stelsel

22 7-2007 > zorg & financiering

in voorgaande jaren. Zo verschilden in 2006voormalig ziekenfonds- en particulier verzeker-den niet meer in het aantal contacten met despecialist en de tandarts. In de jaren ervoor gin-gen ziekenfondsverzekerden vaker naar de spe-cialist terwijl particulier verzekerden vaker detandarts bezochten. Een (voorzichtige) conclu-

sie is dan ook dat met het verdwijnen van hetonderscheid in verzekeringsvorm tussen zieken-fonds- en particulier verzekerden tevens de ver-schillen in medische consumptie tussen dezetwee typen verzekerden iets zijn afgenomen.Bronnen: CBS, 6 juni 2007 en ZN Journaal, 2007, nr. 24<

> marktwerking

851 nza positief over ontwikkelingen op zorgverzekeringsmarkt

De ontwikkelingen op de zorgverzekerings-markt zijn positief voor de consument.Verzekeraars concurreren op prijs en de verze-kerde heeft keuze uit een groot aantal basis- enaanvullende polissen. Het aantal overstappersis met 4,4 procent fors lager dan de achttienprocent in 2006, maar kan worden verklaarddoor tevredenheid over de huidige polis. Welzijn verbeteringen nodig op het gebied vankwaliteit. Ook in 2007 onderscheiden de verze-keraars zich nog nauwelijks op kwaliteit.

Dat zijn de belangrijkste conclusies uit de moni-tor Zorgverzekeringsmarkt 2007 van de Neder-landse Zorgautoriteit (NZa).De monitor Zorgverzekeringsmarkt laat zien dat demarkt in de kern goed werkt. 2006 stond in hetteken van marktconcentraties, maar er zijn geennegatieve gevolgen zichtbaar voor de toeganke-lijkheid en betaalbaarheid van de zorg. Het over-stappen naar een andere verzekeraar is dit jaarsoepeler verlopen dan in 2006. De NZa stelt datde overstapservice van de zorgverzekeraars in2007 verbeterd is.

Collectieve verzekeringen

Er is sprake van een ruim aanbod van basis- enaanvullende verzekeringen, zowel individueelals collectief. Voor de aanvullende verzekeringenis sprake van groei. Zorgverzekeraars bieden nugemiddeld vier à vijf aanvullende verzekeringen

aan tegenover drie à vier in 2006. Daarnaast zijner verschillende doelgroepverzekeringen. Dezecollectieve verzekeringen bieden naast premie-voordeel ook op de verzekerde toegesneden aan-vullende verzekeringen. Ook bevordert de col-lectieve verzekering de acceptatie voor aanvul-lende verzekeringen, omdat daar vaak afsprakenover worden gemaakt. Het aandeel verzekerdenmet een collectieve verzekering is gegroeid van53 procent in 2006 naar 57 procent in 2007.Zorgverzekeraars wentelen hun premiekortin-gen voor collectief verzekerden niet af op indivi-duele verzekerden. De NZa constateert wel datcollectieve verzekeringen slechts heel beperktleiden tot betere zorginkoop of nieuwe vormenvan arbo- en verzuimbeleid bij bedrijven. DeNZa gaat dit nader onderzoeken.

Opzegtermijn aanvullende verzekering

De NZa gaat monitoren of het overstappen nietgehinderd wordt door drempels als afwijkendeopzegtermijnen voor de aanvullende verzeke-ring. Twee derde van de ziektekostenverzeke-raars hanteert bij de aanvullende verzekeringopzegtermijnen die afwijken van de basisverze-kering en een achttal ziektekostenverzekeraarsvraagt opslagen voor premies als verzekerden debasisverzekering bij een andere zorgverzekeraarkopen. Met het oog op de mobiliteit van verze-kerden vindt de NZa het onwenselijk als ziekte-kostenverzekeraars buitenproportionele opsla-

marktwerking

23zorg & financiering > 7-2007

gen hanteren. Barrières voor het overstappenworden verder beperkt als ziektekostenverzeke-raars de opzegtermijnen van de aanvullende ver-zekering gelijk trekken met die van de basisver-zekering. In ieder geval moet uiterste trans-parantie geboden worden. De NZa ziet toe opeen juiste voorlichting over de opzegtermijnenen premies in lijn met het ‘Richtsnoer Informa-tieverstrekking ziektekostenverzekeraars en tus-senpersonen (volmachten) 2007’ van de NZa.

