Politieke besluitvormingMaatschappijwetenschappen

1: Wat is politiek?

1.1 Het begrip politiekBetekenissen politiek:

Beleid =maatregelen van ministers Staatsinrichting= het geheel van regels waarin is vastgelegd hoe een land bestuurd word Handelswijze = om een doel te bereiken Sluw = synoniem, ‘een politiek antwoord geven’.

Politiek = proces van omzetting van verlangens, wensen en eisen vanuit de samenleving in bindende besluiten. (proces van politieke besluitvorming)

Politiek probleem = als een situatie die een grote groep ongewenst vindt, die ontstaan is door maatschappelijke ontwikkelingen, die te maken heeft met tegengestelde belangen en die de mensen door overheidsingrijpen veranderd willen zien.

Publieke agenda = problemen die de aandacht krijgen van burgers en maatschappelijke groeperingen.

Politieke agenda = problemen die aandacht krijgen door de media of de bemoeienis van belangengroeperingen.

Overheidsbeleid =de genomen besluiten van en de getroffen maatregelen door de overheid

1.2 De overheidCollectieve belangen = goederen die van algemeen belang geacht worden, die moeilijk via de

markt kunnen worden aangeboden, maar die in principe voor iedereen beschikbaar zijn.

Sociaal contract = in ruil voor de diensten die de overheid levert, aanvaarden de burgers een beperking van hun (financiële) vrijheid.

Kerntaken van de overheid:1. Garanderen van de openbare orde en veiligheid2. Garanderen mensenrechten3. Onderhouden van goede buitenlandse betrekkingen4. Scheppen van werkgelegenheid, sociale zekerheid, goede arbeidsomstandigheden,

infrastructuur en een goed economisch klimaat.5. Zorgen voor welzijn, onderwijs, volksgezondheid, kunst en andere goederen en diensten op

sociaal-cultureel gebied.

1.3 Politiek en machtMacht = het vermogen om het gedrag van anderen te beïnvloedenPolitieke macht = het vermogen de politieke besluitvorming te bepalenGeweldmonopolie = alleen de overheid mag geweld gebruikenGezag = mensen accepteren de macht of zeggenschap van anderen al legitiem

In Nederland hebben we een democratie, in Noord-Korea is er sprake van een dictatuur.

2: Democratie en rechtsstaat

2.1 Nederland als democratische rechtsstaatRechtsstaat = een staat waarin de rechten en plichten van zowel de inwoners als van de

overheid zijn vastgelegd zodat burgers bescherm worden tegen machtsmisbruik van de overheid.

Een rechtstaat is een voorwaarde voor een democratie.

Democratische rechtsstaat =een staat waarin een macht door of namens het volk wordt uitgeoefend binnen de grenzen van de grondwet, zodat individuele grondrechten worden beschermd.

1. Sprake van een grondwettelijke scheiding van de politieke macht2. De grondrechten worden geëerbiedigd3. Het bestuur van het land is gebaseerd op het legaliteitsbeginsel

Trias politica:1. Wetgevende macht = regering en het parlement2. Uitvoerende macht = denk aan de Kinderbescherming of de Belastingsdienst3. Rechterlijke macht = onafhankelijke rechters

Klassieke grondrechten = rechten die de vrijheid en gelijkheid van burgers moeten garanderenSociale grondrechten = verplichten de overheid te zorgen voor voldoende werkgelegenheid, sociale

zekerheid, goed onderwijs etc.

Door de politieke en vrijheidsrechten kan iedere Nederlander zijn eisen en wensen kenbaar maken.Voor een goed functionerende democratie is het recht van informatie van belang.

Legaliteitsbeginsel = wettelijk kader over hoe ons land bestuurd word

Er bestaat geen enkele bestuurlijke bevoegdheid zonder juridische grondslag.

Wijzingen van de grondwet = stelt de wet zware eisen aan, ze kunnen niet zomaar de grondwet veranderen.

2.2 Constitutionele monarchie met parlementair stelselConstitutie = een ander woord voor grondwet.

Constitutionele taken van de koning: Lidmaatschap van de regering Plaatsen van een handtekening onder alle wetten Voorlezen van de troonrede op Prinsjesdag Benoeming van ministers en staatssecretarissen bij de vorming van een nieuw kabinet

Niet –constitutionele taken van de koning: Overleggen met de minister-president over het kabinetsbeleid Ons land vertegenwoordigen bij staatsbezoeken Ontvangen van buitenlandse staatshoofden

Het staatshoofd is onschendbaar, dat betekend dat iemand boven de wet staat en zich er dus niet aan hoeft te houden.Directe democratie = alle burgers hadden het recht om over wetsvoorstellen te stemmenParlementaire democratie = wij kiezen een parlement en die stemmen namens ons.

