2014Jaarmagazine

Beter zijn is het Beste - het Beste is Beter zijn 6

Online leren hOe, waar en wanneer het uitkOmt 20

tOekOmstgericht Opleiden is van grOOt Belang 10

InstItuut voor onderwIjs en

opleIden

hOera! 5 jaarinstituut vOOr Onderwijs en Opleiden 5

Beter

Colofon Vumc jaarmagazine 2014 van het Instituut voor onderwijs en opleiden verschijnt 1 x per jaar Hoofdredactie Margreeth van der Meijde Eindredactie Marre Roozen; m.roozen@vumc.nl Interviews en artikelen Annelies Kruse, Wilma Mik en Petra ter Veer Concept en vormgeving Designyard in samenwerking met Kazeze grafisch ontwerp Fotografie Martijn Steiner Lovisa, Jeroen Hofman, Rogier Chang / bedrijfsfotografie.nl, Vincent van Gurp Infographics en illustraties Medy Oberendorff, Kay Coenen Drukwerk Verwey Redactieadres VUmc, dienst communicatie PK4X190 Postbus 7057 1007 MB Amsterdam jaarmagazine@vumc.nl Oplage 3.000 ex.

Persoonlijke ontwikkeling en communicatieMindfulnessCoaching en intervisieLeiderschap en managementVakinhoudelijke scholingProActive NursingPostacademische opleidngenSymposia en congressen

Geneeskunde(Bio)medische masteropleidingenMedisch specialistische vervolgoplei-dingen

Verpleegkunde mbo- en hbo-opleidingenVerpleegkunde opleidingen acute zorgVerpleegkunde opleidingen intensieve zorgOK opleidingenRadiologie opleidingenKlinische chemie opleidingen

samenkiezen voor beter

in

f or m

a t i e

inf o r

mat

ie

26

in dit jaarmagazineTestimonials 7 | Strategisch opleiden 10 | Meelopen met Mireille Bakker, verpleegkundige

vervolgopleiding spoedeisende hulp 13 | Testimonials 16 - VUmc School of medical Sciences in cijfers 19

Innovaties in het onderwijs 20 | Meelopen met Ayla Verhoeven, leergang topklinischeverpleegkunde 23 | Docentprofessionalisering 26 | VUmc Amstel Academie in cijfers 29

Meelopen met Liane Buckens-Calis, leergang zorgadministratie 30

VUmc Academie in cijfers 31 | Testimonial 32

57

1910

13

23

3 beter

inhoud

Samen kiezen voor beter. Dat is onze missie die

we in de afgelopen periode met elkaar hebben

geformuleerd. Inmiddels zijn we onze missie

aan het verzilveren. Het is geen lege tekst, we

leven hem ook met zijn allen, iedere dag. De

instituutsvorming heeft twee jaar in beslag

genomen. Noem het de puberteitsfase waar we met zijn

allen doorheen zijn gegaan, soms met pijn en slaande

deuren. Nu zijn we een volwassen instituut waarin ieder-

een zijn plek heeft gevonden. Dat zie je onder meer aan

het gegroeide vertrouwen en aan het plezier om samen te

werken. Iedereen heeft zijn plek gevonden in de nieuwe

structuur en begrijpt waarom we het zo hebben ingericht

en wat de meerwaarde daarvan is: een samenhangend

geheel van onderwijs – en opleidingsactiviteiten waar

alle medewerkers op allerlei manieren deel van uit kunnen

maken. Het Instituut voor onderwijs en opleiden is uniek

in Nederland, nergens zijn middelbaar, hoger, wetenschap-

pelijk en postacademisch onderwijs onder één dak samen

gebracht. Dat begint nu zijn vruchten af te werpen: onder-

wijsinnovaties binnen een HBO cluster worden direct

opgepikt in het WO cluster: samenhang en uitwisseling

van expertise gebeurt daar waar het hoort, aan de start en

niet ver na de finish tijdens de beroepsuitoefening.

Een wellicht wat onderbelicht succes is het stroomlijnen

van de onderwijslogistiek. In feite is dat de basis van ons

instituut. Werkt dat niet goed, dan merkt de klant het

meteen, werkt het wel goed – en dat doet het nu – dan levert

dat voor alle medewerkers rust en ruimte. Voor samenwer-

king, voor innovaties, voor het delen van kennis, voor

persoonlijke ontwikkeling. Ook dat levert zoveel op!

We kunnen met trots kijken naar alle onderwijsinnovaties

die we voortdurend ontwikkelen en toepassen. De posi-

tionering van ons directoraat is sterker geworden in de

afgelopen vijf jaar. Dat is geen doel op zich maar is nood-

zakelijk en effectief omdat onderwijs en opleiden een

academische kerntaak is. En waar we goed in zijn, brengen

we op een aansprekende manier naar buiten, via expert

lunches, via het onderwijsmagazine I.O.

In dit jaarmagazine kunt wordt u meegenomen op reis.

Aanstekelijke persoonlijke verhalen, een betoog over

wat er nodig is om in het eigen VUmc huis strategisch op

te leiden, zicht op vernieuwing, rapportages om inzicht te

geven wat we nou precies doen en natuurlijk de cijfers

per cluster. En die spreken voor zich. We zijn trots op het

onderwijs en op iedereen die bijdraagt om dat state of the

art en toekomst gericht te maken. Samen kiezen voor beter

bij VUmc is voor ons: beter worden in beter maken. De basis

ligt hiervoor bij onderwijs en opleiden en daar willen we

graag steengoed in zijn én blijven.

Margreeth van der Meijde

voorwoord

“ We zijn onze missie aan het verzilveren”

“We zijn met zijn allen beter geworden”

4 Instituut voor onderwijs en opleiden Jaar5

2011

2012

2013

2014

2015

2010

Clustervormingna de reorganisatie worden drie clusters gevormd: vumc school of

Medical sciences, vumc Amstel Academie en vumc Academie. Alle back office activiteiten worden ondergebracht in één shared service

centrum en er wordt groen licht gegeven aan de vorming van expertisedomeinen.

Docentprofessionaliseringde basis kwalificatie onderwijs (BKo) werd meer dan 200 keer gehaald.

de inzet en het enthousiasme van dokters op de academische kerntaak onderwijs is geweldig.

Accreditatie geneeskunde de uitkomst van de landelijke visitatieronde is voor de opleiding geneeskunde een groot compliment: de opleiding behoort tot de top.

CZO/FZO opleidingen Met 40 ziekenhuizen als klant biedt vumc Amstel Academie een stabiel en kwalitatief hoogstaand en veelzijdig opleidingspalet aan voor verpleegkundige specialisaties en (nieuwe) medisch ondersteunende beroepen.

We zijn de Missie aan het verzilveren Beter worden in beter maken, dat is onze missie. dat kunnen we niet alleen maar alleen samen met anderen. en over de grenzen van beroepen heen: medisch, paramedisch en verpleegkundig onderwijs van de toekomst maken. nergens in nederland zit wetenschappelijk, hoger en middelbaar onderwijs onder één dak.

Internationaliseringde internationale onderwijsportefeuille is groter dan ooit:

studenten gaan massaal naar het buitenland en het instituut biedt onderwijs aan in Aruba en Bonaire. webinars en distance learning

zijn hierbij onmisbaar.

Masteropleidingende visitaties en accreditatie van de researchmasters

zijn een feit: master oncology, Cardiovascular research Master en de postinitiële opleiding epidM

zijn volwassen opleidingen geworden. Het zijinstroomprogramma geneeskunde is gestart.

Onderzoek van onderwijsMotivatiestudies en maatschappelijk verantwoord opleiden komen tot bloei in de succesvolle onderzoeksgroep. Het expertisedomein begint zich af te tekenen en dit leidt tot kennisvermeerdering en specialisatie.

Reorganisatiena een intensieve periode vanaf 2009 tot 2011 zijn de reorganisaties afgerond. taken, functies en procedures zijn in beeld gebracht en bieden de architectuur voor het nieuwe instituut.

Kennisdeling Innovaties op het gebied van kennisdeling maken onderwijs

mogelijk op ieder moment: e-learning is een motor die onmisbaar is. Het instituut is uniek bij i-tunes university met online onderwijs

en koploper bij digitalisering van onderwijs.

Nie

uw

e op

leid

ing

en N

ieuw

e op

leid

ing

en N

ieuw

e op

leid

ing

en N

ieuw

e op

leid

ing

en N

ieuw

e op

leid

ing

en N

ieuw

e op

leid

ing

en

beter 5

overzicht hoogtepunten

5 jaar

Beter zijn

is het beste

het beste is

beter zijn

7 testimonials van mensen die in persoon en werk vijf jaar Instituut voor onderwijs en opleiden vertegenwoordigen.

