2014Jaarmagazine
Beter zijn is het Beste - het Beste is Beter zijn 6
Online leren hOe, waar en wanneer het uitkOmt 20
tOekOmstgericht Opleiden is van grOOt Belang 10
InstItuut voor onderwIjs en
opleIden
hOera! 5 jaarinstituut vOOr Onderwijs en Opleiden 5
Beter
Colofon Vumc jaarmagazine 2014 van het Instituut voor onderwijs en opleiden verschijnt 1 x per jaar Hoofdredactie Margreeth van der Meijde Eindredactie Marre Roozen; [email protected] Interviews en artikelen Annelies Kruse, Wilma Mik en Petra ter Veer Concept en vormgeving Designyard in samenwerking met Kazeze grafisch ontwerp Fotografie Martijn Steiner Lovisa, Jeroen Hofman, Rogier Chang / bedrijfsfotografie.nl, Vincent van Gurp Infographics en illustraties Medy Oberendorff, Kay Coenen Drukwerk Verwey Redactieadres VUmc, dienst communicatie PK4X190 Postbus 7057 1007 MB Amsterdam [email protected] Oplage 3.000 ex.
Persoonlijke ontwikkeling en communicatieMindfulnessCoaching en intervisieLeiderschap en managementVakinhoudelijke scholingProActive NursingPostacademische opleidngenSymposia en congressen
Geneeskunde(Bio)medische masteropleidingenMedisch specialistische vervolgoplei-dingen
Verpleegkunde mbo- en hbo-opleidingenVerpleegkunde opleidingen acute zorgVerpleegkunde opleidingen intensieve zorgOK opleidingenRadiologie opleidingenKlinische chemie opleidingen
samenkiezen voor beter
in
f or m
a t i e
inf o r
mat
ie
26
in dit jaarmagazineTestimonials 7 | Strategisch opleiden 10 | Meelopen met Mireille Bakker, verpleegkundige
vervolgopleiding spoedeisende hulp 13 | Testimonials 16 - VUmc School of medical Sciences in cijfers 19
Innovaties in het onderwijs 20 | Meelopen met Ayla Verhoeven, leergang topklinischeverpleegkunde 23 | Docentprofessionalisering 26 | VUmc Amstel Academie in cijfers 29
Meelopen met Liane Buckens-Calis, leergang zorgadministratie 30
VUmc Academie in cijfers 31 | Testimonial 32
57
1910
13
23
3 beter
inhoud
Samen kiezen voor beter. Dat is onze missie die
we in de afgelopen periode met elkaar hebben
geformuleerd. Inmiddels zijn we onze missie
aan het verzilveren. Het is geen lege tekst, we
leven hem ook met zijn allen, iedere dag. De
instituutsvorming heeft twee jaar in beslag
genomen. Noem het de puberteitsfase waar we met zijn
allen doorheen zijn gegaan, soms met pijn en slaande
deuren. Nu zijn we een volwassen instituut waarin ieder-
een zijn plek heeft gevonden. Dat zie je onder meer aan
het gegroeide vertrouwen en aan het plezier om samen te
werken. Iedereen heeft zijn plek gevonden in de nieuwe
structuur en begrijpt waarom we het zo hebben ingericht
en wat de meerwaarde daarvan is: een samenhangend
geheel van onderwijs – en opleidingsactiviteiten waar
alle medewerkers op allerlei manieren deel van uit kunnen
maken. Het Instituut voor onderwijs en opleiden is uniek
in Nederland, nergens zijn middelbaar, hoger, wetenschap-
pelijk en postacademisch onderwijs onder één dak samen
gebracht. Dat begint nu zijn vruchten af te werpen: onder-
wijsinnovaties binnen een HBO cluster worden direct
opgepikt in het WO cluster: samenhang en uitwisseling
van expertise gebeurt daar waar het hoort, aan de start en
niet ver na de finish tijdens de beroepsuitoefening.
Een wellicht wat onderbelicht succes is het stroomlijnen
van de onderwijslogistiek. In feite is dat de basis van ons
instituut. Werkt dat niet goed, dan merkt de klant het
meteen, werkt het wel goed – en dat doet het nu – dan levert
dat voor alle medewerkers rust en ruimte. Voor samenwer-
king, voor innovaties, voor het delen van kennis, voor
persoonlijke ontwikkeling. Ook dat levert zoveel op!
We kunnen met trots kijken naar alle onderwijsinnovaties
die we voortdurend ontwikkelen en toepassen. De posi-
tionering van ons directoraat is sterker geworden in de
afgelopen vijf jaar. Dat is geen doel op zich maar is nood-
zakelijk en effectief omdat onderwijs en opleiden een
academische kerntaak is. En waar we goed in zijn, brengen
we op een aansprekende manier naar buiten, via expert
lunches, via het onderwijsmagazine I.O.
In dit jaarmagazine kunt wordt u meegenomen op reis.
Aanstekelijke persoonlijke verhalen, een betoog over
wat er nodig is om in het eigen VUmc huis strategisch op
te leiden, zicht op vernieuwing, rapportages om inzicht te
geven wat we nou precies doen en natuurlijk de cijfers
per cluster. En die spreken voor zich. We zijn trots op het
onderwijs en op iedereen die bijdraagt om dat state of the
art en toekomst gericht te maken. Samen kiezen voor beter
bij VUmc is voor ons: beter worden in beter maken. De basis
ligt hiervoor bij onderwijs en opleiden en daar willen we
graag steengoed in zijn én blijven.
Margreeth van der Meijde
voorwoord
“ We zijn onze missie aan het verzilveren”
“We zijn met zijn allen beter geworden”
4 Instituut voor onderwijs en opleiden Jaar5
2011
2012
2013
2014
2015
2010
Clustervormingna de reorganisatie worden drie clusters gevormd: vumc school of
Medical sciences, vumc Amstel Academie en vumc Academie. Alle back office activiteiten worden ondergebracht in één shared service
centrum en er wordt groen licht gegeven aan de vorming van expertisedomeinen.
Docentprofessionaliseringde basis kwalificatie onderwijs (BKo) werd meer dan 200 keer gehaald.
de inzet en het enthousiasme van dokters op de academische kerntaak onderwijs is geweldig.
Accreditatie geneeskunde de uitkomst van de landelijke visitatieronde is voor de opleiding geneeskunde een groot compliment: de opleiding behoort tot de top.
CZO/FZO opleidingen Met 40 ziekenhuizen als klant biedt vumc Amstel Academie een stabiel en kwalitatief hoogstaand en veelzijdig opleidingspalet aan voor verpleegkundige specialisaties en (nieuwe) medisch ondersteunende beroepen.
We zijn de Missie aan het verzilveren Beter worden in beter maken, dat is onze missie. dat kunnen we niet alleen maar alleen samen met anderen. en over de grenzen van beroepen heen: medisch, paramedisch en verpleegkundig onderwijs van de toekomst maken. nergens in nederland zit wetenschappelijk, hoger en middelbaar onderwijs onder één dak.
Internationaliseringde internationale onderwijsportefeuille is groter dan ooit:
studenten gaan massaal naar het buitenland en het instituut biedt onderwijs aan in Aruba en Bonaire. webinars en distance learning
zijn hierbij onmisbaar.
Masteropleidingende visitaties en accreditatie van de researchmasters
zijn een feit: master oncology, Cardiovascular research Master en de postinitiële opleiding epidM
zijn volwassen opleidingen geworden. Het zijinstroomprogramma geneeskunde is gestart.
Onderzoek van onderwijsMotivatiestudies en maatschappelijk verantwoord opleiden komen tot bloei in de succesvolle onderzoeksgroep. Het expertisedomein begint zich af te tekenen en dit leidt tot kennisvermeerdering en specialisatie.
Reorganisatiena een intensieve periode vanaf 2009 tot 2011 zijn de reorganisaties afgerond. taken, functies en procedures zijn in beeld gebracht en bieden de architectuur voor het nieuwe instituut.
Kennisdeling Innovaties op het gebied van kennisdeling maken onderwijs
mogelijk op ieder moment: e-learning is een motor die onmisbaar is. Het instituut is uniek bij i-tunes university met online onderwijs
en koploper bij digitalisering van onderwijs.
Nie
uw
e op
leid
ing
en N
ieuw
e op
leid
ing
en N
ieuw
e op
leid
ing
en N
ieuw
e op
leid
ing
en N
ieuw
e op
leid
ing
en N
ieuw
e op
leid
ing
en
beter 5
overzicht hoogtepunten
5 jaar
Beter zijn
is het beste
het beste is
beter zijn
7 testimonials van mensen die in persoon en werk vijf jaar Instituut voor onderwijs en opleiden vertegenwoordigen.
