Theorie Met MAT

7/25/2019 Theorie Met MAT

1/71

Door : ART-trainers Kastanjehof

A R T

Agressie Regulatie Theorie

Theoretische handleiding met tips adviezen en achtergrondinformatie


2/71

63

Inhoud


3/71

63

01 Index

02 Voorwoord

03 Uitans!unten

0" #ast$rijheid en %ost&anshi!

06 Aressie : De'nitie en (or)a*en

0+ Rea,ties o! Aressie

0 Anst

0. (&aan &et Anst / Anst redu,erend wer*en

10 Innerij* eesters,ha!

11 Inter$enties

12 De s,haa $an R#

1" De 4r5set Vioen,e he,*ist 74V8

1 De-es,aerend wer*en

21 9re$entief wer*en

2" De -;asen ethodie*

26 4ui- en A,,e!tatie te,hnie*en

2+ #ewedo)e ,o&&uni,atie

2. Kern*waiteiten en aressie

31 e-is&e

32 Vers,hi in Kara*ter

33 Terretoriu&eer

3+ ;eed?a,* en Re@e,teren

"2 %et $roesinaerins!an

". a)or

0 ;a,iiteiten

1 >er*afs!ra*en

2 BiteratuurijstC Door$erwij)inen naar in*sC !roto,oenC ?eeidC et,


4/71

63

Voorwoord

(&dat $eiiheid hoo in het $aande staat ?innen ##


5/71

63

en $oedie theoretis,he handeidin o$er o&aan &et aressie is niet &oeij* en in iedere$a nooit $odoende o& jou te *unnen uit een hoe je &et aressie o& &oet aan *esituatie heeft )ijn eien s!e,i'e*e as!e,ten en o&dat de)e atijd weer $ers,hiend )a )ijn iser een eenduidie ri,htijn te s,hrij$en die o! e*e situatie toe!as?aar is >at wij ?eoen &etde)e handeidin is dan oo* o!frissin $an en $erdie!in in jouw *ennis en $aardihedenC)odat je no ?eter in *unt s!een o! de indi$iduee en unie*e situaties die je teen *o&t in de!ra*tij* >e he??en hier$oor de &eest e?rui*te &odeen en theorien $oor juie $er)a&ed

en sa&ene$at en daar&ee een ?reed !a**et aan *ennis en toe!assin aanerei*t o&aressie te hanterenC &aar ?o$ena te $oor*o&en

(& juie ?ij$end eraan te herinneren wat het ?ean is $an $eiiheid en we*e $aardihedenje daar$oor *unt e?rui*en he??en we dan oo* de)e handeidin $oor juie es,hre$en %ieren daar )a de handeidin no $erder uitewer*t worden en oo* )uen we ree&ati deinhoud $an de &a! e$aueren en )o nodi her)ienAan$uinen en/of $er)oe*en )ijn atijd we*o&

In ieder e$a )uen in de &a!!en die o! de afdein *o&en te staan de uites,hre$ente,hnie*en en de 4VEs 7&ede in reatie tot de s,haa $an R#8 no worden toee$oed

aast de inhoud )ijn wij 7de ART-trainers $an Kastanje hof8 atijd ?ereid o& de theorie toe te

i,htenC $aardiheden te oefenenC ad$ies te e$en et,

%et trainers tea& ?estaat uit :

=i&&F Krah 7$er!ee*undie en ,oGrdinator $oor de ART in Kastanje hofC afd I/=8Cri* 4os 7$er!ee*undie en ,oGrdinator $oor de ART in Kastanje hofC afd #/%8r&ie $an 4e**u& 7$er!ee*undie in Kastanje hofC afd IU//;8C%enrie*e $an den 4ro& 7$er!ee*undie afd A/4/D8C$a Kosteren 7$er!ee*undieC afd A/4/DC aans!ree*!ersoon $oor afd 8CAnne*e Ver?ee* 7$er!ee*undie afd IU//;8CArno 9aas 7$er!ee*undie afd IU//;8Car* >esterin* 7$er!ee*undie afd IU//;8C

=i& $an 4odeo& 7Ho,iothera!eutC afd #/%8 en

en %enrF %ooe?oo& 7$er!ee*undie afd #/%8

Voor oranisatoris,he $raastu**en ?etreende de ART trainin *un je =i&&F Krah of ri* 4os?enaderen(of evt Ben Nijman (teamleider en portefeuille houder ART)

Vee !e)ier ?ij het e)en $an de)e reader

a&ens de trainers

ri* 4os


6/71

63

Uitgangspunten

4ij de ART-traininen hanteren wij drie uitans!unten :


7/71

63

Niemand is een klier voor zijn plezier

Dit uitans!unt )ort er$oor dat we o! een )o o?je,tief &oeij*e &anier naararessie en renso$ers,hrijdend edra ?ij$en *ij*en >anneer we te &a*en he??en&et een !ersoon die aressief edra $ertoond is het oed dat we ons niet aten$ereiden door !ersoonij*e $oor*euren of af*euren De)e he??en &eteen e$oen$oor de ee,ti$iteit $an ons handeen

Verander de wereld, egin ij jezelf!

Dit uitans!unt )ort er$oor dat we naar ons)ef *ij*en o& te $eranderen Kij* nietatijd eerst naar een anderC &aar sta eens sti ?ij je eien edra en wat er daardoore?eurt at )e of doe je in )oEn situatieJ >at e?eurt erJ Kan je dat de$oende *eer anders doenJ I* weet wat oed isC aeen i* hande er niet atijd naar>aar-s,hijnij* he? je tijdens s!e,i'e*e o!eidinen eeerd hoe je situaties &etaressie *an aan!a**en De es?oe*en en do,enten he??en aten weten hoe je *unthandeen De $raa is e,hter of je in de dire,te aan!a* $an aressie de)e ri,htijnenoo* toe!ast Vaa* he? je te &a*en &et rees of o$er-tuiinen die je weerhoudeno& de juiste handeinen of instru&enten in te )etten die oed )ijn

"ras groeit niet harder door er aan te trekken

Dit aatste uitans!unt eeft aan dat $ers,hiende &anieren die je he!en o& teaan &et aressie en renso$ers,hrijdend edraC tijd nodi he??en o& teintereren en !ro,edure of &ethode aaneren of in)etten *an aner duren dan je)ou wien

Daarnaast aan we uiteraard uit $an de !rin,i!es $an #ast$rije )or

"astvrijheid


8/71

63

Recht op #elkomVoens een &ooi oud e)ede he??en ae *inderen die e?oren worden het re,ht )i,hwe*o& te $oeen%et)efde aat o! $oor ae &edewer*ers in on)e oranisatieC on)e dire,te ,oeaEs en de!atinten In ,onta,t &et de &ede&ens is &ijn !ri&aire taa* er$oor te )oren dat die !ersoon)i,h we*o& $oet er$oor te )oren dat &en )o !ersoonij* &oeij* en res!e,t$o wordtont$anen en tee&oet wordt etreden en o!en deurC *un je )eenC &aar de er$arinen

)ijn so&s anders (o* as je wordt e,onfronteerd &et aressie is het $an ?ean o& dituitans!unt te ?ij$en hanteren

$ostmanshipL%ost&anshi!E is een insteinC een &anier $an e$en %et aat o$er Le$enE en aan het feitdat jij en i* een ?eanrij*e ro *unnen s!een in ie&ands e$en Ie&and ont&oeten ?ete*ente$en: je)efC je tijd en je aanda,ht De)e si&!ee en hedere waarheid $or&t de ?asis $aniedere reatie IedereenC oo* jij en i*C heeft een eienC unie* $erhaa >anneer een !atint o!de dre&!e $an on)e oranisatie $ers,hijntC staat hij of )ij daar &et het hee $erhaa =eont&oet niet aeen een !ersoonC &aar oo* een o!eensta!ein $an e$enser$arinen%et is niet atijd een$oudi een dereij*e ont&oetin aan te aan =e *unt niet teru$aen o!

je auto&atis,he !ioot %oe *an i* &ijn ?ijdrae e$erenJ >at *an i* doen waardoor jij je nu?eter )ut $oeenC onea,ht of je &ijn ,oeaC ?aas of een !atint ?entJIe&and &et wie je in es!re* ?entC )a niet atijd de LjuisteE $raen steenC &aar door teuisteren naar &eer dan woordenC *un je wei,ht oo* antwoord e$en o! de $raen die niet&et )o$ee woorden worden ested De innerij*e o$ertuiin anderen te wien he!en7dienen8 is een !ersoonij*e *eu)eC waar$an &ijn o&e$in de $ru,hten *an !u**en

%ost&anshi! is een !ra*tis,he 'oso'e die e?aseerd is o! de kunst mensen het gevoel tegeven dat ze welkom zijn% In een wered waar !rodu,ten en diensten steeds ?eter &ete*aar te $ereij*en )ijnC is de *unst o& &ensen )i,h we*o& te aten $oeenC een *ritis,hefa,tor Iedereen *an %ost&anshi! in !ra*tij* ?renenC onea,ht de reatie die je &et e*aarhe?t (f het nu een *antC een !atint of een ?e)oe*er isC in de wered $an %ost&anshi! wordtiedereen ?es,houwd as een ast n as er een gast isC is er oo* een host en host die%ost&anshi! uitoefent %ost&anshi! is een dienstverlening vanuit het perspectief van

de klant en ?iedt daar&ee een $erfrissende *ij* o! de intera,tie &et *anten In het huidietijd!er* $an o$eraan?od en ,on,urrentie ?iedt %ost&anshi! hand$atten waar&ee eenoranisatie )i,h !ositief *an onders,heiden naar haar *anten %ost&anshi! &aa*t $an dee$erin $an !rodu,ten en diensten een elevenis die waarde toe$oetVoorwaarde $oor%ost&anshi! is dat de oranisatie die in de eerste !aats de eien &edewer*ers ?es,houwtas asten

en oranisatie die de *unst $erstaat haar &edewer*ers )i,h we*o& te aten $oeen Dit$raat o& eiders,ha! dat eri,ht is o! het e$en $an $ertrouwen Beiders,ha! dat eeno&e$in ,reert waar je as &edewer*er in staat wordt ested de *ant e,ht te he!en Voororanisaties &et %ost&anshi! snijdt het &es aan twee *anten iet aeen *anten $oeen )i,hhier thuisC &aar oo* de &edewer*ers Dit )ort $oor een ?etro**en houdin en trots ?innen deoranisatie Daarnaast )uen de *anten )i,h sneer o!steen as a&?assadeurs en ratis

re,a&e &a*en Dit )ort er$oor dat !rodu,ten en diensten een ?ee$in worden en *an erdaardoor een hoere !rijs worden e$raad


9/71

63

haar e$en iet aeen o&dat je wei,ht het antwoord he?t o! haar $raaC &aar oo* o&dat )ijer$oor heeft e*o)en )i,h tot jou te ri,hten &et haar $raa%ost&anshi! is een *unst De ?eoefenaar er$an een *unstenaar


10/71

63

%et ,on,e!t host&anshi! *ent de $oende 6 uitans!unten:$ostmanship en veiligheid

1 Ldienen ?o$en )ef)u,htE Wat kan ik voor je doen ?

2 Lhet ehee ?o$en de deenE Vertel / laat zien dat jij de organiatie !ent

3 Ldiaoo ?o$en de?atE "lke tap in #onta#t kent een nieu$e #ontra#t % overeenkomt" L$erantwoordeij*heid ?o$en ona,ht)aa&heidE &amen verant$oordelijk durven zijn

L,onsideratie ?o$en on$ers,hiiheidE 'aten !lijken $at het je doet aanda#ht voor $at hetde ander doet

6 L*ennis ?o$en arroantieE elen $at je $eet%et ,on,e!t ast$rijheid *ent de $oende uitans!unten:

"astvrijheid en veiligheid

ensen er$aren Last$rijheidE as )e:

)i,h we*o& $oeen 7gezien gehoord % opgemerkt)

&enseij* worden ?enaderd 7?ejeenin8 7jij en ik ver#hillen * +)

reisseur *unnen )ijn o$er hun eien e$en 7autono&ie8 7$at i jou$ deel?)

eien $erantwoordeij*heid he??en 7$at i jou$ !ijdrage ?)

o$er *eu)e$rijheid ?es,hi**en 7Waar kie jij voor?)