Instituut voor onderwijs en opleiden Jaar6 5

testimonials

Anton HorrevoetsProgrammaleider bacheloropleiding geneeskunde

Wat is de reden van de aanpassing

van het bachelorsprogramma?

“Ons bachelordiploma moet ook toe-

gang gaan geven tot het masterpro-

gramma van andere vakken dan genees-

kunde. Dat is een uitdaging, want naast

een standaard academische opleiding

zijn we ook een beroepsopleiding. Naar-

mate we meer vrijheid en academische

vorming in de bachelor stoppen, bestaat

het gevaar dat er minder ruimte is voor

de voorbereiding op de kliniek. Met een

groot team zijn we aan het puzzelen hoe

we deze twee facetten toch op een goe-

de manier bijeen kunnen brengen. De

beroepsvoorbereiding willen we intact

houden maar iets preciezer definiëren

wat je als arts nodig hebt om te functio-

neren. Vervolgens kunnen we het

bestaande programma hier en daar

indikken om ruimte te maken voor twee

belangrijke onderdelen. Allereerst een

academische kern, waarin de studenten

diverse acade mische basisvaardigheden

leren die iedere academicus zou moeten

kunnen en kennen, maar die niet speci-

fiek voor de geneeskundeberoepsuitoe-

fening zijn. En meer aandacht voor inter-

nationalisering, inclusief onderwijs in

het Engels.”

Wat levert dat op?

“De meeste studenten blijven bij dezelf-

de opleiding zonder dat ze kijken naar

andere mogelijkheden. Bijvoorbeeld een

andere master volgen, in een andere

universiteitsstad je master doen, in een

ander land. Ze kunnen veel meer hun ei-

gen keuzes maken en hun eigen studie

vormgeven. Dan profileer je je ook veel

beter. Nu volgen alle studenten hetzelf-

de programma, drie jaar lang. Terwijl

onze studentenpopulatie heel diverse

types kent. Zij die meer voelen voor re-

validatie, terwijl anderen vallen voor

psychiatrie of juist chirurgie. Al deze

vakken komen tijdens de bachelorsfase

langs, maar op een basaal niveau. Dat

willen we veranderen. Bijvoorbeeld in

een minor waar je met een kleine groep

studenten met dezelfde interesse meer

de diepte in gaat. Ook voor docenten

een aantrekkelijke gedachte, lijkt me.

Uiteindelijk willen we artsen opleiden

die op een academisch niveau kunnen

denken, uitwisselen, opleiden. Dan kun-

nen ze ook daadwerkelijk een bijdrage

leveren aan vernieuwingen in de ge-

zondheidszorg. Routinehandelingen lij-

ken steeds meer te verschuiven naar

hbo-ers.”

“Met de nieuwe bachelor ontstaat meer keuzevrijheid met meer kansen

over de grens.”

“ IK Ben optIMIst, IK geloof AltIjd dAt dIngen Beter Kunnen”

1/7testimonial

beter 7

2/7testimonial

Isaäc van der Waalkaakchirurg en emeritus hoogleraar Pathologie van de Mondholte, bestuursvoorzitter alumnikring

“Van les geven, leer je ongelooflijk

veel. En daar kunnen we met ons

alumnibeleid aan appelleren. Ik weet

zeker, dat er onder de alumni mensen

zijn die het leuk vinden om met jonge-

lui op te trekken, zeker als ze hier al

een tijdje weg zijn. Het enthousiasme,

alle vragen die je krijgt. Nu hebben de

alumnidagen vooral een sociale func-

tie. Ik wil daar graag een functionele

invulling aan toevoegen. Denk bij-

voorbeeld aan huisartsen – onze ver-

wijzers – die een periode meelopen op

een afdeling. Specialisten die doceren

bij een practicum of tutor willen wor-

den – uiteraard voorafgegaan door

passende trainingen. Je creëert zo een

stevige band en kunt over en weer iets

voor elkaar betekenen. Als er een spe-

cialistenplek in een ziekenhuis ergens

in Nederland vrijkomt, denkt zo'n be-

trokken alumnus eerder aan ons. En

zo gaat het vermoedelijk ook bij spon-

sorprojecten. Of het mogelijk is, weet

ik niet, maar het is de moeite waard

om dat uit te zoeken.”

“IK KAn nog steeds geen AfsCHeId neMen vAn MIjn ouderwetse AgendA. wAt snelHeId Betreft KAn geen eleK tronIsCHe AgendA dAAr tegenop.”

“Een functioneler alumnibeleid levert vermoedelijk meer op”

Instituut voor onderwijs en opleiden Jaar8 5

2/7testimonial

3/7testimonial

“ Allemaal aan het onderzoek!”

Sophia Chenstudent honoursprogramma, promovendus fysiologie, eerstejaars master geneeskunde

“Patiënten willen dat je een uitleg

hebt waarom je iets doet of medicij-

nen geeft. Wetenschappelijk onder-

zoek reikt je de onderbouwing van je

keuzes aan. Het honoursprogramma,

waarvoor ik in het eerste jaar ben uit-

genodigd, is heel intensief. En we

moeten allemaal onze wetenschappe-

lijke stage doen in het begin van de

master. Uiteindelijk is het de bedoe-

ling dat je een artikel schrijft als eer-

ste auteur. Mijn onderwerp is diasto-

lisch hartfalen. Daar heeft de helft van

de huidige hartpatiënten – mensen

met overgewicht, hoge bloeddruk,

diabetes – last van, maar de medicatie

is tot nu toe ontoereikend. Ik hoop

met mijn onderzoek bij te dragen aan

een beter geneesmiddel.

Telkens komen er nieuwe technieken

en therapieën bij, allemaal als resul-

taat van wetenschappelijk onder-

zoek. Je moet bijblijven als arts. Als je

zelf aan onderzoek doet, blijf je

nieuwsgierig naar nieuwe ontwikke-

lingen. Dus: allemaal aan het onder-

zoek!”

“IK voel Me Beter Als IK MIjn fAMIlIe zIe en spreeK. Het Is BelAngrIjK oM elKAAr steun te geven en te KrIjgen Als dAt nodIg Is. en Het Is leuK oM te weten wAAr de Ander Mee BezIg Is en Het eens over totAAl Andere dIngen te HeB-Ben dAn geneesKunde.”

beter 9

Van opleiden naar strategisch opleiden

verdieping

10 Instituut voor onderwijs en opleiden Jaar5

‘Opleiden doen we binnen VUmc eigenlijk altijd al. Dat komt niet in de laatste plaats omdat we een academisch ziekenhuis zijn waar het onderwijs een van de drie kerntaken is. Dat zorgt ervoor dat er een vanzelfsprekend opleidingsklimaat is

binnen VUmc, zegt Wim Polderman, directeur VUmc Academie en VUmc Amstel Academie.Opleiden binnen VUmc gebeurt nu vaak op basis van wat er wettelijk verplicht is of omdat het genoemd wordt bij de NIAZ accreditatie of door de inspectie. Of omdat een afdelingshoofd met een passie voor kwaliteit van zorg en expertise van haar medewerkers het belang van opleiden aangeeft. Daar is niets mis mee, het leidt vaak tot prima opleidingen en trainingen en gekwalificeerde medewerkers.

‘Maar opleiden wordt pas strategisch opleiden als organisatie­doelen verbonden worden met de individuele expertise van medewerkers en er regie op gevoerd wordt. Dan ontstaat er samenhang tussen al die losse opleidings­ en trainingstrajecten. Die samenhang kan alleen worden bereikt door nauwe samen­werking tussen de werkvloer, P&O en VUmc Academie. Je zou het de strategische opleidingsdriehoek binnen VUmc kunnen noemen’, aldus Polderman.Waarom is strategisch opleidingsbeleid zo belangrijk? Wim Polderman: ‘Prachtig geformuleerde organisatiedoelen met budgettaire kaders zijn tandeloze tijgers als je er ook niet bij aangeeft wat de mensen die het uitvoeren, moeten weten en kunnen. In de ideale samenwerking binnen de strategische opleidingsdriehoek vertaald P&O organisatiedoelen naar strate­gisch personeelsbeleid, bepaalt de werkvloer wie, waarom, wanneer welke training of opleiding volgt en heeft VUmc Acade­mie de regie op de uitvoering en/of faciliteert de uitvoering van opleidingstrajecten. Dit alles schrijven we dan met elkaar op in

de zorg is volop in verandering. ook bij vumc volgen de ontwikkelingen elkaar in hoog tempo op. Het zijn de medewerkers van een organisatie die deze ontwikkelingen moeten dragen en vormgeven. de individuele bekwaamheid is steeds meer een bepalende succesfactor bij vernieuwingen en veranderingen, maar ook bij strategie bepaling en organisatieontwikkeling. strategisch opleiden vraagt om nauwe samenwerking tussen zorg, p&o en vumc Academie.

een duidelijk, toekomstgericht strategisch opleidingsplan en plakken we als bijlage aan de jaarlijkse managementcontracten.’