Instituut voor onderwijs en opleiden Jaar6 5
testimonials
Anton HorrevoetsProgrammaleider bacheloropleiding geneeskunde
Wat is de reden van de aanpassing
van het bachelorsprogramma?
“Ons bachelordiploma moet ook toe-
gang gaan geven tot het masterpro-
gramma van andere vakken dan genees-
kunde. Dat is een uitdaging, want naast
een standaard academische opleiding
zijn we ook een beroepsopleiding. Naar-
mate we meer vrijheid en academische
vorming in de bachelor stoppen, bestaat
het gevaar dat er minder ruimte is voor
de voorbereiding op de kliniek. Met een
groot team zijn we aan het puzzelen hoe
we deze twee facetten toch op een goe-
de manier bijeen kunnen brengen. De
beroepsvoorbereiding willen we intact
houden maar iets preciezer definiëren
wat je als arts nodig hebt om te functio-
neren. Vervolgens kunnen we het
bestaande programma hier en daar
indikken om ruimte te maken voor twee
belangrijke onderdelen. Allereerst een
academische kern, waarin de studenten
diverse acade mische basisvaardigheden
leren die iedere academicus zou moeten
kunnen en kennen, maar die niet speci-
fiek voor de geneeskundeberoepsuitoe-
fening zijn. En meer aandacht voor inter-
nationalisering, inclusief onderwijs in
het Engels.”
Wat levert dat op?
“De meeste studenten blijven bij dezelf-
de opleiding zonder dat ze kijken naar
andere mogelijkheden. Bijvoorbeeld een
andere master volgen, in een andere
universiteitsstad je master doen, in een
ander land. Ze kunnen veel meer hun ei-
gen keuzes maken en hun eigen studie
vormgeven. Dan profileer je je ook veel
beter. Nu volgen alle studenten hetzelf-
de programma, drie jaar lang. Terwijl
onze studentenpopulatie heel diverse
types kent. Zij die meer voelen voor re-
validatie, terwijl anderen vallen voor
psychiatrie of juist chirurgie. Al deze
vakken komen tijdens de bachelorsfase
langs, maar op een basaal niveau. Dat
willen we veranderen. Bijvoorbeeld in
een minor waar je met een kleine groep
studenten met dezelfde interesse meer
de diepte in gaat. Ook voor docenten
een aantrekkelijke gedachte, lijkt me.
Uiteindelijk willen we artsen opleiden
die op een academisch niveau kunnen
denken, uitwisselen, opleiden. Dan kun-
nen ze ook daadwerkelijk een bijdrage
leveren aan vernieuwingen in de ge-
zondheidszorg. Routinehandelingen lij-
ken steeds meer te verschuiven naar
hbo-ers.”
“Met de nieuwe bachelor ontstaat meer keuzevrijheid met meer kansen
over de grens.”
“ IK Ben optIMIst, IK geloof AltIjd dAt dIngen Beter Kunnen”
1/7testimonial
beter 7
2/7testimonial
Isaäc van der Waalkaakchirurg en emeritus hoogleraar Pathologie van de Mondholte, bestuursvoorzitter alumnikring
“Van les geven, leer je ongelooflijk
veel. En daar kunnen we met ons
alumnibeleid aan appelleren. Ik weet
zeker, dat er onder de alumni mensen
zijn die het leuk vinden om met jonge-
lui op te trekken, zeker als ze hier al
een tijdje weg zijn. Het enthousiasme,
alle vragen die je krijgt. Nu hebben de
alumnidagen vooral een sociale func-
tie. Ik wil daar graag een functionele
invulling aan toevoegen. Denk bij-
voorbeeld aan huisartsen – onze ver-
wijzers – die een periode meelopen op
een afdeling. Specialisten die doceren
bij een practicum of tutor willen wor-
den – uiteraard voorafgegaan door
passende trainingen. Je creëert zo een
stevige band en kunt over en weer iets
voor elkaar betekenen. Als er een spe-
cialistenplek in een ziekenhuis ergens
in Nederland vrijkomt, denkt zo'n be-
trokken alumnus eerder aan ons. En
zo gaat het vermoedelijk ook bij spon-
sorprojecten. Of het mogelijk is, weet
ik niet, maar het is de moeite waard
om dat uit te zoeken.”
“IK KAn nog steeds geen AfsCHeId neMen vAn MIjn ouderwetse AgendA. wAt snelHeId Betreft KAn geen eleK tronIsCHe AgendA dAAr tegenop.”
“Een functioneler alumnibeleid levert vermoedelijk meer op”
Instituut voor onderwijs en opleiden Jaar8 5
2/7testimonial
3/7testimonial
“ Allemaal aan het onderzoek!”
Sophia Chenstudent honoursprogramma, promovendus fysiologie, eerstejaars master geneeskunde
“Patiënten willen dat je een uitleg
hebt waarom je iets doet of medicij-
nen geeft. Wetenschappelijk onder-
zoek reikt je de onderbouwing van je
keuzes aan. Het honoursprogramma,
waarvoor ik in het eerste jaar ben uit-
genodigd, is heel intensief. En we
moeten allemaal onze wetenschappe-
lijke stage doen in het begin van de
master. Uiteindelijk is het de bedoe-
ling dat je een artikel schrijft als eer-
ste auteur. Mijn onderwerp is diasto-
lisch hartfalen. Daar heeft de helft van
de huidige hartpatiënten – mensen
met overgewicht, hoge bloeddruk,
diabetes – last van, maar de medicatie
is tot nu toe ontoereikend. Ik hoop
met mijn onderzoek bij te dragen aan
een beter geneesmiddel.
Telkens komen er nieuwe technieken
en therapieën bij, allemaal als resul-
taat van wetenschappelijk onder-
zoek. Je moet bijblijven als arts. Als je
zelf aan onderzoek doet, blijf je
nieuwsgierig naar nieuwe ontwikke-
lingen. Dus: allemaal aan het onder-
zoek!”
“IK voel Me Beter Als IK MIjn fAMIlIe zIe en spreeK. Het Is BelAngrIjK oM elKAAr steun te geven en te KrIjgen Als dAt nodIg Is. en Het Is leuK oM te weten wAAr de Ander Mee BezIg Is en Het eens over totAAl Andere dIngen te HeB-Ben dAn geneesKunde.”
beter 9
Van opleiden naar strategisch opleiden
verdieping
10 Instituut voor onderwijs en opleiden Jaar5
‘Opleiden doen we binnen VUmc eigenlijk altijd al. Dat komt niet in de laatste plaats omdat we een academisch ziekenhuis zijn waar het onderwijs een van de drie kerntaken is. Dat zorgt ervoor dat er een vanzelfsprekend opleidingsklimaat is
binnen VUmc, zegt Wim Polderman, directeur VUmc Academie en VUmc Amstel Academie.Opleiden binnen VUmc gebeurt nu vaak op basis van wat er wettelijk verplicht is of omdat het genoemd wordt bij de NIAZ accreditatie of door de inspectie. Of omdat een afdelingshoofd met een passie voor kwaliteit van zorg en expertise van haar medewerkers het belang van opleiden aangeeft. Daar is niets mis mee, het leidt vaak tot prima opleidingen en trainingen en gekwalificeerde medewerkers.
‘Maar opleiden wordt pas strategisch opleiden als organisatiedoelen verbonden worden met de individuele expertise van medewerkers en er regie op gevoerd wordt. Dan ontstaat er samenhang tussen al die losse opleidings en trainingstrajecten. Die samenhang kan alleen worden bereikt door nauwe samenwerking tussen de werkvloer, P&O en VUmc Academie. Je zou het de strategische opleidingsdriehoek binnen VUmc kunnen noemen’, aldus Polderman.Waarom is strategisch opleidingsbeleid zo belangrijk? Wim Polderman: ‘Prachtig geformuleerde organisatiedoelen met budgettaire kaders zijn tandeloze tijgers als je er ook niet bij aangeeft wat de mensen die het uitvoeren, moeten weten en kunnen. In de ideale samenwerking binnen de strategische opleidingsdriehoek vertaald P&O organisatiedoelen naar strategisch personeelsbeleid, bepaalt de werkvloer wie, waarom, wanneer welke training of opleiding volgt en heeft VUmc Academie de regie op de uitvoering en/of faciliteert de uitvoering van opleidingstrajecten. Dit alles schrijven we dan met elkaar op in
de zorg is volop in verandering. ook bij vumc volgen de ontwikkelingen elkaar in hoog tempo op. Het zijn de medewerkers van een organisatie die deze ontwikkelingen moeten dragen en vormgeven. de individuele bekwaamheid is steeds meer een bepalende succesfactor bij vernieuwingen en veranderingen, maar ook bij strategie bepaling en organisatieontwikkeling. strategisch opleiden vraagt om nauwe samenwerking tussen zorg, p&o en vumc Academie.
een duidelijk, toekomstgericht strategisch opleidingsplan en plakken we als bijlage aan de jaarlijkse managementcontracten.’
