2013-01 Fysiopraxis januari 2013

Fysiopraxisva k b l a d v o o r d e f y s i o t h e r a p e u t

JAARGANG 22 • NUMMER 1 • JANUARi 2013

Casuïstiek

Training bij patiënten met leukoaraiose

opvattingen

Fysiotherapie is voor de rijken

wetensChap praktisCh

Schedelvervor-ming bij te vroeg geboren kinderen

De physician assistantverovert terreinDrie fysiotherapeuten over hun nieuwe uitdaging

COVER.indd 1 09-01-13 12:41

U kent Chemodol,

de hypo-allergene

afwasbare massage-

olie. Maar kent u ook

Chemolan, de gel van

Chemodis? Een ideale

gel voor toepassing

bij echo-, ultrageluid-

en elektrotherapie.

Want de behandel-

koppen en elektroden

worden niet aan-

getast, de gel maakt

geen vlekken, is

reukloos en makkelijk

afwasbaar.

Bovendien heeft u

voor een optimaal

resultaat maar

weinig nodig.

Als u daar de voor-

delen van inziet en

meer informatie wilt,

neem dan contact op

met uw leverancier.

Of bel voor meer

informatie:

0800-chemodis

(0800-24 36 63 47).

www.chemodis.nl

Chemodis B.V.Para-medische FarmaciePostbus 9160NL-1800 GD AlkmaarTel. +31 (0)72 - 520 50 83Fax +31 (0)72 - 512 82 14

Van Chemodol zult u niets horen.

Dat ligt voor de hand CHEMODIS

•FP-01 advertenties.indd 1 09-01-13 12:29

De Arcus polsbandage

DOORWERKEN ZONDER ZORGEN

Nederlandmedical products www.ofa-nederland.nl

HET ARCUS ORTHOPAEDIE PROGRAMMA BEVAT EEN

VOLLEDIG ASSORTIMENT AAN HULPMIDDELEN VOOR DE

GROTE- EN KLEINE GEWRICHTEN IN HET LICHAAM.

LEVERBAAR IN VERSCHILLENDE MATEN EN KLEUREN.

Gerichte compressie door het elastische breisel en een ingebreide pelotte

Effectieve Stabilisering door het samenspel van compressie, stabiliserend element en elastische boord

Optimale Pasvorm door hoogwaardige vlakbrei kwaliteit en anatomische pasvorm

Onbeperkte bewegingsfuncties van de vingers door fl exibele boorden en separate opening voor de duim

Individueel aanpasbaar door het palmaire vervormbare aluminium stabiliseringselement

MEER WETEN OVER ONS COMPLETE PROGRAMMA MEDISCH

THERAPEU TISCHE KOUSEN, STEUNKOUSEN EN ARCUS BANDAGES?

BEL 0485-385123 OF MAIL [email protected]

www.PsychFysio.nl Modulen 2013 Psychologie voor fysiotherapeuten

Pijn en stressmanagement Neurolinguïstisch programmeren Motiverende gespreksvoering+ ACT bij chronische pijn Gezondheidspsychologie voor de

fysiotherapeut

-2 dagen di 28/5, 11/6 -3 dagen za 25/5, 8/6, 22/6 -3 dagen do 16/5, di 4/6, 18/6 -3 dagen di 10/9, 24/9, 8/10. -5 dagen do 10/10, 31/10, 14/11, 28/11, 12/12.

[email protected] /06-15571070 /Leslocatie: Utrecht /www.psychfysio.nl

Van doen via denken naar wetenschappelijk handelen

Ben jij de toekomstige academische professional die:- De fysiotherapie wetenschappelijk onderbouwt?- Kennis ontwikkelt door wetenschappelijk onderzoek?

Kies dan voor het universitaire masterprogrammaFysiotherapiewetenschap van de opleidingKlinische Gezondheidswetenschappen!

Voor wie? De master of science Fysiotherapiewetenschap van de oplei-ding Klinische Gezondheidswetenschappen is bedoeld voor wo- en hbo-bachelors met aantoonbare belangstelling voor de gezondheidszorg en de fysiotherapie in het bijzonder.