4o$enstaande uitans!unten ?ieden een *a!sto* $oor een ,on,rete $ertain naar jouw

sa&enwer*in &et je !atint =uist ?ij ,onfrontatie &et aressief edra *unnen de)euitans!unten hou$ast ?ieden in een de- es,aerende ?enaderin Daaro& aan we je uitee$en o$er wat aressie isC hoe het ontstaat en hoe je er !rofessionee &ee o& *unt aan)odat je $anuit de ?o$enstaande !rin,i!es de $eiiheid $oor je)ef en $oor de !atint in stand*an houden


11/71

63

Agressie&e &e'nitie (

Agreie i een vorm van gedrag die er !e$ut op geri#ht i anderen (f,iek matrieelof mentaal) #hade te !erokkenen- .et i !elangrijk om te !eeen dat agreie eenaangeleerde vorm van gedrag i-r )ijn $ers,hiende fa,toren die in$oed *unnen he??en o! aressieC e,hter o&dat

het aat o& edra is het toe!assen $an aressie e,hter !er de'nitie een *eu)e %etis $an ?ean je dit te reaiseren o& dat dit ee$en de ?asis $or&t ?ij de-es,aerendwer*en De ?e*ende uit)onderin hiero! is wanneer het aat o& stri*t o$ere$en 7)ie!a x8

Verklaringen (aast $ers,hiende de'nities worden er uiteeno!ende $er*arinen ee$en $ooraressief edra:Verklaring vanuit de peroon0De aressie )it in de aard $an de !ersoon of is een !ersoons*en&er*C estuurd door7aane?oren8 driften of as natuurij*e rea,tie o! een aan$aVerklaring vanuit de ituatie0

%et is niet de !ersoonC &aar de situatie die de aressie o!roe!t Aressie is eenrea,tie o! de o&standi-heden waarin de !ersoon )i,h ?e$indt Aressief edra iseen &oeij*heid &et die situatie o& te aan Vanuit de)e ?enaderin he? je een*eu)e en is aressie te $oor*o&en

)oorten Agressie (

*nstrumentele Agressie1ntrumentele agreie i agreie die !e$ut $ordt aange$end om een !epaald doelte !ereiken d-m-v- agreief gedrag+rustratie Agressie2rutratie agreie i agreie die ingezet $ordt al uiting van of rea#tie op innerlijkefrutratie-pressieve agressie"3preieve agreie i agreie om de agreie zelf het !e$ut inzetten vanagreie voor eigen vermaak een ki#k of iet dergelijk

.orzaken van Agressie (($er oor)a*en $an aressieC $er*arinen en de'nities is$odoende es,hre$en en eenduidie o&s,hrij$in is$oens ons niet te e$en In so&&ie e$aen s!re*en )ee*aar )efs teenM In on)e traininen aan wij er$an uit dat

je aressie ?eter *unt os*o!!een $an de oor)aa*

Uiteindeij* aat het ero& o! we*e &anier je er&ee o&aat De theorie aten we os en we *ij*en o! een !ra*tis,hewij)e naar aressie waar?ij we ons ri,hten o! een dire,teCee,tie$e aan!a* &et as ?eanrij* uitans-!unt: I* widat het sto!tM >at nu !re,ies aressie ?ete*entC is $oensons niet het ?eanrij*steC we o! we*e &anier jij aressieer$aart In situaties waarin je &et e*aar sa&enwer*tC is hetoed o& $an e*aar te weten wat

je ,oeaEs onder aressie $erstaan In de)e handeidin )uen we daar uite?reid?ij stistaan (& te weten hoe je &et aressie o& *an aan is het e,hter $an root?ean dat je $an je)ef weet hoe je reaeert o! aressie Dit *an uiteraard !er

!ersoon en !er situatie $ers,hien r )ijn e,hter we $aste o$ereen*o&sten ?ij,onfrontatie &et een s!annende situatie


12/71

63

Reactie op Agressie>anneer je e,onfronteerd wordt &et aressie dan is dat stress $erhoend Dit uit)i,h i,ha&eij* en eesteij* o! $ers,hiende &aar ,hronoois,h eordende wij)e

3 eo ortex

2 BF&?is,he HFstee&

1 %ersensta&

&e eerste reactie vindt plaats in de $ersenstam /ook wel reptielenrein0De eerste rea,tie is onwie*eurie en fFsie*e rea,tieC dit uit )i,h &oeij* in onderandere : Verhoogde hartlag &nellere en oppervlakkige ademhaling Bloeddruk tijgt

4$eten Verhoogde Alertheid &om ook onge#ontroleerd trillen/!even Verlie#ontrole over !laa en luitpier%et doe hier$an is dat het i,haa& )i,h $oor?ereid o! a,tie wanneer e,onfronteerd&et een stress $erhoende situatie&e tweede reactie vindt plaats in het 1imische )2steem /ook wel

emotionele rein0De e&otionee rea,tie *o&t tot stand onder in$oed $an het i&?is,h sFstee& %ier$or&en )i,h de ?asae e&oties )oas anstC $erdrietC stress en/of ?oosheid (o* hieraat het no o& een $rij onwieDe)e e&oties uiten )i,h in 1 $an 3 eerste rea,ties: Ve#hten 0 Ve#hten !etekent dat je impulief de #onfrontatie aangaat Bevriezen 0 Bevriezen !etekent dat je impulief niet in taat !en tot

handelen Vlu#hten 0 Vlu#hten !etekent dat je impulief uit de ituatie tapt(o* hier is no s!ra*e $an een $rij onwie*eurie rea,tie %et i&?is,he sFstee&s!ree*t je oer instin,ten aanC het )ijn rea,ties o& te *unnen o$ere$en %et i&?is,hesFstee& ?ehoort net as de hersensta& tot de !ri&itie$e hersenen en hier he? je dusin eerste instantie nauweij*s in$oed o!&e derde reactie vindt plaats van uit de neo3corte- /ook wel rationele rein0%ier $inden ae a?stra,te fun,ties !aats )oas oa :het vormen van geda#htenemotionele $aarden norm!eef idee5n overzi#ht en inzi#ht- De neo-,ortex he!t jein stress$oe situaties door : De situatie In te *unnen s,hatten 7we*e ?edreiin8 =e ?ewust te worden $an je o&e$in 7waar ?e$ind i* &e in de rui&te8 %et edra te a?een waar&ee je e,onfronteerd wordt je eien e&oties te a?een en *eu)e te &a*en in handein 7aans!re*en !rofessionee edra8

4ij confrontaties die /ernstige0 stress opleveren doorloop je daarnaast een53tal fases(1 (nt*enninC je eooft niet dat de situatie jou o$er*o&t2 VerdediinC fFsie*e rea,tieC je i,haa& &aa*t )i,h ereed $oor a,tie onder

in$oed $an adrenaineC je er$aart onrust of anst3 Aan$aardinC je a,,e!teert de situatie en o$erweet je &oeij*heden" Aan!assinC je he?t je strateie ?e!aat en handet hiernaar


13/71

63

(o* heeft je rea,tie o! aressie te &a*en &et je ansten Vanuit je natuur7)ef?ehoud8 is anst een oede raade$erC de)e )ort er na&eij* $oor dat je niete&a**eij* in een risi,o$oe situatie ?eandC dan we )o sne &oeij* weer in een$eiie situatie wit ?eanden ,hter door de aard $an ons wer* )uen we ree&atide ,onfrontatie aan &oeten aan &et situaties waar in ons e$oe $an $eiiheidwordt ?edreid Daaro& $erteen we je nu eerst iets &eer o$er anst

Angst

Ieder &ens *ent anst De &ate waarin dit e$oe wordt ?eeefd *an hee $ers,hiend )ijnC&aar defun,tieC na&eij* de sinaafun,tieC is $oor iedereen eij* %et &aa*t $ers,hi of je anst he?t$oor een!resentatie ?innen je tea&C je e$en ?edreid wordtC of o&dat je het e$oe he?t $oortdurendte wordene,ontroeerd Anst heeft di$erse as!e,ten:

%et e&otionee as!e,t 7het $oeen8 %et ,onitie$e as!e,t 7het *unnen ?eredeneren8 %et fFsioois,he as!e,t 7sneer !o&!en $an je hartC het o$ereind staan $an je haren en

dereij*e8De &ate waarin we anst er$arenC heeft te &a*en &et on)e !ersoonij*heidC deo&standiheden waarin we $er*eren en de &ate waarin we steun of een steun er$aren


14/71

63

roter )ijn dan de wens of wi o& de situatie te $eranderen In dat e$a )ijn deweerstands*ra,hten ster*er dan de $eranderins*ra,hten In !aats $an ie&and dwinendo$er te haen o& een ?e!aade sta! te ne&enC is het ee,tie$er o& eerst te wer*en aan het$er&inderen $an de weerstands*ra,hten door de)e ?ewust en ?es!ree*?aar te &a*enC Lwathoud je teenJE Door je in te e$en in de e$oeens en de situatie $an de ,int *un je des!annin $er&inderenC een dee $an de anst ?ij de ,int wene&en en daardoor es,aatie$oor*o&en

.mgaan met angstr ?estaat een reatie tussen aressie en anst Aressie roe!t $aa* anst o!C terwij anstte$ens de rond-e&otie is ?ij de ,inten die )i,h aressief uiten (! de)e wij)e eidt anst asne tot een eweds!iraa %et is de $raa in we*e &ate indi$iduen en oo* roe!en hunanst *unnen o$erwinnenC waardoor )e &inder sne ewed )uen toe!assen as,o&&uni,atie$or& Die $raa edt oo* $oor hu!$ereners In hoe$erre )ijn )ij in staat hunanst in een a,ute ewedsituatie te o$erwinnenC )odat )e een e?rui* hoe$en te &a*en $anteenewedJ

Dat ewed anst o!roe!t is nor&aaC dat is een s,hande aar door je anst te eren,ontroerenC *un

je adeuater handeen en es,aatie $oor*o&en In ?eroe!ssituaties waar?ij we &et eienanst worden e,onfronteerdC *an het ons )o in ?esa ne&en dat we ertoe neien ons teedraen asof we on)e identiteit *wijt ra*en (n)e identiteit $at sa&en &et on)e anst >e)ijn die anst Daar?ij $ereten we waar het eienij* o& aat o! dat &o&ent A onshandeenC on)e ehee waarne&inC wordt door de anst e*eurdC waardoor !rofessioneehandeen $erhinderd wordt

Angst reducerend werkenAnst redu,erend wer*en is aressie redu,erend wer*enC waardoor ewed $oor*o&en *anworden Daartoe is het nodi o& te weten hoe je eien anst *unt redu,erenC o&)etten en

aan!assen o! extre&e &o&enten Daar?ij aat het er o& ,ontroe *rijen o$er die anstC deenerie o& te )etten in iets andersC iets !ositiefs: transfor&atie Voor hu!$ereners ?ete*entdit dat )e in a,ute ewedsituaties hun anst o&)etten in handeen Door e?rui* te &a*en$an $or&en $an $erweer wordt es,aatie $oor*o&en atuurij* is het oo* &oeij* anst ina,ti$iteiten te transfor&eren Dit ?ete*ent niet dat je e&oties &oet $erdrinen en e$oeensont*ennen %et aat o& de *eu)e die je &aa*t ten aan)ien $an die e$oeens >at doe jeer&eeJJij bepaalt wat je doet met je gevoelens. Je gevoelens bepalen jou niet.n*ee $oor?eeden hoe je *unt eren o&aan &et eien anst in e$a $an aressie$e,inten: %et $er*ennen $an je eien ren)en &et ?etre**in tot anst >aar ?en je ?an $oorC

we*e fa,toren *unnen de anst doen toene&en/afne&enJ

%et $er)a&een $an )o$ee &oeij* *ennis o$er de ,int $oor wie je anst he?t De)einfor&atie *an je he!en het edra $an de ?etro**en ,int te $oors!eenC en !re$entiefte wer*en

en snee onts!anninsoefenin 7?ij$ ade&hain8 8o& je e$oe $an&a,hteoosheid/hu!eoosheid te o$erwinnen

De eda,htensto!-oefenin: Dit is een &anier o& je niet te aten &ee)uien in de dreiinen daardoor !re$entief te *unnen handeen

Toe!assin $an een ,he,*ist $oor anstredu,tie


15/71

63

SDoen-asofE-te,hnie*:


16/71

63

Alleen in ituatie $aar overleven de eerte noodzaak i (zoal rampen aanvallen van dierof men et#-)

neemt het reptielen!rein het gedrag over (ve#hten vlu#hten !evriezen)-

*nterventies ij grensoverschrijdend gedrag

4esluitvorming in stressvolle situaties

Kort sa&en e$at is ?ij ,onfrontatie &et stress $erhoende situaties het $oende7a,tie8 s,he&a $an toe!assin :


17/71

63

>at is $an ?ean in het ne&en $an een ?esuitC het in)etten $an een inter$entieCwanneer je e,onfronteerd &et renso$ers,hrijdend edra :


18/71

63

*ij*en of iedereen door de)efde ?ri naar aressie *ij*t 4ij het ?eOn$oeden $anaressief edra is het ?eanrij* o& te *ij*en naar edraC &aar oo* naar je eienonderiende o$ertuiinen ?ij dit edra%ier$oor introdu,eren we de s,haa $an R# 7&otie-Ratio es,heiden8As ?asis inde aressieredu,tie is de s,haa $an R # $an 0-100 het &eest interessantDe)e s,haa eeft de &ate $an aressie aan en wat $oor inter$entie er !aats *an$inden %et is een hu!&idde o& )o o?je,tief en feiteij* &oeij* naar aressie te*ij*en De $oordee er$an )ijn :

%et &ode &aa*t oo* een *o!!ein &et de i*-*ant >ie ?en i* en hoe ?en i* eneid o& te reaeren o! aressieJ >at *an i* a en wat he? i* te erenJ

&e schaal van %R%"% /vervolg0

4innen de trainin hanteren wij $ers,hiende ni$eaus $an edra :

Hu?-assertief edra 7weini )efres!e,t8


19/71

63

Assertief edra 7(! res!e,t$oe wij)e je &enin en ren)en aane$en8 ($er-assertief edra 7&inder res!e,t $oor de ander8 Aitatieedra en !assief aressief edra 7onrustC ?oosheid8 Ver?aa en fFsie* aressief edra/ewed

%et aat hier?ij uiteindeij* o& een eenduidie ?eri!shanterinC het ?eanrij*ste

uitans!unten hier?ij is %et tonen $an res!e,t $oor de anderC wanneer dit$er&indert of )efs we $at *un je a s!re*en renso$ers,hrijdend of aressiefedra