Met de patiënt in het achterhoofd‘Is dit nu niet een allemaal een beetje theoretisch geneuzel met bovendien allerlei bureaucratische gevolgen’, stelt Wim Polderman zichzelf hardop de vraag. Want hoe werkt dit dan in de praktijk van alledag? Het beste antwoord op deze vraag komt van een al werkend voorbeeld: in de wet BIG worden allerlei voorbehouden en risicovolle handelingen beschreven zoals bijvoorbeeld het inbrengen van een >>

opleIden wordt pAs strAtegIsCH Als orgAnIsAtIedoelen

verBonden worden Met de extpertIse vAn

MedewerKersWim Polderman

Wim Poldermandirecteur VUmc Academie en VUmc Amstel Academie

Edwin Pompezorgmanager divisie IV

11 beter

verdiepingstrategisch opleiden

perifere canule voor het infuus. Om zo’n handeling te mogen verrichten moet je een aantekening hebben. De verpleegkundige moet aantonen dat zij dit kan, het wordt getoetst en in een systeem bijgehouden. De werkvloer bepaalt wie en wanneer aan welke eisen moet voldoen en VUmc Academie zorgt samen met de afdeling dat er getraind kan worden. Als organisatie moeten wij in dit voorbeeld aan de wette­lijke eisen voldoen en daarnaast is het natuurlijk van belang voor de patiëntveilig­heid en de kwaliteit van zorg. Door er regie op te voeren komt de ziekenhuisbrede samenhang veel beter in beeld en het werkt kostenbesparend. Daarnaast levert het managementinformatie met betrekking tot flexibele inzet van verpleegkundigen en is het input voor strategisch personeelsbeleid. De basisvraag die we daarbij altijd in het achterhoofd hebben is niet hoe we strate­gisch kunnen opleiden, maar wat de patiënt er uiteindelijk mee opschiet.

Inspelen op ontwikkelingen‘Er is ook overzicht nodig van de externe ontwikkelingen die ons ziekenhuis raken. We moeten meerjarenplannen maken en verschillende scenario’s uitwerken’, legt Polderman uit. ‘Als ik nu al weet dat er in 2017 een tekort is aan mbo­verpleegkundigen dan moet ik daar samen met de Zorgmanager en P&O al rekening mee gaan houden en bedenken hoe we daar op in spelen. Dat vooruit denken blijft overigens erg lastig. We hebben de afgelopen jaren gezien hoe snel alles kan veranderen. Vier jaar geleden zochten we OK­assistenten in India, omdat ze hier niet te vinden waren. Nu is die situatie totaal omgedraaid en zijn er teveel. Verder zien we een redelijk snelle verschuiving van een deel van de zorg van intramuraal naar extramuraal. Gespecialiseerde zorg thuis, al dan niet in samenwerking met een ziekenhuis, heeft weer gevolgen voor de gespecialiseerde verpleegkundigenopleidingen en misschien straks ook wel voor de rol van de verpleegkundige in het ziekenhuis.’

Varkenscyclus Edwin Pompe, zorgmanager divisie IV, heeft ook divisie­ overstijgende taken in zijn portefeuille. Eén daarvan is het opleiden van verpleegkundigen. ‘We hebben een langetermijn­visie ontwikkeld op de verpleegkundige van de toekomst. Hierin staat de patiënt centraal, is er integratie van soma en psyche, leren verpleegkundigen continu, werken zij evidence based en zijn zij breed inzetbaar. Deze visie willen we vertalen naar opleiden. Een voorbeeld hiervan is de vakschool met de ROC­top die VUmc vorig jaar startte. We leiden vijftien mensen zó op dat ze voldoen aan de eindtermen van het mbo én aan de eisen van VUmc. In het curriculum besteden we veel aandacht aan klinisch redeneren, want dat vinden we belangrijk. Het uitstroomniveau staat zo veel dichter bij de praktijk.’ Pompe merkt op dat er sinds een jaar of twee een overschot is op een aantal functies. Daar­door wordt er nu landelijk minder opgeleid. ‘Het is belangrijk dat we niet stoppen maar juist blíjven opleiden. De geschiedenis leert dat je elk jaar een minimum aan uitstroom van gediplomeerden moet hebben. Anders krijg je de varkenscyclus en zit je zo weer met een tekort.’ •

Het Is BelAngrIjK dAt we nIet stoppen

MAAr juIst BlIjven opleIden

Edwin Pompe

12 Instituut voor onderwijs en opleiden Jaar5

verdiepingstrategisch opleiden

luIsteren, KIjKen, voelen>>

beter 13

reportage

Verpleegkundige vervolgopleiding spoedeisende hulp

“Geen hartactie. In de taxi geboren!” Drie studenten gaan meteen aan de slag als een neonaat binnen

wordt gebracht. “Help me!”, roept Mireille Bakker, een van hen. Zij is in deze oefening degene die coördineert en reflecteert. “Niet drogen, dat kost teveel tijd. Heater aan, klok aan.” Ondertussen doet een collega de neonaat in een plastic zak en zet een ander de baby een muts op en legt een doekje onder het hoofd. “Top”, coacht de docent. Er wordt beademd, gemasseerd – wat onwennig, want zo klein! En dan begint de baby te huilen. Gelukt!We zijn bij VUmc Amstel Academie, bij de verpleegkundige vervolgopleiding spoedei­sende hulp (SEH). Een opleiding die is gericht op het behalen van competenties

om hoog complexe gespecialiseerde zorg te kunnen geven aan patiënten op een SEH­afdeling. Deze week staat alles in het teken van het reanimeren van kinderen, van heel klein tot aan de puberleeftijd. Het leslokaal staat vol met ziekhuisbedden, poppen, mandjes met allerlei medische hulpmiddelen, behandeltafels met appara­tuur en voor deze les met heel kleine poppen. In twee hoeken van het lokaal zijn groepjes van drie studenten onder leiding van een docent aan het oefenen. “Hardop tellen!”, zegt de docent. “Door de stress wil je het juiste tempo wel eens vergeten.” De studenten hebben duidelijk ervaring in reanimatie, het is fine tunen omdat het nu om kinderen gaat. De belangrijke aspecten passeren nog eens de revue: zorg voor heldere communicatie: bevestig dat je de

Meelopen met MireilleBakker

reportage

Instituut voor onderwijs en opleiden Jaar14 5

Verpleegkundige spoedeisende hulp OLVG

Verpleegkundige vervolgopleiding spoedeisende hulp opleiding bij VUmc Academie | grote verscheidenheid aan patiënten, van jong tot oud, met kleine of grote trauma’s | Het gaat op een SEH altijd om onverwachte situaties | je leert om (hoog) complexe gespecialiseer-de zorg te verlenen | 12 - 18 maanden, waarvan 40 lesdagen | De opleiding start jaarlijks op 1 april en 1 oktober | competentiegericht opleiden | klinisch redeneren | je volgt de opleiding als je in dienst bent bij een ziekenhuis |

kinderarts belt. Luisteren, kijken, voelen. Dan gaan ze door naar het volgende station: het iets oudere kind. “Wanneer schakel je over op het volwassenenprotocol”, vraagt de docent. Als het kind 15 is, probeert Mireille. 18 misschien? De grens blijkt in de loop der jaren telkens verschoven, vertelt de docent: van gewicht, naar leeftijd. Tegenwoordig wordt de puberteit als grens genomen: als er sprake is van borst­ of haargroei. Die grens is van belang omdat het algoritme van kinderen en volwassenen verschilt. “Maar”, relativeert de docent, “als je die ene borsthaar mist, is er nog geen man over boord. Belangrijk is wel dat iedereen hetzelfde protocol volgt.” En hij gaat in op de signs and symptoms van het ernstig zieke kind, “want ik wil dat jullie de kinderen die onmiddellijk hulp nodig

