2016 POPCURSUS Theorie Groep 2 - halewynstichting

ZomercursusHalewynstichting2016–lessenvanMaartenWeylerVragen?Stuureenmailnaarmaarten.weyler@gmail.com

POPCURSUS2016 THEORIEGROEP2 1

Theoriegroep2

Popcursus

DWORP2016

Inhetnajaar:HarmonieindePraktijkImprovisatieworkshopsInleidingtotdeJazzgeschiedenisZie:halewynstichting.be



THEORIEGEVORDERDENPOPCURUS1.AnalysevaneenstukHeteerstestukdatwebesprekenisAWhiterShadeofPale:

DevoortekeningwijstopC-groot(ofeventueela-klein).JeschrijftdusbestdediatonischereeksvanC-grootuit,dankanjenagaanofhetvoornamelijkdiatonischeakkoordenzijn.

Jemerktinhetakkoordenschemavan‘AWhiterShadeofPale’verscheideneakkoordenmeteen/(slash).Ditbetekentspecifiekenotenvoordebas(of‘linkerhandvandepiano’).Maardezewijzigennietveelinonzeanalyse,C/BisCMaj7metBindebas,hetG/FakkoordiseigenlijkeenG7metFindebas.Allemaaldiatonischeakkoorden.Enookdemelodieisvolledigdiatonisch…Kloptdevoorstellingvandeakkoordenhierbovenwel?LuisternaareenvoorbeeldmetAnnieLennoxencontroleerdebaslijn!Eentweedevoorbeeld,ditmaalinF–eerstgedaanalsdicteemeteenzoekennaardebasofgrondnootvandeakkoorden.



Alleakkoordenvanditfragmentzijndiatonisch,metuitzonderingvanA7inmaat2,Bm7b5,Bbm7enD7indedaaropvolgendematen.LaatonseerstkijkennaarA7.DitmoeteigenlijkAm7inF-grootzijn.Watishetverschil?Deterts,dienueencisofdo#isgeworden.Waaromgebruiktmenditakkoord?DankzijA7hoorjenudeleidtoonvandklein.WanteigenlijkgaathetstukhiervanF-grootnaard-klein.Enomindkleinte‘geraken’,hebjedieleidtooncisofdo#nodig.

Datverandertdetoonladderdklein“antiek”(ofFgroot…)indklein“harmonisch”.Debenamingslaatjuistopdeharmonischeoplossingenalternatievendiemogelijkwordengemaaktdoortoevoeging,ofbeterwijziging,vancincis.WatmethetBm7b5akkoord?Alsjekijktnaardetoonaard-verwantschappenvanF-groot,danzijndeze:

EenBm7b5akkoordkomtenkelvoorinC-grootenditalsVIIdegraad.Hierleenthetstuk,inF-groot,duseenakkoorduitC-grootomdatdit:

- eenverwantetoonaardismet1bémolminder- eenchromatischdoorgangsakkoordoplevert,nl.Bm7b5tussen/Cen

Bbm7

HetdaaropvolgendeakkoordisBbm7.Detertsvanditakkoordisdb,omdezenootaandevoortekeningtevindenmoetjeminstensvierbémollenhebben.DusAb-grootoftewelfklein.Ditakkoordwordtdaaromgeleenduitf-klein,dezogenaamdeparallellemineurvanF-groot.HetD7akkoordiseendominantseptiemakkoordenwordtgevolgd,oflees:lostop,inhetdaaropvolgendeGm7enisduseensecondairedominant.AlleladdervreemdeakkoordenkomendusvoortuitdeverwantetoonaardenvanF-groot.GeorgiaiseenoudestandardenopgebouwdalsAABA.DaarommoetereenverschilzijntussenheteersteA’tje(gaatterugnaar‘af’)enhettweededateeninleidingvormttotdebridge:

fBbFC d



Inmaten15en16ziejedusandereakkoorden,omdetoonaardeerstbevestigdtekrijgenmetF6BbF(IIVIofplagalecadens)endaarnaeenIIm7b5Vvandmineur(VIm)voordemodulatienaardebridge.



