Platforms bepalen steeds vaker de prijs van arbeid. Dit raakt de bescherming van

sociale zekerheid en arbeidsrechten.

5. Waardesysteem verandering

Door data gedreven platforms is meer meetbaar. Niet alleen financiële transacties hebben waarde

maar ook het actief zijn in maatschappelijke zin wordt meetbaar. Andere indicatoren kunnen een rol

gaan spelen. Als er minder spullen geproduceerd gaan worden doordat er meer gedeeld wordt, zal

het BNP naar beneden gaan. Dit zegt niks over de economische ontwikkelingen van het land. Als hier

tegenover ook sociale en circulaire waardes meetbaar zijn kunnen deze het waarde systeem van de

economie veranderen. Dit is een kans maar zeker ook een uitdaging om goed in te bedden

10

Het college heeft niet altijd zelf de ruimte om regels te maken of aan te passen, daarom werkt zij

intensief samen met en heeft een signaleringsfunctie naar nationale overheid en (o.a.) Europese

Commissie.

5. Amsterdam op de kaart (zetten) als Amsterdam Sharing City met een Sharing City Event

Amsterdam staat bekend als Sharing City16

(en zie pagina 2). Vanuit verschillende steden, Parijs,

Wenen, Stockholm, Oslo, Aarhus, Barcelona, York en New York is aandacht voor de Amsterdamse

houding en aanpak t.a.v. de deeleconomie.

De aanpak van het dossier vakantieverhuur laat duidelijk zien dat Amsterdam vooruitstrevend is als

gemeente als het gaat om de deeleconomie. Amsterdam is de eerste stad buiten de Verenigde

Staten die het via beleid mogelijk maakte voor bewoners om – onder bepaalde voorwaarden - hun

huis te delen. Als onderdeel van dit beleid zocht de gemeente de platformen op om samenwerking

mee aan te gaan. In 2015 maakte Amsterdam afspraken met Airbnb over de afdracht van

toeristenbelasting, voorlichting, handhaving en het voorkomen van overlast. Afspraken met andere

platforms worden in navolging hiervan naar verwachting in 2016 gesloten. De overeenkomst met

Airbnb wordt wereldwijd gezien als de meest vergaande overeenkomst tot nu toe afgesloten met het

platform. De aanpak wordt als vooruitstrevend en innovatief bestempeld.

Kortom, Amsterdam staat internationaal in de belangstelling als Sharing City. De open houding en

manieren van kansen zien, worden gewaardeerd. Amsterdam wordt veelvuldig benaderd door

andere steden om uitleg te geven over haar aanpak ten aanzien van initiatieven binnen de

deeleconomie.

Onze kennis willen wij delen tijdens een Sharing City Event, dat onder de vleugels van The Next Web

conferentie op 26 & 27 mei 2016 zal plaatsvinden. Voor dit event zullen de (proactieve) steden op

het gebied van deeleconomie worden uitgenodigd om gezamenlijk de uitdagingen en aanpak van de

deeleconomie te bespreken. Het gaat hier specifiek om het samen optrekken rondom afspraken en

regelgeving ten aanzien van grote platformen met globaal bereik.

Pro-actieve Sharing Cities zijn o.a. New York, San Francisco, Seoul, Barcelona, Parijs en London. De

decision makers van deze steden zullen worden uitgenodigd.

Doel van het event is om, naast kennisuitwisseling en bespreking van best practices, te onderzoeken

hoe steden samen kunnen optrekken om helderheid in regelgeving te creëren of juist ongewenste

effecten tegen te gaan. Te denken aan gezamenlijk afspraken m.b.t. vakantie(woning)verhuur,

mobiliteit, arbeidsomstandigheden en data exchange. De thema’s worden in overleg met partners en

steden verder vormgegeven.

16

Amsterdam staat bekend als Sharing City:

https://www.amsterdam.nl/gemeente/organisatie/ruimte-economie/economie/economie-

amsterdam/thema's/amsterdam-europa/nieuwsberichten/amsterdam-sharing/

http://www.shareable.net/blog/amsterdam-is-now-europes-first-named-sharing-city

http://uk.businessinsider.com/citie-report-the-5-best-cities-in-the-world-for-government-support-of-entrepreneurs-2015-

6?op=1

11

Planning

Project Planning

Pilot tippiq & post NL Q1 2016: haalbaarheid kenbaar maken

Parkeerbeleid waarin de

mogelijkheden en voor/nadelen

van autodelen worden verkend

Q1 2016: conceptadvies bespreken met wethouder Litjens

Expatcenter & Peerby Q2 2016: samenwerking start

Gemeente deelt zelf

kantoorruimte en spullen

Q2 2016: (bestuurlijke) opdracht en project opgezet

Q4 2016: eerste deelacties

Stadspas: promotie

deelplatformen

Q4 2015 en Q1 2016: promotie deelplatformen en

samenwerkingen aangaan

OBA & Share NL: kennis verbreden

deeleconomie

Reeds gestart

Q4 2015: evaluatie, indien gewenst vervolg in Q1 2016

Wet- en regelgeving: contact met

landelijke en Europese overheid

Continu

Q4 2015 deelname kennisdag EC over sharing economy

Monitoring deeleconomie i.s.m.