Meer weten? Kom naar de masteravond van de Universiteit Utrecht op woensdag 13 februari 2013. Meer informatie op www.uu.nl/masteravond

Contact: Tel: 088 75 535 40 (vrijdag 13.30 - 15.30 uur) E-mail: [email protected]

www.kgwutrecht.nl

Volg ons ook via Twitter@UU_kgw

Fysiotherapie een wetenschap? In Utrecht wel!

Al 10 jaar ee

n su

ccesvolle o

ple

idin

g!


1812Stilstaan

Stilstaan bij verandering klinkt misschien wat vreemd voor u als specialist in beweging. Door beweging komt er verandering en door beweging gebeurt er iets. FysioPraxis beweegt graag met u mee, want het

vak is in beweging, u bent in beweging en de maatschappij verwacht ook dat u als professional mee beweegt met de ver-anderende vraag. Toch vind ik het goed om bij verandering stil te staan en te kijken waar we vandaan komen; hebben we het goede gedaan, op het juiste moment en op de goede manier? Dat geldt niet alleen bij de ontwikkeling van FysioPraxis, maar ook voor u wanneer u een cliënt behandelt of een onderzoek verricht. Wat hebben we en wat willen we veranderen? En is elke beweging een vooruitgang?Zo hebben we met de redactie van FysioPraxis regelmatig dis-cussies. Biedt het blad wat we beloven: een volwaardig vak- en verenigingsblad met ontwikkelingen in het vak, het veld en de vereniging? Discussies die we blijven voeren, want we willen u een goed vak- en verenigingsblad bieden. De redactie veran-dert dit jaar weer van samenstelling. In december hebben we afscheid genomen van Albertina Poelgeest en in mei nemen we afscheid van Harriët Wittink. Twee enorm gedreven redac-tieleden die altijd bovenop de veranderingen zitten en discus-sies niet uit de weg gaan. Beiden zijn echte vakspecialisten. Als geen ander wisten zij het vak van diverse kanten te bekij-ken en konden ze kritisch zijn, zowel naar vakgenoten als naar zichzelf. De ervaring die zij hebben opgebouwd door de jaren heen is goed en solide. Een nieuwe blik en andere ideeën zor-gen waarschijnlijk weer voor verandering. Door stil te staan en te zien waar nog kansen liggen, zagen we ook mogelijkheden voor meer samenwerking met het Nederlands Tijdschrift voor Fysiotherapie. Het tijdschrift met een rijke historie en het fun-dament voor de fysiotherapiewetenschap. Samenwerken om de wetenschap te blijven borgen is niet alleen een enorme en unieke kans, maar ook een verandering die voor u van belang is. Onze uitdaging blijft om de wetenschap toegankelijk te hou-den, zodat u als specialist in uw handelen gesteund bent door wetenschap, geïnformeerd wordt over de huidige inzichten en uw blik kunt verruimen. Dat u door het lezen van FysioPraxis kunt bijblijven in het vak. Kijk, soms is stilstaan zo gek nog niet!

Adri Apeldoorn

Saskia Bon

Lidwien van Loon

François Maissan

Harriët Wittink

Reacties kunt u mailen naar [email protected].

In dit nummer 6 Column Eke Zijlstra

6 KNGF-kort

7 Even bellen met...

10 Van weten naar doen

11 Kijken, lezen, luisteren en surfen

16 Opvattingen

20 Achter het nieuws

26 Casuïstiek, diagnostiek en behandeling Intensieve training bij patiënt met leukoaraiose

33 Social media

35 Agenda

36 Overzicht inhoud FysioPraxis 2012

41 Vraag & Aanbod

42 Colofon

4

FysioPraxis | januari 2013

R E D A C T I O N E E L / I N H O U D

INHOUD.indd 4 09-01-13 12:42

FYSIOPRAXIS ONLINE

Naast FysioPraxis bestaat er FysioPraxis online. U vindt deze digitale versie op FysioNet: www.fysionet.nl.