Met de patiënt in het achterhoofd‘Is dit nu niet een allemaal een beetje theoretisch geneuzel met bovendien allerlei bureaucratische gevolgen’, stelt Wim Polderman zichzelf hardop de vraag. Want hoe werkt dit dan in de praktijk van alledag? Het beste antwoord op deze vraag komt van een al werkend voorbeeld: in de wet BIG worden allerlei voorbehouden en risicovolle handelingen beschreven zoals bijvoorbeeld het inbrengen van een >>
opleIden wordt pAs strAtegIsCH Als orgAnIsAtIedoelen
verBonden worden Met de extpertIse vAn
MedewerKersWim Polderman
Wim Poldermandirecteur VUmc Academie en VUmc Amstel Academie
Edwin Pompezorgmanager divisie IV
11 beter
verdiepingstrategisch opleiden
perifere canule voor het infuus. Om zo’n handeling te mogen verrichten moet je een aantekening hebben. De verpleegkundige moet aantonen dat zij dit kan, het wordt getoetst en in een systeem bijgehouden. De werkvloer bepaalt wie en wanneer aan welke eisen moet voldoen en VUmc Academie zorgt samen met de afdeling dat er getraind kan worden. Als organisatie moeten wij in dit voorbeeld aan de wettelijke eisen voldoen en daarnaast is het natuurlijk van belang voor de patiëntveiligheid en de kwaliteit van zorg. Door er regie op te voeren komt de ziekenhuisbrede samenhang veel beter in beeld en het werkt kostenbesparend. Daarnaast levert het managementinformatie met betrekking tot flexibele inzet van verpleegkundigen en is het input voor strategisch personeelsbeleid. De basisvraag die we daarbij altijd in het achterhoofd hebben is niet hoe we strategisch kunnen opleiden, maar wat de patiënt er uiteindelijk mee opschiet.
Inspelen op ontwikkelingen‘Er is ook overzicht nodig van de externe ontwikkelingen die ons ziekenhuis raken. We moeten meerjarenplannen maken en verschillende scenario’s uitwerken’, legt Polderman uit. ‘Als ik nu al weet dat er in 2017 een tekort is aan mboverpleegkundigen dan moet ik daar samen met de Zorgmanager en P&O al rekening mee gaan houden en bedenken hoe we daar op in spelen. Dat vooruit denken blijft overigens erg lastig. We hebben de afgelopen jaren gezien hoe snel alles kan veranderen. Vier jaar geleden zochten we OKassistenten in India, omdat ze hier niet te vinden waren. Nu is die situatie totaal omgedraaid en zijn er teveel. Verder zien we een redelijk snelle verschuiving van een deel van de zorg van intramuraal naar extramuraal. Gespecialiseerde zorg thuis, al dan niet in samenwerking met een ziekenhuis, heeft weer gevolgen voor de gespecialiseerde verpleegkundigenopleidingen en misschien straks ook wel voor de rol van de verpleegkundige in het ziekenhuis.’
Varkenscyclus Edwin Pompe, zorgmanager divisie IV, heeft ook divisie overstijgende taken in zijn portefeuille. Eén daarvan is het opleiden van verpleegkundigen. ‘We hebben een langetermijnvisie ontwikkeld op de verpleegkundige van de toekomst. Hierin staat de patiënt centraal, is er integratie van soma en psyche, leren verpleegkundigen continu, werken zij evidence based en zijn zij breed inzetbaar. Deze visie willen we vertalen naar opleiden. Een voorbeeld hiervan is de vakschool met de ROCtop die VUmc vorig jaar startte. We leiden vijftien mensen zó op dat ze voldoen aan de eindtermen van het mbo én aan de eisen van VUmc. In het curriculum besteden we veel aandacht aan klinisch redeneren, want dat vinden we belangrijk. Het uitstroomniveau staat zo veel dichter bij de praktijk.’ Pompe merkt op dat er sinds een jaar of twee een overschot is op een aantal functies. Daardoor wordt er nu landelijk minder opgeleid. ‘Het is belangrijk dat we niet stoppen maar juist blíjven opleiden. De geschiedenis leert dat je elk jaar een minimum aan uitstroom van gediplomeerden moet hebben. Anders krijg je de varkenscyclus en zit je zo weer met een tekort.’ •
Het Is BelAngrIjK dAt we nIet stoppen
MAAr juIst BlIjven opleIden
Edwin Pompe
12 Instituut voor onderwijs en opleiden Jaar5
verdiepingstrategisch opleiden
luIsteren, KIjKen, voelen>>
beter 13
reportage
Verpleegkundige vervolgopleiding spoedeisende hulp
“Geen hartactie. In de taxi geboren!” Drie studenten gaan meteen aan de slag als een neonaat binnen
wordt gebracht. “Help me!”, roept Mireille Bakker, een van hen. Zij is in deze oefening degene die coördineert en reflecteert. “Niet drogen, dat kost teveel tijd. Heater aan, klok aan.” Ondertussen doet een collega de neonaat in een plastic zak en zet een ander de baby een muts op en legt een doekje onder het hoofd. “Top”, coacht de docent. Er wordt beademd, gemasseerd – wat onwennig, want zo klein! En dan begint de baby te huilen. Gelukt!We zijn bij VUmc Amstel Academie, bij de verpleegkundige vervolgopleiding spoedeisende hulp (SEH). Een opleiding die is gericht op het behalen van competenties
om hoog complexe gespecialiseerde zorg te kunnen geven aan patiënten op een SEHafdeling. Deze week staat alles in het teken van het reanimeren van kinderen, van heel klein tot aan de puberleeftijd. Het leslokaal staat vol met ziekhuisbedden, poppen, mandjes met allerlei medische hulpmiddelen, behandeltafels met apparatuur en voor deze les met heel kleine poppen. In twee hoeken van het lokaal zijn groepjes van drie studenten onder leiding van een docent aan het oefenen. “Hardop tellen!”, zegt de docent. “Door de stress wil je het juiste tempo wel eens vergeten.” De studenten hebben duidelijk ervaring in reanimatie, het is fine tunen omdat het nu om kinderen gaat. De belangrijke aspecten passeren nog eens de revue: zorg voor heldere communicatie: bevestig dat je de
Meelopen met MireilleBakker
reportage
Instituut voor onderwijs en opleiden Jaar14 5
Verpleegkundige spoedeisende hulp OLVG
Verpleegkundige vervolgopleiding spoedeisende hulp opleiding bij VUmc Academie | grote verscheidenheid aan patiënten, van jong tot oud, met kleine of grote trauma’s | Het gaat op een SEH altijd om onverwachte situaties | je leert om (hoog) complexe gespecialiseer-de zorg te verlenen | 12 - 18 maanden, waarvan 40 lesdagen | De opleiding start jaarlijks op 1 april en 1 oktober | competentiegericht opleiden | klinisch redeneren | je volgt de opleiding als je in dienst bent bij een ziekenhuis |
kinderarts belt. Luisteren, kijken, voelen. Dan gaan ze door naar het volgende station: het iets oudere kind. “Wanneer schakel je over op het volwassenenprotocol”, vraagt de docent. Als het kind 15 is, probeert Mireille. 18 misschien? De grens blijkt in de loop der jaren telkens verschoven, vertelt de docent: van gewicht, naar leeftijd. Tegenwoordig wordt de puberteit als grens genomen: als er sprake is van borst of haargroei. Die grens is van belang omdat het algoritme van kinderen en volwassenen verschilt. “Maar”, relativeert de docent, “als je die ene borsthaar mist, is er nog geen man over boord. Belangrijk is wel dat iedereen hetzelfde protocol volgt.” En hij gaat in op de signs and symptoms van het ernstig zieke kind, “want ik wil dat jullie de kinderen die onmiddellijk hulp nodig
"HeAter AAn, KloK AAn. nIet drogen, dAt Kost
teveel tIjd."Mireille Bakker
hebben eruit kunnen pikken.”Dat haakt aan het belang van klinisch redeneren, een competentie die centraal staat in de opleiding. Via deze benadering leren studenten op een methodische wijze de zorgbehoefte van een patiënt te analyseren en op passende wijze te interveniëren. In een volgende les blijkt hoe de verweving van theorie en praktijk gestalte krijgt. De docent vertelt over zijn ervaring de afgelopen avond met een eenjarig jongetje op de SEH dat ernstig was uitgedroogd. Samen met de kinderarts had hij als verpleegkundige het kind opgevangen en succesvol behandeld. Mireille zit geboeid te luisteren. •
beter 15
reportage
“Samen kunnen we het beste uit elkaar naar boven halen”
Marjolein WintzenOpleider dermatologie
“Als we aios meer betrekken bij hun
opleiding, zie je dat ze meer verant-
woordelijkheid nemen. Dat is een
mooi effect van de gezamenlijke
maatwerktraining van aios en oplei-
ders. We stelden ons allemaal open
voor elkaar en toonden onze kwets-
bare punten. Het was een enorme eye
opener voor aios dat ook de leden van
het opleidingsteam (of: de stafleden)
hun minder sterke kanten bespraken
en open stonden voor feedback . En
ze merkten dat ze invloed kunnen
hebben als ze zich actief opstellen en
zich niet alleen als 'consument' gedra-
gen. Als ik met een aios een patiënt
bespreek, komt het steeds vaker voor
dat we elkaar aankijken met een blik:
kpb-tje van maken? Ik zou ook graag
willen dat twee aios met mij mee gaan
denken over de opleiding. Immers,
mijn ideeën hoeven helemaal niet de
beste te zijn. Door tweerichtingsver-
keer in de opleiding met veel ruimte
en inbreng van de aios, haal je het
beste in elkaar naar boven.”