($er de s,haa $an R# *un je de 4V een waar we )o &eer o$er )uen$erteen De ?edoein $an )owe de s,haa $an R# as de 4V is o& $roetijdisinaen te her*ennen die *unnen duiden o! &oeij* aressief edra en/of ewedDe 4V is daar?ij een &idde o& edra te o?je,ti$eren en &eet?aar te &a*en De)es edras*en&er*en 7VerwardheidC #eOrriteerdheidC Buidru,htiheidC ;Fsie*edreiinC Ver?ae dreiinC Aan$a o! $oorwer!en8 $an de 4V in ,o&?inatie &et des,ore die uit de &etin *o&t eeft een duideij*e indi,atie ?etreende het risi,o o!ernstie aressie en/of ewed In het ,risissinaerins!an 7we*e $aa* wer*t &et $ers,hiende fases8 wordt dan $er$oens $oor de indi$iduee !atint het s!e,i'e*eedra $oor e* $an de 6 edrainen o&s,hre$en wat ?innen de $ers,hiende 4V-s,ores $at


20/71

63

(nder)oe*en &et ?etre**in tot !sF,hiatris,he !atinten tonen rote $ariaties in indi,aties&?t aressie en/of ewedC )oas oa een 7eweddadi8 ,ri&inee $ereden7$eroordeinen8C een $ereden &et eweddadie in,identenC fFsie*e aan$aen o! !ersoneeCdreiend edraC )ef?es,hadiin en $erniein/$andais&e (ndan*s de $ooruitan in de?ehandein $an !sF,hiatris,he stoornissen 7&edi,a&enteu)e 7&n neuroe!ti,a8 en!sF,hoso,iae thera!eutis,he inter$enties8 nee&t de freuentie $an aressie/ewedin,identen 7eri,ht o! )i,h)ef of anderen8 ?ij !sF,hiatris,he !atinten toe 7ij&anC urisC

er,*e?a,hC 9a&stiernaC >istedtC VosC $an RixteC W Aert)C 1...8 4enja&insen and KjXr?o71..+8 ra!!orteerden dat &eer dan .0 $an de artsen en $er!eend !ersonee edurendehun ,arriYre in de eesteij*e e)ondheids)or in Dene&ar*en ?ootested )ijn aan aressie/ewedC war?ij $oora het $er!eend !ersonee een hoo risi,o oo!t ar&e W %unterC 1..#er?eri,h et aC 200" ij&anC er,*e?a,hC Aert)C W a a&!oC 1..+ e$en te$ens aan dathet $er!ee*undi !ersonee het &eest risi,o oo!t o& e,onfronteerd te worden &etaressie en/of ewed $an !atinten In een re,ent onder)oe* ?ij 1" !sF,hiatris,h$er!ee*undien in (ost-Bondon 7ij&anC 4owersC (udC W =ansenC 2008 werd aanetoonddat 1 o! 6 $er!ee*undien 7168 te &a*en heeft ehad &et ernsti fFsie* ewed o! dewer*$oer in het aatste jaar 1 o! $er!ee*undien af aan )i,h )ie* te he??en e&ednadat )e werden e,onfronteerd &et ewed/aressie o! de wer*$oer

Risico ta-atie (

Risi,o taxatie of ins,hattin $an risi,oEs &et ?etre**in tot aressie en ewed is steeds?eanrij*er eworden in de !sF,hiatris,he hu!$erenin %et is dan oo* ae&eenea,,e!teerd dat !rofessionas in !sF,hiatris,he hu!$erenin *ennis en er$arin &oetenhe??en &et risi,o taxatie Anderson 7200"8 eeft 2 redenen hier$oor: Ten 1 e hetonders,hatten of niet er*ennen $an het risi,o $an het wer*en &et &ensen &et een!sF,hiatris,he stoornis &aa*t dat !ersonee on$oor?ereid is o! ?ootstein aan aressie enewed Dit )ou *unnen eiden tot situaties waarin !ersonee niet wien wer*en &et !atinten?e*end &et aressief en/of eweddadi edraC wat weer )ou *unnen eiden tot een e?re*aan o!$an $oor de)e roe! !atinten Ten 2e Anderson wijst er o! dat on)e sa&ene$in&eer ?ewust is eworden $an de &oeij*e sa&enhan tussen !sF,hiatris,he stoornissen enaressie en/of ewed Nn $an de fa,toren die )ou *unnen ?ijdraen aan het terudrinen$an aressie en/of ewed door !sF,hiatris,he !atinten is een oed &eetinstru&ent &?trisi,ofa,toren ?ij een !sF,hiatris,he !atint De 4r5set Vioen,e he,*ist 74V8 is ontwi**ed

o! ?asis $an onder)oe*en door Bina*er en 4us,h-I$ersen 71..8


21/71

63

gegaan door deze ze gedragingen en meer dan de helft van de in#identen$erd voorafgegaan door meer dan een van deze ze gedragingen-

A&$i* e a he??en &eerdere $er$oonder)oe*en edaan in $ers,hiende settinen inoorween 7A?derhaden eaC 200" A&$i* W >oodsC 1...C 2003 A&$i* eaC 2000C 200+>oods W A&$i*C 20028 o& uiteindeij* een &eer e?rui*s$riendeij* &eetinstru&ent teontwi**een $oor de 4V en te$ens een es!a**et en een uite?reid hand?oe* te s,hrij$en De

4V is e?aseerd o! het idee dat een ernsti ewedsin,ident $rijwe atijd word $oorafeaandoor waars,huwinssinaen De 4V is dan oo* een $an de weinie &eet-instru&enten dieontwi**ed is $oor *inis,h o!eno&en !atinten en een $an de )eer weinie &eetinstru-&enten die ondersteunt in het hier-en-nu &eten $an risi,o o! aressie tijdens de *inis,he?ehandein

$oe geruik je hetanneer er een duideij*e dreiin is een ander fFsie* iets aante doen 4ij$oor?eed : een aressie$e houdin aanne&enCander ?ij de *edin $ast!a**enC een ar& of ?een o!tien &etintentie te saan of s,ho!!enC een $uist &a*enC het i&iteren$an een *o!stoot eri,ht o! een ander


22/71

63

Verbale dreiging

Ver?ae uits!ra*en die er o! eri,ht )ijn o& de ander teinti&ideren of te ?edreienC ?ij$oor?eed: een $er?ae aan$aC$er?ae &ishandeinC 7uit8s,hedenC aressie$e intonatie

Aanval op

voorwerpen

en aan$a niet eri,ht o! een !ersoonC ?ij$oor?eed: en$oorwer! ooien 7niet eri,ht8C HaanC s,ho!!en of het e$en$an *o!stoten teen ra&enC &uren of $oorwer!enC het *a!otooien $an ?ij$ &eu?es

NB: e gedragingen f,ieke !edreiging ver!ale !edreiging en aanval op voor$erpen zijn overgenomen uit deBehavioural &tatu 1nde3 (Reed Wood ; Ro!inon arnaiaBavo A#ademie anneer de 4V-s,ores $erwer*t worden in het H9C dan is de)e oo* dire,t &eer &eet?aar

>anneer je uit aat $an de fases $an het H9C *un je steen dat de 1e

3 fasen no steeds!aats $inden ?ij een 4V-s,ore $an 0 De "efase ?ij een 4V s,ore $an 1 en fase ?ij een4V-s,ore $an 2 of roter4ij een totaas,ore $an \ 2 is er dus een )eer hoo risi,o o! aressie/ewed %iero! &oeta,tie onderno&en worden %et is ?eanrij* o& inter$enties o! te ne&en in het ?ehande!anChet $er!ee!an en het H9 %ier?ij )ou het wenseij* )ijn dat er ?reed e*e*en wordt wat?etreft inter$enties 2: Risi,o o! ewed is )eer hoo !re$entie$e &aatreeen &oeteneno&en worden e$enas hoe o! es,aatie ereaeerd &oetworden

Nut van de 4V6 = het waaromDe 4V is een eo?je,ti$eerd &eetinstru&ent die he!t ?ij het $oortijdi 7tot 2"-uur8sinaeren $an het risi,o o! aressie Door dit $roetijdi sinaeren *unnen inter$enties


23/71

63

ine)et worden die &oeij* de aressie $oor*o&en %et is $an root ?ean o& hier &et de!atint in es!re* te )ijn (o* is het wenseij* de resutaten $an de 4V-s,ores interaaonderdee te aten )ijn $an het ?ehande!anC dan we de 4%9 Daarnaast *unnen 4VEs he!eno& dwan en dran te $er&inderen en )efs )o$ee &oeij* uit te suiten et dit instru&ent*unnen $roee sinaen $an aressie &eet?aar e&aa*t worden en daardoor *an eri,ht?ehandein ine)et worden De 4V is een hand)aa& !rodu,t en oed te e?rui*en Doordathet si&!e toe te !assen is en weini tijd $raatC is het $oor iedereen toe!as?aar Daarnaast is

de 4V-s,haa &o&entee het enie instru&ent waar uite?reid onder)oe* naar is edaan in*inis,he settinen en waar&ee !ositie$e resutaten )ijn e?oe*t in het $roe sinaerin endaar&ee het terudrinen $an aressie en ewed

(! !aina "2 wordt $roe sinaerin $erder uit ewer*t door uite?reid in te aan o! hetwer*en &et een $roesinaerins!an aar oo* in de *o&ende hoofdstu**en o$er dees,aerend wer*en en !re$entief wer*en )uen we je hand$aten aanrei*en die je *unnenhe!en in het aans,her!en $an *ennisC *unde en $aardiheden

Bron 0 Aeing the Rik of Violen#e0 evelopment and Validation of the Bret Violen#e @he#klitThei for the egree of o#tor >hiloophiae (Roger Almvik Trondheim 6ar#h oensda/ /201

Donderda/ /201

edrag Da A$ond a,ht edrag Da A$ond a,htVerwardheid Verwardheid

#eOrriteerdheid #eOrriteerdheid

Buidru,htiheid Buidru,htiheid

;Fsie*edreiin

;Fsie*e dreiin

Ver?aedreiin

Ver?ae dreiin


24/71

63

Aan$a o!$oorwer!en

Aan$a o!$oorwer!en

)om )om

Vrijda/ /201


25/71

63

Tijdens het wer* *unnen er e&a**eij* s!anninen of )efs aressie ontstaan =e ,inten )ijn&iss,hien a es!annen weens o&standiheden of de s!annin oo!t o! tijdens het wer* r*unnen aerei redenen )ijn waardoor s!anninen *unnen o!o!enDe-es,aerend wer*en is een &anier $an wer*en waar?ij je !ro?eert te $oor*o&en dat de,int in een der&ate hoo s!anninsni$eau s,hiet dat er een es,aatie !aats$indtC )oas?ij$oor?eed aressieC of wanneer er een ,ontroe &eer o$er de situatie te *rijen is De-

es,aeren is de *unst o& een eaiteerdeC e&otioneerdeC efrustreerdeC aressie$e ,intte ondersteunen in )ijn/haar s!anninsreuatie &et as ewenst ee,t dat de s!anninafnee&t

Risi,o fa,toren hier?ij )ijn : Druse?rui* 9sF,hiatris,h ?eed (n$odoende ontwi**ede en/of $erstoorde ,o!in &e,hanis&en Verstoorde e&otiereuatie 7dit *an ?ete*enen dat hij/)ij ?ij$oor?eed sne ?oos *an

worden en daar in ?ijft hanen8 Autoriteits,on@i,ten >anneer de ,int ren)en &oeiij* *an a,,e!teren en je sne in een

,on@i,tsituatie ?eand

Vaa* wordt er ere!en naar de &edi,a&enteu)e inter$entie 7aan?ieden $an )o nodi&edi,atie8 De-es,aerend wer*en ?iedt een aternatief De onderstaande $aardihedente)a&en $or&en het de-es,aerend wer*en De eerste twee $aardiheden )ijn nodi o& tothet derde !untC het &a*en $an een ?ewuste *eu)eC te *o&en

)ignaleren%ee oed o?ser$erenM >e*e edrainen aat de ,int )ien ?ij $erhoode s!anninJ at is er e?eurd of wat had juist niet &oeten e?eurenJ en ,on@i,t ?eint atijd &et wat erfeiteij* aan de hand is (& de-es,aerend te *unnen wer*en is $an root ?ean dat je feiteij*naar de situatie *ij*t &ar oo* oo he?t $oor de waarne&in $an de ,int

Tweede niveau( emoties /gevoel0

%et tweede ni$eau is dat $an de e&oties A,hter ieder &enins$ers,hi aan e&oties s,hui4oosheidC anstC teeursteinC jaoe)ieC et, 9ro?eer de onderiende e&otie $an de ,intnaar ?o$en te *rijen Baat de ,int in ieder e$a )ien dat je )ijn/haar e$oe serieus nee&t

&erde niveau( eigen identiteit /ehoefte0


26/71

63

%et derde ni$eau is dat $an de eien identiteit 4ij e* &enins$ers,hi s!eet &ee wat ditdoet &et je eienwaarde en je )ef?eed In dit stadiu& ?estaat oo* het e$aar dat oude7neatie$e8 situaties weer naar ?o$en *o&en %et is dus )eer ?eanrij* o& )s& de?ehoeftes $an de ,int te a,hterhaen )odat je $erder es,aatie *unt $oor*o&en4ie verder het hoofdtuk over ge$eldloo #ommuni#eren-4ij de-es,aerend wer*en aat het er $oora o& na te den*en wat het o!e$ert 7stre$en naareen win-win situatie8 As het e$o $an het to,h door)etten $an je inter$entie en*e een no