Literatuurverwijzingen, verrijkingen en links naar aanvullende informatie vindt u op FysioNet via Producten & Diensten, FysioPraxis. In FysioPraxis kunt u zien welke artikelen zijn verrijkt. Onder aan het artikel staat het FysioPraxis onlinesymbool: de ronde button met pijl.

FysioPraxis online is alleen toegankelijk voor leden van het KNGF na inloggen.

18 3022

In dit nummer12 30 TEST EN TECHNIEK IN BEELD

Cerebellaire atactische gang en de Berg Balance ScaleMorton en Bastian onderzochten in 2003 in hoeverre stoornissen in de balans bijdragen aan de cerebellaireatactische gang. Met behulp van de Berg Balance Scale (BBS) wordt de dynamische balans gemeten. De BBS bestaat uit veertien items die apart worden geïn-strueerd of eenmaal worden gedemonstreerd.

NIEUWE PRAKTIJKEN

Physician Assistants veroveren steeds meer terreinDe Physician Assistant (PA) verovert steeds meer een eigen gerespecteerde plek binnen de gezondheidszorg. Dat is niet alleen te danken aan de gedegen medische opleiding, maar ook aan de imposante bagage die de PA’s met zich meedragen: na hun HBO-bacheloropleiding moeten ze mini-maal twee jaar werkervaring opdoen in hun eigen vakgebied, waarna ze tweeënhalf jaar bikkelen voor hun master PA.

PROFIEL

Dr. Caroline TerweeHet ‘Patient Reported Outcomes Measurement Information System’ (PROMIS) is een nieuw systeem van meetinstru-menten waarmee zowel onderzoekers als praktiserende fy-siotherapeuten in de nabije toekomst over zeer effi ciënte, va-lide en betrouwbare uitkomstmaten kunnen beschikken om verschillende aspecten van gezondheid te meten vanuit het patiëntperspectief. Dr. Caroline Terwee van het Kenniscen-trum Meetinstrumenten werkt aan de Nederlandse validering van PROMIS.

WETENSCHAP PRAKTISCH

SchedelvervormingTe vroeg geboren kinderen hebben een grotere kans op schedelvervorming, in de volksmond bekend als ‘scheef hoofdje’. Dat is een van de conclusies van het promotie-onderzoek van Jacqueline Nuysink. Vroegdiagnostiek bij symptomatische asymmetrie is erg belangrijk.

18

22


5

INHOUD.indd 5 09-01-13 12:42

VAN DE VOORZITTER

K N G F - K O R T

Jaco den Dekker Afstudeerprijs 2012De Jaco den Dekker Afstudeerprijs 2012 is ge-wonnen door de Hogeschool Zuyd met de scrip-tie ‘Interactieve projecties op vloeren. Techno-logische implementatie in de ouderenzorg’. De auteurs van de scriptie, Anke van Cruchten, NaomiDriessen en Annemieke Keulen, hebben een ori-gineel onderwerp voor hun scriptie gekozen dat met het oog op de huidige maatschappelijke ont-wikkelingen zeer actueel is. Er wordt een relatie gelegd tussen betekenisvolle activiteiten en ple-zier in bewegen. De heldere, duidelijke presenta-tie, ondersteund door video-opnamen, maakten het geheel af. Een terechte winnaar!

Meest belangwekkende afstudeeronder-zoek Het KNGF reikte de Jaco den Dekker Afstu-deerprijs uit op vrijdag 16 november jongstleden. De scriptieprijs is voor die student(en) die in het afgelopen studiejaar het meest belangwekkende afstudeeronderzoek heeft gemaakt en gepresen-teerd. De hogescholen dienden in totaal zeven scripties in. Na beoordeling door een deskundige jury werden vier scripties genomineerd.

Presentatie Tijdens een speciale bijeenkomst op de Hogeschool van Amsterdam presenteer-den de genomineerden hun scriptie aan de jury en belangstellenden. De winnaars ontvingen een cheque van € 1.000 en een oorkonde. De andere genomineerden kregen een eervolle vermelding.