Veeltheorie…zettenweevenallesopeenrijtje:EENWERKMETHODE:

1) eenstukstaatinCgroot

2) dediatonischereeks:

3) Welkeverwanteakkoordenkanjeverwachten?BijvoorbeeldSecondaryDominanten.Watvoegenzijtoeaandecontext?

Hierbovendeopsommingvanallemogelijkesecondarydominanten1.Ziehoedezetelkenschromatischedoorgangsnotenopleveren,met

• A7alsV/IIleverteencisop,leidtoonnaardenzointroduceertditakkoordeenchromatischeleidtoon/doorgangsnootindetoonaard

• B7alsV/IIIleverteendisop,leidtoonnaareenzointroduceertditakkoordeennieuwechromatischeleidtoon/doorgangsnootindetoonaard

• C7alsV/IVleverteenbesop,toondieleidtnaardetertsvanhetFgrootakkoord.ZointroduceertditakkoordeenchromatischedoorgangsnootindehoofdtoonaardenwijstdezeopeentijdelijkeuitwijkingnaarFgroot

• D7alsV/Vleverteenfisop,leidtoonnaarGenzointroduceertditakkoordeennieuwechromatischeleidtoon/doorgangsnootindetoonaardenwijstdezeopeentijdelijkeuitwijkingnaarGgroot

• E7alsV/VIleverteengisop,leidtoonnaaraenzointroduceertditakkoordeennieuwechromatischeleidtoon/doorgangsnootindetoonaard,bovendiendeleidtoonnaardeverwantemineurtoonaard.

Eensecondarydominantissteedsdealteratievaneenoorspronkelijkdiatonischakkoord.Voortoonladdersvansecondarydominantenkanjeenkeldienotenaanpassendieindeoorspronkelijkemodusnietpresentzijn.ZokrijgtD7enkeleenfisextra.EnbijvoorbeeldeenE7–alsaanpassingvanhetdiatonischeEm7meteengroteterts–krijgterenkeleengisbij.NogalwatsecondarydominantenwordenvoorafgegaandoorhunverwanteII.Weduidenditaanmeteenhaakje.Jazzmaaktvaakgebruikvanzgn.IIVsequenzenendatisindepraktijkvaakdeIIVvaneensecondarydominant.1 De enige ‘logische’ die ontbreekt is V/VII maar deze komt nooit voor aangezien het VIIm7b5 akkoord zelf geen reine kwint heeft. De eventuele dominant van B zou een F#7 opleveren, met een niet-diatonische grondnoot. S.D. hebben steeds een diatonische grondnoot.



4) Welkezijndeverwantetoonaardendiejekanverwachten?Welkeparallelleakkoordenlevertditopenwatvoegenzijtoeaandecontext?

VerwantetoonaardenvanCzijnG-groot,F-groot,a-kleinenc-klein.Meestalwordtditaangeduidmeteen“kruis”:

Indetweedeleskreegjeditoverzichtvanwatjezoumoetenwetenomeenstuk‘opniveau’teanalyseren.Wegaannueenstapverder.Akkoorden,geleenduitparallelletoonaarden,diejemagverwachten…Sommigeakkoorden,zoalshetMaj7enm7akkoord,komenmeermaalsvoorindediatonischereeks.Datbetekentdateranderereeksenzijnwaarditakkoordookzalvoorkomen,weliswaarmeteenanderefunctie.NemenwealsvoorbeeldAm7:ditakkoordkanzowelII,IIIofVIzijn.Ofbeter:hetisVIinC-groot,hetisIIinG-grootenIIIinF-groot.Ditakkoordkomtdusvoorindehoofdtoonaardendebeideverwantemajeurtoonaarden.Indezezestienmatenwordthiergoedgebruikvangemaakt.BESLUIT:Voordemeestepopsongsmoetjerekeninghoudenmet

1) dediatonischereeksvandehoofdtoonaard2) desecondarydominantenvandediatonischeakkoordenenhunverwante

IIm7akkoorden3) deakkoordendieafkomstigkunnenzijnvandeverwantetoonaarden,

vaakteherkennenaandedominantuitdezetoonaardenofdesubdominantmineurakkoorden,afkomstigvandeparallellemineur.

cFCG a



Envergeetnietdatdesecondarydominantendevolgendetonenintroduceren:

Welkeakkoordenhorenbijdechromatischedoorgangsnoten?c#gaatmetA7ofdeV/IId#gaatmetB7ofdeV/IIIf#gaatmetD7ofdeV/Vg#gaatmetE7ofdeV/VIbbgaatmetC7ofdeV/IVebenabhaaljedanweeruitdeparallellemineur…Eenvoorbeeld

F/G=G7susendusdiatonischE7=dedominantnaarAklein(V/VI),eenteverwachtentoonaardvermitsakleindeverwantemineurisvanCgroot.InC-grootvindjeEm7meteeng,E7heefteeng#,deleidtoonnaarmineur.



