Vlaams actieplan suïcidepreventie

Iedere dag sterven in Vlaanderen 3 mensen door zelfdoding

Op jaarbasis: plusminus 1000 mensen(in 2006:70 jongeren van 15-24jaar)

Een veelvoud hiervan onderneemt een zelfmoordpoging.(Elke 7 uur een zelfdoding, elke 35 minuten een poging tot zelfdoding)

Belangrijkste doodsoorzaak bij twintigers, dertigers en bij mannen ook bij veertigers

-20-15-10-5051015202530354045505560657075

L i touwen

E s tl and

K az akhs tan

B el ar us

Sr i Lanka

Oekr aïne

B el gi ë

M ol dav i ë

Oos tenr i j k

C uba

J apan

P ol en

Ni euw-Zeel and

J oegos l av i ë

R oemeni ë

Zweden

Noor wegen

I er l and

T r i ni dad en T obago

U r uguay

P uer to R i c o

E l Sal vador

K or ea R ep.

Si ngapor e

I tal i ë

Seyc hel l en

B el i z e

V er eni gd K oni nkr i j k

Zi mbabwe

P or tugal

B ar bados

V enez uel a

T ur kmeni s tan

E c uador

G r i ekenl and

P anama

C ol ombi ë

M ex i c o

B ahr ei n

A r meni ë

A l bani ë

B ahamas

K oewei t

G uetmal a

J amaïc a

Syr i ë

Sao T ome en P r i nc i pe

Hondur as

Sai nt K i tts en Nev i s

Suïciderates in de wereld

Mannen Vrouwen

België

Nederland

Jongeren (15-24 jaar)

Evolutie suïcide in vlaanderenEvolutie suïcide 15-24 jr Vlaanderen (Bron: Ministerie Vlaamse Gemeenschap)

0

5

10

15

20

25

30

1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004

Rat

es (p

er 1

00.0

00 in

won

ers)

mannen

vrouw en

Vlaams actieplan suïcidepreventie

De sterfte door zelfdoding moet tegen 2010 verminderd zijn met 8% ten opzichte van 2000.Dankzij: daling van aantal suïcidepogers daling van suïcidale gedachten daling van aantal depressies

Zelfmoordgedachten

Zelfmoordwens

Zelfmoordplan

Zelfmoordpoging

Zelfdoding

Het suïcidale proces: Het suïcidale proces: concept voor hulpverlening en preventie concept voor hulpverlening en preventie

Achtergronden van suïcidaal gedrag

1.(Aangeboren) Kwetsbaarheid

2.(Toename van) Stress3.Denkprocessen4.Uitlokkende factoren5.Ontremmende factorenOntbreken van 6.Beschermende

factoren

Suïcidaal

Proces

Achtergronden van suïcidaal gedrag1. kwetsbaarheid

Psychiatrische Risicofactoren (90 % van de mensen die sterven door zelfdoding

lijden aan een psychische en/of psychiatrische ziekte)

A) depressie= Belangrijkste risico-indicator voor suïcidaal gedrag(70%) B) schizofrenie (10%) C) manisch-depressieve stoornis (5%) D) alcohol – en middelenafhankelijkheid ( 1 op de 3 jongeren die sterven door zelfdoding)

Achtergronden van suïcidaal gedrag 1. kwetsbaarheid

Risicogroepen in onze samenleving: Alleenstaanden Werklozen Ouderen / jongeren Holebi’s Bepaalde beroepsgroepen (politie, huisartsen,…) Hoogbegaafdheid Migrantenmeisjes 4de wereld (armoede) Nabestaanden Suïcidepogers (risico op suïcide = 150x hoger) :

< 1j. 12-30% nieuwe poging < 1j. 1-3% sterft door zelfdoding, < 5j. tot 9%, < 10j. tot 12%

Achtergronden van suïcidaal gedrag

2. Stress

Traumatische ervaringen binnen het gezin van oorsprong(seksueel - fysiek misbruik / mishandeling, verwaarlozing)

Relatieproblemen – echtscheiding Psychiatrische problematiek en/of zelfmoordpoging van

ouder(s) Kinderen van ouders met psychiatrische problemen(kopp)

Geïsoleerd leven, weinig vrienden Lichamelijke ziekte (aids, kanker, chronische pijn…)

Achtergronden van suïcidaal gedrag 3. denkprocessen

• Hopeloosheid – gevoel in de val, vast te zitten• Impulsiviteit• Vernauwing - Tunnelzicht

• beleving van de eigen situatie• Kijk op eigen mogelijkheden• Gevoelswereld• Tijdsbesef & ruimtebeleving• Intermenselijke relaties• Probleemoplossend vermogen

• Denkfouten• Zwart-wit denken• « loser » status• No escape• No rescue

Achtergronden van suïcidaal gedrag 4.Uitlokkende factoren

= Recente ingrijpende levensgebeurtenissen (triggers)