Regeren is vooruitzienRegeren is vooruitzien. Een oude wijsheid die nog niet aan waarde heeft ingeboet. Natuurlijk, de dagelijks praktijk is weerbarstig, maar toch kijk ik af en toe ook graag naar de dag ná vandaag.

Vooruitkijken en voortbouwen. We bouwen voort op de zaken die 2012 heeft voortgebracht. Het was een roerig maar vitaal jaar. Op belangrijke dossiers waar stagnatie werd gevoeld, zijn belangrijke stappen gezet. Er is stevig gediscussieerd over de nieuwe routes voor de fysiotherapie; niet alleen in en met het bestuurlijk kader, maar vooral ook met u. Soms nog wat onwennig en aarzelend, maar elke keer weer sterker. U gaf gehoor aan onze vraag om met ons mee te denken – live én online – over (het meten van) kwaliteit en over marktpositionering. We maakten een eindejaarscam-pagne, die, wat u er ook van vindt, een nieuwe beweging in gang zette.

Tijd voor een nieuwe fase. Wat brengt 2013 ons? In ieder geval dit: de beroepsgroep neemt zelf het heft in handen. Kwaliteit is van ons! We ne-men de regie over kwaliteit, over kosteneffectiviteit, over de communicatie met en naar de patiënten en we innoveren op tal van terreinen. En in het voorjaar neemt u een besluit over de nieuwe werkwijze en inrichting van uw vereniging. 2013 is ook het jaar waarin programma’s voor kwetsbare ouderen verder worden ontwikkeld, waarin hoogleraren worden benoemd, waarin onze dienstverlening aan u een moderniseringsslag krijgt en we ver-der werken aan de Landelijke Database Fysiotherapie.Maar 2013 is ook het jaar waarin het kabinet keuzes maakt voor de jaren erna. We moeten waakzaam zijn. Wat gebeurt er met het basispakket?

Hoe krijgt de aanvullende verzekering invulling? En wat gaat de burger doen als het krapper wordt

in de portemonnee? Wil hij dan nog bijbeta-len voor fysiotherapie? Dit alles vraagt niet

alleen een vitale beroepsgroep, maar nog meer een vitale vereniging. Ik ben ervan overtuigd dat we in 2012 al een stevig fundament hebben gelegd om deze stap-

pen goed te kunnen zetten. We stropen de mouwen op. De doelen zijn gedefi nieerd, de uitkomsten ook. Ik zie uit naar dit jaar!

Eke Zijlstra

6


KNGF-KORT.indd 6 09-01-13 12:47

EvEn bEllEn mEt...

‘ In dialoog met onze

leden’

GEzocht

Karen van Hameren Karen van Hameren (38) werkt op de af-deling Communicatie & Events van het KNGF en houdt zich vooral bezig met le-dencommunicatie.

Wat is je achtergrond?Ik ben opgeleid in de driehoek informatie, communicatie en erfgoedcommunicatie. Er waren en zijn constant raakvlakken met ‘communiceren’.

Hoe zie je de toekomst van de fysiothera-pie?

Alle verande-ringen in de zorg vragen nogal wat van fysiotherapeu-ten. Niet alleen een ondernemersgeest, maar ook veel aanpassingsvermogen en creativiteit. Vanuit mijn vak hoop ik fysio-therapeuten goed te informeren zodat ze deze veranderingen kunnen aanpakken. Maar ook is het aan ons, het KNGF, om de waarde van de fysiotherapie goed over het voetlicht te brengen.

Wat is je (grootste) uitdaging? We gaan meer en meer de dialoog aan met onze leden om beleid te maken of te toetsen. Denk bijvoorbeeld aan de ronde-tafelgesprekken over kwaliteit en markt-positionering, en de gesprekken over de nieuwe verenigingsstructuur. De mening van de leden scherpt de visie van het KNGF aan. Ook online gebeuren er inte-ressante dingen. Ik vind dat goede ont-wikkelingen, met een uitdagende compo-nent voor communicatie.

Fysiotherapie, een mooi vak?Ja, een prachtig vak. Met veel gedreven mensen met hart voor het welzijn van de patiënten.