Verwantschappentussentoonaarden.

TetrachordenDetoonladdervanCgrootisopgebouwduittweegelijketetrachorden.Zoalseenpentachordeenverzamelingisvanvijfopeenvolgendetonen,iseentetrachordeenverzamelingvanvieropeenvolgendetonen.Bijeenmajeurtetrachordisdeopeenvolging:heletoon–heletoon–halvetoon.DankrijgjevoorCgroot:

Omeengrotetertstoonladdertehebbenmoetje

• tweeidentieketetrachordenhebben• hettweedetetrachordbegintopeenheletoonbovendelaatstetoonuithet

eerstetetrachordJekanzeggendathettweedetetrachordbegintopdereinekwintvandetoonaard(i.e.dedominant).

a) VerhogingstekensofkruisenTetrachordIIvanC-grootkanaanzienwordenalsheteerstetetrachordvaneennieuwetoonladdermetalsvertrekpuntG(i.e.G-groot).Danmoeterweleentweedetetrachordaantoegevoegdworden.

NukloptdevoorstellingvanG-grootnogniet.Omeennieuwegrotetertstoonladdertehebbenmoetdevoorlaatstetoonvanhettweedetetrachordverhoogdworden.WantmomenteelhebbenweintetrachordIIheletoon–halvetoon–heletoonendatisnietdezelfdevolgordealsintetrachordI.

NukloptdevoorstellingvanG-groot.TetrachordIvanC-grootkanaanzienwordenalshettweedetetrachordvaneennieuwetoonladdermetalseindpuntF(i.e.F-groot).Danmoetereentetrachordvoorgeplaatstworden.



Hiermoetenweook“ingrijpen”.MomenteelistetrachordIIcorrectmaarintetrachordIhebbenwemomenteelheletoon–heletoon–heletoon.Daarommoetenwedelaatstetoonchromatischverlagen:

NustaaterF-groot,meteenverlaagdevierdegraad,bes.Jekanuitdezevoorstellingenafleidendaterverwantschapbestaattussentoonladdersentoonaarden.ZoisCverwantmet:

• GgrootomdatondermeertetrachordIIvanCgelijkisaanhettetrachordIvanG• FgrootomdattetrachordIvanCooktetrachordIIvanFis

ModulerenvanCgrootnaarGgrootbetekenteenkruistoevoegen,vanCnaarFeenmoltoevoegen.VergeetnietdatdedriehoofdgradeninCeveneensFenGzijn.

FCG



2.TranscriptiesInpopvindjenietaltijdtranscriptiesofuitgavenvandesongsterug.Daaromgebeurthetvaakdatjeeensongmoetoverschrijven.Eenvoorbeeld:

Structuur:Intro: viermatenVerse: achtmaten(=2x4)Pre-chorus:viermatenChorus: achtmatenToonaard:kijknaardevoortekening,dusdatisF-groot.Schrijfdediatonischereeksuit–drie-énvierklankenenganaofdeakkoordendiatonischofniet-diatonischzijn:



Eenstuknaarkeuze?Indienniet…AliciaKeys’IfIAin’tGotYou

ENKELETIPS

• schrijfdebasisvormuit:intro,verse,pre-chorus,chorus,bridgeetc.engebruikdubbelemaatstrepen/benamingenomjestructuurtevisualiseren

• Natuurlijkkanjeditmaardoeneensjedemaatsoorthebtvastgesteld.Bereidjenotatievoordoorreedsx-aantalviermatenperlijntenoteren.Voorditnummer:

o introo verseo pre-choruso choruso verseo pre-choruso choruso outro

• noteermerkpuntenvoorbelangrijkeonderdelenzoals

o introstartna37seconden–verseop1’00–pre-chorusop1’25–chorus1’56

• deinleidinghoefjenietoverteschrijvenmaarkannatuurlijkbijdragentotde

kennisvantoonaarde.a.