1. Het volk word vertegenwoordigd door een parlement (representatiedemocratie)2. Alle burgers zijn gelijk voor de wet en hebben gelijke invloed op de samenstelling van het

parlement3. Ministers zijn verantwoording schuldig aan de gekozen volksvertegenwoordiging

4. Het kabinet voer beleid op basis van het vertrouwen van de meerderheid van de volksvertegenwoordiging

5. De macht van de overheid wordt gelegitimeerd door vrije en geheide verkiezingen (elke 4 jaar)

6. Besluitvorming door regering en parlement vindt plaats bij meerderheid van stemmen7. Het parlement houdt rekening met de rechten en belangen van minderheden8. Er is sprake van een tweekamerstelsel

3: Verkiezingen en kiesstelsel

3.1 Het Nederlandse kiesstelselNederlanders kregen voor het eerst kiesrecht in 1798.

Actief kiesrecht = het recht om te kiezenPassief kiesrecht = het recht om gekozen te worden

Evenredige vertegenwoordiging is dat alle uitgebrachte stemmen worden verdeeld over het beschikbare aantal zetels

Kiesdeler = de hoeveelheid stemmen die je nodig hebt voor een zetelCoalitievorming = samenwerking tussen meerdere politieke partijenKiesdrempel = een partij moet een bepaald minimumpercentage stemmen halen om mee

te doen in de zetels

Kenmerken Nederlands kiesstelsel: Vrije en geheime verkiezingen Evenredige vertegenwoordiging Kiesdrempel is gelijk aan kiesdeler Algemeen en passief kiesrecht vanaf 18 jaar

Landen als Engeland en de VS kennen een districten/meerderheidsstelsel. Voordelen daarvan: Sterkere binding tussen de kiezer en gekozene Voor kiezers meer duidelijkheid

Nadelen districtenstelsel: Er is de mogelijkheid dat een partij die in totaal de meeste stemmen heeft gehaald, het minst

aantal zetels krijgt Fractiediscipline (de afspraak om bij wetsvoorstellen hetzelfde te stemmen als andere

partijleden)

3.2 Parlementair en presidentieel stelselIn een representatiedemocratie kiezen burgers hun vertegenwoordigers.Representativiteit = de mate waarin standpunten en besluiten van gekozen vertegenwoordigers

overeenkomen met de wens van kiezersDaarbij spelen de volgende knelpunten een rol:

Partijen vertegenwoordigen niet altijd de ideeën van hun kiezers Door geringe communicatie tussen kiezer en gekozene weten vertegenwoordigers niet altijd

wat de kiezers willen Actieve kiezers hebben meer kans vertegenwoordigd te worden dan inactieve kiezers Er is een groep kiesgerechtigden die zich helemaal niet vertegenwoordigd voelt, soms

stemmen ze uit ontevreden op een protestpartij

3.3 De verkiezingen en formatieVerkiezingsprogramma = hierin staan de belangrijkste plannen en opvattingen van een partijZwevende kiezers = mensen die niet elke keer op dezelfde partij stemmen en tijdens de

verkiezingen vaak nog niet weten op welke partij ze zullen stemmenKabinetsformatie = na de verkiezingen onderhandelen de partijen over een nieuw te

vormen kabinet

Het kabinet moet kunnen rekenen op de steun van de meerderheid in het parlement.Soms word door een compromis tussen twee partijen een verkiezingsbelofte afgezwakt.