&eer es!annen ,int o!e$ert die )i,h $oedi $an je afsuitC dan aat de strijd )ijn doe$oor?ij Daarnaast is de *ans root dat de wer*reatie dan $erse,htert Is de s!annin e,hterniet der&ate hoo en is het oo* &oeij* een $or& $an ren)en o!)oe*enC dan *an hetdoor)etten $an de inter$entie juist $oor $eiiheid en duideij*heid )oren ?ij de ,int Ditonders,heid &a*en is so&s er astiC o$ere daaro$er erust &et ,oeaEs

=ij ?ijft e,hter ten ae tijde de reie houden )onder dat je $oedi &ee aat in de e&otieC hetedra of de eda,htean $an de ,int =e &aa*t na&eij* een ?ewuste afwein en handethier naar %ierdoor &er*t de ,int oo* dat jij de reie ?ijft houden o&dat je )e*erheiduitstraat%ieronder he??en we een see,tie e&aa*t $an de 12 &eest ?rui*?are &ethodis,heinter$enties 7e$iden,e ?ased8 die je *unt in)etten o& o!o!ende e&oties ?ij de ,int in too&te houden De)e )ijn:

a,tief uisteren na?ijheid of rui&te ?ieden $erduideij*enondersteunendaans!re*en

hu&or troosten

!ositief ?e*ra,htien uit de situatie haen aan&oedien en !ers!e,tief?ieden

in het hier en nuhouden

neeren 7$an neatief aanda,ht$raen8

te&!o en ta*en aan!assen

De)e inter$enties *o&en re,htstree*s uit de daeij*se !ra*tij*C )ijn &a**eij* te eren en )eerde-es,aerend en aanta $an de)e inter$entiesC )oas Laan&oedienE of Ltroosten enna?ijheid ?iedenE )ijn )o $an)efs!re*end dat )e $aa* on?ewust e?rui*t worden of )efs$ereten

Volgens )igmund

*nterventies (

en aanta dire,t toe!as?are inter$enties die ?o$enstaande &ethodis,he inter$entiesondersteunen : Raa* een ?oos of aressief ie&and niet aanC oo* a is het oed en eruststeend ?edoed

>ees aert ?ij &edis,h nood)a*eij*e aanra*in dit *an as ?edreiend en aressiefer$aren worden Voor*o& dis,ussie &et niet ter )a*e doende aru&entenC wat een ,on@i,t aat es,aeren %oud $ast aan je doe en taa* #a niet $raen of s&e*en o& ?eri! $oor de eien situatieC wer*dru*C en)o$oort en

?o)e !atint $indt )ijn eien situatie hoe dan oo* ?eanrij*er BuisterC eef aanda,ht en a niet on&iddeij* in o! de toon $an het es!re* en ?oos of

aressief ie&and wi ehoord worden en $oet )i,h &eesta &a,hteoos en on&a,hti


27/71

63

H,he! duideij*heid o$er de situatie door *orte en ?ondie infor&atie 7oo* as je iets nietweet8C $erte wat je aat doen en aanda,ht te he??en $oor wat $oor de !atint ?eanrij*is Voor*o& een &a,htsstrijd

As de ,int ?o)er wordt en heftier aat s!re*en en e?arenC ?ijf je )ef o! een rustieen )a,hte toon s!re*en

%oud eidin en reie o$er eien eda,hten en e$oeens en o$er de situatie Reaeer niet dire,t en i&!usief &aar nee& de tijd

ees je er$an ?ewust dat ?e!aade !eriodes in het jaar extra s!annin o!roe!en Den*aan sinter*aasC *erstC $erjaardaen of $a*anties In de)e !eriode is het dus oed o& dies!annin te sinaerenC het !rora&&a hiero! af te ste&&en en een ?ewuste *eu)e te

&a*en in je inter$enties en de o&an &et de ,int >ees aert o! andere inrij!ende e?eurtenissen in de o&e$in $an de ,int

7o$erijdensC ru)ies &et fa&iie of &ede ,intenC ,on@i,ten &et $er!ein en/of niet$er!eend !ersoneeC re,hts)ittinen et,8 (o* de)e e?eurtenissen *unnen &a*en dat jij&oet ?esuiten aadre&!eier in te ste*en

(o* is het ?eanrij* dat de 1e,onta,t!ersoon o! de hoote is $an deaan!a*/?ehandein Dit o& fa&iie te ondersteunen in de o&an &et de ,int en hen)o oo* &anieren aan te eren die hen *unnen he!en daar?ij


28/71

63

>reventief werken

$et 6risisontwikkelingsmodel


29/71

63

De ontwi**ein $an een ,on@i,t of ,risis $eroo!t $oens een aanta fasen Afhan*eij* $an defase waarin ie&and )i,h ?e$indtC )a &en een s!e,i'e*e inter$entie en ?ij?ehorende$aardiheden en strateien hanteren en ?e!aade a,ti$iteiten ont!ooien %et is dus?eanrij* de $ers,hiende fasen oed te onders,heiden De sneheid waar&ee )ij e*aaro!$oen is afhan*eij* $an ta $an fa,toren )oas de i&!a,t $an de inter$entie en de ?ee$in$an de !ersoon in de ,risis In het &ode staan twee ?eri!!en die een we)enij* ?estanddee$or&en $an een ,risis %et ene ?eri! aat uit $an de e&otionee toestandC )oas anstC

woede In de $erdere ?es!re*in aan we uit $an ]anstP %et andere ?eri! is ],ontroeP 4ijde ontwi**ein $an een ,risis wordt in dit &ode uiteaan $an een toena&e $an anstener)ijds en een afna&e $an ,ontroe ander)ijdsAngstAnst ?estaat in $ers,hiende radaties en ro$e en ar?itraire indein is:

(n)e*erheid ide anst 4es,heiden anst %e$ie anst 9anie*4ij het ontstaan en de toena&e $an anst )iet &en een $ers&ain ontstaan $an hetwaarheids- of reaiteits?eed %ier&ee wordt ?edoed het ?eed dat ie&and heeft o$er dewaarheid of de reaiteit Dit ?eed is dus een su?je,tief ee$en %et dient dan oo* niet teworden $erward &et het ?eri! Lde waarheidE of wat we of niet ree is 4ij$oor?eed ?ij een!aranoOde !sF,hose *an het reaiteits?eed )ijn: ]Aes is )wartPC ]I* ?en niets waardP en) Dit)ijn dus e$en e,hte waarheids- en reaiteits?eeden as de on)e %et aat er in de)e niet o& of

het ?eed ree isC &aar o& de su?je,tie$e ?ee$in $an het ?eed %et is we duideij* datde)e ?eeden o! )i,h a een $ers&ain inhouden aar&ate het anstni$eau stijtC ontstaater een e$enredi fo,ussen o! de anststi&uatorC heteen ?ij de &eest extre&e $or&7!anie*8 eidt tot een 'xatie o! de anststi&uator 7den* hier?ij aan fo?ien8 >aarnee&?areedras$or&en ?ij anst )ijn ?ij$oor?eed: Cnrut Ander kijken (alert) Terugtrekken &til$orden &laan met deuren- ($er het ae&een *an worden e)ed dat ?ij het ontstaan entoena&e $an anst andere edras$or&en o!treden to$ het nor&ae edras!atroon 4ij,risisinter$entie &oeten edras$eranderinen een waars,huwinste*en )ijn@on#luieIndien &en de ander oed *entC is &en in staat o& edras$eranderinen to$ het nor&ae!atroon te onder*ennen %ierdoor is &en in staat o& !re$entief te wer*enC door a in een$roe stadiu& o! de edras$eranderin te reaeren o& )odoende een es,aatie te$oor*o&en6ontroleIeder &ens wi in)i,ht en $oein he??en &et )ijn dire,te o&e$in Voein en in)i,ht in )ijneien eefwered ij*t een e$ensnood)aa* Daarnaast is het in staat )ijn de eien e$ensweredte ?eOn$oeden een $oorwaarde o& )ijn eien !aats te *unnen ?e!aen ?innen de eieneefo&e$in et de)e o&s,hrij$in *aderen we het ?eri! ],ontroeP in wanneer wes!re*en o$er ,risisinter$entie

6R*)*).NT#*??1*N" +A) $AN&1*N"N

RUHT V>I%T 0 (4HRVATI:K U> BI^TC K U> TA

A#HT V((R VRBIH VA (TR(B#DRA#HVRADRI# RABITITH4H;

1

(DRHTU:IT (VR(-DIRTI;

VRBIH 2 #R


30/71

63

+ase3indeling van een crisis+ase ; venwicht%In de)e fase aan we niet uit $an een ,risissituatie %et aat o& de toestand waarin &ensen$odoende &oeij*heden )ien )ef de ,ontroe te houden r is s!ra*e $an een e$enwi,htC hoe?roos dat oo* *an )ijn1nterventiemogelijkheden 0 4ied ree&ati 7aar &ate $an de ?ehoefte $an de ,int8 een es!re*je aan o$er hoe

het aat #eef de ,int ree&ati 7&aar niet o$erdre$en $aa*8 een ,o&!i&ent o$er )ij/haar

fun,tioneren+ase :( angst voor controleverliesIn de eerste fase )iet &en een toena&e $an anst en een $ers&ain $an het reaiteits?eedIn dit stadiu& is het reaiteits?esef no we aanwe)iC ie&and is no redeij* oed te ?erei*en#edras$eranderinen *unnen )ijn: onrustC terutre**enC $erhoode trans!iratieC s,hreeuwenIe&and is ?an de ,ontroe o$er )i,h)ef en/of )ijn eefwered te $erie)en1nterventiemogelijkheden 0 Baat de ,int weten dat je )ijn edras$eranderinen he?t o!e&er*tC je eeft de ander

de ?e$estiin dat je o! de hoote ?ent $an )ijn anst $oor ,ontroe$eries De ,int ?iedje hierdoor de &oeij*heid aan o& hu! te $raen Daarnaast *an de ,int )i,h ?ere!en$oeen en dat *an inhouden dat de edras$eranderinen niet hoe$en te $erhe$ien of tees,aeren

Vraa of de ,int het o! !rijs stet o& hu! te *rijen De houdin in de)e fase dient ero! eri,ht te )ijn o& ondersteunin te ?iedenC niet o& de

,ontroe o$er te ne&en Vraa de ,int o& infor&atie o$er wat he& ansti of onrusti &aa*t 4ied de ,int een $eiie o&e$in 4ied de ,int aternatie$en/a@eidin o& )ijn/haar anst onder ,ontroe te *rijen+ase 9( controleverliesIn de)e fase heeft de ,int de ,ontroe $eroren >aarnee&?aar is dat de anst of de woede)o root is dat er weini tot een reaiteits?esef &eer is #edras$eranderinen *unnen )ijn:dreienC &otoris,he onrustC aitatieC ontre&d )ijnC ,Fnis&e In andere ter&en: de ,int is de,ontroe *wijt en is o! )oe* naar ren)en %et edra &anifesteert )i,h $aa* in het !u?ie*e

do&einC waar?ij de ,int door het inne&en $an !sF,hoois,he rui&te !ro?eert ?eren)inen reaiteits?esef teru te *rijen1nterventiemogelijkheden 0 De ,ontroe dient te worden o$ereno&en #een hu! &eer aan?ieden De ,int *an door

,ontroe$eries niet &eer adeuaat aane$en ofC en wat $oor hu! hij nodi heeft Dehu!$erener ?e!aat wat er aat e?euren en o! we*e &anier r ?estaat een&oeij*heid &eer $oor dis,ussie

r &oeten ren)en ested worden o&dat de ,int )e *wijt is 4ij het steen $an de)eren)en is het $an ?ean dat de)e eenduidiC ,on,reet en uit$oer?aar )ijn

enduidiheid is nood)a*eij* o& te $oor*o&en dat de ,int no &eer in $erwarrine?ra,ht wordt waardoor het risi,o o! $erdere es,aatie toenee&t

on,rete ?eren)in ?iedt ie&and &eer hou$ast $oor het her$inden $an het

reaiteits?esef As er a?stra,te ?oods,ha!!en ee$en wordenC )a de *ans o! $erderees,aatie roter worden De uit$oer?aarheid $an de ,onseuenties $an renso$ers,hrijdend edra is e$ident

%ier?ij &oet ster* re*enin ehouden worden &et het e&otionee en intee,tuee ni$eau$an de ,int As hier een re*enin &ee wordt ehouden en de ,int dus o$er$raadwordtC )a hij o! )oe* aan naar een $oor he& ?erij!eij*e ?eren)in Dit &aa*t de *anso! $erdere es,aatie roter

Bet )ef oed o! hoe de)e dire,tie$e houdin $or&ee$en wordtC intonatie eni,haa&staa dient ?ij de situatie te !assen %oe iets e)ed wordt heeft $aa* e$oen$oor het resutaat

+ase @( Acting outIn de)e fase is er s!ra*e $an destru,tief edra %et aat hier?ij niet &eer o& $raen naarren)en of ?es,her&in %et edra is eri,ht o! *a!ot &a*en $an &ateriaaC een ander of