• zoekzosnelmogelijkdehoofdtoonaard–zoeknaarherkenningspuntenzoals“eenstabielI-akkoord”–enganaofhetstukinmajeurofmineurstaatVoorditnummer:hetstaatinGenmeerbepaaldG-groot

• schrijfdediatonischereeksuitvandegevondentoonaard(inditgeval:G–groot)

• schrijfzoweldedrie-alsdevierklankenuit–hoorjedrieklankenofvierklankenindebegeleiding?

• vertreksteedsvanuitdebasnoot.Dezeismeestaldegrondnootvanhetakkoord,

tenzijeen/akkoordgebruiktwordt.Sowiesogeeftdebaslijndebesteaanwijzingoverdeakkoordenopeenvolging

• denkaanvaakvoorkomendeprogressies(zoalsIVIIVVofzogenaamdechord

patterns)enmogelijkeverwantetoonaarden(inG–groot:CenDgroot,geneklein)enwatditbijvoorbeeldbetekentingewijzigdeakkoorden,etc.

• schrijftenslottedemelodieuitenzoekhierbijnaareen“standaard”voorstelling.

Laatjebvb.nietmisleidentothetuitschrijvenvanzgn.“adlib’s”

• focusopwatdeopdrachtis



OPGELET• hetuitgeschrevenvoorbeeldhierboveniseenmogelijkeversie–zoalsgevonden

opinternet

• ganaofdezewerkelijkpastbij“onze”beluisterdeversie

• weeskritischbijdecontrolevandemelodie,maatsoortetc.

• voordeleswerdditvoorbeeldgebruiktomaantetonendatermogelijkefoutenotaties,interpretatiese.d.kunnenvoorkomenbijuitgeverijen…endatjezekermoetcontrolerenwelkebronmengebruiktheeftvoordetranscriptie

• dynamischeenagogischetekenszijnnietnodigTranscriptieIntroJehoorthet‘stabiele’akkoordindevierdemaat,datisdusdetonica.

VerseHetstukstaatdusinG-grootenvanafdeverseherkenjeeenvaakterugkerendecadens,I–VI–II–V

Dezewordtvanafdevijfdemaat‘licht’gevarieerd,Em7kaneventueelgewijzigdwordeninE7,deV/II.AlsjeE7gebruikt,werddeguitEm7eeng#,deleidtoonnaarAm.ZokanjeookE7vervangendoorG#dim.Waarom?

- hetkomtvaakvoordatdiatonischopeenvolgendeakkoordenchromatischverbondenwordenmeteendiminishedakkoord

- ditdiminishedakkoordiseigenlijkeenbovenbouwvanE7b9…



Bijhethernemenvandeverse–inonze‘unplugged’versie–komennetopditmomentdebackingvocalserbij.Hetidealemoment:harmonischinteressantenopbouwendnaarhetAm7akkoord.Pre-chorusHetharmonischritmeindepre-chorusismeestalzeeractief,hetmoeteendoorgangbewerkstelligennaardechorus.Ookhiergebeurtdit:

Depre-choruseindigtmeteenfermata(oforgelpunt)ophetBm7akkoord,wantditzalleidenengeeftspanningnaardechorus:Chorus

Dechorusbestaatuitdezelfdeakkoordenalsvoordeintro.Daaromishetvanbelangomookdeintrogoedtebeluisteren.Eenintroleidtnaarhethoofdthemaengeefttipsvanwatkomenzal…OEFEN:

• optheorie• metstukkendiejeinjebezithebt(RealRockBook–pdf’s)• opdemelodie• opdebaslijn• opdeakkoorden



Eenextraatje–nietgedaanmaaraltijdnuttigJSomethingvanGeorgeHarrison(theBeatles)

Inmaten2en3staanakkoordenuitC-groot,hetC7akkoorduitdevierdemaatwordtgeleenduitF-grootenlostookopalsV/IV(lees:C7isdetussendominantvanFofIV).Inmaat6staatD7,geleenduitG-grootenditalsV/V(lees:D7isdetussendominantvanGofV).MeteendaarnabelandenweinAmofderelatievemineurvanC-groot.Wekrijgeneenzogenaamdelinecliché,teherkennenaandechromatischedalingenindebas.