"HeAter AAn, KloK AAn. nIet drogen, dAt Kost

teveel tIjd."Mireille Bakker

hebben eruit kunnen pikken.”Dat haakt aan het belang van klinisch redeneren, een competentie die centraal staat in de opleiding. Via deze benadering leren studenten op een methodische wijze de zorgbehoefte van een patiënt te analyse­ren en op passende wijze te interveniëren. In een volgende les blijkt hoe de verweving van theorie en praktijk gestalte krijgt. De docent vertelt over zijn ervaring de afgelo­pen avond met een eenjarig jongetje op de SEH dat ernstig was uitgedroogd. Samen met de kinderarts had hij als verpleegkun­dige het kind opgevangen en succesvol behandeld. Mireille zit geboeid te luiste­ren. •

beter 15

reportage

“Samen kunnen we het beste uit elkaar naar boven halen”

Marjolein WintzenOpleider dermatologie

“Als we aios meer betrekken bij hun

opleiding, zie je dat ze meer verant-

woordelijkheid nemen. Dat is een

mooi effect van de gezamenlijke

maatwerktraining van aios en oplei-

ders. We stelden ons allemaal open

voor elkaar en toonden onze kwets-

bare punten. Het was een enorme eye

opener voor aios dat ook de leden van

het opleidingsteam (of: de stafleden)

hun minder sterke kanten bespraken

en open stonden voor feedback . En

ze merkten dat ze invloed kunnen

hebben als ze zich actief opstellen en

zich niet alleen als 'consument' gedra-

gen. Als ik met een aios een patiënt

bespreek, komt het steeds vaker voor

dat we elkaar aankijken met een blik:

kpb-tje van maken? Ik zou ook graag

willen dat twee aios met mij mee gaan

denken over de opleiding. Immers,

mijn ideeën hoeven helemaal niet de

beste te zijn. Door tweerichtingsver-

keer in de opleiding met veel ruimte

en inbreng van de aios, haal je het

beste in elkaar naar boven.”

“Als IK Met M’n CAMerA op pAd Ben, vAlt de druK-te vAn de wereld oM Me Heen even weg door te foCussen op detAIls vAn BIjvoorBeeld gezICHten. op Andere MoMenten neeM IK juIst AfstAnd en proBeer IK de weIdsHeId en pAtronen vAn een lAndsCHAp vAst te leg-gen. dIt Heeft veel rAAK-vlAKKen Met derMAto-logIe: een KIjK-vAK wAAr je zowel oog voor detAIl Moet HeBBen Als voor Het grotere geHeel.”

Instituut voor onderwijs en opleiden Jaar16 5

4/7testimonial

“Maatwerk leidt tot co-creatie”

Inge MeyerProgrammaleider Teach the Teacher

Vanwaar een nieuw

cursusaanbod?

“In de reguliere Teach the Teacher

cursussen worden opleiders en aios

apart getraind. Maar levert het niet

veel meer op als beide groepen samen

op training gaan? Bij een onderzoek

naar het opleidingsklimaat bij derma-

tologie waren de scores uitstekend,

maar het geven van feedback en het

teamwork konden beter. De toenma-

lige opleider Theo Starink kwam bij

mij om hiervoor iets te verzinnen. Dat

werd de gezamenlijke cursusdag voor

opleiders en aios, een maatwerkcon-

cept dat we eerder al met veel succes

bij Gynaecologie hebben toegepast.

De hele afdeling deed mee, er werd

een zondagsdienst gedraaid. Dat is

uitzonderlijk en geeft aan hoeveel

men wil investeren in opleiden. Het is

overigens heel logisch dat die groe-

pen samen trainen; ze hebben im-

mers dag in dag uit met elkaar te ma-

ken.”

Wat biedt het?

“Een voorbeeld. Bij een korte praktijk-

beoordeling (kpb) beoordeelt het

staflid een aios, maar omgekeerd ge-

beurt dat nooit, terwijl dat voor het

teamwork op de afdeling wel belang-

rijk is. Tijdens de training namen we

het geven van een kpb onder de loep.

Telkens deed een opleider een kpb

met een aios, de rest van de groep

gafdaaropfeedback – ook de aios.

Stafleden zien hoe een ander het doet

en aios realiseren zich dat ze zelf ook

kunnen bijdragen aan een betere op-

leiding. Er valt zo veel van elkaar te

leren, de wederzijdse betrokkenheid

neemt toe, de samenwerking op de af-

deling verloopt makkelijker, en men-

sen spreken elkaar sneller aan als ze

ergens mee zitten.

Momenten voor korte praktijkbeoor-

delingen liggen voor het oprapen,

maar je moet je er bewust van worden

en inzien dat het ook echt kort kan.

Opleiden wordt zo een co-creatie. En

het is ook een volwassen manier van

omgaan met elkaar. Wel zo passend,

de meeste aios zijn de dertig al gepas-

seerd. In de toekomst zal maat-

werkaanpak tot het vaste cursusaan-

bod gaan behoren.”

5/7testimonial

“Als IK ter AfwIsse-lIng vAn Het vele BInnen zItten en werKen regelMA-tIg BuIten Ben en op MIjn rACefIets toCHten MAAK, voel IK Me Beter. fIetsen - ooK In Het BuIten-lAnd - geeft MIj Het ultIeMe gevoel vAn vrIjHeId.”

beter 17

“Sedatie kan beter, preciezer, en efficiënter.”

Jacqueline den Bandt-Bloemzaadopleider VUmc Amstel Academie nieuwe opleiding Sedatie Praktijk Specialist

“Sedatie kan beter, preciezer, en efficiën-

ter. Dat betekent meer tijd en aandacht

voor de patiënt, minder vermijdbare seda-

tiedoden en een veel grotere patiënttevre-

denheid.”

Vanwaar deze nieuwe opleiding?

“Patiënten worden ouder, hun ziektes

complexer en er is steeds meer onder-

zoek en behandeling mogelijk. Dit vraagt

om sedatie in plaats van anesthesie, want

sedatie is zowel voor de patiënt als de arts

minder ingrijpend en daardoor veel com-

fortabeler. Maar aan de andere kant: elk

jaar zijn er nog steeds vermijdbare sterf-

gevallen door complicaties bij sedatie.

Dat moet anders, daar is een professional

voor nodig. Wij leiden Sedatie Praktijk

Specialisten op die juist deze groep pati-

enten er doorheen moet krijgen. In janu-

ari 2013 zijn we gestart met de eerste

vierentwintig deelnemers aan deze eenja-

rige opleiding die we samen met Utrecht

hebben opgezet. Dit jaar zijn het er acht-

entwintig.”

Wat houdt het in?

“Naast je werk als anesthesiemedewerker

moet je zestien uur per week aan de oplei-

ding besteden. De groep bestaat uit erva-

ren anesthesiemedewerkers. Gedurende

de opleiding gaan ze steeds kritischer kij-

ken naar hun eigen handelen en dat van

anderen.Zo worden ze een sparring part-

ner voor de arts. Er is veel belangstelling

voor de opleiding, je moet ernaar sollicite-

ren.”

Wat levert het op?

“De Sedatie Praktijk Specialist werkt

zelfstandig, met een anesthesioloog op

de achtergrond. Hij of zij moet de patiënt

screenen, de sedatie geven, en na de se-

datie de patiënt goed wakker krijgen zo-

dat die veilig naar huis kan. Het hoort er

allemaal bij. Tot voor kort was dat het

werk van de anesthesioloog, maar die zijn

lastiger in te plannen en natuurlijk ook

duurder. Voor anesthesiemedewerkers

betekent deze nieuwe functie een mooie

carrièrestap. De eerste afgestudeerden

hebben inmiddels veel ervaring met het

geven van sedatie. Artsen en patiënten

willen niet meer anders. Onlangs riep

een anesthesioloog een Sedatie Praktijk

Specialist in consult. De patiënt was te

slecht voor anesthesie, zou het met seda-

tie kunnen? Dat is natuurlijk heel gaaf!”

“IK Houd ontzettend veel vAn lezen. een e-reAder MAAKt voor MIj Het leven Beter, wAnt nu KAn IK AltIjd zoveel BoeKen Als IK wIl MeeneMen. Het Heeft ooK een lAMpje erIn dus ooK In de Avonden KAn IK HeerlIjK lezen.”