)i,h)ef1nterventiemogelijkheden 0In de)e fase aat het ero& dat het destru,tie$e edra esto!t wordt %ier?ij wordenweer?aarheidste,hnie*en e?rui*tC ofwe o& je)ef in $eiiheid te ?renen of we o& dedestru,tie$e ,int te $er!aatsen naar een rui&te of situatie die rustier en $eii is De)ete,hnie*en &oeten $odoen aan de $oende ,riteria: Veilig .umaan 'egitiem en .aal!aarrisisinter$entie en het toe!assen $an te,hnie*en e?eurt &eesta in tea&$er?and Dit?ete*ent dat er 7indien &oeij*8 $an te$oren afs!ra*en worden e&aa*t o$er wie het woord


31/71

63

doetC wie de te,hnie*en uit$oerenC wie deuren o!en &aa*tC en) Verder &oet er e*e*enworden of het $erantwoord is o& een te,hnie* toe te !assen 7?ij$ as de ,int er ster* isCeen wa!en heeftC as je &et te weini ?e)ettin ?entC of en $an wie je assistentie *an *rijenas je aar& &oet saanC et,8

+ase 5( .ntspanningsfaseIn de onts!anninsfase )ijn tweeC so&s drie !artijen ?etro**en:_ De ,int_ De !ersoneeseden die de inter$entie uite$oerd he??en_ De o&standersC )oas &ede,inten en !ersoneeseden die niet dire,t ?ij de inter$entie?etro**en waren &aar

we etuien )ijn eweest $an het in,ident&e personeelsleden die de interventie uitgevoerd heenen ewedsin,ident &a nooit as Lnor&aaE ?es,houwd wordenC ondan*s het feit dat heteen onderdee $an het wer* $an hu!$ereners is %et is dus $an ?ean dat er atijd aanda,htis $oor ae ?etro**en !artijen na een ewedsin,ident a een in,ident &oet er rui&te )ijn

$oor de e&oties en er$arinen $an de ?ij de inter$entie ?etro**en !ersoneeseden%et is $an ?ean dat het in,ident in de)e fase no niet e$aueerd wordt o$er de aan!a*Co&standihedenC dinen die &inder oed $ero!en )ijn en) Dit *an ?eter ater e?euren Inde)e fase wordt er toeewer*t naar een toestand $an onts!annin&e clintDe fase $an onts!annin *en&er*t )i,h ?ij de ,int door de 7eeideij*e8 teru*eer $an hetreaiteits?esefC $eea e$od door s,hud en/of s,haa&tee$oeens o$er wat er e?eurd is%oudin:anneer ,inten e,onfronteerd worden &et destru,tief edra $an een &ede,int roe!tdat $aa* heftie rea,ties o! Dit *an $ariren $an es,hro**en )ijnC tot anst en woede of?e)ordheid o$er wat er &et de ,int e?eurd is 7?ij$ in het e$a $an se!aratie8 De woede*an )i,h dan oo* ri,hten naar de hu!$ereners die de inter$entie uite$oerd he??en %et is$an ?ean o& aanda,ht te ?esteden aan de)e e&oties en indien nodi *ort uite te e$eno$er het hoe en waaro& $an de inter$entie Verder *an e*e*en worden of het in,ident ?ijie&and )o$ee anst en onrust heeft $eroor)aa*t dat het risi,o ?estaat dat oo* ?ij de)e ,inteen es,aatie !aats$indt (o* ?ij hu!$ereners die niet ?ij de inter$entie ?etro**en )ijn*unnen er e$oeens $an anstC woede o! de ,int of ?e)ordheid o$er hun ,oeaEs )ijn4ij destru,tief edra eri,ht o! !ersonen is er oo* een sa,htoer Dit *an een hu!$erenerC&ede,int of ie&and anders )ijn7fa&iieC $rienden die o! ?e)oe* )ijn8 Uiteraard is het $an

?ean dat het sa,htoer o!e$anen wordt en dat er rui&te $oor he& is o& e&oties as$erdrietC anst en woede te uiten Dit e?eurd in eerste instantie o! de wer*$oerC door,oeaEs of hu!$ereners As dat na $eroo! $an tijd niet afdoende ?ij*t te )ijn )a het!roto,o na)or in wer*in treden r )a sowieso door de tea&eider estart worden &et het" es!re**en &ode 7)ie na)or8Terugkeer naar fase ;


32/71

63

As de afs!ra*en die )ijn e&aa*t o$er hoe o! *orte ter&ijn $erder te aan reaiseer?aar?ij*en te )ijnC *an er e-s!ro*en worden $an een territoriaa e$enwi,ht %ierin wordenro!atronen en edras!atronen weder)ijds er*end6lintIn de)e fase wordt het in,ident we &et de ,int e$aueerd Doe hier$an is o& de ,intin)i,ht te e$en in hoe het in,ident ontstaan is en he& &oeij*heden aan te ?ieden o& hetontstaan $an een ,risis eerder te eren her*ennenC hanteren of te $oor*o&en

$ulpverlenersDe ?etro**en hu!$ereners e$aueren het $eroo! $an de ,risis en de e!eede inter$entiesentrae $raa is >e*e as!e,ten $an de ,risisinter$entie )ouden $er?eterd *unnen worden%et aat dus duideij* niet o& een s,hud$raaAs!e,ten die ?es!ro*en *unnen worden )ijn:4ijn er preventiemogelijkheden niet !enut? .oe heeft de #rii zi#h ont$ikkeld? Welkete#hnieken zijn ge!ruikt en hoe zij deze toe gepat? Cp $elk moment i er ingegrepen?Waren de voor$aarden om de #rii veilig humaan legitiem en haal!aar te #ouperenaan$ezig?-en oede &ethode hier$oor is de in,ident?es!re*ins&ethodeIn de)e fase worden oo* &eet- en/of &edinsfor&uieren ine$udC of andere 7juridis,heas!e,ten8 $an het in,ident afehanded


33/71

63

&e B3fasen methode /A463methode0

%et $oende edras&ode he!t o& aressie te her*ennen en een strateie te *ie)en o&

het edra te aten de-es,aeren Voor het e&a* deen we aressief edra in $an ,ai&entot en &et ewed %et aat dan &eer o& de &ate $an aressie en &inder o& de oor)aa*$an de aressie-cuusgedrag /over eigen situatie0De ,int *aat en )eurt o$er de eien situatie waarin hij nu weer is ?eand en is niet in staatof ?ereid o& hier&ee te sto!!en %ij )it in de sa,htoerro C stet )i,h afhan*eij* o! en etde $erantwoordeij*heid ?ij de anderenDe ,int e?rui*t $aa* het woord Qi*Q:_ QI* ?erij! er niets $anQ_ QI* he? niets &eerC &ijn ed is o!Q_ QI* *an to,h niet aes onthoudenQ_ QI* he? een tijd o& dat ae&aa te reeenC I* he? het )o dru*Q"edrag tegen eleid gericht /over de organisatie0De ,int *aat o$er de oranisatie en is het niet eens &et de e$ode !ro,edure en ?ijfthanen in $er)et en weerstand %ij is ?oos en efrustreerd rofessionele reactie(_ Toon ?eri! $oor de situatie en aat &er*en dat je de ?oosheid/woede $an de !ersoon *unt

en wit ?erij!en 4enoe& ex!i,iet de e&otie ee& de tijd_ Verheder de situatie &et de !ersoon


34/71

63

>rofessionele reactie(_ Kort neeren Vaa* is het )o dat een woede-uit?arstin sne weer )a*t >a,ht niet te anC

anders is de *ant a $er o$er je ren)en heen_ Voor de *eu)e steen: Las jij o! houdt &et 7edraC s,hreeuwenC inti&iderenC ?edreienC

et,C dan *an i* 7uisterenC o!ossin )oe*enC aternatief aan?ieden8 L 4eide *eu)es&oeten o! )ijn &inst ten dienst )ijn $an de ?es,her&in $an je eien ren)en

_ Tot de orde roe!en Doe dit &et woord en e?aar: HT(9M

_ 4es,hrijf het edra $an de ,int en $erte duideij*C &aar rustiC dat je hier niet $anediend ?ent_ onta,t $er?re*enC ]I* aat &e )o niet ?ehandeenC as je weer nor&aa teen &e *an doen

dan !raten we $erderP_ Afs!ra*en &a*en onder we*e $oorwaarden je &et he& of haar $erder !raat

&e B3fasen methode /vervolg0

&reiging met f2siek geweldDe ,int is nu )o ?oos dat hij ?ijna )ijn ,ontroe $eriest %et *an oo* )ijn dat de aressor?ewust de rens o!)oe*t o& jou ertoe aan te )etten o& he& to,h )ijn )in te e$en_ QI* &aa* je *a!otQ_ QAs je nu niet C dan ra& i* je ore *o! $an je in e*aarQ_ QI* weet jou 7en je fa&iie8 we te $indenQ>rofessionele reactie(_ reer een $eiie afstand to$ de ,intC )or dat je tussen de ,int en een uitan

staatC )odat je &oeij* sne we *unt_ Roe! de ,int een hat toe ]I* wi dat je nu sto!t &et dit edraP $t ondersteund door

e?aar_ Ver)oe* de ,int te $ertre**en of $ertre* )ef_ #eef de e$oen $an dit edra $oor de ,int aan as hij/)ij door aat_ =ouw $eiiheid staat $ooro!C ree )o nodi assistentie 7?een of !ie!er indru**en8aa* &edin $an de situatie $ia trias en !oitie&edin en/of doe aanifte+2siek geweldDe ,int !ro?eert je onewa!end of ewa!end te ?es,hadien_ Dru* dire,t o! het ,risis aar&C roe! )n o& hu!_ Instrueer &ede ,inten dat )e de rui&te !er dire,t $eraten_ 4ij ?edreiin &et wa!en/$oorwer!: $u,hten en !oitie aar&eren 7$ia tst 100 112 aten

?een &et $er)oe* o& a,ute !oitieondersteunin i$& ewed &et wa!en8_ 9ro?eer )s& uit de situatie te *o&en_ Verdedi je)ef &?$ de aaneeerde te,hnie*enC ?ij e$ens?edreiende situaties *o&t

jouw $eiiheid $ooro!C het aat dan o& o$ere$en en dan is ]aesP toe estaan

_ Roe! de ,int tot de ordeC roe! hard ]HT(9P 9ro?eer $er$oens het ,onta,t te hersteenas ?ij dreien &et fFsie* ewed


35/71

63

8eeveren of meeuigen en Acceptatie technieken

4uigtechnieken4uite,hnie*en )ijn o&&uni,atiete,hnie*en eri,ht o! het o&?uien en )o &oeij*neutraiseren $an e$oeens $an anstC on&a,htC woede of frustratieDoestein: ,ou!eren $an dreiend destru,tief edra en $oor*o&en $an es,aatie4eanrij*ste uitans!unten: ,reati$iteit durf her*ennen $an ,o&&uni,atie as &enseij*es!e$or& &et rees en afs!ra*en her*ennen $an dreiend destru,tief edra as onderdee$an dit s!e >ees )ef?ewust

(nder*en je eien ,o&&uni,atiestrateien en )et de)e in Durf te ex!eri&enteren eeer het dreiend destru,tie$e edra

Reaeer niet o! de $or& 7s,hreeuwenC na?ijheid et,8 Reaeer niet o! de inhoud 7jij ?ent`C i* &oet nu`8 Doe asof ie&and je de we $raat of o$er het weer s!ree*t

Vesti de aanda,ht o! iets anders en ander es!re*sonderwer! en andere handein en andere es!re*s!artner en andere !aats

#e?rui* !ositie$e as!e,ten $an de !ersoon 4innen de situatie 7wat he? jij een !ra,htieC $erdraende ste&` ohC jij *unt oed

o!*o&en $oor je)ef8 4uiten de situatie 7wat he? jij &ooie s,hoenen aan`8

($er?uf 7$oor e$orderden8 De'nieer de situatie anders 7(h wat 'jn dat je dat &es he?t e$ondenC i* was er net

naar o! )oe*8 #e?rui* hu&or 7nee $ana$ond nietC i* he? hoofd!ijn`a$ast aan het oefenen $oor de

ooro in Ira*J8 As het u*t: ?etre* de !ersoon er daarna weer ?ij

$aueer 7wat was dat nouJ %oe *unnen we dat in de toe*o&st $oor*o&enJ =e ?erij!tCi* ?en hier niet ?ij &ee ees )ef?ewust

#a na hoe je je)ef !resenteert: *o&t dit o$ereen &et hoe je je)ef wit !resenterenJ Bet o! )o$ee &oeij* non-$er?ae sinaen 7?ij je)ef8 #e?rui* een rustieC die!e s!ree*toon


36/71

63

Baat je niet &eese!en #a niet &eteen o! !rotesten in

Baat de !ersoon teeno$er je s!re*en Hte hoe en wanneer $raen Ver&ijd )o$ee &oeij* waaro&$raen 7dan roe! je ie&and ter $erantwoordin8

Toon ?eri! $oor e$oeens $an on&a,htC frustratieC anstC *ren*in et, Kni* ?e$estiend

Vraa door Vat sa&en: dus as i* het oed ?erij!`

Toon ?ereidheid tot o!ossen >at *an i* $oor je doenJ Kij* we*e ree o!ossinen &oeij* )ijn

(nderhande =ouw eien ren)en en &oeij*heden )ijn uitans!untC hier&ee ?ied je oo* )e*erheid

en $eiiheid $oor de ,int Veer &ee &et de wensen $an de ,intC ?innen de reaiteit $an de situatie #eef toe aan de ,int waar &oeij* en ree aa* afs!ra*en die je na *unt *o&en