Informateurs = Onderzoeken of een bepaalde coalitie haalbaar is

Het regeerakkoord vormt het raamwerk voor het beleid dat het kabinet de komende jaren wil uitvoeren.Als de informateur partijen bij elkaar heeft weten te brengen, brengt hij een verslag uit aan de tweede kamer. Die benoemd daarna een informateur(minister-president), degene die daadwerkelijk een kabinet gaan vormen. De stappen die dan volgen:

1. Installatie2. Beëdiging3. Overdracht4. Verantwoording over de formatie door de minister-president5. Debat over de regeringsverklaring

Val van het kabinet: Minister kan (on)vrijwillig ontslag aanvragen bij de koning Hele kabinet biedt zijn ontslag aan. In het geval van zo’n kabinetscrisis zijn er twee

mogelijkheden:o Er wordt een nieuw kabinet geformeerdo Er worden nieuwe verkiezingen uitgeschreven (het oude kabinet gaat dan nog even

door. Dat noemen we een demissionair kabinet, een kabinet zonder missie)

4: Besturen in Nederland

4.1 RegeringKabinet:

1. Ministers (buitenlandse zaken, volksgezondheid)2. Staatsecretarissen (soort van adjunct-minister)

Regering:1. Koning2. Ministers

Hoofdtaken van de ministers:1. Voorbereiding van het overheidsbeleid

Op basis van een regeerakkoord maakt de regering jaarlijks haar beleidsplannen bekend. Dit gebeurt via de troonreden en een samenvatting van de rijksbegroting (miljoenennota)

2. (mede)wetgeving Ministers hebben drie rechten/bevoegdheden:

1. Indienen wetsvoorstellen2.Ondertekenen van wetten na goedkeuring door het parlement (contraceign)3.Het nemen van Algemene Maatregelen van Bestuur om eerder aangenomen

raamwetten nader in te vullen (heeft geen parlementaire goedkeuring nodig, maar word wij Koninklijk Besluit geregeld)

3. Uitvoering van het overheidsbeleid Leidt tot de volgende werkzaamheden:

1. Uitvoeren van de aangenomen wetten2.Maatregelen die voortvloeien uit eerder aangenomen wetten3.Het nemen van besluiten over zaken waar geen specifieke wetgeving over

bestaat en waar geen goedkeuring van het parlement voor nodig is

Tijdens de Algemene Beschouwingen, als er gedebatteerd wordt over de miljoenennota, kunnen Tweede Kamerleden wijzigingsvoorstellen indienen. Daarna wordt erover gestemd. (voorbereiding)

4.2 ParlementStatengeneraal (het parlement):

1. Eerste Kamer2. Tweede Kamer

Tweede Kamer: 150 leden rechtstreeks gekozen door het volk Fulltime baan Twee hoofdtaken:

1. (mede)wetgeving1. Stemrecht (wetsvoorstellen goed/afkeuren2. Recht van amendement (deel van een wetsvoorstel te weizigen)3. Recht van initiatief (zelf wetsvoorstellen in te dienen4. Budgetrecht (jaarlijkse begroting aan te nemen/te verwerpen

2. Controle1. Vragenrecht (stellen van vragen aan bewindslieden)2. Recht van interpellatie (ter verantwoording roepen van bewindspersonen

over het regeringsbeleid)3. Recht van motie (schriftelijke uitspraak doen over het beleid van een

minister)4. Recht van enquête (zelfstandig onderzoek in te stellen als de Kamer naar

haar mening onvoldoende informatie van de regering krijgt) Politieke primaat (afweging die zij maken weegt zwaarden dan die van de Eerste Kamer)

Eerste Kamer (Senaat): 75 leden indirect gekozen door de Provinciale Staten Parttime baan (1x per week vergadering) Laatste controle (wet in zijn geheel verwerpen of aannemen) Mogen wel schriftelijk vragen stellen en kan een parlementaire enquête instellen

De bovenstaande zijn formele rechten, hieronder staan informele rechten van de beide Kamers: Lobbyen bij ministers (door persoonlijk contact ze te overtuigen van jouw standpunt) Overleggen met ambtenaren en pressiegroepen voor het verwerven van steun

(maatschappelijk draagvlak) Gebruikmaken van massamedia (bijv. door interviews te geven, nieuws opzettelijk te laten

‘lekken’)

4.3 Provincie en gemeenteNederland heeft drie bestuurslagen:

1. Rijk2. Provincie

Taken:o ruimtelijke ordening en milieu (belangrijkste)

o Structuur visie (staat precies aangegeven welke activiteiten in welk gebied passen)

o Welzijn en cultuuro Subsidiëren van bibliotheken etc.

o Bestuur van water-, gas- en electriciteitsbedrijven Provinciale Staten worden eens in de 4 jaar gekozen Gedeputeerde Staten (dagelijks bestuur) Voorzitter van de Provinciale Staten en Gedeputeerde Staten is de commissaris van

de koning (hij wordt gekozen, niet benoemd)3. Gemeente

Uitvoerende taken:o Denk aan huwelijken/geboorten/sterfgevallen bijhouden, politie, wegen etc.o Door middel van bestemmingsplannen

Beleidstaken:o Begeleiding bijstandsgerechtigden, onderwijshuisvesting etc.