“Als IK Met M’n CAMerA op pAd Ben, vAlt de druK-te vAn de wereld oM Me Heen even weg door te foCussen op detAIls vAn BIjvoorBeeld gezICHten. op Andere MoMenten neeM IK juIst AfstAnd en proBeer IK de weIdsHeId en pAtronen vAn een lAndsCHAp vAst te leg-gen. dIt Heeft veel rAAK-vlAKKen Met derMAto-logIe: een KIjK-vAK wAAr je zowel oog voor detAIl Moet HeBBen Als voor Het grotere geHeel.”
Instituut voor onderwijs en opleiden Jaar16 5
4/7testimonial
“Maatwerk leidt tot co-creatie”
Inge MeyerProgrammaleider Teach the Teacher
Vanwaar een nieuw
cursusaanbod?
“In de reguliere Teach the Teacher
cursussen worden opleiders en aios
apart getraind. Maar levert het niet
veel meer op als beide groepen samen
op training gaan? Bij een onderzoek
naar het opleidingsklimaat bij derma-
tologie waren de scores uitstekend,
maar het geven van feedback en het
teamwork konden beter. De toenma-
lige opleider Theo Starink kwam bij
mij om hiervoor iets te verzinnen. Dat
werd de gezamenlijke cursusdag voor
opleiders en aios, een maatwerkcon-
cept dat we eerder al met veel succes
bij Gynaecologie hebben toegepast.
De hele afdeling deed mee, er werd
een zondagsdienst gedraaid. Dat is
uitzonderlijk en geeft aan hoeveel
men wil investeren in opleiden. Het is
overigens heel logisch dat die groe-
pen samen trainen; ze hebben im-
mers dag in dag uit met elkaar te ma-
ken.”
Wat biedt het?
“Een voorbeeld. Bij een korte praktijk-
beoordeling (kpb) beoordeelt het
staflid een aios, maar omgekeerd ge-
beurt dat nooit, terwijl dat voor het
teamwork op de afdeling wel belang-
rijk is. Tijdens de training namen we
het geven van een kpb onder de loep.
Telkens deed een opleider een kpb
met een aios, de rest van de groep
gafdaaropfeedback – ook de aios.
Stafleden zien hoe een ander het doet
en aios realiseren zich dat ze zelf ook
kunnen bijdragen aan een betere op-
leiding. Er valt zo veel van elkaar te
leren, de wederzijdse betrokkenheid
neemt toe, de samenwerking op de af-
deling verloopt makkelijker, en men-
sen spreken elkaar sneller aan als ze
ergens mee zitten.
Momenten voor korte praktijkbeoor-
delingen liggen voor het oprapen,
maar je moet je er bewust van worden
en inzien dat het ook echt kort kan.
Opleiden wordt zo een co-creatie. En
het is ook een volwassen manier van
omgaan met elkaar. Wel zo passend,
de meeste aios zijn de dertig al gepas-
seerd. In de toekomst zal maat-
werkaanpak tot het vaste cursusaan-
bod gaan behoren.”
5/7testimonial
“Als IK ter AfwIsse-lIng vAn Het vele BInnen zItten en werKen regelMA-tIg BuIten Ben en op MIjn rACefIets toCHten MAAK, voel IK Me Beter. fIetsen - ooK In Het BuIten-lAnd - geeft MIj Het ultIeMe gevoel vAn vrIjHeId.”
beter 17
“Sedatie kan beter, preciezer, en efficiënter.”
Jacqueline den Bandt-Bloemzaadopleider VUmc Amstel Academie nieuwe opleiding Sedatie Praktijk Specialist
“Sedatie kan beter, preciezer, en efficiën-
ter. Dat betekent meer tijd en aandacht
voor de patiënt, minder vermijdbare seda-
tiedoden en een veel grotere patiënttevre-
denheid.”
Vanwaar deze nieuwe opleiding?
“Patiënten worden ouder, hun ziektes
complexer en er is steeds meer onder-
zoek en behandeling mogelijk. Dit vraagt
om sedatie in plaats van anesthesie, want
sedatie is zowel voor de patiënt als de arts
minder ingrijpend en daardoor veel com-
fortabeler. Maar aan de andere kant: elk
jaar zijn er nog steeds vermijdbare sterf-
gevallen door complicaties bij sedatie.
Dat moet anders, daar is een professional
voor nodig. Wij leiden Sedatie Praktijk
Specialisten op die juist deze groep pati-
enten er doorheen moet krijgen. In janu-
ari 2013 zijn we gestart met de eerste
vierentwintig deelnemers aan deze eenja-
rige opleiding die we samen met Utrecht
hebben opgezet. Dit jaar zijn het er acht-
entwintig.”
Wat houdt het in?
“Naast je werk als anesthesiemedewerker
moet je zestien uur per week aan de oplei-
ding besteden. De groep bestaat uit erva-
ren anesthesiemedewerkers. Gedurende
de opleiding gaan ze steeds kritischer kij-
ken naar hun eigen handelen en dat van
anderen.Zo worden ze een sparring part-
ner voor de arts. Er is veel belangstelling
voor de opleiding, je moet ernaar sollicite-
ren.”
Wat levert het op?
“De Sedatie Praktijk Specialist werkt
zelfstandig, met een anesthesioloog op
de achtergrond. Hij of zij moet de patiënt
screenen, de sedatie geven, en na de se-
datie de patiënt goed wakker krijgen zo-
dat die veilig naar huis kan. Het hoort er
allemaal bij. Tot voor kort was dat het
werk van de anesthesioloog, maar die zijn
lastiger in te plannen en natuurlijk ook
duurder. Voor anesthesiemedewerkers
betekent deze nieuwe functie een mooie
carrièrestap. De eerste afgestudeerden
hebben inmiddels veel ervaring met het
geven van sedatie. Artsen en patiënten
willen niet meer anders. Onlangs riep
een anesthesioloog een Sedatie Praktijk
Specialist in consult. De patiënt was te
slecht voor anesthesie, zou het met seda-
tie kunnen? Dat is natuurlijk heel gaaf!”
“IK Houd ontzettend veel vAn lezen. een e-reAder MAAKt voor MIj Het leven Beter, wAnt nu KAn IK AltIjd zoveel BoeKen Als IK wIl MeeneMen. Het Heeft ooK een lAMpje erIn dus ooK In de Avonden KAn IK HeerlIjK lezen.”