37/71

63

8ethodiek C&e 8atD

De at&ethode is in 1..6 &ede ontwi**ed door 4as $an Raaij ?innen de Hti,htinIntera,tieIn 2006 werd de oranisatie o$eredraen aan 4ureau de at dat tot 2010 eiendo&was $an 4as $an Raaij 4ureau de at Trainin en (!eidin 4V is sinds 2010 inhanden $an drie !artners: 4as $an RaaijC iou Hto,*&ann en =an 4ooaarts

Bas van Raaij Milou Stockmann Jan Boogaarts

4as is inhoudeij* $erantwoordeij*$oor de !rora&&aSs en deo!eidinen %ij is in diehoedaniheid $aa* het eersteaans!ree*!unt $oor o!dra,hte$ersen $oor de trainers

iou is $erantwoordeij* $oor het'nan,iee ?eeidC !ersonees?eeidC,ontra,t?eheerC interne oranisatieen 9R/ar*etin

=an is $erantwoordeij* $oor hetae&ene ?eeidC waarondera,uistie en onder)oe*

Visie :,ht ,onta,t &a*en o$er wat de *ant ?eweetC wat de ,oea ?edoetC hoe dee$eran,ier het raa )iet - dat ij*t in de huidie tijd steeds $a*er de we naar eensu,,es$oe onderne&in %et onder)oe*en $an intera,tie!ro,essen )ien wij dan oo*as een &anier o& de sa&enwer*in tussen &ensen te $er?eteren en daar&ee hun!rofessionee - en !ersoonij*e - ee,ti$iteit te $erhoen

issie :et de at eren wij &ensen hoe )e doeeri,hterC $eiier en e)onder *unnensa&enwer*en De &anier waaro! we wer*en is: eri,ht o! autono&ieC &et !assieChu&or en die!an

Doe :>ij ?eoen de *waiteit $an !rofessionee - e,int en ee,tief - wer*en te?e$orderen door het e$en $an traininenC !rora&&aEs o! &aat en ,oa,hin >ij&a*en hier?ij e?rui* $an De atb: hNt eer&idde o& de intera,tie tussen &ensen)i,ht?aarC $oe?aar en daar&ee ?eOn$oed?aar te &a*en


38/71

63

(ntstaan $an de ethode :In 1.." is het initiatief $oor het trainen $an intera,tie$aardiheden ontstaan $anuitde eesteij*e e)ondheids)or Dat eidde in 1..6 tot o!ri,htin $an de Hti,htinIntera,tie et 'nan,ie steun $an de 'r&a BiF ederand is het !rora&&aontwi**ed door #uus $an de 4erhe 7onderwijs*undie8C 4erno $an eije7$er!einswetens,ha!!er8C To& Kui!ers 7!sF,hiater8C 4as $an Raaij 7!sF,hoooC

,o&&uni,atietrainer8 en c$onne >ie&s 7!sF,hoooC ,o&&uni,atietrainer8Hinds 1..6 )ijn in&iddes teen de 10000 &ensen &et de)e &ethodie* etraindHinds 2006 is de oranisatie $an de trainins!rora&&aEs in handen $an 4ureau deat Trainin W (!eidin 4V De Hti,htin Intera,tie houdt )i,h ?e)i &et*waiteits?eheer en ontwi**ein $an !rora&&aEs

8ethodiek Cde 8atD

eze training $erkt met een mat met rode en groene vlakken- Tijden een rollenpel

kunnen deelnemer aangeven of ze het gedrag van de ander $el (groen) of niet(rood) a##epteren- Cp deze manier $ordt er inzi#htelijk gemaakt $at de ander in deintera#tie oproept en vi#e vera-e 6at $erkt op drie lagen0 gedragniveau niveau van de overtuigingen en!eperkingen (normen en $aarden) en identiteitniveau- Telken nodigt de

profeional de #li5nt uit om op deze drie lagen te onderzoeken of dat $at de #li5ntin het #onta#t doet naar het getelde doel toe leidt of er van af- e #li5nt $ordt zi#h

zo !e$ut van zi#hzelf en zijn omgeving- .ierdoor $ordt de autonomie van de #li5nt!evorderd-"r $ordt tijden de training een onder#heid gemaakt in Dniet kunnenE en Dniet $illenE-e $ijze $aarop gereageerd $ordt op de #li5nt i afhankelijk van dit onder#heid-Bovendien $ordt er tijden de training ge!ruik gemaakt van Dde taE- it i een

middel om zi#ht!aar te maken dat menen verant$oordelijkheden en laten dragen(die om niet een van henzelf zijn)-

=e ?ent een hu!$erener die ?e*end is &et o$erdra,ht en teeno$erdra,ht en je weetwaar je eien e$oeiheden ien =e ?ent in staat N,ht ,onta,t &et je ,int te&a*en en je suit aan ?ij waar de ,int het &eeste ?aat ?ij heeft De $raa is hederen juie wer*en &et een ,ontra,t #een $rij?ij$endheid dus en je weet je ,int )o tera*enC !ri**eenC $errassen en ,onfronteren dat je he& of haar daadwer*eij* $erderhe!t n natuurij* !as je $ers,hiende te,hnie*en toeC weet je hoe je een traje,t!rofessionee o!?ouwtC en &aa* je ee,tief e?rui* $an 7,oa,hins8&odeen

=e ?ent dus een er$aren hu!$erener Nn je wit je !rofessionee en/of !ersoonij*eee,ti$iteit $erder $er?eteren Voor die &ensen is de)e o!eidin ?edoed


39/71

63

De at ?iedt ri,htin en eeft hou$ast ?ij het ?eeeidinstraje,t $an ,inten In de o!eidin wer* je aan je !rofessionee &aar oo* aan je !ersoonij*e

ontwi**ein

De at-ethodeb is een !ra*tis,he en die!aande &ethode $oor doeeri,ht ensu,,es$o ,o&&uni,erenC oo* as de sa&enwer*in onder dru* staat De &ethode is e?aseerd o! de theorie en !ra*tij* $an sa&enwer*in 7oa Ro?ert

Axerodt: The e$oution of ,oo!eration8 en et $er?indinen &et TAC B9 ensFste&is,h wer*

>er*en &et de at is autono&ie ?e$orderend In de o!eidin eer je $oor je)ef&aar oo* o$er hoe je de ,int *unt ?eeeiden in: het ee,tief o&aan &et ren)enC )owe interne as externe het &a*en $an onders,heid tussen &ijn en dijn en de daar?ij horende

$erantwoordeij*heden het onders,heid tussen $er&oen en on$er&oen in het hanteren $an

&oeiij*e situaties

8ethodiek Cde 8atD

>er*wij)e :>e wer*en &et de !ra*tis,he en her*en?are instru&enten: de atbC de Tas en Kaniet/>i iet(! de rond ien twee &attenC e* &et een roen en rood edeete =e staatteeno$er een andere ,ursist 7of een trainer8 o! een eien &at %e? je &oeite &ethet edra $an de ander dan sta je o! rood Kun je het edra $oedi a,,e!terenC


40/71

63

dan sta je o! roen De ,entrae $raa is steeds: eidt dat wat jij in de intera,tie &etde ander doet naar het doe toe of eidt het er $an afJ >at *un je )ef doen o& hetdoe di,hter ?ij te ?renen As ,ursist wer* je &et een eien eerdoeC je oefent a,tief&et $ers,hiende $aardiheden en je *rijt in)i,ht in het ee,t $an je eienhandeen =e eert oo* hoe je een !rothetis,he ro o! je *unt ne&en: het afste&&en$an je houdin of edra o! !ro?e&atis,h edra $an de anderDe trainin is o!e?ouwd rond de fasen waarin het ,onta,t )i,h ontwi**et: deont&oetinC de a,tie en de afsuitin De at wer*t o! drie aen: edrasni$eauCni$eau $an de o$ertuiinen en ?e!er*inen 7nor&en en waarden8 enidentiteitsni$eaui niet

(! de rond ien twee &attenC e* &et een roen en rood edeete De ,int staatteeno$er een ander &et wie hij in de intera,tie iets heeft uit te )oe*en 7waar?ij de?eeeider as stand in funeert8 %eeft de ,int &oeite &et het edra $an deanderC dan staat hij o! roodC het !ro?ee&e?ied Kan de ,int het edraa,,e!teren dan staat hij o! roenC het sa&enwer*inse?ied De at wer*t o! drieaen: edrasni$eauC ni$eau $an de o$ertuiinen en ?e!er*inen 7nor&en enwaarden8 en identiteitsni$eau Te*ens nodit de ?eeeider de ,int uit o& o! de)edrie aen te onder)oe*en of dat wat de ,int in het ,onta,t doetC naar het estededoe toe eidt of er $an af De ,int wordt )i,h )o ?ewust $an )i,h)ef en )ijno&e$in %ierdoor wordt de autono&ie $an de ,int ster* ?e$orderd

i niet De &ethode is dan oo* &a**eij* uit te een aan de ,int


41/71

63

"eweldloze communicatieo&&uni,atieo&&uni,eren is a,tief edra tussen )ender en ont$aner ?ij het uisteren enwer*eij* $erstaan of?erij!en o&&uni,atie it o!esoten in e* edra en is de s,ha*e in het so,iaa,onta,t (o* ?ijaressie is er s!ra*e $an edra en ,onta,t waar?ij weder)ijdse ?eOn$oedin!aats$indt As je &eerin)i,ht he?t in de wij)e $an ,o&&uni,eren ?ij je)ef en de ander eeft datinstru&enten o& o! een de-es,aerende wij)e o& te aan &et aressie enrenso$ers,hrijdend edra

#ewedo)e ,o&&uni,atie

Dit is een !ositie$e &anier $an !raten 7en s,hrij$en8 waar?ij woorden en toon ?ewuste*o)en worden $anuit *ennis $an de in$oed hier$an o! de ander De wij)e waaro!

je iets )et heeft in$oed o! de rea,tie $an de !ersoon >anneer je ?oos ?ent o!ie&and *un je s,hreeuwen of je !ro?eert rusti te ?ij$en en duideij* aan te e$en


42/71

63

wat het !ro?ee& is =e *unt je $oorsteen dat de !ersoon &et wie je o$eretC in deeerste situatie hee anders reaeert dan in de tweede #ewedoos ,o&&uni,eren iseen !ra*tis,h hu!&idde o& de-es,aerend te *unnen handeen %et &odehe!t je o& in dreiende situaties assertief te ?ij$en en je eien e&otie onder,ontroe te houden

In het ?oe* ]#ewedo)e ,o&&uni,atieP s,hrijft arsha 4 Rosen?er hiero$er:Fe$eldloze #ommuni#atie i een $ijze van #ommuni#eren $aarin de menelijke$aarden en !ehoeften #entraal taan- eze $ijze van #ommuni#eren vergroot$ederzijd !egrip en laat de $oorden a#hter$ege die menen k$ett of in hun$aarde aantat-F

%et et de nadru* o! !ersoonij*e $erantwoordeij*heid ?ij het &a*en $an *eu)es enheeft as doereaties te $er?eteren =e he?t de &anier waaro! jij ,o&&uni,eert )ef in de handM

Door ewedo)e ,o&&uni,atie eer je in)ien dat: #edra $oort*o&t uit niet-$erwe)enij* te ?ehoeften

Door sa&enwer*in we on)e ?ehoefte ?eter $erwe)enij*en dan ?ij ri$aiteit ensen $an nature raa aan het we)ijn $an anderen ?ijdraenC as )e daartoe

niet worden edwonen

#ewedo)e ,o&&uni,atie eeft je de &oeij*heid o&: Tot ?etere !ersoonij*e reaties te *o&en =e ?ehoefte te $erwe)enij*en die re,ht doet aan je eien en ander&ans waarden r$arinen en reaties uit het $ereden die !ijnij* waren te $erwer*en

#ewedo)e ,o&&uni,atie he!t je $aardiheden te ontwi**een o&: 4oosheid en frustratie o& te )etten tot !ositie$e *ra,hten die sa&enwer*in

sti&ueren (!ossinen te $inden die e?aseerd )ijn o! $eiiheidC weder)ijds res!e,t eno$ereenste&&in