Instituut voor onderwijs en opleiden Jaar18 5

6/7testimonial

infographic

Buitenlandstagesin 2012-2013Praktijkstage zorg (bachelor)

Studenten semester 3.1 in Université Angers

2.381 179

8,7%Van de eerstejaars studentenmet een bijzonder talent voor onderzoek doen drie jaar lang verrijkingsonderwijs op één van de tien terreinen van het wetenschappelijk focusonderwijs van VUmc

Master geneeskunde

Master Oncology

Master Cardiovascular research

Behaalde diploma’s:

Geneeskundeinstroom 2013-2014

Honours Programme

Totaal aantal studenten bij bachelor en master geneeskunde

Eerstejaars bachelor geneeskunde

Zij-instromers

Waarvan tandartsen

Totaal ingeschreven

Research mastersinstroom 2013-2014

Bachelorgeneeskunde

Master

geneeskunde

Zij-instroom-

programm

a geneeskunde

(Bio)medische

masters

VUmc School of Medical Sciences in cijfersOnder VUmc School of Medical Sciences vallen de bachelor- en masteropleiding en het

zij-instroomprogramma geneeskunde, alsook de Master Oncology,

Master Cardiovascular Research en de post-initiële masteropleiding Epidemiologie.

We leiden studenten op en investeren in het bevorderen en borgen van de

professionalisering van docenten en opleiders. En we ondersteunen medische

vervolgopleidingen.

Aantal stages van studentenin het buitenland

73 Som van de lossestages is hoger

dan 179 studentenomdat 65 studenten meerdere stages in

het buitenland deden

AmstelAcademie

AcademieSchool ofMedicalSciences

2

24

347 93

5

Klinische werkstages

Keuzestage master

Wetenschappelijke stages

Semi-arts stages

123

46

Populaire bestemmingenbuitenland stages

Bachelor geneeskunde

Master geneeskunde

Master oncology

Master cardiovascular research

Master epidemiologie

Totaal bachelordiploma’s

Totaal masterdiploma’s

287

324

26

4

6

287

360

Studenten totaal

Eerstejaars67

Studenten totaal

Eerstejaars36

15

4

Medisch specialistischevervolgopleidingen 2013

AIOS (arts in opleiding tot specialist) bij VUmc

Aantal gestarte AIOS

VUmc (medische) Vervolgopleidingen

Aantal erkende medisch specialistischevervolgopleidingen bij VUmc

62

32

25

452

19

3

2

1

4

1 Bonaire2 Suriname3 Zuid Amerika4 Verenigde Staten

19 beter

Innovaties in het onderwijs

Online leren: hoe, waar en wanneer het uitkomt

20 Instituut voor onderwijs en opleiden Jaar5

verdieping

Virtual classroom op Aruba en Bonaire

Ingena Visseradviseur e-learning bij VUmc Academie en VUmc Amstel Academie

“We verzorgen docentgestuurd onderwijs op het gebied van radiologie, verpleegkun­de, medische ondersteuning enz. De manier waarop we afstandsleren inzetten binnen het competentiegericht onderwijs is innovatief. We zijn ook al heel ver in het volgen en documenteren van het doceer­ en leerproces. Kennisoverdracht gaat perfect online. Het is efficiënt, duurzaam en tijd­ en plaatsonafhankelijk. Iemand kan een webinar thuis op zijn mobiel, tablet of pc volgen en blijft overdag beschikbaar op zijn werkplek. Je kunt direct reageren, via een poll of chatpod, of later een opgenomen versie bekijken. Onze doelgroep zit in heel Nederland. We geven zelfs afstandsonderwijs aan ziekenhuizen op Aruba en Bonaire. De deelnemers zitten daar in een lokaal en kunnen gewoon

terugpraten. Een groep MRI­laboranten wachtte al jaren op een cursus, maar zij konden het eiland niet af, omdat er dan niemand meer was om de apparatuur te bedienen. Ze vonden het geweldig om op deze manier toch hun vakkennis te kunnen vergroten.”

na vijf jaar Instituut voor onderwijs en opleiden kan met recht worden gesteld dat vumc voorop loopt in innovatief medisch onderwijs.

Webinars als spannend evenementEgbert Neels, opleider radiodiagnostisch laborant bij VUmc Amstel Academie

“Webinars vind ik een krachtig medium. Daarom heb ik het idee gelanceerd van de online collegereeks ‘Inspirational radio­logy’. Ik nodig daarvoor inspirerende sprekers uit, die vertellen over een sterk afgebakend onderwerp. Iedereen kan zich er gratis voor aanmelden, dus ook ervaren werknemers in de radiodiagnostiek. Het is namelijk geen onderdeel van het curricu­lum, maar een manier om kennis te verspreiden. Bovendien is het een mooie promotie voor VUmc Amstel Academie. De webinars zijn een groot succes. Het eerste college werd in totaal door zo’n 500 mensen bekeken, het tweede door 700. Een goede zorgprofessional is nooit uitgeleerd, zo bleek uit alle positieve feedback. De doelgroep ervaart het als een interessant vak­event. Veel ziekenhuizen willen de colleges graag opnemen in hun eigen online leeromgeving. Vanwege het copyright kan dat helaas niet. Maar ernaar linken is natuurlijk prima!”

Website met 200 pathologische preparatenWolter Mooihoogleraar pathologie bij VUmc School of Medical Sciences

“Ik heb zelf verschillende handboeken over pathologie geschreven. Omdat die behoorlijk prijzig zijn, zijn ze niet voor iedereen beschikbaar. Hetzelfde geldt voor ‘coupes’: preparaten van kwaad­ en goedaardige afwijkingen van de huid. Zo ontstond het idee voor een website met voor iedereen toegankelijke informatie over pathologische preparaten. En ook nog eens gratis. Verder heeft een boek ruimte voor een beperkt aantal afbeeldingen, de ruimte op een website is vrijwel onbe­perkt. Op mijn site zie je volledige preparaten, alsof je zelf door de microscoop kijkt. Deze virtuele microscopie werkt veel beter dan een plaatje in een boek. Van bepaalde afwijkingen laat ik ook meerdere voorbeelden zien zodat het onderscheid tussen melanomen en goedaardige moedervlekken goed zichtbaar is. Dat

blijkt in de praktijk namelijk best lastig te zijn. Hoe meer kennis een patholoog hierover heeft, hoe beter hij een diagnose kan stellen. Er zijn nu 200 coupes beschik­baar maar er moeten er nog veel meer bij. In de toekomst zijn er nog volop mogelijk­heden voor andere pathologiegebieden, zoals leverpathologie. Inmiddels wordt www.melanocytepathology.com over de hele wereld bekeken. Dat is natuurlijk prachtig.” >>

een MAnIer oM KennIs te verspreIden

Egbert Neels

KennIsoverdrACHt gAAt perfeCt

onlIneIngena Visser

innovatie

je zIet volledIge prepArAten, Alsof

je zelf door de MICrosCoop KIjKt

Wolter Mooi

21 beter

verdieping

Anatomische tekeningen voor digitaal lesmateriaal

Laurie Hagemanvierdejaars student VUmc School of Medical Sciences

“In het kader van het Mobile Learning Initiative zetten wij in een team van zeven studenten papieren klappers om van pdf naar e­boek. Samen met Jochen Bret­schneider verwerken wij er interactieve elementen in. Toen een aantal afbeeldin­gen niet beschikbaar was maakte ik zelf met het tekenprogramma op mijn iPad een afbeelding op basis van bestaande plaatjes. Het zijn vooral anatomische tekeningen en doorzichten. Jochen kijkt het na, en controleert bijvoorbeeld of de hersenvlie­

zen genoeg van elkaar te onderscheiden zijn. Aan de tekst veranderen we niks, we voegen alleen iets toe en maken het toegankelijker. Ik zie het als een belang­rijke en noodzakelijke stap in het onder­wijs. Ik vind het leuk om te zien of onze aanpak werkt. Studenten kunnen name­lijk ook nog steeds de papieren versie gebruiken. Misschien bouwen we in het komende studiejaar wel een evaluatiemo­ment in, dat zou ik interessant vinden.”

E-learning

Jeroen Meijerinkgastro-entestinaal chirurg / colorectaal chirurg

“Naast chirurg ben ik cursuscoördinator van het blok spijsvertering en stofwisse­ling in het derde jaar geneeskunde van VUmc School of Medical Sciences. Samen met Jochen Bretschneider houd ik me bezig met het invoeren van e­learning. Via e­leaning modules kunnen studenten voorafgaand aan het college de lesstof bekijken. Zo gaan de colleges niet meer uitsluitend over de basale leerstof, maar is er meer tijd voor patiëntdemonstraties en integratie van kennis. De huidige colleges moeten interactiever; van hoorcolleges naar werkcolleges die studenten motiveren en prikkelen om actief kennis te vergaren. De modules kunnen bestaan uit basisstof, externe links, video’s van operaties, et cetera. Het blok spijsvertering en stofwis­seling kunnen we in september groten­deels in e­learningsmodules aanbieden. Deze aanpak sluit beter aan bij de bele­vingswereld van studenten. Toch wordt het nog maar mondjesmaat toegepast. Dat geldt denk ik ook voor andere umc’s. Lesmateriaal maken is niet iets nieuws voor docenten. Maar we kunnen niet van iedereen verwachten dat ze een cursus e­books maken of filmediting gaan volgen! Het is dan ook essentieel dat er voldoende ondersteuning vanuit de faculteit komt. Vooral op het gebied van ICT en audiovisu­ele ondersteuning.”