Instituut voor onderwijs en opleiden Jaar18 5
6/7testimonial
infographic
Buitenlandstagesin 2012-2013Praktijkstage zorg (bachelor)
Studenten semester 3.1 in Université Angers
2.381 179
8,7%Van de eerstejaars studentenmet een bijzonder talent voor onderzoek doen drie jaar lang verrijkingsonderwijs op één van de tien terreinen van het wetenschappelijk focusonderwijs van VUmc
Master geneeskunde
Master Oncology
Master Cardiovascular research
Behaalde diploma’s:
Geneeskundeinstroom 2013-2014
Honours Programme
Totaal aantal studenten bij bachelor en master geneeskunde
Eerstejaars bachelor geneeskunde
Zij-instromers
Waarvan tandartsen
Totaal ingeschreven
Research mastersinstroom 2013-2014
Bachelorgeneeskunde
Master
geneeskunde
Zij-instroom-
programm
a geneeskunde
(Bio)medische
masters
VUmc School of Medical Sciences in cijfersOnder VUmc School of Medical Sciences vallen de bachelor- en masteropleiding en het
zij-instroomprogramma geneeskunde, alsook de Master Oncology,
Master Cardiovascular Research en de post-initiële masteropleiding Epidemiologie.
We leiden studenten op en investeren in het bevorderen en borgen van de
professionalisering van docenten en opleiders. En we ondersteunen medische
vervolgopleidingen.
Aantal stages van studentenin het buitenland
73 Som van de lossestages is hoger
dan 179 studentenomdat 65 studenten meerdere stages in
het buitenland deden
AmstelAcademie
AcademieSchool ofMedicalSciences
2
24
347 93
5
Klinische werkstages
Keuzestage master
Wetenschappelijke stages
Semi-arts stages
123
46
Populaire bestemmingenbuitenland stages
Bachelor geneeskunde
Master geneeskunde
Master oncology
Master cardiovascular research
Master epidemiologie
Totaal bachelordiploma’s
Totaal masterdiploma’s
287
324
26
4
6
287
360
Studenten totaal
Eerstejaars67
Studenten totaal
Eerstejaars36
15
4
Medisch specialistischevervolgopleidingen 2013
AIOS (arts in opleiding tot specialist) bij VUmc
Aantal gestarte AIOS
VUmc (medische) Vervolgopleidingen
Aantal erkende medisch specialistischevervolgopleidingen bij VUmc
62
32
25
452
19
3
2
1
4
1 Bonaire2 Suriname3 Zuid Amerika4 Verenigde Staten
19 beter
Innovaties in het onderwijs
Online leren: hoe, waar en wanneer het uitkomt
20 Instituut voor onderwijs en opleiden Jaar5
verdieping
Virtual classroom op Aruba en Bonaire
Ingena Visseradviseur e-learning bij VUmc Academie en VUmc Amstel Academie
“We verzorgen docentgestuurd onderwijs op het gebied van radiologie, verpleegkunde, medische ondersteuning enz. De manier waarop we afstandsleren inzetten binnen het competentiegericht onderwijs is innovatief. We zijn ook al heel ver in het volgen en documenteren van het doceer en leerproces. Kennisoverdracht gaat perfect online. Het is efficiënt, duurzaam en tijd en plaatsonafhankelijk. Iemand kan een webinar thuis op zijn mobiel, tablet of pc volgen en blijft overdag beschikbaar op zijn werkplek. Je kunt direct reageren, via een poll of chatpod, of later een opgenomen versie bekijken. Onze doelgroep zit in heel Nederland. We geven zelfs afstandsonderwijs aan ziekenhuizen op Aruba en Bonaire. De deelnemers zitten daar in een lokaal en kunnen gewoon
terugpraten. Een groep MRIlaboranten wachtte al jaren op een cursus, maar zij konden het eiland niet af, omdat er dan niemand meer was om de apparatuur te bedienen. Ze vonden het geweldig om op deze manier toch hun vakkennis te kunnen vergroten.”
na vijf jaar Instituut voor onderwijs en opleiden kan met recht worden gesteld dat vumc voorop loopt in innovatief medisch onderwijs.
Webinars als spannend evenementEgbert Neels, opleider radiodiagnostisch laborant bij VUmc Amstel Academie
“Webinars vind ik een krachtig medium. Daarom heb ik het idee gelanceerd van de online collegereeks ‘Inspirational radiology’. Ik nodig daarvoor inspirerende sprekers uit, die vertellen over een sterk afgebakend onderwerp. Iedereen kan zich er gratis voor aanmelden, dus ook ervaren werknemers in de radiodiagnostiek. Het is namelijk geen onderdeel van het curriculum, maar een manier om kennis te verspreiden. Bovendien is het een mooie promotie voor VUmc Amstel Academie. De webinars zijn een groot succes. Het eerste college werd in totaal door zo’n 500 mensen bekeken, het tweede door 700. Een goede zorgprofessional is nooit uitgeleerd, zo bleek uit alle positieve feedback. De doelgroep ervaart het als een interessant vakevent. Veel ziekenhuizen willen de colleges graag opnemen in hun eigen online leeromgeving. Vanwege het copyright kan dat helaas niet. Maar ernaar linken is natuurlijk prima!”
Website met 200 pathologische preparatenWolter Mooihoogleraar pathologie bij VUmc School of Medical Sciences
“Ik heb zelf verschillende handboeken over pathologie geschreven. Omdat die behoorlijk prijzig zijn, zijn ze niet voor iedereen beschikbaar. Hetzelfde geldt voor ‘coupes’: preparaten van kwaad en goedaardige afwijkingen van de huid. Zo ontstond het idee voor een website met voor iedereen toegankelijke informatie over pathologische preparaten. En ook nog eens gratis. Verder heeft een boek ruimte voor een beperkt aantal afbeeldingen, de ruimte op een website is vrijwel onbeperkt. Op mijn site zie je volledige preparaten, alsof je zelf door de microscoop kijkt. Deze virtuele microscopie werkt veel beter dan een plaatje in een boek. Van bepaalde afwijkingen laat ik ook meerdere voorbeelden zien zodat het onderscheid tussen melanomen en goedaardige moedervlekken goed zichtbaar is. Dat
blijkt in de praktijk namelijk best lastig te zijn. Hoe meer kennis een patholoog hierover heeft, hoe beter hij een diagnose kan stellen. Er zijn nu 200 coupes beschikbaar maar er moeten er nog veel meer bij. In de toekomst zijn er nog volop mogelijkheden voor andere pathologiegebieden, zoals leverpathologie. Inmiddels wordt www.melanocytepathology.com over de hele wereld bekeken. Dat is natuurlijk prachtig.” >>
een MAnIer oM KennIs te verspreIden
Egbert Neels
KennIsoverdrACHt gAAt perfeCt
onlIneIngena Visser
innovatie
je zIet volledIge prepArAten, Alsof
je zelf door de MICrosCoop KIjKt
Wolter Mooi
21 beter
verdieping
Anatomische tekeningen voor digitaal lesmateriaal
Laurie Hagemanvierdejaars student VUmc School of Medical Sciences
“In het kader van het Mobile Learning Initiative zetten wij in een team van zeven studenten papieren klappers om van pdf naar eboek. Samen met Jochen Bretschneider verwerken wij er interactieve elementen in. Toen een aantal afbeeldingen niet beschikbaar was maakte ik zelf met het tekenprogramma op mijn iPad een afbeelding op basis van bestaande plaatjes. Het zijn vooral anatomische tekeningen en doorzichten. Jochen kijkt het na, en controleert bijvoorbeeld of de hersenvlie
zen genoeg van elkaar te onderscheiden zijn. Aan de tekst veranderen we niks, we voegen alleen iets toe en maken het toegankelijker. Ik zie het als een belangrijke en noodzakelijke stap in het onderwijs. Ik vind het leuk om te zien of onze aanpak werkt. Studenten kunnen namelijk ook nog steeds de papieren versie gebruiken. Misschien bouwen we in het komende studiejaar wel een evaluatiemoment in, dat zou ik interessant vinden.”
E-learning
Jeroen Meijerinkgastro-entestinaal chirurg / colorectaal chirurg
“Naast chirurg ben ik cursuscoördinator van het blok spijsvertering en stofwisseling in het derde jaar geneeskunde van VUmc School of Medical Sciences. Samen met Jochen Bretschneider houd ik me bezig met het invoeren van elearning. Via eleaning modules kunnen studenten voorafgaand aan het college de lesstof bekijken. Zo gaan de colleges niet meer uitsluitend over de basale leerstof, maar is er meer tijd voor patiëntdemonstraties en integratie van kennis. De huidige colleges moeten interactiever; van hoorcolleges naar werkcolleges die studenten motiveren en prikkelen om actief kennis te vergaren. De modules kunnen bestaan uit basisstof, externe links, video’s van operaties, et cetera. Het blok spijsvertering en stofwisseling kunnen we in september grotendeels in elearningsmodules aanbieden. Deze aanpak sluit beter aan bij de belevingswereld van studenten. Toch wordt het nog maar mondjesmaat toegepast. Dat geldt denk ik ook voor andere umc’s. Lesmateriaal maken is niet iets nieuws voor docenten. Maar we kunnen niet van iedereen verwachten dat ze een cursus ebooks maken of filmediting gaan volgen! Het is dan ook essentieel dat er voldoende ondersteuning vanuit de faculteit komt. Vooral op het gebied van ICT en audiovisuele ondersteuning.”