Verzekerde prijsgevoeliger

Een belangrijke voorwaarde voor (prijs)concur-rentie tussen zorgverzekeraars is dat consumen-ten voldoende prijsgevoelig zijn. Deze prijsge-voeligheid was in de jaren voor de stelselwijzi-ging laag. De NZa kondigde in de vorige moni-tor aan de prijsgevoeligheid in het nieuwe stelselte gaan onderzoeken. Onderzoek in samenwer-king met het Centraal Planbureau (CPB) wijst uitdat de prijsgevoeligheid in 2006 in vergelijkingmet voorgaande jaren sterk is gestegen. Ditblijkt uit de nog te verschijnen NZa-publicatie,Measuring short-term price elasticities in Dutch healthinsurance: A new method 2007. Ook in 2007 is deprijsgevoeligheid nog relatief hoog maar duide-lijk lager dan in 2006. Overstappen heeft deafgelopen twee jaar geloond. Overstappers had-den op macroniveau een totaal premievoordeelvan 130 miljoen euro in 2006 en 32 miljoen euroin 2007 door voor zorgverzekeringen met lagerepremies te kiezen. De NZa hanteert de nieuwemethode om jaarlijks de ontwikkeling van deprijsgevoeligheid te meten. Als deze te laagwordt, zal de NZa interventies voorstellen. Deervaringen van 2006 leren immers dat de prijs-gevoeligheid door bijvoorbeeld publiciteit kanworden vergroot.

Transparantie en kwaliteit

De NZa acht meer verschil tussen basisverzeke-ringen wenselijk. Differentiatie in de basisverze-keringen geeft de verzekerde de gelegenheid te

kiezen voor een verzekering met beperkt gecon-tracteerde zorg. Volgens de NZa zijn verzekerin-gen met (beperkt) gecontracteerde zorg een ge-wilde optie bij verzekerden. De NZa leidt dit afuit ervaringen in het buitenland. Als consumen-ten kunnen kiezen, geven zij vaak de voorkeuraan een polis met (beperkt) gecontracteerdezorg. Zorgverzekeraars moeten zich meeronderscheiden op kwaliteit en klanten actiefondersteunen bij het maken van een keuze, opbasis van geselecteerde zorgaanbieders. Van dekant van de zorgverzekeraars kwam onlangs desuggestie om de hoogte van het verplichte eigenrisico af te laten hangen van het gebruik vangecontracteerde zorgaanbieders. Een dergelijkevorm van keuzeondersteuning kan volgens deNZa de doelmatigheid van het stelsel vergroten.In het kader van de keuzeondersteuning heeft deNZa aangekondigd dat zij bij de beoordeling vande modelovereenkomsten van zorgverzekeraarsakkoord zal gaan met elk kortingspercentage opde vergoeding van niet-gecontracteerde zorg,mits de verzekerde goed wordt geïnformeerd.Hij moet immers bewust een keuze kunnenmaken voor een polis met beperkt gecontrac-teerde zorg. Omdat de zorgverzekeraars achter-blijven met hun informatie gaat de NZa de zorg-verzekeraars verplichten meer duidelijke infor-matie over bijbetalingen en gecontracteerdezorgaanbieders te geven.

Geen nadelige gevolgen marktconcentratie

In het jaar 2006 kwamen enkele grote fusiesvoor. De NZa concludeert dat de marktconcen-tratie in 2006 geen risico vormt voor de concur-rentie. Andere indicatoren, zoals keuzevrijheidvoor de verzekerde, prijsconcurrentie en trans-parantie van premie- en productinformatie,geven een positief beeld over de concurrentie opde zorgverzekeringsmarkt. De NZa verwacht datonder invloed van kostenbeheersing en prijs-concurrentie de concentratie van zorgverzeke-raars doorzet. De ontwikkelingen op de zorgver-zekeringsmarkt wijzen in 2007 op het ontstaan