TenslottebelandenweviaD9eerstteruginG,passerenFomdanuiteindelijkterugnaarCtegaanmeteenakkoordgeleenduitcklein(nl.Eb).WatiserjuistaandehandmethetEbakkoord?Naasteenrelatievemineur(a-klein)heeftC-grootookeenzgn.parallellemineur,namelijkc-klein,metanderewoorden:beidetoonladdershebbendezelfdegrondtoonmaarhebbeneenanderevoortekening2.

AantiekisderelatievemineurvanCgroot,metanderewoorden,beidetoonladdershebbendezelfdevoortekeningmaareenanderegrondtoon.

DiatonischeakkoordenenbecijferingvanantiekmineurWebekomendebecijferingvandeantiekemineurtoonladderdoordezeafteleidenvandeverwantemajeurtoonladder.

Inantiekmineurzijndederde,zesdeenzevendegraadrespectievelijkbIII,bVIenbVIIendusnietIII,VIenVIIzoalsindegrotetertstoonsoort.Ditwordtvooralduidelijkincklein,zelfafgeleidvanEbgroot.

2 Over deze benaming bestaat verwarring, zo noemen sommige auteurs de parallelle de gelijknamige of relatieve en v.v. Opletten is de boodschap..



cCa

FunctievandeakkoordeninantiekmineurIm7enbIIIMaj7Im7enbIIIMaj7zijntonicaenverwanteakkoordenVm7Vm7heeftalsgrondtoondedominantvandetoonladder.Nochtansgaathethiernietomeenakkoordmeteendominantfunctie,hetbevatimmersgeentritonusbVII7enIIm7b5DeantiekemineurtoonladderheeftalleenhetakkoordbVII7enIIm7b5dateentritonusbevat,maardezefunctionerennietalseendominantakkoord,zebevattenimmersgeenleidtoonvandetoonaardVerdermetSomethingHetEb-akkoorduitSomethingisdusgeleenduitdeparallellemineurvanC.Indeeerstezestienmatenvanditstuk,komjedusquasiallemogelijkeverwantetoonaardenvanC-groottegen.Een‘school-voorbeeld’dus,houdaardussteedsrekeningmeebijdeanalysevaneenstuk!

Inmaat12wordtzelfsgemoduleerdnaardeverwantetoonaardA-groot.Datkan,wantC-grootisverwantmeta-klein(derelatievemineur)ena-kleinisdanweerdeparallellemineurvanA-groot.Menspreektindatgevalvantweedegraadsverwantschappen.C-grootheeftalseerstegraadsverwantschappenF-enG-grootena-enc-klein,maardaarnaastbevindenzichallerleinieuwetoonaardenwaaronderA-groot…

Vanafmaat11belandenwedusinA-grootendeprogressievervolgtmetI,IIIm/5(C#m/G#)indebas,VIm7(=F#m7),A/EofI/5,IVofDgrootendanG(geleenduita-



klein!)omtenslotteoptelosseninA-groot.Dezeprogressiewordtherhaaldenvanaf20belandenweteruginC-groot.Jemerkthet,eenzuiver-diatonischstukiseenrariteit,meestalwordtergeleenduitheelwatverwantetoonaardenenzelfsgemoduleerdzoalsinditstukhetgevalis.Demodulatieshierzijnredelijkbruusk,maarzijntochmogelijkomdathetI-akkoordlangaangehoudenblijft.Wesprekendanovereen‘establishedI-chord’,eenbevestigendI-akkoord.Extrainformative–nietgegeventijdensdecursus,maaraltijdnuttig…Welkecadenzenkomenvaakvoor?MajeurCadensBeginnenweeerstmetde‘klassiekere’versie,waarbijwestartenmeteenminderstabielakkoord(=subdominant),gevolgddooreenlabiel(=dominant)datwiloplossennaardestabieletonica.Indedominantiserimmersteveelspanningdoordeaanwezigheidvaneentritonusf-bofb-ftussen7en3,respectievelijk3–7.