De klachtencommissie behandelt klach-ten van patiënten over fysiotherapeuten. Wettelijk zijn fysiotherapeuten verplicht een klachtbehandeling aan te bieden aan hun patiënten. Het KNGF heeft deze commissie ingesteld om fysiotherapeu-ten te ondersteunen zodat zij niet zelf een eigen klachtencommissie hoeven in te stellen. KNGF-leden kunnen zich bij de commissie aansluiten (regeling aan-nemen).

Klachtencommissie De commissie bestaat uit vijf personen: een onafhanke-lijk voorzitter (jurist), twee fysiotherapeu-ten en twee leden vanuit het patiënten-perspectief. De klacht wordt beoordeeld door de commissie, waarmee partijen een objectief oordeel in handen krijgen. Als lid van de klachtencommissie draag je bij aan de praktijk van de fysiothera-peut door te signaleren wat er beter kan. Ook help je regelmatig patiënten en fy-siotherapeuten uit een patstelling.

Wat vragen we? Een ervaren fysiothe-rapeut, het liefst werkzaam in de praktijk, met een kritische blik en een objectief oordeel. Je kunt je inleven in zowel de klager als de verweerder. Je neemt elke klacht serieus en bent niet bang om het handelen van collega’s te beoorde-len. Ook wil je een keer in de maand in Amersfoort op een dinsdagmiddag ver-gaderen en heb je de klachten die in de vergadering worden besproken goed voorbereid.

Wat bieden we? Een boeiende kijk in de dagelijkse praktijk, leuke enthousiaste collega’s, een passende vacatievergoe-ding en een aanvullende reiskostenver-goeding.

Reageren? Graag ontvangen we je reactie, bestaande uit een motivatie en cv, voor 15 februari 2013. Eind februari/ begin maart zullen de gesprekken plaats-vinden. Je kunt je reactie e-mailen aan Roel de Leeuw, ambtelijk secretaris van de klachtencommissie, [email protected].

Call for abstractsDe redactie van FysioPraxis is altijd op zoek naar nieuwe dissertaties/onderzoeken op het gebied van fysiotherapie of aanverwante vakgebieden. In FysioPraxis willen we hier aan-dacht aan besteden in de vorm van een recensie, een aanbeveling of een artikel. Dus bent u gepromoveerd of hebt u een interessant onderzoek gedaan of gelezen? Stuur een tip of het volledige onderzoek naar de redactie, [email protected].

lid voor de klachtencommissie

ww

w.s

hutt

erst

ock.

com


7

KNGF-KORT.indd 7 09-01-13 12:47

TAPING CONCEPTS is een tweedaagse zeer praktische cursus voor fysiotherapeuten waarin cursisten kennis maken met de eigenschappen en toepassingsmogelijkheden van het tapen met elastische tape. De nadruk in deze cursus ligt sterk op de casuïstiek. Ook wordt er aandacht besteed aan casuïstiek waarbij men de voorkeur zou kunnen geven aan conventioneel tapen (o.a.Mulligan Taping Technieken).

Docenten: René Claassen Gecertificeerd Kinesiotaping / taping instructor sinds 2000, en Peter van Dalen, taping instructor sinds 2007. Beide TAPING CONCEPTS docenten zijn daarnaast docent Mulligan Concept (official members Mulligan Concept Teachers Association MCTA). De cursus Taping Concepts wordt op diverse locaties in Nederland georganiseerd. Kijk voor data en locaties op onze website

www.mulliganconcept.nl of www.tapingconcepts.com De cursus is geaccrediteerd. De cursus wordt georganiseerd door Mulligan Opleidingen.

www.mulliganconcept.nl

100 % pijnvrije mobilisaties MWM’s, NAGS & SNAGS volgens Brian Mulligan

• Cursus Mulligan Concept A/B : 2 x 2 dagen (34 accr.pnt.) • Cursus Mulligan Concept C: 2 dagen (14 accr.pnt.)