Skillslabs

Hans Huitinkanesthesioloog, hoofd Airway Management Academy

“Airway management is de basis van acute geneeskunde. Het draait om het toepassen van technieken die ervoor zorgen dat het lichaam voldoende zuurstof krijgt en de vitale functies behouden blijven. Anesthe­siologen leren veel over airway manage­ment tijdens hun opleiding. Maar ook voor intensivisten en andere hulpverleners in de acute zorg is airway management essentieel. Als het acuut misgaat met een patiënt is snel en accuraat handelen en nadenken heel belangrijk, zeker in stresssituaties. Het eigen internationale onderwijsinstituut van VUmc, de Airway Management Academy, biedt trainingen, expertise, simulatiemogelijkheden, team devices en een breed internationaal netwerk. Professionals kunnen in een geavanceerd simulatielab ­ compleet met

levensechte poppen ­ alle noodzakelijke vaardigheden oefenen. Tijdens de trainin­gen draait het om technische vaardighe­den, werken onder stress maar ook om de samenwerking en communicatie tussen alle betrokken zorgverleners. De deelne­mers krijgen het zo moeilijk mogelijk: complicaties, incomplete apparatuur, geen hulp… Vanachter een glazen wand sturen we de hele situatie aan. Na afloop volgt altijd een debriefing: wat heb je geleerd? Deze faciliteiten zijn echt iets unieks.” •

e-leArnIng Modules MotIveren

studenten oM ACtIef KennIs te vergAren

Jeroen Meijerink

wIj zetten pApIeren CursusKlAppers

oM vAn pdf nAAr e-BoeK

laurie Hageman

In een geAvAnCeerd sIMulAtIelAB

noodzAKelIjKe vAArdIgHeden

oefenenHans Huitink

Instituut voor onderwijs en opleiden Jaar22 5

verdiepingInnovatie

reportage

Leergang topklinische verpleegkunde

Honger nAAr KennIs

beter 23

reportage

Een groot lokaal op de 7de etage van het OZW­gebouw. Zes cursisten van de leergang Topklinische verpleegkunde van Vumc Amstel

Academie buigen zich vandaag over per­soonlijk leiderschap. Hoe geef je dat vorm, wat heb je er voor nodig? Enige assertiviteit lijkt daarbij geboden. In tweetallen oefenen de deelnemers of ze wel stevig in hun schoenen staan – letterlijk in dit geval. Met veel hilariteit gaat het ene duo het onderlinge gevecht aan, terwijl een ander stel er wat ongemakkelijk bij staat. “Dit is niet mijn ding”, zegt een van hen. Zit assertiviteit alleen in woorden of ook in je houding vraagt docente Barbara Wendt. De discussie breekt los, zoals bij elk thema dat ze aan de orde stelt. Opvallend is de betrokkenheid en de honger naar kennis, het delen van ervaringen. Zìj zullen het

zijn die straks veranderingen brengen op de afdeling. Ayla Verhoeven is een van hen. “Ik werk op de afdeling neurologie van VUmc en ik heb honderdduizend ideeën, maar hoe breng je die in de praktijk? Bij de opleiding HBO­v kwam dit maar mondjesmaat aan bod. Mijn scriptie was prima maar ligt nu onderin een la. Hier leer ik hoe ik het kan aanpakken om het uit te werken, draagvlak te creëren, het in te voeren en te borgen.”Barbara is in haar les aanbeland bij een ander aspect van persoonlijk leiderschap: wat zijn je kwaliteiten, waar heb je zelf profijt van en waar profiteren vooral anderen van? “Perfectionisme? Als collega word ik daar echt niet vrolijk van”, schalt het door het klaslokaal. Een volgend onderwerp zijn de succesmomenten die ieder heeft meegemaakt, en wat maakte

Meelopen met AylaVerhoeven

Instituut voor onderwijs en opleiden Jaar24 5

verpleegkundige,afdeling neurologie

IK HeB HonderdduIzend Ideeën, MAAr Hoe Breng je dIe In de

prAKtIjK? Ayla Verhoeven

dat ze succesvol werden? Regels voor helder communiceren – nog zo'n onderwerp waar leiderschap bij gebaat is. Telkens daalt er een diepe stilte neer in het lokaal als de cursisten bij zichzelf te rade moeten gaan hoe ze er zelf in staan. Die stilte staat in schril contrast met de levendigheid van de discussie die daarop volgt. Dat gebeurt ook bij een presentatie over de toekomst van de zorg en de rol van deze toekomstige topklinische verpleegkundigen daarin. De welhaast oneindige technische moge­

Leergang topklinische verpleegkunde Opleiding bij VUmc Academie | hoog deskundigheidsniveau | participeren in patiëntgebonden wetenschappe-lijk onderzoek | 12 maanden, 16-18 lesdagen, je zal regie voeren over zorgprocessen op het niveau van patiënt, team en organisatie, met bijzondere aandacht voor opleiden, kwaliteit en patiëntveiligheid | proactive nursing | in dienst bij een STZ of academisch ziekenhuis | start leergang maandelijks, waaronder 29 september en 27 oktober 2014 |

lijkheden in de zorg, maar waar blijft de patiënt? “De dokter gaat voor overleven. Het vraagt nogal wat van een patiënt om dan te zeggen: zo is het genoeg.” “En als je dat zegt, wordt er getwijfeld of je nog wel bekwaam bent”, vult een ander aan, “en wordt psychiatrie erbij geroepen als je geen pacemaker wilt”. Het wordt te duur, die zorg. “Dus sturen we mensen bleek en brakend naar huis, om ze drie dagen later weer op te moeten nemen.” Barbara presenteert de duivelse driehoek: kwali­teit­tijd­geld. “Het botst aan alle kanten en het komt allemaal op jullie bordje. Maar het daagt ook uit tot creatieve oplossingen.” Dat geldt zeker voor Ayla, die zich wil blijven ontwikkelen. “Met alles wat ik hier leer, kan ik veel voor de afdeling betekenen en ik heb er echt wat aan voor de rest van mijn carrière.” •

beter 25

reportage

in

f or m

a t i e

inf o r

mat

ie

Onderwijs en opleiden is een vakprofessionalisering en kwaliteit van het onderwijs

om leerkracht te worden op een basisschool, moet je een vierjarige hbo-opleiding volgen. een hoogleraar kan echter zonder didactische aantekening aan de slag. een goede arts is niet per definitie een goede docent, dat is een vak apart. leergangen in verschillende gradaties leiden tot professionelere docenten die beter onderwijzen. want: onderwijs en opleiden zijn een volwaardige kerntaak. vijf jaar Instituut voor onderwijs en opleiden heeft geleid tot een compleet nieuw landschap waar de de docent zich kan professionaliseren.

verdieping

Instituut voor onderwijs en opleiden Jaar26 5

Onderwijs en opleiden is een vak W

illen we de kwaliteit van het onderwijs omhoog krijgen dan moeten we onder meer de didacti­sche vaardigheden van de docenten verbeteren. VUmc startte hier in 2004 mee, zeven jaar later ontstond het team Professionalisering, inmid­

dels aangestuurd door Anneke Bakker, hoofd team Professionali­sering, VUmc School of Medical Sciences. Dit team biedt scholing, advies en ondersteuning voor docenten in de opleiding genees­kunde en voor opleiders van medisch specialisten. Anneke: “Bij artsen in een academisch ziekenhuis staan patiëntenzorg en ook onderzoek centraal, onderwijs of opleiden doet men er vaak bij. Wij willen dat het gezien wordt als volwaardige kerntaak, het is een vak. Veel docenten en opleiders hebben hart voor onderwijs, maar weinig tijd voor professionalisering op dit vlak. Onderwijs staat of valt met de kwaliteit van de docenten. Medisch­acade­misch onderwijs is complex, zeker in een klinische setting, dus daar heb je echt goede docenten en opleiders voor nodig. Het bewustzijn dat verdieping in bijvoorbeeld didactiek, feedback geven en beoordelen zinvol is, groeit. En dat is precies waar we naar toe willen. Het uiteindelijke doel is een optimale kwaliteit van onderwijs en opleiden .”