stelsel

24 7-2007 > zorg & financiering

van een landelijke markt. Toch blijft de NZa ooghouden voor regionale situaties omdat in pro-vincies als Friesland, Groningen, Limburg enZeeland de marktconcentratie hoog blijft.Wanneer de ziektekostenverzekeraar naast in-koopmacht ook over verkoopmacht in bepaalderegio’s beschikt, kunnen de publieke belangenworden geschaad. Voor situaties van aanmerke-lijke machtmacht (amm) heeft de NZa een visie

voor een aanpak ontwikkeld en daarover markt-partijen geconsulteerd (Consultatiedocument Aan-merkelijke marktmacht (AMM) in de zorg, 2006).Deze aanpak stelt de NZa in staat op te tredenals ziektekostenverzekeraars hun aanmerkelijkemarktmacht misbruiken. De NZa heeft nog geenconcrete amm-casussen op de zorgverzekerings-markt onder ogen gehad.Bron: ZN Journaal, 2007, nr. 25<

852 hoge raad vernietigt uitspraak aanbesteding ziekenhuizen

De NVZ vereniging van ziekenhuizen heeft metinstemming kennisgenomen van het besluitvan de Hoge Raad om een uitspraak van hetgerechtshof van ’s-Hertogenbosch te vernieti-gen. Dit gerechtshof had in 2005 bepaald dathet Amphia Ziekenhuis in Breda onder de regelsvan het Europese aanbestedingsrecht valt. DeHoge Raad heeft de zaak voor verdere afhande-ling doorverwezen naar het gerechtshof inArnhem.

Het Amphia Ziekenhuis was naar de Hoge Raadgestapt om te laten toetsen of het Bossche ge-rechtshof het ziekenhuis op juiste gronden alsaanbestedende dienst had aangemerkt. Daarbijging het vooral om twee geschilpunten: of deactiviteiten van het ziekenhuis commercieel vanaard zijn, en in welke mate het afhankelijk is vande overheid.Bij zijn oordeel over de commerciële aard vanhet ziekenhuis heeft het gerechtshof in DenBosch uitsluitend gelet op het feit dat het zie-kenhuis niet zelf de prijzen voor zijn dienstenkon vaststellen. Maar volgens de Hoge Raad hadhet gerechtshof ook aspecten als het opererenop basis van rendement, doelmatigheid en ren-tabiliteit, en het dragen van economisch risicoin ogenschouw moeten nemen.Het gerechtshof had in 2005 geoordeeld dat hetAmphia Ziekenhuis hoofdzakelijk bekostigdwordt door de overheid of overheidsgerelateerdeinstellingen (ziekenfondsen). De Hoge Raad is

van mening dat er desondanks geen sprake isvan overheidsbekostiging, zoals bedoeld in deEuropese aanbestedingsrichtlijnen. Argumentdaarbij is dat het ziekenhuis een concreteprestatie – het verlenen van zorg – verrichtte.

Doorverwijzing naar gerechtshof Arnhem

Met de uitspraak van de Hoge Raad is er noggeen eindoordeel over de aanbestedingsplichtvan ziekenhuizen. Het gerechtshof van Arnhemzal dit opnieuw toetsen op basis van de criteria‘commercieel’ en ‘overheidsafhankelijk’. Hetgerechtshof zal deze criteria beoordelen voor desituatie in 2004, toen de aanbesteding die leiddetot de eerdere rechtszaak van start ging.

Standpunt NVZ

Volgens de NVZ geeft het arrest van de HogeRaad ziekenhuizen en andere zorginstellingeneen relatief gunstig kader voor de toetsing of zijte kwalificeren zijn als aanbestedende dienst.Het arrest helpt zorginstellingen in de huidigesituatie bij het afwenden van een aanbestedings-plicht en zal bovendien leveranciers weerhou-den om te gaan procederen. Ook de ontwikke-lingen sinds de door de Hoge Raad beoordeeldesituatie van 2004, zoals de invoering van deZorgverzekeringswet, ondersteunen het afwen-den van een aanbestedingsplicht. Het arreststeunt bovendien het eerder door de branche-