Docenten: René Claassen en Peter van Dalen Voor meer informatie, data en inschrijven:

Welkom op onze website! :

3-daagse cursus: 9, 10 en 11 april 2013

Locatie: Burggolf Haverleij, Den Bosch

Docenten: Jay Platt (USA) & René Claassen (NL)

Organisatie: Mulligan Opleidingen

www.backtogolf.nl

10 gratistoegangsbewijzen

onder de eerste 500inschrijvingen metcompleet portfolio*

meer weten over perifeer vaatlijden?

patient empowerment - de patiënt anno 2013 - depressie en vaatlijden - eHealth & mHealthrichtlijn 2013 - veiligheid van looptherapie - zelfmanagement - rookstopadvies - behandeling

claudicatiointermittens SCHRIJF

JE NU INvia de website

* incl. pasfoto &introductietekst

3 e jaarcongres - 14 maart 2013 - ‘s-Hertogenboschw w w . c l a u d i c a t i o n e t c o n g r e s . n l


K N G F K o r t

Unieke kans voor fysiotherapeuten die werken in verpleeg- en verzorgingshuizen uitgelicht: bewegen stimuleren bij oude-ren in verpleeg- en verzorgingshuizen.

Ouderen die in een instelling wonen, bewe-gen veel te weinig. Van de bewoners van verzorgingshuizen is driekwart inactief, in verpleeghuizen geldt dit zelfs voor negen van de tien bewoners. Dat bleek uit onder-

zoek dat de inspectie voor deze Staat van de Gezondheidszorg liet uitvoeren. Inac-tiviteit vergroot onder meer de kans op in-continentie, botontkalking en valincidenten. Instellingen gebruiken de mogelijkheden van bewegingsstimulering als preventiemiddel onvoldoende. Meer bewegen is voor ou-deren belangrijk, want het vergroot de zelf-redzaamheid en vertraagt verdere achteruit-gang in de kwaliteit van leven.

Zeven bouwstenen Instellingen zien het belang om bewegen bij ouderen te stimule-ren, maar dit heeft in de praktijk geen priori-teit. De inspectie vindt het noodzakelijk dat dit wel een structureel onderdeel wordt van de zorg voor ouderen in instellingen. Met het veld en op basis van literatuuronderzoek stelde de inspectie zeven bouwstenen voor bewegingsstimulering op en werd de haal-baarheid bij tien instellingen getoetst. Instel-lingen en veldpartijen vinden de bouwstenen zinvol en haalbaar. In 2015 moeten alle ver-pleeg- en verzorgingshuizen de bouwstenen geïmplementeerd hebben. De inspectie gaat de naleving toetsen. Het KNGF spoort fy-

siotherapeuten aan een actieve rol te spelen bij de imple-mentatie en vorm-geving van bewe-gingsstimulering, als onderdeel van ver-antwoorde zorg in verpleeg- en verzor-gingshuizen. Pakt u als fysiotherapeut, als regievoerder van de beweegzorg in uw huis de handschoen op om te zorgen dat de bouwstenen worden geïmplementeerd?

Klankbordgroep Ter ondersteuning van fysiotherapeuten om deze rol te vervullen, werkt het KNG+F samen met Actiz, V&VN en LOC aan een addendum ‘Bewegen’ bij het Zorgleefplan. Wilt u als lid van het KNGF een rol spelen in de op te richten klankbord-groep als ondersteuning van de ontwikkeling van dit addendum? Laat dit dan weten aan Helmie Mulder-Mertens (KNGF), via [email protected]. Zij bekijkt dan wat de mogelijkheden hiervoor zijn.

Volop kansen voor fysiotherapeuten in inspectierapport

De bouwstenen voor bewegings-stimulering, met als doel de zelfred-zaamheid van ouderen in instellingen te vergroten, staan beschreven in het inspectierapport Staat van de Gezond-heidszorg 2012. De bouwstenen zijn:1. Beleid2. Cliënten erbij betrekken3. Structuur voor beweegstimulering4. Scholing en voorlichting5. Zorgleefplan6. Mogelijkheden beweegstimulering7. Buurt erbij betrekken

Wat u beWeegt Vragen uit de praktijkEen actieve leefstijl, in beweging komen en in beweging blijven; het houdt ons allemaal bezig. Op het Kennisplein van FysioNet.nl informeren wij u over de standaarden Beweeginterventies, een KNGF-product waarmee u als fysiotherapeut mensen met een chronische aandoening optimaal kunt begeleiden naar een fitter en actiever le-ven. De standaarden zijn een handreiking voor de fysiotherapeut waarmee u een be-weegprogramma kunt starten in uw prak-tijk of instelling.