Re,ht te doen aan de ?ehoefte $an het indi$iduC e)in en sa&ene$in

#ewedo)e ,o&&uni,atie ri,ht )i,h o! wat wij en de ander waarne&enC wat we$oeen en on)e onderiende ?ehoeften )ijn en wat ieder $an ons raa )ou wien%et et de nadru* o! het ,o&&uni,eren $an e$oeens en ?ehoeftes o! dat wat onsN,ht raa*t #ewedo)e ,o&&uni,atie stet je in staat o& e,ht ,onta,t te &a*enCwaardoor we intenser naar e*aar *unnen uisteren %et res!e,t $oor e*aar wordt$errootC waardoor een roter ine$ins$er&oenC hederheid en rui&te $oor&edee$en ontstaat %ierdoor it er een o!ossin ?innen hand?erei* die )owe je

eien ?ehoefte as die $an de ander $er$ut

$et communicatiemodel (


43/71

63

#ewedo)e ,o&&uni,atie ri,ht )i,h o! e?ieden:1 >aarne&in

2 #e$oeens3 4ehoefte" Ver)oe* ededoenDe)e e?ieden )ien er as $ot uit:#aarnemingIn de waarne&in er$aar je wat je hoort of )iet =e $oet een inter!retaties ofoordeen toe (ordeen )uen o!e$at worden as *ritie*C een aan$a $ot#ewedoos is: ]=e )it onderuite)a*t o! de ?an* en reaeert niet o! &ijn $erhaaP in!aats $an P=e ?erij!t &e niet en je uistert niet naar &eP"evoela je waarne&in $erwoord je de e&otie in !aats $an een $erhaa er$an te &a*en of

eda,hten te $or&en o$er wat anderen doen =e *wets?aar o!steen door e$oeenste ?enoe&en *an ,on@i,ten o!ossen #ewedoos is: ]I* $oe &e aeen staanP in!aats $an ]I* &er* dat jij een $erantwoorde-ij*heid o! je nee&tP Dit aatste is eeninter!retatie $an ie&ands edra4ehoefte#e$oeens worden $eroor)aa*t door ?ehoefte 9ositie$e of neatie$e e$oeenshanen sa&en of je ?ehoefte $an dat &o&ent wordt ine$ud 4eanrij* is dat jeeien ?ehoefte de oor)aa* is $an je e$oe en niet het edra $an de ander#ewedoos is: ]I* $oe &e eOrriteerdC o&dat i* ?ehoefte he? aan jouwondersteuninP in !aats $an ]I* $oe &e eOrriteerdC o&dat jij de afwas niet he?tedaanPVerzoeken $er)oe* is een ?ewust en nauw*euri !ositief efor&ueerde ?oods,ha! aan deander =e eeft aan wat je we of niet wit As je een $er)oe* doetC sta je !er de'nitieo!en $oor een SeeS Dit is een aan*no!ins!unt $oor $erdere diaoo #ewedoos is:]


44/71

63

?ernkwaliteiten en agressie

at jeaerie o!we*t ?ij een anderC is waars,hijnij* te$ee $an iets oeds dat je)ef het &eest nodihe?t =e *unt $ee o$er je)ef eren $an ie&and waar jij het &oeiij*st &ee o& *an aan

?ernkwaliteiten als preventiemiddelDe &ethodie* $an *ern*waiteiten *un je oo* e?rui*en as !re$entie&idde in het o&aan

&et aressie %et aat uit $an de eda,hte dat je in staat ?ent o& je eien edra te?eOn$oeden in de hoo! dat de ander &eeaat in de $eranderin $an edra %et eeft aandat je ?ij aressie in de &eest ?rede )in $an het woord o! je hoede dient te )ijn dat je niet in

je aerie eraa*t wordtC o& $er$oens in je $a*ui te era*enC waardoor de *ans ?estaat dathet aressie$e edra aanewa**erd wordt 4eanrij* ?ij het $eranderen $an je edra is deuitdain aanaan %et &oeiij*e daar$an is dat je dit niet ewend ?ent en het te$ens anst*an o!roe!enC terwij je )e*erheid )oe*t in &oeiij*e situaties (&aan &et aressie $raat


45/71

63

durf en de &oeij*heid edra te ontwi**een wat je $anuit natuurij* handeen niet ewend?ent

?ernkwaliteiten en agressie /vervolg0

.pouwen van een kernkwadranten *ern*wadrant is $anuit $ier hoe*en o! te ?ouwen en te ,he,*en o! juistheid De inan$ia de *ern *waiteit is $oor $een de &oeiij*ste In on)e ,utuur is het one?rui*eij* iets!ositiefs o$er een ander aat staan o$er ons)efC te )een 4eter )ijn we in het uiten $an*ritie* Vandaar dat de tweede inanC $ia de $a*uiC e&a**eij*er is De &eesten wetenhaar'jn aan te e$en we* $erwijt )e weeens naar hun hoofd *rijenC of we* a?e )e dooreen ander o!e!a*t *rijen (o* $anuit de derde inanC $ia de uitdainC *an het*ern*wadrant o!e?ouwd worden De)e &anier is )e*er niet e&a**eij*C &aar door je af te$raen we*e *waiteit je in het ae&een ?ij andere &ensen ?ewondertC eidt dat tot deuitdain Tensotte ?iedt de inan $ia je aerie de $ierde en &eest een$oudie

&oeij*heid %et is niet &oeiij* aan te e$en waar je niet teen *unt ?ij de ander Dit is jeaerie

?ernkwaliteiit Valkuil

Te $ee $an het oede

neatiefteeno$er-estede

!ositief

teeno$er-estede

Te $ee $an het oede

Allergie Uitdaging

nkele ?ernkwaliteiten op een rijtje

)waliteit *alkuil +itdaging Allergie4es,heidenonseuentDoeeri,htnthousiast;exi?e#e$oei#uKan reati$eren

Kra,htiBe$endioedi(!en(!ettendHerieusVasthoudendVriendeij*

VereenHtarKort)i,hti;anatie*>aait &et ae winden&ee($ere$oeiVer*wistend

(n$ers,hiiAressiefRusteoos($er&oediBosi!!i>antrouwiHtrenKo!!i

H!ontaan;exi?eRui&e *ij*

Teruhoudendonseuentu,hterVerstandi4etro**en

TeruhoudendRustiAfwa,htendInteer#oed $an $ertrouwenAi&a?e;exi?e

Teruhoudend

(!drineri>aait &et ae winden&ee4esuiteoos(n$ers,hiiHtar#e$oeoosKrenteri

;anatie*9assiefHaaiBaf#esotenaOef(!!er$a**i>aait &et ae winden


46/71

.vertuigingen

"edrag/reactie0Resultaat

(ude

?e!er*ende

o$ertuiin

4e!er*end

edra

Resu0taten

die we niet

wi00en

Aieuwe

?e*ra,htiende

o$ertuiin

(ndersteuend

edra

Resu0taten

die we

wi00en

63

>eet te o$ertuien>eet teonders,heidenaait &et ae winden&ee(n)e*er

E*3F3#13*)8($ertuiinenIn aan$uin o! je *ern*waiteiten is het e$eneens $an root ?ean o& je o$ertuiinenonder de oe! te ne&enC de)e *unnen na&eij* $an rote in$oed )ijn o! de &anier waaro! jeo! ie&and reaeert en o$ertuiin is een aanna&eC eda,hte of !er,e!tie o$er je)efC eenander of situatie en is e?aseerd o! er$arinC herinnerinC waarden et, =e )iet de wered niet)oas die isC &aar )oas jij he& er$aart Dit is een ?eanrij* as!e,t ?ij het *ij*en naar hetfeno&een aressief edra en o&aan &et aressief edra Aressie ?e*ij* je door jouw?ri Aane)ieniedere !ersoon )ijn eien ?ri o!heeftC *un het onderwer! In tea&s ishet dan oo* $an ?ean o& te *ij*enof iedereen door de)efde ?ri naararessie *ij*t 4ij het ?eOn$oeden $anaressief edra is het ?eanrij* o&te *ij*en naar edraC &aar oo* naaronderiende o$ertuiinen ?ij ditedra In het hiernaast weeree$ens,he&a wordt dit weeree$en >i je*eine $eranderinen ?ewer*steienCwer* dan aan je edra >i je rotere$eranderinen ?ewer*steienC wer*aan je o$ertuiinen 4e*ra,htiendeo$ertuiinen )oren $oor eenresutaat dat we wensen en?e!er*ende o$ertuiinen )oren$oor een resutaat dat we nietwien et andere

je je $oorsteen dat iedereen o! )ijn of haar &anierden*t o$er

woorden: o$ertuiinen *un je $eranderen %et )ijn i&&ers eda,hten die )i,h in de &ensenof roe!en afs!een*an overtuiging naar resultaten :

Verschuiving van denkenVoor?eeden $an het $ers,hui$en $an o$ertuiinenC $an oud naar nieuw den*en.ude overtuiging Nieuwe overtuigingDe)e ,int hoort hier niet Iedereen is we*o&%et &aa*t to,h niets uit wat we doen (ns resutaat &aa*t het $ers,hi

+eed3

ack


47/71

63

edewer*ers )euren aeen &aar (n)e &edewer*ers )ijn on)e feed?a,*ijn eien ?ean tet >e wer*en o!ti&aa sa&en aan ex,eent

resutaatDe)e ,int &a &ij niet %et is in een !rofessionee reatie niet $an

?eanof de ander &ij aardi $ind

Verschil in karakter

Wat mogelijk mee kan pelen !ij #onGi#ten i het ver#hil in karakter- Huit doordat menenver#hillende karakter he!!en zouden ze moeite he!!en elkaar te !egrijpen en er in deomgang met elkaar neller #onGi#ten onttaan- 4it daar $at in?

4innen de !sF,hooie worden er rofwe onders,heid e&aa*t tussen $ijf $ers,hiende!ersoonij*heids*en&er*en >e ?ehandeen )e *ort hieronder:

:% -traversie tegenover introversieH!ontaanC o!ewe*tC o!enC e$endi en e&otionee ?etro**en ?ij anderen $ersus afstandeij*C

ereser$eerdC dru*te &ijdend en thuis in een o&e$in &et weini !ri**es

9% motionele stailiteit tegenover neuroticismeoeiij* uit ?aans te ?renenC eij*&atiC *a& en onts!annen $ersus sne efrustreerdCestresstC !ri**e?aar en uit e$enwi,ht

@% 8eegaand tegenover wantrouwendVriendeij*C atruOstis,hC ,oG!eratiefC ?es,heiden en ?ehu!)aa& $ersus ,o&!etitiefC)ef$er)e*erdC do&inantC eidine$end

5% .rdelijkheid tegenover wanordelijkheid#edis,i!ineerdC !an&atiC ?etrouw?aarC )or$udi en eoraniseerd $ersus @axi?eC )i,hniet dru* &a*end o& detais en &inder eneid )i,h aan externe rees te houden

B% .nevangen tegenover ehoudendheidieuwsieriC a$ontuurij*C fantasie$o $ersus ,onser$atiefC nu,hter en raa aes ?ij het oudeen $ertrouwde wien aten

De eerste twee *en&er*en *unnen erust $an e*aar $ers,hienC )onder dat dit eidt tot!ro?e&en of ,on@i,ten Ie&and die extra$ert isC $indt rust ?ij ie&and die juist intro$ert isCterwij ie&and die intro$ert is wordt aanes!oord juist &eer te doen &et ie&and die extra$ertis Dat *an e*aar &ooi aan$uen ,hter wanneer er rote $ers,hien )ijn in de !unten 3 toten &et C *unnen er &eer ,on@i,ten $oor*o&en Ie&and die ordeij* is )a )i,h sneer storenaan een sodder$os dan ie&and die dat niet is

%et is dus )e*er niet )o dat $ers,hi in *ara*ter !er de'nitie eidt tot &eer ,on@i,ten %et ise,hter we $an ?ean dat je hier re*enin &ee houdt in je ?ejeenin ri,htin een ,int %etis )efs &oeij* dat NNn $an jouw *ara*ter*en&er*en *an eiden tot een aerie en/of $a*ui


48/71

63

Territoriumleer

en andere &anier $an *ij*en naar edra en o$ertuiinen is door te *ij*en naar afstand enna?ijheid Ieder !ersoon heeft )ijn eien ren)en in wat een aan$aard?are afstand is tussen

jou en de ander ,hter is het oo* hier $anuit een !rofessionee oo!unt e)ien o& ?inneneen tea& hiero$er enis)ins o! $ereij*?are wij)e &ee o& te aan %ier *an deterritoriu&eer ons ?ij ondersteunen

>at e$ert *ij*en naar &enseij* edraC door een territoriae ?ri ons o!J De territoriu&eer eeft je o! een een$oudie &anier in)i,ht in de eefwered $an je )ef en de

anderCwaardoor je ta $an ti!s *rijt in het ?eeeiden $an ,inten of diens fa&iie

%et ontdoen $an de neatie$e adin $an aressie

%et is een onderdee $an het sFstee&den*enC wat wi )een dat jouw edra de rea,tie $ande ander?eOn$oedt Door je ?ewust te )ijn $an je edra *un je daar&ee !re$entief wer*en aan

het ontstaan$anaressie en renso$ers,hrijdend edra

enseij* territoriu&edraTerritoriu&edra is een ?eri! dat $oora ?e*end is uit de dierenwered %oewe er in hetae&een weini aanda,ht aan ?esteed wordtC nee&t territoriu&edra oo* in het e$en $ande &ens een ?eanrij*e !aats in As we hiero$er !raten den*en we a $u aan e?ieden dieafe?a*end worden &et ?e!aade edrainen ,hter territoriu&edra is &eer dan aeenhet edeete $an de fFsie*e rui&te %et o&$at de $oedie eefwered De ter& wordte?rui*t o& ?e)itsdran aan te e$en Den* ?ij$oor?eed aan mijnhuisCmijnautoCmijn?edC

mijn!artner en)o$oort ensen he??en net as dieren de ?ehoefte en de ewoonte o&eiendo&s-e?ieden af te ?a*enen &et he**enC ?ordjes en)o$oort De)e dran die het&enseij* edra &oti$eert is af te eiden uit uitinen en handeinen die dire,twaarnee&?aar )ijnen de'nitie $an de ter& territoriu& uidt:D"en deel van het leven dat iemand al zijn !ezit ervaart dat hij #ontroleert $aar hij initiatiefneemt $aar hij !evoegd i en $aar hij verant$oordelijkheid voor aanvaardt-E