Bvb. werkelijk of dreigend verlies van:

-Partner – liefde (relatieproblemen , ruzie)-Status (werk, vrije tijd)-Werk (ontslag)-Kind (overlijden, ziekte)-Vrijheid (gevangenis, psychiatrische opname)-Gezondheid (lichamelijke, psychische ziekte)

Achtergronden van suïcidaal gedrag 5. Ontremmende factoren

Verlagen de drempel om tot suïcidaal gedrag over te gaan:

Alcohol, medicatie, drugs Impulsiviteit Eerder suïcidaal gedrag Beschikbaarheid van het suïcidemiddel Informatie over dodelijkheid van middel Voorbeelden van suïcidaal gedrag in de

omgeving (familie, vrienden, media,…)

Achtergronden van suïcidaal gedrag 6. Beschermende factoren

Sociale steun – netwerk (Partner, familie, vrienden, klasgenoten)

Sociale vaardigheden en zelfvertrouwen Afkeurende (i.t.t. permissieve houding) t.o.v. zelfdoding « Suïcide is geen normale reactie op stresserende levensomstandigheden » Bespreekbaarheid van gevoelens en gedachten

(hulpzoekgedrag) Probleemoplossende vaardigheden

(advies vragen, open staan voor ervaringen en nieuwe kennis) Toegankelijkheid van geestelijke gezondheidszorg (hulpaanbod) Kennis & attitude i.v.m. geestelijke gezondheidszorg Goede prestaties op school, in sportvereniging,… Ouderschap: voor vrouwen: kind < 2j.

Vlaams actieplan suïcidepreventie

Gezondheidsconferentie 2002 Expertengroep Keuze van 5 strategieën die

internationaal hun nut hebben bewezen

Actieplan, goedgekeurd door Vlaamse regering, loopt tot 2011

Vlaams actieplan suïcidepreventie5 strategieën

1. bevorderen van de geestelijke gezondheid bij individu en maatschappij

2. bevorderen van de laagdrempelige telezorg

3. bevorderen van deskundigheid van professionelen en optimaliseren van netwerking

4. uitlokken van zelfdoding tegengaan 5. aandacht voor specifieke doelgroepen

Strategie 1: bevorderen van de geestelijke gezondheid

Campagne ‘fit in je hoofd, goed in je vel’: tv-spot, interactieve website. Adviezen met betrekking tot 10 domeinen in het leven.

www.fitinjehoofd.be Campagne herhaald in februari 2009,

gekoppeld aan een zelfbeoordelingstest: “neem een kijkje in je hoofd”

Strategie 2: bevorderen van laagdrempelige telezorg

In Vlaanderen zijn er verschillende telefonische hulplijnen: Tele-Onthaal, zelfmoordlijn,..

Onlinehulpverlening (communicatiemiddel vooral door jongeren gebruikt.

9/10 gebruikers onder de dertig jaar) Toekomst: samenwerking CPZ met

netlog

Strategie 3: bevorderen van deskundigheid professionelen en optimalisatie netwerking

Deskundigheidsbevordering huisartsen via elektronisch interactief leerpakket

Deskundigheidsbevordering andere professionelen (leerkrachten, Centra voor leerlingenbegeleiding, politie…)via geautoriseerd vormingspakket

Locoregionale werkgroepen (met specifieke opdrachten rond deskundigheidsbevordering)

Strategie 4: uitlokken van zelfdoding tegengaan

Mediarichtlijnen: do’s en don’ts Mediaonderscheiding Afstemming met federale overheid:

kleinere verpakkingen van geneesmiddelen, wapenwetgeving, preventie treinsuïcides, beveiliging van hoge gebouwen,..

Strategie 5: aandacht voor specifieke doelgroepen

Suïcidepogers (project integrale zorg suïcidepogers – R. Vanhove)

Schizofrenie (vroegdetectie initiële psychoses)(www.flippen.be)

Jongeren (naar een geïntegreerd geestelijk gezondheidsbeleid op school)

!!! Nieuw project in 2009: aanstelling van preventiecoachen geestelijke gezondheidszorg in secundaire scholen (1,1 miljoen euro)

Strategie 5: aandacht voor specifieke doelgroepen

Holebi’s (deskundigheidsbevordering)

Kopp-kinderen (onderzoek)

Mindfullness-based cognitive therapy bij recidive depressies (onderzoek).

Nabestaanden na zelfdoding(www.werkgroepverder.be)

www.flippen.be

Huidige cijfers

Doelstelling actieplan: 8% minder in het jaar 2010 in vergelijking met het jaar 2000

Max. 1080 overlijdens in 2010

2000: 1174 2001: 1139 2002: 1100 2003: 1074 2004: 1085 2005: 1115 2006: 980

Vlaams actieplan suïcidepreventie

Bedankt voor uw aandacht.