Skillslabs
Hans Huitinkanesthesioloog, hoofd Airway Management Academy
“Airway management is de basis van acute geneeskunde. Het draait om het toepassen van technieken die ervoor zorgen dat het lichaam voldoende zuurstof krijgt en de vitale functies behouden blijven. Anesthesiologen leren veel over airway management tijdens hun opleiding. Maar ook voor intensivisten en andere hulpverleners in de acute zorg is airway management essentieel. Als het acuut misgaat met een patiënt is snel en accuraat handelen en nadenken heel belangrijk, zeker in stresssituaties. Het eigen internationale onderwijsinstituut van VUmc, de Airway Management Academy, biedt trainingen, expertise, simulatiemogelijkheden, team devices en een breed internationaal netwerk. Professionals kunnen in een geavanceerd simulatielab compleet met
levensechte poppen alle noodzakelijke vaardigheden oefenen. Tijdens de trainingen draait het om technische vaardigheden, werken onder stress maar ook om de samenwerking en communicatie tussen alle betrokken zorgverleners. De deelnemers krijgen het zo moeilijk mogelijk: complicaties, incomplete apparatuur, geen hulp… Vanachter een glazen wand sturen we de hele situatie aan. Na afloop volgt altijd een debriefing: wat heb je geleerd? Deze faciliteiten zijn echt iets unieks.” •
e-leArnIng Modules MotIveren
studenten oM ACtIef KennIs te vergAren
Jeroen Meijerink
wIj zetten pApIeren CursusKlAppers
oM vAn pdf nAAr e-BoeK
laurie Hageman
In een geAvAnCeerd sIMulAtIelAB
noodzAKelIjKe vAArdIgHeden
oefenenHans Huitink
Instituut voor onderwijs en opleiden Jaar22 5
verdiepingInnovatie
reportage
Leergang topklinische verpleegkunde
Honger nAAr KennIs
beter 23
reportage
Een groot lokaal op de 7de etage van het OZWgebouw. Zes cursisten van de leergang Topklinische verpleegkunde van Vumc Amstel
Academie buigen zich vandaag over persoonlijk leiderschap. Hoe geef je dat vorm, wat heb je er voor nodig? Enige assertiviteit lijkt daarbij geboden. In tweetallen oefenen de deelnemers of ze wel stevig in hun schoenen staan – letterlijk in dit geval. Met veel hilariteit gaat het ene duo het onderlinge gevecht aan, terwijl een ander stel er wat ongemakkelijk bij staat. “Dit is niet mijn ding”, zegt een van hen. Zit assertiviteit alleen in woorden of ook in je houding vraagt docente Barbara Wendt. De discussie breekt los, zoals bij elk thema dat ze aan de orde stelt. Opvallend is de betrokkenheid en de honger naar kennis, het delen van ervaringen. Zìj zullen het
zijn die straks veranderingen brengen op de afdeling. Ayla Verhoeven is een van hen. “Ik werk op de afdeling neurologie van VUmc en ik heb honderdduizend ideeën, maar hoe breng je die in de praktijk? Bij de opleiding HBOv kwam dit maar mondjesmaat aan bod. Mijn scriptie was prima maar ligt nu onderin een la. Hier leer ik hoe ik het kan aanpakken om het uit te werken, draagvlak te creëren, het in te voeren en te borgen.”Barbara is in haar les aanbeland bij een ander aspect van persoonlijk leiderschap: wat zijn je kwaliteiten, waar heb je zelf profijt van en waar profiteren vooral anderen van? “Perfectionisme? Als collega word ik daar echt niet vrolijk van”, schalt het door het klaslokaal. Een volgend onderwerp zijn de succesmomenten die ieder heeft meegemaakt, en wat maakte
Meelopen met AylaVerhoeven
Instituut voor onderwijs en opleiden Jaar24 5
verpleegkundige,afdeling neurologie
IK HeB HonderdduIzend Ideeën, MAAr Hoe Breng je dIe In de
prAKtIjK? Ayla Verhoeven
dat ze succesvol werden? Regels voor helder communiceren – nog zo'n onderwerp waar leiderschap bij gebaat is. Telkens daalt er een diepe stilte neer in het lokaal als de cursisten bij zichzelf te rade moeten gaan hoe ze er zelf in staan. Die stilte staat in schril contrast met de levendigheid van de discussie die daarop volgt. Dat gebeurt ook bij een presentatie over de toekomst van de zorg en de rol van deze toekomstige topklinische verpleegkundigen daarin. De welhaast oneindige technische moge
Leergang topklinische verpleegkunde Opleiding bij VUmc Academie | hoog deskundigheidsniveau | participeren in patiëntgebonden wetenschappe-lijk onderzoek | 12 maanden, 16-18 lesdagen, je zal regie voeren over zorgprocessen op het niveau van patiënt, team en organisatie, met bijzondere aandacht voor opleiden, kwaliteit en patiëntveiligheid | proactive nursing | in dienst bij een STZ of academisch ziekenhuis | start leergang maandelijks, waaronder 29 september en 27 oktober 2014 |
lijkheden in de zorg, maar waar blijft de patiënt? “De dokter gaat voor overleven. Het vraagt nogal wat van een patiënt om dan te zeggen: zo is het genoeg.” “En als je dat zegt, wordt er getwijfeld of je nog wel bekwaam bent”, vult een ander aan, “en wordt psychiatrie erbij geroepen als je geen pacemaker wilt”. Het wordt te duur, die zorg. “Dus sturen we mensen bleek en brakend naar huis, om ze drie dagen later weer op te moeten nemen.” Barbara presenteert de duivelse driehoek: kwaliteittijdgeld. “Het botst aan alle kanten en het komt allemaal op jullie bordje. Maar het daagt ook uit tot creatieve oplossingen.” Dat geldt zeker voor Ayla, die zich wil blijven ontwikkelen. “Met alles wat ik hier leer, kan ik veel voor de afdeling betekenen en ik heb er echt wat aan voor de rest van mijn carrière.” •
beter 25
reportage
in
f or m
a t i e
inf o r
mat
ie
Onderwijs en opleiden is een vakprofessionalisering en kwaliteit van het onderwijs
om leerkracht te worden op een basisschool, moet je een vierjarige hbo-opleiding volgen. een hoogleraar kan echter zonder didactische aantekening aan de slag. een goede arts is niet per definitie een goede docent, dat is een vak apart. leergangen in verschillende gradaties leiden tot professionelere docenten die beter onderwijzen. want: onderwijs en opleiden zijn een volwaardige kerntaak. vijf jaar Instituut voor onderwijs en opleiden heeft geleid tot een compleet nieuw landschap waar de de docent zich kan professionaliseren.
verdieping
Instituut voor onderwijs en opleiden Jaar26 5
Onderwijs en opleiden is een vak W
illen we de kwaliteit van het onderwijs omhoog krijgen dan moeten we onder meer de didactische vaardigheden van de docenten verbeteren. VUmc startte hier in 2004 mee, zeven jaar later ontstond het team Professionalisering, inmid
dels aangestuurd door Anneke Bakker, hoofd team Professionalisering, VUmc School of Medical Sciences. Dit team biedt scholing, advies en ondersteuning voor docenten in de opleiding geneeskunde en voor opleiders van medisch specialisten. Anneke: “Bij artsen in een academisch ziekenhuis staan patiëntenzorg en ook onderzoek centraal, onderwijs of opleiden doet men er vaak bij. Wij willen dat het gezien wordt als volwaardige kerntaak, het is een vak. Veel docenten en opleiders hebben hart voor onderwijs, maar weinig tijd voor professionalisering op dit vlak. Onderwijs staat of valt met de kwaliteit van de docenten. Medischacademisch onderwijs is complex, zeker in een klinische setting, dus daar heb je echt goede docenten en opleiders voor nodig. Het bewustzijn dat verdieping in bijvoorbeeld didactiek, feedback geven en beoordelen zinvol is, groeit. En dat is precies waar we naar toe willen. Het uiteindelijke doel is een optimale kwaliteit van onderwijs en opleiden .”