College van burgemeester en wethouders (dagelijks bestuur) Burgermeester (verantwoordelijkheid voor de openbare orde in de gemeente) Gemeenteraad (controleren het bestuur van de gemeente)

Een gedecentraliseerde eenheidsstaat houd in dat lagere overheden ook zelfstandigheden hebben en het Rijk alleen sommige dingen in grote lijnen vastlegt.

Subsidiariteitsbeginsel = decentraal wat kan, centraal wat moet

5: Politieke actoren

5.1 Ambtenaren en adviesorganenTaken van rijksambtenaren:

1. Toezicht houden (geldstromen narekenen en controleren)2. Beleidsvoorbereiding (kunnen veel invloed uitoefenen als ze dicht bij de ministers staan,

worden ook wel de vierde macht genoemd)

Overheidsbureaucratie = de macht van de overheidskantoren (dus van het personeel) Kenmerken:

o Onpersoonlijk karakter (persoonlijke en politieke voorkeuren mogen geen rol spelen)o Onpartijdige behandeling van burgerso Voorkomen van willekeur en corruptieo Zorg voor bestuurlijke continuïteit

Negatieve bijklank:o Langdurige procedureso Wirwar van regeltjeso Onpersoonlijke behandelingo Verkokering (als ambtenaren alleen vanuit hun eigen deskundigheid naar een

beleidsterrein kijken)

Adviesorganen = hieraan kunnen ministers of Tweede Kamerleden adviesvragen. Ze beschikken over:

Veel kennis Verschillende geledingen uit de samenleving vertegenwoordigd

Belangrijkste adviesorganen: Raad van State

o Word benoemd door de regeringo Adviseert bij:

o Bij alle wetsvoorstelleno Koninklijke Besluiten o Voorstellen tot goedkeuring van internationale verdrageno Functie in administratieve rechtspraak

o Oordeelt in conflicten tussen bestuursorganen onderling en tussen burgers en overheidsinstanties

Sociaal-Economische raado Adviseert over belangrijke maatregelen op sociaal en economisch gebied.o 33 ledeno Brengt advies op verzoek maar ook eigen initiatief

Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleido Geeft wetenschappelijke informatie over ontwikkelingen die op langer termijn de

samenleving kunnen beïnvloedeno Wijzen op tegenstrijdigheden, knelpunten, probleemstellingen

Onderwijsraad Gezondheidsraad College voor Zorgverzekeringen

Centraal Planbureau = rekent de plannen door van het kabinet om te weten of de voorstellen het gewenste resultaat zullen gaan opleveren

Het Sociaal en Cultureel Planbureau doet onderzoek op sociaal-cultureel gebied zoals de gezondheidszorg, de media etc.

5.2 Pressiegroepen en politieke partijenMogelijkheden om te participeren in de politiek als je geen beroepspolitici bent:

Bij verkiezingen een stem uitbrengen (electorale participatie) ook kan je je inzetten voor een verkiezingscampagne of een verkiezingsposter achter je raam plakken

Als individuele burger actievoeren (niet-electorale participatie) denk aan burgerinitiatief (40.000 mensen moeten het voorstel ondertekend hebben)

Actief lid worden van een politieke partij of pressiegroep

Pressiegroepen = organisaties en groepen die bewust proberen invloed uit te oefenen op de politieke besluitvorming

Actief op één bepaald terrein of komen op voor de belangen van één bepaalde groep Grote organisaties zoals Greenpeace/ANWB zijn goed georganiseerd Ontlenen hun macht aan:

o Omvang van hun organisatieo Maatschappelijke positieo Deskundigheido Financiële middelen

Constant en eendrachtig optreden worden hun argumenten meer gehoord

Deelname aan officiële overlegorganen vergroot de kans op succesMogelijkheden om de politieke besluitvorming te beïnvloeden:

Lobbyen bij politici Demonstraties organiseren Publiciteitscampagne opzetten ‘eigen mensen’ op sleutelposities brengen Bezwaarschriften indienen Burgerlijke ongehoorzaamheid (bewust de wet overtreden)

o Actie gericht op het algemeen belango Actie vind plaats in de openbaarheido Actievoerders kiezen voor zit middel als legale manieren tekortschieten