WewetendatIV=IIenzowordtditvaak:

Belangrijkomwetenisdatdebeidenotenuitdetritonuschromatischoplossenenvandaardatdetonica‘eenoplossendgevoel’geeft.Despanningisvolledigweg.

MineurCadensMakenwevandemajeurcadenseenmineurcadens,dankrijgenwe:

Daniserspijtiggenoeggeenchromatischeoplossingmeervanfnaareb.Enditvoeltals‘niet-voldoende-oplossend’.Erisimmersnogmaareennootdiechromatischoplost,i.c.bnaarc.Ditlossenweopdooreenextraoplossingtoetevoegen,vanabnaarg.Dankrijgje:



Inharmonischmineurvindenwedusdetypischemineurcadens:IIm7b5V7Im.Meestalwordtaanhetdominantakkoordnogeenb9toegevoegd.Enerzijdswordtzohetverschilmeteendominantuitmajeurduidelijkgemaakt(dezeheefteengrote9)enanderzijdswordtdestemvoeringgeoptimaliseerd:deverminderdekwintuithetIIakkoordblijftbehoudenalsverlaagdenegenopdedominant.Dezelosttenslotteopindekwintvanhetmineurtonicaakkoord.

Merkopdatenkelhetdominantakkoordzekeruitcharmonischkomt,deIIenIakkoordenkomenevengoedvoorinantiekmineur.Ditisbelangrijkvoorjetoonladderkeuze!Plagalecadens

ZoalstijdensdelesbesprokenkomthetIVmakkoordvaakvooralseendoorgangsakkoordineenplagalecadens.Kijkenweeerstevennaardeauthentiekecadensdieeendubbelechromatischeoplossingbevat:

Ineenplagalecadensvindjemaaréénchromatischeoplossingterug:

DezeoplossingkanversterktwordendoordetertsuithetF-akkoordchromatischtelatenbewegennaardekwintvanhetI-akkoord:



Vanwaarkomtditakkoord?Denkenweevenaanvoortekeningen.De“vroegste”voortekeningmeteenasvindenweinEsgroot.Danhebbenwedriemollenaandevoortekening,waaronderalslaatsttoegevoegdedeas.IsereenrelatietussenEsgrootenC?Datspreektvoorzich:Esgrootlevertckleinop.WezeggendanookdathetakkoordFmgeleendwerduitEsgroot,ofbeter,uitcklein.InckleinishetakkoordbovendieneenIVdegraadsakkoord.Duswordtonzeplagalecadens(IVI)inCgrootaangepastdooreenIVdegraadsakkoordgeleenduitcklein.VandaardebenamingSubdominantmineur.Watisnuzokarakteristiekaanditakkoord?Nietzozeerdathetopdevierdegraadinmineurtevindenismaarvooraldatereenasofeenb6inzit,hetisdezetoondieonsdespanningopleverdeomsterkerinhetI-akkoordoptelossen.Nubeschikkenwezoalsindeauthentiekecadensovereen“dubbelechromatischeoplossing”.Detoonflostopineenasing.DeoplossingfnaareiskarakteristiekvoorSubdominantmajeur,asnaargvoorsubdominantmineur.Nogeenoverpeinzing:fiseenzwakketooninCgroot,defstreeftnaardegrotetertsvanCgroot.CkleinisafgeleidvanEsgroot.InEsisasdezwakketoon,dezewilimmersoplossenindegrotetertsvanEsgroot.Enhetisdezelfdeasdienuwiloplossenindekwintvancklein.AlleakkoordeninckleindiedezezwakkekleinesextbevattenwordenaanzienalsSubdominantmineurakkoord.Zijwordendanookvaakgeleendalsuitbreidingvaneenplagalecadens.

Alleakkoordenopeenrijtje:IIm7b5IVmbVIMaj7bVII7(wantzebevattenallendeb6)

Totzoverde‘meestvoorkomende’cadenzen.

2016 POPCURSUS Theorie Groep 2 - halewynstichting

Documents

Transcript of 2016 POPCURSUS Theorie Groep 2 - halewynstichting