4innen de &enseij*e territoriu&edra *unnen we twee e?ieden onders,heiden1 De !ri$N-e?ieden oftewe het !ri$N-do&ein 7territoria die de &ens af?a*ent o& )ijn !ri$a,Fen $eiiheid te waar?oren en te ?es,her&en82 De e?ieden die in de !u?ie*e arena ien 7territoria die een dire,te so,iae ?ete*enishe??en8

I" 6"N& 1& WAT .1H 1& CCR WAT .1H .""2TJ

9ri$N-do&ein:

!ri$N-s,hui!aats!ersoonij*e rui&te

!u?ie*e arena: !sF,hoois,he rui&te

a,tieterreinen


49/71

63

e privKL#huilplaatIeder &ens heeft ?ehoefte aan een !ri$N-s,hui!aats Dat is de !aats waar hij/)ij )i,h aan deaanda,ht $an andere &ensen *an onttre**enC waar hij/)ij *an onts!annen en rusten en waar&en enerie *an o!doen o& nieuwe intera,ties aan te aan %et o&$at je eda,hteweredC

fantasienC wensdro&enC &aar oo* je i,ha&eij*heidC en a datene wat je ?es,her&t as?ehorend tot je)ef

e peroonlijke aftandIeder &ens heeft ?ehoefte aaneen ?e!aade !ersoonij*eafstand tussen he&/haar en deander De)e afstand wordt de!ersoonij*e rui&te enoe&d Derootte $an die afstand isafhan*eij* $an de reatie die

&ensen &et e*aar he??en en$an de situatie waar )e )i,h in?e$indenDe)e afstanden $ers,hien $anITI

Tussen 0 en 0C &eter is hetintie&e do&ein Daar?innen ishet )i,ht &ini&aa reu* ene$oe s!een de hoofdro %ierwordt e*nuedC e$reen enetroost Dit is het do&ein $an!artners

9RH((BI=K%et !ersoonij*e do&ein rei*t $an0C tot 1C &eter ehoor en)i,ht )ijn ?eanrij*er danaanra*en Dit is het do&ein $an$riendenH(IAAB

Tussen 1C en 3 &eter is het so,iae do&ein %ier )ijn ehoor en )i,ht de ?eanrij*ste)intuien %et is ereser$eerd $oor ?ij$oor?eed ,oeaSs en ?e*enden9U4BIK%et !u?ie*e do&ein ?eint ?ij 3 &eter en eindit feiteij* ?ij + &eter o&dat daarna deintera,tie &et anderen o!houdt

e p,#hologi#he ruimte %ier aat het o& de $ee &anieren die een &ens heeft o&aanda,ht te tre**en en $ast te houden (! dit e?ied $indt de &eeste ]territoriae strijdP!aats Ie&and *an !sF,hoois,he rui&te o! twee &anieren $er*rijen:

door on&iddeij* we**en en $asthouden $an aanda,ht ?eOn$oedin o! afstandC ?ij$ door reiieu)e o$ertuiin of in$oed $anuit de &edia

e a#tieterreinenA,tieterreinen )ijn de e?ieden waarin &en a,tief isC &en )i,h ?e$oed $oet o& te handeenC,ontroe uit te oefenenC ?esissinen te ne&enC )ijn/haar des*undiheid aan te wenden en


50/71

63

$erantwoordeij*heid te ne&en Den* hier?ij aan je e)in of ?innen je fa&iieC o! je wer*C ineen $ereniin en)

Territoriae fun,tiesDe $erdein in de)e $ier $ers,hiende sferen heeft as doe: het he!en her*ennen $an hete?ied dat in een territoriu&,on@i,t ?etro**en is (& territoriaiteit oed te *unnen ?erij!en*unnen we *ij*en naar territoriaa edra %ierin *unnen $ier tF!es worden onders,heiden:

%et af?a*enen $an e?ied o& het ?e)it of eiendo& er$an aan te duiden

%et aan?renen $an waars,huwinste*ensC ,on,reet of sF&?ois,hC o& indriners ero! te wij)en dat)e o! $er?oden terrein *o&en

De $erdediin $an het e?ied waaro! aans!raa* wordt e&aa*t Dit *an &et aerei&iddeen

A,tie$e !oinen o& nieuwe e?ieden te $erwer$en of e?ieden uit te ?reiden

Territoriaa edra dient dus 3 $ers,hiende fun,ties: 4%R VRDDI#

VR>RV4eheer:Ieder territoriu& stet s!e,i'e*e eisen ua tijdC ?e*waa&heid en enerie As je ?e!aade$aardiheden &ist of te$ee e?ied ?e)it dan )a het ?eheer eronder ijden (& te )oren dateen territoriu& weer o$er)i,hteij* wordt *un je je territoriu&:

?e!er*enC ?eter eren ?eheersen 7?$ e,inter oraniserenC in)etten hu!&iddeen of ta*en sneer

uit$oeren8 hu! $an anderen inroe!en 7,oeaC eidine$ende8

Verdedien:As ie&and aans!raa* &aa*t o! een territoriu& waar je waarde aan he,ht dan )u je nor&aaes!ro*en ae !oinen hiertoe tra,htten te $erhinderen Den* hier?ij ?ij$oor?eed aan een?e!aade taa* die je ?innen je tea& uit$oert waar ie&and anders )i,h &ee aat L?e&oeienE(f je in staat ?ent o& je territoriu& oed te $erdedien hant $an een aanta as!e,ten:

>e*e $apenhe? jeJ De)e hanen af $an wat je $roeer eeerd he?t Den* je dat je *unt $innenJ As je een nederaa $erwa,htC )a je je oo* &inder ins!annen o&

een territoriu& te $erdedien %oe !elangrijk is dit territoriu& $oor jouJ

Verwer$en:4ij het su,,es$o $erwer$en $an nieuwe territoria s!een een ro:

De $aardiheden / wa!ens die je he?t De aantre**eij*heid $an de andere territoria De hoo!/*ans o! $erwer$in

r )ijn drie &anieren o& ie&and te &oti$eren een territoriu& te $erwer$en Ie&and $aardiheden aaneren die hij nodi heeft o& )ijn doe te ?erei*en 7s*i-trainin8

($ertuien dat so&&ie e?ieden aantre**eij* )ijnC Baten er$aren dat de te $erwer$en e?ieden toean*eij* )ijn 7)ef$ertrouwen o!?ouwenC

asserti$iteitC reaistis,he doeen8%et deen $an territoriu& &et anderenen &ens heeft een ster*e ?ehoefte )ijn !ri$a,F in stand te houden %ij heeft e,hter een noster*ere ?ehoefte o& $er?indinen aan te aan &et &ede&ensen Door sa&enwer*in*unnen &ensen het territoriu& $erroten %et e)a&enij* ?eheer $ere&a**eij*t het instand houden er$an en de e&eens,ha!!eij*e $erdediin $er)e*ert een rotere $eiiheid


51/71

63

en )ou *unnen steen dat ie&and $an reatie$e onafhan*eij*heid *an ?ij$en enietenCdan*)ij de $eiiheid die e?oden wordt door de roe!7en8 waartoe hij ?ehoort As dee&eens,ha!!eij*e o&e$in $eii isC is er oo* !aats $oor het indi$idu en edeedterritoriu& wordt een ,o-territoriu& enoe&d %et deen $an een territoriu& $ereist dat hetindi$idu ?e!aade as!e,ten $an )ijn edra onderes,hi*t &aa*t aan de eisen $an de roe!waartoe hij ?ehoort In het territoriu& wat $an ie&and aeen isC heeft de eienaar het$oordee )ijn do&ein te ?eheren )oas hij dat )ef wi 4innen het ,o-territoriu& wordt er $an

het indi$idu $erwa,ht dat hij )i,h houdt aan de door de eden $astestede nor&en o$er watfatsoenij*C redeij* en ?iij* edra is en wat niet As ie&and het e$oe heeft dat hij deoed*eurin $an anderen nodi heeft $oor ?e!aade a,ti$iteiten ?innen een territoriu&C of asie&and he& o& oed*eurin $raat ?ete*ent datC dat het o& een ,o-territoriu& aat De)e,onstaterin ij*t $oor de hand iendC &aar is $an !ra*tis,h ?ean o&dat het he!tinter!ersoonij*e !ro?e&en duideij* te *rijen%et *o&t $aa* $oor dat ie&andC )onder dat hij )i,h daar ?ewust $an isC een ander &ede-eienaar &aa*t $an een territoriu& )onder dat eienij* )ef te wien Dit e?eurt ?ij$oor?eedin situaties waarin ie&and )i,h aat ?eOn$oeden door de &enin $an een anderC )onder datdie !ersoon het re,htC of de des*undiheid heeft o& )i,h &et dat dee $an het territoriu& te?e&oeien Dit *o&t $oora $oor in afhan*eij*heidsreatiesC )oas ?ij$oor?eed de ,int-hu!$erener reatie De)e situaties *unnen a,hteraf $aa* tot ,on@i,ten eiden a!ens>a!ens )ijn &anieren die &ensen e?rui*en o& e&er*t of one&er*t in het territoriu& $ande ander te *o&en


52/71

63

. at e?eurt er &et het !ri$N-do&ein en de !u?ie*e arena as &ensen in een totaae,ontroeerde o&e$in worden o!eno&enJ>e*e in$oed he??en )ie*ten 7?$ s,hi)ofrenie8 o! territoriu&edra en hoe *an dituiteindeij* tot destru,ti$iteit eidenJ

"en eentieel onderdeel in (profeionele) #ommuni#atie i dat je het met elkaar kunthe!!en over ituatie gepleegde interventie en de a#hterliggende motivatie- it ge!eurtvaak middel feed!a#k en reGe#tie- 6aar $at houden deze termen nou eigenlijk in-

+eedack;eed?a,* e$enC $raen en ont$anen is een ?eanrij* !unt in de redu,tie $an aressie;eed?a,* ?ete*ent etterij* teru*o!!ein Teru*o!!een wat je o?je,tief he?twaareno&en ;eed?a,* wordt noa eens $erward &et het e$en $an *ritie* of het e$en

$an een ,o&!i&ent 4eide )ijn oo* nodiC &aar $an ?ean is dat het niet door e*aarehaad wordt In het *ader $an eren en ontwi**een staat feed?a,* ?o$enaan de adder;eed?a,* aat uit $an de $oende ee&enten: I* )ie I* $ind I* )ou je een ti! wi e$en of een $raa wien steen;eed?a,* aat uit $an de e$er %et eeft aan hoe de e$er $an feed?a,* naar de situatie*ij*tVan ?ean ?ij het ont$anen is dat je aat ?erij!en wat de e$er &et de feed?a,* ?edoet(! het &o&ent dat je ?erij!t wat de ander ?edoet *un je aan *ij*en of je iets &et defeed?a,* wit doen;eed?a,* &a je oo* weieren 4ij$oor?eed: I* ?erij! wat je ?edoetC &aar i* a het nietanders doen ;eed?a,* &oet aaneidin e$en tot funda&entee dis,ussies in de aan!a* $an

aressie %ierdoor ontstaat er $eiiheid en $er?ondenheid &et e*aar

/1eren0 ReGecteren*nleiding*e hu!$erener )a ree&ati naden*en o$er heteen hij of )ij o! )ijn of haar wer*&ee&aa*t en daar erin uit tre**en In die )in is LdoorerenE as hu!$erener eienij* een$an)efs!re*endheid ,hterC de $raa is of dat dooreren atijd o! een e$en e,inte enee,tie$e &anier e?eurt >ant aten we eerij* )ijn: het is niet atijd e&a**eij* o& in het


53/71

63

$aa* he,tis,he ?estaan as hu!$erener oo* no eens estru,tureerd na te den*en o$er watje &ee&aa*t %et is $oor hu!$ereners e,hter !ure nood)aa* o& stru,tuur te ?renen in hetdooreren tijdens het ?eroe! I&&ersC de )or $raat teenwoordi noa wat $anhu!$ereners *e da weer is er de uitdain o& aan de sa te aan &et niet atijd e$ene&oti$eerde ,inten Daarnaast )ijn de nor&en en waarden $an 7&et na&e jon$owassen8,inten $eranderdC de &uti,uturee sa&enstein $an de doeroe!en $raat o& s!e,iaeaanda,htC toena&e in &iddeene?rui*C &inder &iddeen en &oeij*heden $oor een steeds

)waardere doeroe!C de infor&atie- en ,o&&uni,atiete,hnooie e$oueert $oortdurendC,ontinu ?e)uiniinen et, Korto&C aerei &aats,ha!!eij*eC wetens,ha!!eij*e ente,hnoois,he ontwi**einen $raen o& $oortdurende aan!assinen $an de )or Dat &aa*tde )orse,tor oo* interessantC &aar het ?ete*ent we dat hu!$ereners in staat &oeten )ijn)i,h $oortdurend te ?ij$en ontwi**een Kritis,h naden*en o$er het eien wer*wij)e in heti,ht $an &oeij*e $er?eterinen is een niet &eer we te den*en onderdee $an het wer* $anhu!$ereners en oede $oor?ereidin o! het hu!$erenerss,ha! door &idde $an eenedeen o!eidin is niet &eer $odoende: oo* tijdens het ?eroe! &oet dooreeerd wordenReGectieDoeeri,ht eren $an je eien inter$enties en eri,ht wer*en aan $er?eterinen $raat o&sFste&atis,he re@e,tie Dat

Theorie Met MAT

Documents

Transcript of Theorie Met MAT