Functies politieke partijen voor het proces van politieke besluitvorming:1. Articulatie functie (wensen en eisen van de maatschappij op de politieke agenda)2. Communicatieve functie (nemen een standpunt in en informeren kiezers over het

overheidsbeleid)3. Aggregatiefunctie (politieke deelvisies samenbrengen)4. Participatiefunctie (burgers overhalen om politiek actief te worden in hun partij)5. Recruterings- en selectiefunctie (dragen voor functies in de politiek kandidaten voor)

De rol van politieke partijen zijn verkleint door ontzuiling, toegenomen welvaart en individualisering.

5.3 MassamediaRol media in de politiek:

Informatiefunctie (inventariseren en verstrekken van informatie) Spreekbuisfunctie (doorgeefluik van standpunten) Onderzoeksfunctie (dieper graven naar de achtergronden van maatschappelijke

gebeurtenissen en problemen) Controle- of waakhond functie (nagaan wat terecht is gekomen van beloften en

toezeggingen) Commentaar- en opiniefunctie (geven van veel verschillende meningen)

In Nederland is er sprake van persvrijheid en pluriformiteit van de massamedia.

Persvoorlichter = schermt de politici zo nodig afSpindoctor = bezig met het bedenken van hoe de partij de aandacht van het publiek kan

trekkenCommunicatieoorlog = tussen de media en politiek (ze kunnen niet met en zonder elkaar)

6: Politieke besluitvorming

6.1 Het systeemmodel Politiek systeem = stelsel waarbinnen verlangens en eisen van individuen worden omgezet in

bindende beslissingen en maatregelen

Publieke agenda = maatschappelijke kwesties waarover in de media word geschreven, gepraat en gediscussieerd

Conversie = omzetting van wensen en eisen in een overheidsbeleid

Agendavorming hangt af van vijf voorwaarden:1. Aantal betrokken burgers of instellingen2. Ernst van het probleem3. Oplosbaarheid4. Erkenning van het probleem door poortwachters5. De ruimte op de politieke agenda

Bij beleidsbepaling maken verschillende fracties de volgende afwegingen bij een stemming:1. Is het wetsvoorstel effectief en efficiënt?2. Stemt het wetsvoorstel overeen met het eigen partijprogramma?3. Levert voor/tegenstemmen een conflict op met de coalitie/oppositiepartijen?4. Kan steun van het wetsvoorstel rekenen op goedkeuring van de kiezers?

6.2 BarrièremodelFases van het Barrièremodel:

1. Herkennen en erkennen van problemen2. Vergelijken en afwegen van behoeften 3. (als de agenda bepaald is) besluitvorming4. Uitvoering van regels en wetten

6.3 OmgevingsfactorenNationale omgevingsfactoren:

Economische Culturele Demografische Geografische Technologische mogelijkheden Sociale omstandigheden

Internationale omgevingsfactoren: Internationale organisaties Internationale verdragen Internationale ontwikkelingen

7: Internationale betrekkingen1951: Oprichting Europese Gemeenschap voor kolen en staal1957: Bovenstaande werd Europese Economische Gemeendschap1992: Verdrag van Maastricht, Europese Unie tot stand gekomen

Bestuur van de Europese Unie: Europese Commissie

o Dagelijks bestuuro 28 commissarisseno Uitvoerende orgaan

Raad van de Europese Unieo (belangrijkste)Besluitvormende orgaano Bijv. alle ministers van Landbouwo Gekwalificeerde meerderheid (ene land haar stem telt zwaarder mee dan die van

een ander) Europese Raad

o Als bovenstaande geen overeenstemming kunnen bereikeno Spreekt zich bij consensus uit (situatie dat je zelf mening hebt)

Europees Parlemento Medewetgevende en controlerende taako Géén initiatiefrechto Motie van afkeuring (kan de Europese commissie in haar geheel tot aftreden

dwingen) Europees Hof van Justitie

o Rechterlijke machto Toezien dat de afzonderlijke landen aan hun wettelijke verplichtingen voldoen. En

dat de toepassing van de EU-wetgeving op de dezelfde manier plaatsvindt

Doelstelling van de EU: Vrede Veiligheid Welvaart Stabiliteit

Verschillende beleidsterreinen: Uitvoeren van een gemeenschappelijk economisch beleid

o Supranationale samenwerking (internationaal) Ontwikkelen van een gemeenschappelijk buitenlands en justitieel beleid

o Intergouvernementele samenwerking (besluit word alleen aangenomen met instemming van alle EU-lidstaten