KwaliteitslabelsHet aanbod bestaat uit leergangen en cursussen in verschillende gradaties. Met een Basiskwalificatie Onderwijs (BKO) worden docenten geacht alle aspecten van het onderwijsvak onder de knie te hebben. VUmc verplicht iedereen met substantiële onderwijstaken, van minimaal één dag per week, een BKO te behalen. Voor docenten is een BKO een bewijs van didactische bekwaamheid die wordt erkend door alle universiteiten in Nederland. De leergang besteedt aandacht aan het ontwerpen, toetsen en het uitvoeren van onderwijs. Onderdeel is het samen bekijken en bespreken van videoopnames van onderwijs dat een docent verzorgt. Bas Bossers, promovendus anesthesiologie heeft inmiddels een BKO op zak. Het voordeel is volgens Bas uniformiteit: “Je bereikt een bepaald basisniveau. Het is mooi om te leren hoe je je verhaal nóg beter over kunt brengen.” De filmopnames van zijn eigen lesgeven waren een eyeopener. “Ik ben me nu bewuster van mijn eigen houding en ben een stuk strenger geworden! Nu weet ik de aandacht bij het proces te houden in plaats van bij de mobieltjes. Dat komt de kwaliteit van het onderwijs ten goede.”
Expert, ontwerper, coördinator en mentorNa de BKO kunnen docenten met een sleutelpositie binnen het onderwijs van de VU de Senior Kwalificatie Onderwijs (SKO)volgen. Zij kunnen zich hiermee verder ontwikkelen in (vak)
didactiek, onderwijskunde en managementtaken. De leergang richt zich niet alleen op verbetering van de kwaliteit van het onderwijs maar ook op verhoging van het studierendement en de kosteneffectiviteit. Thecla A.M. Hekker, artsmicrobioloog/onderwijscoördinator, afdeling Medische Microbiologie en Infectiepreventie (MMI) behaalde in 2013 de SKO. “Je ontwikkelt jezelf in een aantal rollen: die van expert, ontwerper, coördinator en mentor. De SKO opent nieuwe deuren voor mij: zo denk ik nu mee over de inrichting van de biomedische studie. Verder richt ik me op vraagstukken als: hoe moet je studeren, wat is begrijpen, hoe bied je onderwijs aan en hoe toets je het? Ik houd
Het Is MooI oM te leren Hoe je je
verHAAl nóg Beter over Kunt Brengen
Bas Bossers
onderwIjs stAAt of vAlt Met de KwAlIteIt
vAn doCentenAnneke Bakker
Anneke Bakkerhoofd team Professionalisering, VUmc School of Medical Sciences
Bas Bosserspromovendus anesthesiologie
Marjan van Duist opleidingscoördinator master Oncology
Thecla Hekkerarts-microbioloog/ onderwijscoördinator
Gerda CroisetHoogleraar onderzoek van onderwijs en opleidingsdirecteur VUmc School of Medical Sciences
27 beter
verdieping
de literatuur bij en ga na of anderen met hetzelfde bezig zijn. Dit alles helpt me om expert te worden op het gebied van medisch onderwijs.” >>
Leren samenwerkenEn dan is er nog de intensieve leergang Onderwijskundig Leiderschap waar de VU in 2013 mee startte. Wetenschappers met een regiefunctie in het universitaire onderwijs in diverse faculteiten en opleidingen van de VU worden klaargestoomd voor een leidinggevende functie. Dat gebeurt via meerdaagse thematische bijeenkomsten, een individueel innovatieproject en een studiereis. Vanuit geneeskunde volgde onder andere Marjan van Duist (opleidingscoördinator master Oncology) deze leergang. “De VU heeft 12 faculteiten, 48 bachelor en 89 masteropleidingen en bijna 25.000 studenten. Elke faculteit heeft weer een eigen werkwijze; heel complex. We moeten leren meer met elkaar samen te werken. De leergang gaat in op het organiseren en opzetten van opleidingen, toetsen van kwaliteit, accreditatie en rendement. Een breed werkveld. In de leergang leer je hoe je daar mee omgaat.” In februari bezochten de deelnemers aan deze leergang topuniversiteiten in Kopenhagen, Uppsala en Stockholm (Karolinska). De reis stond in het teken van ervaringen uitwisselen met leiders en onderwijskundigen en kennis opdoen over onderwijsvernieuwingen. “Heel inspirerend om de universiteitsstructuur te doorgronden en te zien hoe ze het daar doen. En wat wij ervan kunnen leren.”
Onderzoek naar professionaliseringAls universiteitsinstelling wil VUmc wil haar onderwijs en opleidingen natuurlijk wetenschappelijk onderbouwen. Dit gebeurt in nauwe samenwerking met collegae van de VU en onderzoekers van het MUMC. Hoogleraar Gerda Croiset legt uit wat onderzoek van onderwijs inhoudt. “Onderzoek van onderwijs bestaat uit twee pijlers. Enerzijds gebruiken we wetenschappelijke publicaties voor de onderbouwing van ons onderwijs. In dit geval professionalisering van docenten. Anderzijds doen wij zelf onderzoek naar professionalisering van docenten en publiceren wij dit in internationale tijdschriften zoals Medical Teacher en Medical Education. Sinds negen jaar hebben wij een nieuw onderwijsconcept, namelijk kleinschalig en activerend probleemgestuurd onderwijs in plaats van hoorcolleges voor groepen van 350 studenten. Bij dit onderwijs hoort het dat de student centraal staat en aan zet is. Anita Jacobs, onderwijskundige, heeft in haar onderzoek aangetoond dat de docenten in het MUMC de opvatting hebben dat de student centraal staat, terwijl bij ons de docenten kennelijk nog aan dit idee moeten wennen en nog steeds vinden dat de docent meer centraal staat.” Leidt dit onderzoek uiteindelijk tot betere docenten? “Zeker! Met deze bevinding kunnen wij ons voordeel doen om ons professionaliseringsprogramma nog meer toe te spitsen op het gedachtegoed van ons nieuwe onderwijsconcept”.•
ons onderwIjs en opleIden wIllen we
wetensCHAppelIjK onderBouwen
Gerda Croiset
sKo Helpt Me oM expert te worden op
Het geBIed vAn MedIsCH onderwIjs
Teckla Hecker
InspIrerend oM te zIen Hoe ze Het In Het
BuItenlAnd doenMarjan van Duist
verdieping
Instituut voor onderwijs en opleiden Jaar28 5
infographic
2
1
1
1
2
Verpleegkunde m
bo- en hbo-opleidingen
Verpleegkunde opleidingenintensieve / acute zorg
OK opleidingen
Radiologieopleidingen
Klinische chem
ieopleidingen
School ofMedicalSciences
VUmc Amstel Academiein cijfers
AcademieAmstelAcademie
Instroom 2013
HAVOVWO
MBO-4HBOWOOAAM
VerpleegkundeAnders
VUmc Amstel Academie verzorgt praktijkopleidingen voor verpleegkundigen op
mbo- en hbo-niveau, verpleegkundige vervolgopleidingen en medisch onder-
steunende opleidingen. Dat doen we voor 17 ziekenhuizen in de regio, maar ook
voor de medewerkers van ruim 40 andere ziekenhuizen in heel Nederland.
