zorg

110 1-2005 > zorg & financiering

Depla onderzocht op welke manieren verzor-gingshuizen de opvang van psychiatrische pa-tiënten hebben georganiseerd. Daarnaast gingzij na wat het effect is van een verblijf in een ver-zorgingshuis op de maatschappelijke integratie,de kwaliteit van leven, en het psychische even-wicht van ouderen met een chronisch psychia-trische aandoening. Ook vroeg ze zich af inhoeverre maatschappelijke integratie van oude-ren met een dergelijke aandoening bijdraagt aanhun kwaliteit van leven. Daarvoor verrichtte zeeen studie bij 96 patiënten uit 18 verzorgings-huizen en 78 patiënten uit acht psychiatrischeziekenhuizen.

Niet vanzelfsprekend

Begin jaren negentig zette een aantal verzor-gingshuizen bij wijze van experiment hun deu-ren open voor een nieuwe groep bewoners:ouderen met een langdurige psychiatrische aan-doening. Dit paste in het algemene streven psy-chiatrische patiënten zo veel mogelijk te latendeelnemen aan de maatschappij en hun eenhogere kwaliteit van leven te bieden. Uit onder-zoek naar de effectiviteit van die aanpak blijktdat achter die hooggestemde idealen een nuch-tere werkelijkheid schuilgaat. De voordelen vanhet verzorgingshuis leiden niet vanzelf tot een

grotere deelname aan de samenleving en eenhogere kwaliteit van leven. Dat geldt vooral voorpatiënten die op een aparte afdeling zijn gehuis-vest. Zij blijken zelfs minder ondernemend tezijn en een kleiner sociaal netwerk te hebbendan vergelijkbare patiënten in een psychiatrischziekenhuis. Voor de patiënten die in een eigenappartement verspreid over het huis wonen, valtde balans gunstiger uit.

GGZ-verpleegkundigen

Om de patiënten en hun verzorgenden goed tekunnen begeleiden is het nodig dat voldoendepsychiatrisch verpleegkundigen vanuit de GGZ-instelling in het verzorgingshuis zijngedetacheerd. Hoe meer uren zij beschikbaarzijn, hoe beter zowel de patiënten als de ver-zorgenden voor zichzelf durven op te komen;de patiënten als het gaat om de inrichting vanhun dagelijks leven, de verzorgenden als hetgaat om het stellen van grenzen aan problema-tisch gedrag. Voor patiënten met een psycho-tische stoornis gaat van de aanwezigheid vande verpleegkundigen bovendien een rustgeven-de werking uit.Bron: persbericht Trimbos-instituut, 28 september2004<

Binnen de Nederlandse GGZ-instellingen wordtcirca 25.000 keer per jaar een dwangmaatregelop een patiënt toegepast. Het gaat dan om fixa-tie (beperking in de fysieke bewegingsvrijheid),dwangvoeding, dwangmedicatie, afzonderingof separatie in een separeercel.

Het aantal separaties bedraagt ongeveer 18.000per jaar. Het is voor het eerst dat er, naast deBOPZ-cijfers, gegevens beschikbaar zijn over

aard en omvang van dwangmaatregelen binnenGGZ-instellingen.Andrée van Es, voorzitter van GGZ Nederlandtijdens de opening van het congres waar dezecijfers werden gepresenteerd: ‘GGZ Nederlandneemt deze cijfers zeer serieus. De GGZ-sectorwil het aantal separaties de komende jarenterugdringen met tien procent per jaar. Dat kandoor de zorg voor patiënten met ernstige psy-

> geestelijke gezondheidszorg

85 jaarlijks 25.000 dwangmaatregelen in de ggz

ZenF-0105-cyaan.qxd 9-2-2005 19:39 Pagina 110

geestelijke gezondheidszorg/gehandicaptenzorg

111zorg & financiering > 1-2005

chiatrische problemen onder te brengen in eenintensive-careomgeving.’

Separatie in een kale, afgesloten ruimte is voorveel patiënten een schokkende ervaring, vooralals de separatie langdurig is (enkele dagen oflanger). Wat betreft separatie verkeert Neder-land in vergelijking met de landen om ons heenin een uitzonderingssituatie. Andere landen

kennen deze vorm van dwang op dezelfde schaalnauwelijks. In Nederland is separatie deel uitgaan maken van de ‘behandelcultuur’, en werdgedwongen separeren lange tijd als minderingrijpend beschouwd dan bijvoorbeeld dwang-medicatie. De discussie daarover is nu weer ge-opend.Bron: persbericht GGZ Nederland, 7 december 2004<

De mogelijkheden tot toepassen van dwang bijdaklozen met psychische of verslavingsproble-men worden uitgebreid. Dat heeft het kabinetbesloten.

De ministerraad heeft ingestemd met een planvoor de aanpak van verloedering en overlast, ver-oorzaakt door mensen met psychiatrische enverslavingsproblemen. Daarmee worden demogelijkheden van de Wet bijzondere opnemingpsychiatrische ziekenhuizen (BOPZ) uitgebreid.De beperkte mogelijkheden die de Wet BOPZ totnu toe bood om mensen met een psychischestoornis onder dwang op te nemen en te behan-delen stonden al langer ter discussie: sinds 1994toen de wet van kracht werd is er door mensenuit de praktijk met grote regelmaat op gewezendat de wet onvoldoende ruimte liet om dwangtoe te passen bij de zogeheten ‘zorgwekkendezorgmijders’.Het kabinet wil nu dat gemeenten vanaf 2006

meer te zeggen krijgen over instellingen voorgeestelijke gezondheidszorg die zich richten opdeze zorgmijders die niet om hulp vragen, maardeze wel nodig hebben. Deze instellingen zullenvanaf 2006 hun geld van de gemeenten ontvan-gen die daarmee meer mogelijkheden krijgenom te sturen op resultaat. De gemeente krijgtdeze sterke regiefunctie om zo ook de samen-werking tussen gemeentelijke instellingen, poli-tie, woningbouwcorporaties en zorginstellingensoepeler te laten verlopen. Informatie-uitwisse-ling tussen deze instellingen moet veel beterverlopen, meent het kabinet. Alleen dan kan dezogeheten bemoeizorg effectief zijn. Daarbijwordt de zorgmijder actief benaderd en staat hetbieden van hulp voorop. Naar schatting zijn erin Nederland zo’n achtduizend mensen met ern-stige psychische problemen die geen contactwillen met hulpverleners.Bronnen: persbericht Ministerie van VWS, 17 december2004 en Stcrt. 2004, nr. 245<

86 meer dwang mogelijk bij zorgmijders

Gehandicapten krijgen vanaf maart 2005 meertaxikilometers om sociaal-recreatieve reizenmee te maken. Dat is een van de belangrijksteaanpassingen die volgt uit een evaluatie van dewerking van het vervoerssysteem Valys.

Valys is de naam van het taxivervoerssysteemvoor vervoer van gehandicapten voor sociaal-recreatieve doeleinden buiten de regio. Rosskomt niet tegemoet aan de wens van de Kamerom onbeperkt taxikilometers te verstrekken.

> gehandicaptenzorg

87 gehandicapten krijgen meer taxikilometers

ZenF-0105-cyaan.qxd 9-2-2005 19:39 Pagina 111