KwaliteitslabelsHet aanbod bestaat uit leergangen en cursussen in verschillende gradaties. Met een Basiskwalificatie Onderwijs (BKO) worden docenten geacht alle aspecten van het onderwijsvak onder de knie te hebben. VUmc verplicht iedereen met substantiële onderwijs­taken, van minimaal één dag per week, een BKO te behalen. Voor docenten is een BKO een bewijs van didactische bekwaamheid die wordt erkend door alle universiteiten in Nederland. De leergang besteedt aandacht aan het ontwerpen, toetsen en het uitvoeren van onderwijs. Onderdeel is het samen bekijken en bespreken van video­opnames van onderwijs dat een docent verzorgt. Bas Bossers, promovendus anesthesiologie heeft inmiddels een BKO op zak. Het voordeel is volgens Bas uniformiteit: “Je bereikt een bepaald basisniveau. Het is mooi om te leren hoe je je verhaal nóg beter over kunt brengen.” De filmopnames van zijn eigen lesgeven waren een eyeopener. “Ik ben me nu bewuster van mijn eigen houding en ben een stuk strenger geworden! Nu weet ik de aandacht bij het proces te houden in plaats van bij de mobieltjes. Dat komt de kwaliteit van het onderwijs ten goede.”

Expert, ontwerper, coördinator en mentorNa de BKO kunnen docenten met een sleutelpositie binnen het onderwijs van de VU de Senior Kwalificatie Onderwijs (SKO)volgen. Zij kunnen zich hiermee verder ontwikkelen in (vak)

didactiek, onderwijskunde en manage­menttaken. De leergang richt zich niet alleen op verbetering van de kwaliteit van het onderwijs maar ook op verhoging van het studierendement en de kosteneffectivi­teit. Thecla A.M. Hekker, arts­microbio­loog/onderwijscoördinator, afdeling Medische Microbiologie en Infectiepreven­tie (MMI) behaalde in 2013 de SKO. “Je ontwikkelt jezelf in een aantal rollen: die van expert, ontwerper, coördinator en mentor. De SKO opent nieuwe deuren voor mij: zo denk ik nu mee over de inrichting van de biomedische studie. Verder richt ik me op vraagstukken als: hoe moet je studeren, wat is begrijpen, hoe bied je onderwijs aan en hoe toets je het? Ik houd

Het Is MooI oM te leren Hoe je je

verHAAl nóg Beter over Kunt Brengen

Bas Bossers

onderwIjs stAAt of vAlt Met de KwAlIteIt

vAn doCentenAnneke Bakker

Anneke Bakkerhoofd team Professionalisering, VUmc School of Medical Sciences

Bas Bosserspromovendus anesthesiologie

Marjan van Duist opleidingscoördinator master Oncology

Thecla Hekkerarts-microbioloog/ onderwijscoördinator

Gerda CroisetHoogleraar onderzoek van onderwijs en opleidingsdirecteur VUmc School of Medical Sciences

27 beter

verdieping

de literatuur bij en ga na of anderen met hetzelfde bezig zijn. Dit alles helpt me om expert te worden op het gebied van medisch onderwijs.” >>

Leren samenwerkenEn dan is er nog de intensieve leergang Onderwijskundig Leider­schap waar de VU in 2013 mee startte. Wetenschappers met een regiefunctie in het universitaire onderwijs in diverse faculteiten en opleidingen van de VU worden klaargestoomd voor een leidinggevende functie. Dat gebeurt via meerdaagse thematische bijeenkomsten, een individueel innovatieproject en een studie­reis. Vanuit geneeskunde volgde onder andere Marjan van Duist (opleidingscoördinator master Oncology) deze leergang. “De VU heeft 12 faculteiten, 48 bachelor­ en 89 masteropleidingen en bijna 25.000 studenten. Elke faculteit heeft weer een eigen werkwijze; heel complex. We moeten leren meer met elkaar samen te werken. De leergang gaat in op het organiseren en opzetten van opleidingen, toetsen van kwaliteit, accreditatie en rendement. Een breed werkveld. In de leergang leer je hoe je daar mee om­gaat.” In februari bezochten de deelnemers aan deze leergang topuniversiteiten in Kopenhagen, Uppsala en Stockholm (Karolinska). De reis stond in het teken van ervaringen uitwis­selen met leiders en onderwijskundigen en kennis opdoen over onderwijsvernieuwingen. “Heel inspirerend om de universiteits­structuur te doorgronden en te zien hoe ze het daar doen. En wat wij ervan kunnen leren.”

Onderzoek naar professionaliseringAls universiteitsinstelling wil VUmc wil haar onderwijs en opleidingen natuurlijk wetenschappelijk onderbouwen. Dit gebeurt in nauwe samenwerking met collegae van de VU en onderzoekers van het MUMC. Hoogleraar Gerda Croiset legt uit wat onderzoek van onderwijs inhoudt. “Onderzoek van onder­wijs bestaat uit twee pijlers. Enerzijds gebruiken we weten­schappelijke publicaties voor de onderbouwing van ons onder­wijs. In dit geval professionalisering van docenten. Anderzijds doen wij zelf onderzoek naar professionalisering van docenten en publiceren wij dit in internationale tijdschriften zoals Medical Teacher en Medical Education. Sinds negen jaar hebben wij een nieuw onderwijsconcept, namelijk kleinschalig en activerend probleemgestuurd onderwijs in plaats van hoorcolleges voor groepen van 350 studenten. Bij dit onderwijs hoort het dat de student centraal staat en aan zet is. Anita Jacobs, onderwijskun­dige, heeft in haar onderzoek aangetoond dat de docenten in het MUMC de opvatting hebben dat de student centraal staat, terwijl bij ons de docenten kennelijk nog aan dit idee moeten wennen en nog steeds vinden dat de docent meer centraal staat.” Leidt dit onderzoek uiteindelijk tot betere docenten? “Zeker! Met deze bevinding kunnen wij ons voordeel doen om ons professionalise­ringsprogramma nog meer toe te spitsen op het gedachtegoed van ons nieuwe onderwijsconcept”.•

ons onderwIjs en opleIden wIllen we

wetensCHAppelIjK onderBouwen

Gerda Croiset

sKo Helpt Me oM expert te worden op

Het geBIed vAn MedIsCH onderwIjs

Teckla Hecker

InspIrerend oM te zIen Hoe ze Het In Het

BuItenlAnd doenMarjan van Duist

verdieping

Instituut voor onderwijs en opleiden Jaar28 5

infographic

2

1

1

1

2

Verpleegkunde m

bo- en hbo-opleidingen

Verpleegkunde opleidingenintensieve / acute zorg

OK opleidingen

Radiologieopleidingen

Klinische chem

ieopleidingen

School ofMedicalSciences

VUmc Amstel Academiein cijfers

AcademieAmstelAcademie

Instroom 2013

HAVOVWO

MBO-4HBOWOOAAM

VerpleegkundeAnders

VUmc Amstel Academie verzorgt praktijkopleidingen voor verpleegkundigen op

mbo- en hbo-niveau, verpleegkundige vervolgopleidingen en medisch onder-

steunende opleidingen. Dat doen we voor 17 ziekenhuizen in de regio, maar ook

voor de medewerkers van ruim 40 andere ziekenhuizen in heel Nederland.