Aantal studenten in opleiding 2013
1517 257 211 152
90 110 470 411 436
Aantallen studenten MOOnaar vooropleidingOpleidingen
Aantal afgegeven diploma’s in 2013
813713 219 151 107
MBOV (BBL) *
HBOV (Duaal)*
MOO
Verpleegkundige vervolgopleidingen:
Medisch ondersteunende opleidingen
- Acuut - Acute zorgopleidingen
- Intensief - Intensieve zorgopleidingen
* = BBL / Duaal - is werken en leren tegelijk
Initiële verpleegkundige opleidingen 123 58 75 43 113 26 56 12
MBO met baan in VUmc
HB met baan in VUmc
Verpleegkunde A
MBO-V
HBO-V
Anders
Andere VVO
Aantallen studenten Acuut en Intensief naar vooropleiding
49
147
204
21
49
59
171
134
3
44
Geslacht
436
79 Man
373Vrouw
410
104
322
MOO
Totaal
Acuut
461
22
288
Intensief
infographic
29 beter
Leergang zorgadministratie opleiding bij VUmc Academie | spin in het web van een zorginstelling | Je vertaalt het zorgproces naar de inrichting van het zorgadministratieve proces om te komen tot de juiste vastlegging en verwerking van de gegevens rondom het zorgproces | van computervaardigheden tot medische terminologie en ziekteleer | 1 jaar, 150 contacturen, totale studiebelasting 750 uur | start september |
30 Instituut voor onderwijs en opleiden Jaar5
“Ik wil graag meer bagage krijgen om mijn functie nog beter uit te kunnen oefenen. En wie weet kan ik hiermee ook
nog een stapje hogerop komen”, zegt Liane BuckensCalis. Ze is DBCmedewerker in het OLVG en controleert of de registraties voor de units Interne Geneeskunde en Klinische Geriatrie juist, tijdig en volledig zijn. De opleiding telt 10 blokken waarin telkens een ander vakgebied aan de orde komt. Een dag in de maand komen de cursisten uit het hele land naar VUmc Academie voor een gezamenlijke lesdag, die altijd wordt afgesloten met een lezing over een actueel thema van een gastspreker uit de praktijk, bijvoorbeeld van IGZ, NVZ of NZa. Daarnaast is er twee keer per maand een webinar. “Iedereen logt tegelijkertijd in vanaf huis of werk en de docent geeft een
DBC-medewerker, Onze Lieve Vrouwen Gasthuis (OLVG)
Meelopen met Liane Buckens- Calis
powerpointpresentatie met mondelinge toelichting. Via de chat kunnen de studenten en docent met elkaar communiceren”, licht opleider Caroline Van Vliet toe. In totaal duurt zo’n webinar 4 á 5 uur. Best inspannend, zegt Liane, maar tegelijkertijd ook heel handig. “Dan hoeven de mensen die ver weg wonen niet telkens naar Amsterdam te komen.”
De moeite waardBij elk blok horen praktijkopdrachten en elk blok wordt getoetst, een scriptie vormt de afronding van de leergang. Al met al vergt het lesjaar 10 tot 15 uur per week. En dat is naast een werkweek van 24 uur, zoals in het geval van Liane, een behoorlijke investering. “Maar ik heb er zelf voor gekozen en vind het tot nu toe absoluut de moeite waard. Ik krijg inzicht in de wereld achter de registraties. Een van de praktijkopdrachten was bijvoorbeeld om het controleproces in kaart te brengen, vanaf de registratie tot en met de facturatie. Dan krijg je een beeld waar de risico’s liggen. En het afgelopen blok hebben we zorgprofielen van de instellingen waar alle deelnemers werken met elkaar vergeleken. Dat is ontzettend leuk, want dan gaat zo’n onderwerp leven. Je ziet verschillen tussen de ziekenhuizen. De een doet meer diagnostiek, bij de ander is de ligduur langer.”
PraktischLiane: “Ik wil graag dat de uitkomsten van mijn scriptie worden toegepast in mijn
IK KrIjg InzICHt
In de wereld ACHter de
regIstrAtIesLiane Buckens-Calis
reportage
unit. Voor een onderzoek dat op de plank belandt, voel ik niets. Samen met mijn werkbegeleider heb ik dat ook in met praktijkwerkplan geformuleerd: ik wil mijn opleiding zo praktijkgericht mogelijk invullen, zodat de instelling er echt iets aan heeft.” Zonder een werkbegeleider kun je overigens niet deelnemen aan de opleiding. Hij of zij beoordeelt alle opdrachten en is contactpunt voor de cursist. Als iemand bijvoorbeeld meer wil weten over financiën zorgt de werkbegeleider voor een nuttig contact in de instelling. Alle werkbegeleiders krijgen vooraf een intensieve training.
VerdiepenDe cursisten krijgen na afloop de officiële titel RZA: register zorgadministrateur. De geaccrediteerde leergang blijkt duidelijk in een behoefte te voorzien. Caroline: “Er is behoefte aan meer kennis. Afdelingshoofden willen kunnen aantonen dat ze kwaliteit in huis hebben en dat kan met dit diploma.” Liane realiseert zich dat ze nog niet klaar is na afloop. “Ik zie het als een introductie in de zorgadministratie: je maakt met diverse onderwerpen kennis en daarna kun je naar behoefte onderwerpen verder uitdiepen, bijvoorbeeld zorglogistiek, of hoe je zorgprocessen in kaart brengt, projectmanagement.” •
1 1
1
1
1
1
Trainingen die je in staat stellen vaardigheden te ontwikkelen waarmee je je expertise optimaal kunnen benutten. Aanbod cursussen:
Mindfulness leert je de automatische piloot waarop we veelal functioneren uit te zetten zodat je meer in het hier en nu leeft. Aanbod cursussen:
Coaching en intervisie kan worden ingezet als je vastloopt in je werk of om je verder te ontwikkelen waardoor je een krachtig team met elkaar kan worden.Aanbod cursussen:
Een veelzijdig aanbod aan bijscholingsactiviteiten voor verpleegkundigen,paramedici en ondersteunende beroepen.Aanbod:
Een handzame methodiek, waar klinisch redeneren deel van uitmaakt en die uit zes stappen bestaat. Deze methode ondersteunt je in je professioneel handelen.Aanbod cursussen:
Klinische onderzoeks-vaardigheden en bijscholings-activiteiten voor medisch specialisten (in opleiding).Aanbod cursussen:
Organisatiebureau voor symposia en congressen.Aanbod in 2013:
Extern
VUmc
Totaal
Aantal deelnemers congressen en symposia:
4.487
38 20
100+114
2
42
9
5
1.526
1.910
3.436
VUmc Academie in cijfersVUmc Academie verzorgt ontwikkelingsgerichte opleidingen, trainingen en workshops
voor alle medewerkers van VUmc en heeft daarnaast een breed aanbod voor
medewerkers van andere zorginstellingen in heel Nederland. Het aanbod bestaat uit
zes kennisdomeinen en twee expertisedomeinen. Binnen deze domeinen bieden we in
totaal zo'n 200 leergangen, opleidingen en workshops aan. Daarnaast verzorgt VUmc
Academie maatwerktrajecten en e-learning modules aan en organiseert VUmc
Academie cursussen, congressen en symposia op verzoek van opdrachtgevers.
Persoonlijke ontwikkeling en communicatie
Mindfulness
Coaching en intervisie
Vakinhoudelijke scholing
ProActive Nursing
Postacademische opleidingen
Symposia en congressen
Aantal deelnemers cursussen, bij- en nascholingen VUmc Academie in 2013
VUmc Academie biedt een uitgebreid aanbod op het gebied van ontwikkeling van krachtig leiderschap.Aanbod cursussen:
Leiderschap en management
AmstelAcademie
AcademieSchool ofMedicalSciences
- Persoonlijke ontwikkeling en communicatie
- Mindfulness
- Coaching en intervisie
- Leiderschap en management
- Vakinhoudelijke scholing
- ProActive Nursing
- Postacademische opleidingen
- Symposia en congressen
infographic
31 beter
Jantine RöttgeringBestuurslid studievereniging MFVU, onderwijscontactpersoon, 2e jaars bacheloropleiding geneeskunde
“De studievereniging is een plek om
vrienden te maken binnen de grote en
drukke studie geneeskunde. Je kunt je er
persoonlijk ontwikkelen door in een com-
missie te gaan, workshops en congres-
sen te volgen of een bestuursjaar te
doen. Je komt in contact met veel uiteen-
lopende mensen, van studenten tot art-
sen en professoren, waar je later weer
veel aan kunt hebben. Wij zetten ons in
voor beter onderwijs. Officieel hebben
we geen medezeggenschap, maar onze
mening wordt altijd zeer gewaardeerd.
Iedereen loopt bij ons binnen en vertelt
over zijn of haar dag. Als we horen dat
zaken beter kunnen, gaan wij hiermee
aan de slag. Hoewel het bestuurswerk
een dagtaak is, heb ik tot nu toe al mijn
studiepunten gehaald. Mocht ik een ten-
tamen niet halen, dan vind ik dat niet erg.
De ervaring die ik opdoe tijdens dit be-
stuursjaar weegt daar tegenop. We zijn
een hecht team en doen alles samen. Je
leert heel goed samenwerken, vergade-
ren, leiding nemen en overleggen met
mensen tegen wie je opkijkt. Waar krijg je
zo'n kans?”
“IK voel Me Beter Als IK terugdenK AAn Het eten-tje BIj MIjn ouders In de tuIn voor MIjn verjAArdAg. Het wAs een HeerlIjKe dAg Met Al MIjn vrIendInnen. de foto Is een geweldIge HerInnerIng dAArAAn.”
7/7testimonial
Top Related