Share NL

Q1, Q2, Q3, Q4 2016 update stand van zaken deeleconomie

op basis van montoringsgesprekken

Sharing City Event Q2 (mei 2016) en eventueel vervolg in Q4 2016

12

Bijlage 1 Methodieken: Proceswiel & Checklist

figuur 1 Proceswiel onderzoeken platform deeleconomie

13

Checklist ten bate van bepalen impact initiatief deeleconomie

Vraag Toelichting en motivering vraag

1 Valt het initiatief onder de deeleconomie? Kenmerken deeleconomie:

- (efficiënter) inzetten van (onbenutte) capaciteit

- online (platform) /offline component

- beoordelingen aanwezig

2 Past het initiatief binnen de visie van de

gemeente op de deeleconomie?

Visie (in het kort): Initiatieven binnen deeleconomie

omarmen, waar het kansen biedt voor de stad.

3 Sluit het initiatief aan binnen doelstellingen

gemeente?

Denk aan duurzaamheidsdoelstellingen, doelstellingen op

gebied van innovatie, ondernemerschap, sociale binding,

zorg, etc.

4 Wat levert het initiatief op? Wat kan het initiatief betekenen voor de stad en haar

bewoners, bezoekers en/of bedrijven?

- vanuit consumentenperspectief

- vanuit bedrijfsperspectief

- vanuit werkgelegenheidsperspectief

- qua duurzaamheid, sociale cohesie etc

5 Omvang van het initiatief - Hoeveel wordt er aangeboden?

- Hoeveel wordt er afgenomen?

- Hoeveel transacties vinden er plaats?

- Is er inzicht in hoe het initiatief zich zal gaan ontwikkelen?

De omvang van het initiatief kan bepalend zijn voor de

rolkeuze van de gemeente. Wel moet dit in combinatie

worden gezien met de negatieve dan wel positieve

gevolgen die het initiatief kan hebben.

6 Raakt het initiatief de bestaande markt? - Zijn er vergelijkbare diensten die al worden aangeboden?

- Zou dit initiatief een concurrent kunnen zijn van de

bestaande diensten?

- Mate van disruptiviteit

7 Is er regelgeving van toepassing en zo ja

welke?

Een initiatief kan dusdanig nieuwe kenmerken hebben dat

deze niet worden omschreven in de bestaande regelgeving.

Denk hierbij dan aan regelgeving die van toepassing is voor

de bestaande (vergelijkbare) markt/diensten.

Kijk naar zowel Europese, landelijke als lokale regelgeving.

8 Wat is de kern van de toepassing zijnde de

regelgeving?*

* of regelgeving die voor

bestaande/vergelijkbare markt geldt, zie

motivering bij vraag 7.

Met welk doel is de regelgeving opgezet?

Bijv. bescherming kwaliteit, veiligheid, bescherming

consument?

14

9 Op welke manier past het initiatief

niet/onvoldoende binnen de bestaande

regelgeving?

- Welk gedeelte van de regelgeving is/lijkt niet van

toepassing?

- Welk beoogd doel (vanuit regelgeving) wordt daardoor

niet bereikt?

- Op welk vlak worden er andere eisen gesteld aan de

bestaande/vergelijkbare markt en de nieuwe markt?

10 Zorgt het initiatief voor gevaar,

oneerlijkheid, onrust, overlast?

- Zijn bepaalde kwaliteits- of veiligheidschecks niet

aanwezig, waardoor schade kan ontstaan?

-Is dit meetbaar te maken?

15

Bijlage 2

Bron: Share NL

16

Gebruikte bronnen

o http://www.mejudice.nl/artikelen/detail/wat-is-nu-eigenlijk-deeleconomie

o http://www.fastcoexist.com/3046119/defining-the-sharing-economy-what-is-collaborative-

consumption-and-what-isnt

o http://trueprice.org/press-release-dutch-4-miljoen-euro-maatschappelijke-impact-door-te-

delen/

o http://www.ois.amsterdam.nl/pdf/2013_presentatie_pietervandeglind.pdf

o http://www.juulmartin.nl/onderzoek-deeleconomie-bereidheid-delen-hoog/

o http://platformsocialbusiness.nl/deeleconomie/

o http://www.nesta.org.uk/publications/making-sense-uk-collaborative-economy

o http://www.advito.com/advito-sharing-economy/

o http://rachelbotsman.com/

o http://www.collaborativeconsumption.com/

o http://en.wikipedia.org/wiki/Sharing_economy

o http://nl.wikipedia.org/wiki/Deeleconomie

o http://www.sharenl.nl/#sharenl

o http://www.mejudice.nl/artikelen/detail/wat-is-nu-eigenlijk-deeleconomie

o Participants of class 7 of THNK, school of creative leadership, which are looking into the

question: ‘How to (re)design Amsterdam to become the Sharing Capital of the World?’

o http://www.theguardian.com/technology/2015/oct/05/why-the-term-sharing-economy-

needs-to-die

o https://www.gov.uk/government/publications/unlocking-the-sharing-economy-

independent-review

o https://www.justpark.com/creative/sharing-economy-index/

o http://blog.snappcar.nl/2016/01/13/recordgroei-autodelen-in-amsterdam/

www.comoodle.com

o McKinsey Global Institute, Disruptive technologies: Advances that will transform life,

business, and the global economy, May 2013

o Koen Frenken, Toon Meelen, Martijn Arets, Pieter van de Glind, “Wat is nu eigenlijk

deeleconomie?”, Me Judice, 27 maart 2015.

o Koen Frenken, Oratie uitgesprken op 12 februari 2016: Deeleconomie onder één noemer

o Nesta (September 2014) Making sense of the UK collaborative economy.

o Pieter van de Glind (2013) Master thesis: the consumer potential of collaborative

consumption.

o Onderzoek ‘deeleconomie’ uitgevoerd door OIS

o Share NL: Innoveren in de deeleconomie, november 2015.