Aantal studenten in opleiding 2013

1517 257 211 152

90 110 470 411 436

Aantallen studenten MOOnaar vooropleidingOpleidingen

Aantal afgegeven diploma’s in 2013

813713 219 151 107

MBOV (BBL) *

HBOV (Duaal)*

MOO

Verpleegkundige vervolgopleidingen:

Medisch ondersteunende opleidingen

- Acuut - Acute zorgopleidingen

- Intensief - Intensieve zorgopleidingen

* = BBL / Duaal - is werken en leren tegelijk

Initiële verpleegkundige opleidingen 123 58 75 43 113 26 56 12

MBO met baan in VUmc

HB met baan in VUmc

Verpleegkunde A

MBO-V

HBO-V

Anders

Andere VVO

Aantallen studenten Acuut en Intensief naar vooropleiding

49

147

204

21

49

59

171

134

3

44

Geslacht

436

79 Man

373Vrouw

410

104

322

MOO

Totaal

Acuut

461

22

288

Intensief

infographic

29 beter

Leergang zorgadministratie opleiding bij VUmc Academie | spin in het web van een zorginstelling | Je vertaalt het zorgproces naar de inrichting van het zorgadministratieve proces om te komen tot de juiste vastlegging en verwerking van de gegevens rondom het zorgproces | van computervaardigheden tot medische terminologie en ziekteleer | 1 jaar, 150 contacturen, totale studiebelasting 750 uur | start september |

30 Instituut voor onderwijs en opleiden Jaar5

“Ik wil graag meer bagage krijgen om mijn functie nog beter uit te kunnen oefenen. En wie weet kan ik hiermee ook

nog een stapje hogerop komen”, zegt Liane Buckens­Calis. Ze is DBC­medewerker in het OLVG en controleert of de registraties voor de units Interne Geneeskunde en Klinische Geriatrie juist, tijdig en volledig zijn. De opleiding telt 10 blokken waarin telkens een ander vakgebied aan de orde komt. Een dag in de maand komen de cursisten uit het hele land naar VUmc Academie voor een gezamenlijke lesdag, die altijd wordt afgesloten met een lezing over een actueel thema van een gastspreker uit de praktijk, bijvoorbeeld van IGZ, NVZ of NZa. Daarnaast is er twee keer per maand een webinar. “Iedereen logt tegelijkertijd in vanaf huis of werk en de docent geeft een

DBC-medewerker, Onze Lieve Vrouwen Gasthuis (OLVG)

Meelopen met Liane Buckens- Calis

powerpointpresentatie met mondelinge toelichting. Via de chat kunnen de studenten en docent met elkaar communi­ceren”, licht opleider Caroline Van Vliet toe. In totaal duurt zo’n webinar 4 á 5 uur. Best inspannend, zegt Liane, maar tegelijkertijd ook heel handig. “Dan hoeven de mensen die ver weg wonen niet telkens naar Amsterdam te komen.”

De moeite waardBij elk blok horen praktijkopdrachten en elk blok wordt getoetst, een scriptie vormt de afronding van de leergang. Al met al vergt het lesjaar 10 tot 15 uur per week. En dat is naast een werkweek van 24 uur, zoals in het geval van Liane, een behoorlijke investering. “Maar ik heb er zelf voor gekozen en vind het tot nu toe absoluut de moeite waard. Ik krijg inzicht in de wereld achter de registraties. Een van de praktijk­opdrachten was bijvoorbeeld om het controleproces in kaart te brengen, vanaf de registratie tot en met de facturatie. Dan krijg je een beeld waar de risico’s liggen. En het afgelopen blok hebben we zorgpro­fielen van de instellingen waar alle deelnemers werken met elkaar vergeleken. Dat is ontzettend leuk, want dan gaat zo’n onderwerp leven. Je ziet verschillen tussen de ziekenhuizen. De een doet meer diagnostiek, bij de ander is de ligduur langer.”

PraktischLiane: “Ik wil graag dat de uitkomsten van mijn scriptie worden toegepast in mijn

IK KrIjg InzICHt

In de wereld ACHter de

regIstrAtIesLiane Buckens-Calis

reportage

unit. Voor een onderzoek dat op de plank belandt, voel ik niets. Samen met mijn werkbegeleider heb ik dat ook in met praktijkwerkplan geformuleerd: ik wil mijn opleiding zo praktijkgericht mogelijk invullen, zodat de instelling er echt iets aan heeft.” Zonder een werkbegeleider kun je overigens niet deelnemen aan de opleiding. Hij of zij beoordeelt alle opdrachten en is contactpunt voor de cursist. Als iemand bijvoorbeeld meer wil weten over financiën zorgt de werkbegelei­der voor een nuttig contact in de instel­ling. Alle werkbegeleiders krijgen vooraf een intensieve training.

VerdiepenDe cursisten krijgen na afloop de officiële titel RZA: register zorgadministrateur. De geaccrediteerde leergang blijkt duidelijk in een behoefte te voorzien. Caroline: “Er is behoefte aan meer kennis. Afdelingshoof­den willen kunnen aantonen dat ze kwaliteit in huis hebben en dat kan met dit diploma.” Liane realiseert zich dat ze nog niet klaar is na afloop. “Ik zie het als een introductie in de zorgadministratie: je maakt met diverse onderwerpen kennis en daarna kun je naar behoefte onderwerpen verder uitdiepen, bijvoorbeeld zorglogis­tiek, of hoe je zorgprocessen in kaart brengt, projectmanagement.” •

1 1

1

1

1

1

Trainingen die je in staat stellen vaardigheden te ontwikkelen waarmee je je expertise optimaal kunnen benutten. Aanbod cursussen:

Mindfulness leert je de automatische piloot waarop we veelal functioneren uit te zetten zodat je meer in het hier en nu leeft. Aanbod cursussen:

Coaching en intervisie kan worden ingezet als je vastloopt in je werk of om je verder te ontwikkelen waardoor je een krachtig team met elkaar kan worden.Aanbod cursussen:

Een veelzijdig aanbod aan bijscholingsactiviteiten voor verpleegkundigen,paramedici en ondersteunende beroepen.Aanbod:

Een handzame methodiek, waar klinisch redeneren deel van uitmaakt en die uit zes stappen bestaat. Deze methode ondersteunt je in je professioneel handelen.Aanbod cursussen:

Klinische onderzoeks-vaardigheden en bijscholings-activiteiten voor medisch specialisten (in opleiding).Aanbod cursussen:

Organisatiebureau voor symposia en congressen.Aanbod in 2013:

Extern

VUmc

Totaal

Aantal deelnemers congressen en symposia:

4.487

38 20

100+114

2

42

9

5

1.526

1.910

3.436

VUmc Academie in cijfersVUmc Academie verzorgt ontwikkelingsgerichte opleidingen, trainingen en workshops

voor alle medewerkers van VUmc en heeft daarnaast een breed aanbod voor

medewerkers van andere zorginstellingen in heel Nederland. Het aanbod bestaat uit

zes kennisdomeinen en twee expertisedomeinen. Binnen deze domeinen bieden we in

totaal zo'n 200 leergangen, opleidingen en workshops aan. Daarnaast verzorgt VUmc

Academie maatwerktrajecten en e-learning modules aan en organiseert VUmc

Academie cursussen, congressen en symposia op verzoek van opdrachtgevers.

Persoonlijke ontwikkeling en communicatie

Mindfulness

Coaching en intervisie

Vakinhoudelijke scholing

ProActive Nursing

Postacademische opleidingen

Symposia en congressen

Aantal deelnemers cursussen, bij- en nascholingen VUmc Academie in 2013

VUmc Academie biedt een uitgebreid aanbod op het gebied van ontwikkeling van krachtig leiderschap.Aanbod cursussen:

Leiderschap en management

AmstelAcademie

AcademieSchool ofMedicalSciences

- Persoonlijke ontwikkeling en communicatie

- Mindfulness

- Coaching en intervisie

- Leiderschap en management

- Vakinhoudelijke scholing

- ProActive Nursing

- Postacademische opleidingen

- Symposia en congressen

infographic

31 beter

Jantine RöttgeringBestuurslid studievereniging MFVU, onderwijscontactpersoon, 2e jaars bacheloropleiding geneeskunde

“De studievereniging is een plek om

vrienden te maken binnen de grote en

drukke studie geneeskunde. Je kunt je er

persoonlijk ontwikkelen door in een com-

missie te gaan, workshops en congres-

sen te volgen of een bestuursjaar te

doen. Je komt in contact met veel uiteen-

lopende mensen, van studenten tot art-

sen en professoren, waar je later weer

veel aan kunt hebben. Wij zetten ons in

voor beter onderwijs. Officieel hebben

we geen medezeggenschap, maar onze

mening wordt altijd zeer gewaardeerd.

Iedereen loopt bij ons binnen en vertelt

over zijn of haar dag. Als we horen dat

zaken beter kunnen, gaan wij hiermee

aan de slag. Hoewel het bestuurswerk

een dagtaak is, heb ik tot nu toe al mijn

studiepunten gehaald. Mocht ik een ten-

tamen niet halen, dan vind ik dat niet erg.

De ervaring die ik opdoe tijdens dit be-

stuursjaar weegt daar tegenop. We zijn

een hecht team en doen alles samen. Je

leert heel goed samenwerken, vergade-

ren, leiding nemen en overleggen met

mensen tegen wie je opkijkt. Waar krijg je

zo'n kans?”

“IK voel Me Beter Als IK terugdenK AAn Het eten-tje BIj MIjn ouders In de tuIn voor MIjn verjAArdAg. Het wAs een HeerlIjKe dAg Met Al MIjn vrIendInnen. de foto Is een geweldIge HerInnerIng dAArAAn.”

7/7testimonial