Samenwerken op monetair gebied (geld)

8: Politieke partijen

8.1 Politieke partijenBegripparen om politieke partijen te typeren:

Progressief en conservatief o Vooruitstrevend en behoudend

Links en rechtso Een actief optredende overheid en een passieve overheid op sociaaleconomisch

gebied o Het politieke midden kiest voor een middenweg tussen veel overheid aan de

ene kant en veel eigen verantwoordelijkheid aan de andere kant Confessioneel en niet-confessioneel

o Gelovige partij en een niet-gelovige partij Ideologisch en pragmatisch

o Baseren zich op een dieperliggende ideologie en hebben geen vaste uitgangspunten of principes

Politieke partijen van links naar rechts:LINKS SP GL PvdD PvdA D66 50+ CU CDA VVD SGP PVV Rechts

Reactionair = als mensen oude regels/gewoonten die inmiddels zijn vervangen door moderne proberen te herstellen

Ontideolisering = verdwijnen van de ideologie als leidraad voor het (politieke) levenPopulistische partijen = kenmerkt zich door een directe stijl van politiek bedrijven en benadrukt dat

zij de stem van het volk laten horenIdeologische partijen = een samenhangend geheel van ideeën over de mens, menselijke relaties en

de inrichting van een samenleving. Ideologische partijen vervullen dus een aantal belangrijke functies voor mensen:

o Biedt intellectueel houvasto Biedt een interpretatiekader (maatschappelijke verschijnselen

verklaren)o Biedt oriëntatiepunten (doelen die je kunt nastreven)o Draagt bij aan je ID door er een politiek facet aan toe te voegeno Rechtvaardigt bepaalde opvattingen en politiek handelen

De eerste politieke partij heette de Anti Revolutionaire Partij onder leiding van Abraham Kuyper.

8.2 Ideologische stromingenPolitieke stroming = het geheel van een bepaalde ideeën én de groep mensen die zich verenigd

heeft rondom die ideeën

Ideologiën:o Liberalisme = Individuele vrijheid en individuele rechten zijn sleutelbegrippen. De

uitgangspunten zijn:1. Economische vrijheid (vrijemarktmechanisme en particulier initiatief)2. Politieke vrijheid (volkssoevereiniteit)3. Principe van de rechtsstaat (regering handhaaft wetten d.m.v politie

en justitie)4. Rationalistisch individualisme

o Socialisme = elk individu moet even veel kansen hebben om zich te ontplooien. Deuitgangspunten zijn:

1. Sociaaleconomische gelijkheid (ongelijkheid moet klein zijn)2. Tegenstelling kapitaal-arbeid (vroeger was alles onder leiding van de

staat (Karl Marx) nu ‘kapitalisme met een menselijk gezicht)3. Verzorgingsstaat (gelijkheid en solidariteit)

o Confessionalisme= politieke opvattingen gebaseerd op een geloofsovertuiging. Met name naastenliefde en harmonie zijn belangrijk. De uitgangspunten zijn:

1. Harmonie 2. Rentmeesterschap (de mens moet voor de aarde zorgen)3. Gespreide verantwoordelijkheid (mensen moeten voor elkaar

verantwoordelijkheid en zorg op zich nemen en de overheid moet mensen niet te veel uit handen nemen)

o Fascisme = een machtige staat met een grote rol voor de leidero Corporatief stelsel (werkgevers en werknemers moeten harmonieus

samenwerken onder leiding van de partijo Een variant van het fascisme is het nationaalsocialisme, hiermee ligt

de nadruk op de raszuiverheido Rechts-extremisme (principe van eigen volk eerst)

o Ecologisme = wederzijdse afhankelijkheid van mensen en hun natuurlijke omgevingo Duurzame productiewijze

o Feminisme = totale gelijkwaardigheid van mannen en vrouweno Geen onrechtvaardige sekseverschillen meer

Rond 1900 ontstonden er twee bewegingen socialisten: Revolutionaire socialisten (later; communisten) Sociaal democraten

Organische staatsopvatting = waarbij de samenleving word vergeleken met een menselijk, waar alle organen van elkaar afhankelijk zijn

9: Knelpunten en oplossingen

9.1 Knelpunten in de politiekKnelpunten in de huidige politiek zijn:

Geen gekozen minister-presidento Kiezers hebben minder invloed op het beleid

De dictatuur van het regeerakkoordo Tijdens de formatie maken coalitiepartijen afspraken die zij vastleggen in een

regeerakkoord. Die ‘dwang’ kan soms leiden tot belemmering bij het uitoefenen van taken.

De ongelijke toegang tot de politieko Het merendeel van de mensen in het parlement zijn hoogopgeleid, voor

lageropgeleiden is het moeilijk om in het parlement te komen. Verder gebruiken ze ook moeilijk taalgebruik (jargon)

Afnemende invloed van het parlemento De machtsverhouding tussen het parlement en de regering veranderd.

Afnemende autonomie door internationale samenwerkingo Door internationalisering en toenemende supranationale samenwerking is

Nederland afhankelijker geworden van andere landen

9.2 Politieke participatieHet opkomstpercentage bij verkiezingen verschilt sterk per bestuurslaag. Een lage opkomst in ongewenst door een aantal redenen:

Minder goede afspiegeling van de bevolking (vaak stemmen dan alleen hoger opgeleiden) Representativiteit word minder Door gebrek aan representativiteit, dreigt een bestuur zijn legitimiteit te verliezen (burgers

aanvaarden het bestuur niet als gerechtigd om beslissingen te nemen waar zij zich aan moeten houden)

Verschillende verklaringen voor lage opkomstpercentages: Politieke desinteresse

o Leefomgeving is hier een belangrijke factoro Je word passiever als je onbekend bent met de spelregels van de politieko Gebrek aan zelfvertrouwen (ze luisteren toch niet)

Politieke participatieo Maar een klein deel van de bevolking benut de politieke participatieo Politieke participatie is te verdelen in twee groepen:

1. Electoraalo Actief lidmaatschap van een politieke partijo Stemmen bij verkiezingeno Deelnemen aan een verkiezingscampagne

2. Niet-electoraalo Actief lidmaatschap van een pressiegroepo Actievoeren (demonstratie, petitie)o Mengen in het publieke debato Lobbyen/contact leggen met politiek betrokkenen

9.3 Politieke vernieuwingReferendum =Kiesdrempel = een partij krijgt pas Kamerzetels bij een vastgesteld minimumpercentage

stemmen. Het zorgt ervoor dat er minder partijen in het parlement vertegenwoordigd zijn.

Het zou een mogelijkheid zijn om de Eerste Kamer af te schaffen omdat zij vaak toch het zelfde stemmen als de Tweede kamer. Deze kans is alleen nihil omdat ze er zelf ook over moeten instemmen.

Door een gekozen premier krijgen burgers meer invloed op de samenstelling van het kabinet. Wel zijn er enkele bezwaren zoals bijvoorbeeld op staatsrechtelijk gebied, daarnaast is een verhoging van de politieke betrokkenheid niet gegarandeerd.

Ook zou een gekozen burgermeester een mogelijkheid zijn. De argumenten voor en tegen zijn vergelijkbaar met het bovenstaande van een gekozen premier. Nog een extra argument tegen is dat hij/zij als voorzitter van de gemeenteraad/college, boven de partijen moet staan. Voor een gekozen burgemeester is dat moeilijker, want die moet verkiezingsbeloften waar maken.

Uitbreiding van parlementaire bevoegdheden. Denk bijvoorbeeld aan Kamerleden die vaak één assistent hebben. Deze ambtelijke fractieondersteuning zou je kunnen uitbreiden, waardoor Kamerleden beter in staat zijn tot het indienen van wetsvoorstellen.

In Nederland zou je ook een meerderheids-/districtenstelsel in kunnen voeren. Argumenten voor en tegen zijn al eerder in deze samenvatting genoemd.

Enkele hervormingen die de afgelopen jaren zijn doorgevoerd: Op gemeentelijk en provincieel niveau zijn referenda mogelijk gemaakt door plaatselijke

verordeningen Makkelijker om een kandidaat voor de Tweede Kamer met voorkeursstemmen te kiezen Burgermeesters worden vaker op voorstel van de gemeenteraad benoemd Rol van de koning(in) bij de kabinetsformatie is beperkt. Initiatief ligt nu bij de Tweede Kamer