1. Kan ik worden vermeld als aanbieder van een beweegprogramma?

U kunt op www.fysionet.nl een checklist invullen. Aan de hand van deze checklist kunt u zien of uw beweegprogramma vol-doet aan de ‘latest available evidence’, of u en uw collega’s aan de gestelde eisen voldoen en of uw praktijk goed uitgerust is voor de uitvoering van een beweegpro-

gramma. Wanneer u de checklist succes-vol afrondt, ontvangt u een certificaat en kunt u, indien gewenst, worden vermeld op de website www.defysiotherapeut.com.

2. Ik kan niet inloggen bij de checklist. Hoe is dit te verhelpen?

U staat in het Kwaliteitsregister geregi-streerd, maar heeft aangegeven dat dit adres niet gepubliceerd mag worden op de consumentenwebsite als zijnde gere-gistreerd fysiotherapeut in het CKR. Aan-gezien na certificering voor de beweeg-programma’s automatisch ook publicatie op de website volgt, wordt de toegang tot de checklist op voorhand geweigerd. Wanneer u bij de afdeling Ledenadmi-nistratie aangeeft dat uw registratie in het CKR gepubliceerd mag worden op www.defysiotherapeut.com, kunnen wij daar ook uw certificering publiceren (mits u de checklist succesvol doorloopt).

3. Kan ik bij de afdeling Ledenvoorlichting ook terecht voor een inhoudelijke vraag met betrekking tot het doorlopen van de checklist voor het beweegprogramma?Wij kunnen u geen inhoudelijke informatie geven over de checklist voor de beweeg-programma’s. De informatie die nodig is voor het met succes doorlopen van de checklist vindt u terug in de standaarden Beweeginterventies. Daarnaast zal de scholing voor de beweegprogramma’s / standaarden Beweeginterventies u voor-zien van relevante informatie.

Bent u in beweging en heeft u vragen?Neem contact op met onze ledenvoor-lichters via [email protected] of bel 033-467 29 29 (ma. t/m vr. 8.30-17.00 uur).


9

KNGF-KORT.indd 9 09-01-13 12:46

Onderzoeksactiviteiten in 2012

Terugblik onderzoek 2012In Van weten naar doen wordt elke maand een onderzoek uitgelicht dat het KNGF onder haar leden houdt. Wat doet het KNGF met de resultaten en inzichten? En wat met de wensen en meningen die u als KNGF-lid aan de vereniging toevertrouwt? Deze maand een overzicht van de belangrijkste activiteiten van het afgelopen jaar.Tekst: Wieke Ormel

DE KANS IS GROOT dat u in het afgelopen jaar een of meerdere uitnodigingen van het KNGF heeft ontvangen om deel te nemen aan een (digitale) enquête. Wij beseffen dat we daarmee een beroep doen op uw spaarzame tijd en maken dan ook altijd een zorgvuldige afweging welke onderzoeksvragen wel en welke niet worden uitgevoerd. Om u een idee te geven welke onderzoeken zoal worden uitgevoerd door de afdeling Onderzoek van het KNGF-hoofdkantoor, blikken we terug op 2012.

Activiteiten in 2012 De belangrijkste activiteiten van het afgelopen jaar zijn geweest:- een meting van de Beroepsmonitor 2012;- drie enquêtes onder het Beroepspanel: de lange-

termijnvisie, voorbereiding van het FysioCongres en gebruik patiëntenfolders – invulling van het begrip ‘gezondheid’;

- vier enquêtes onder specifi eke doelgroepen binnen

de fysiotherapie: ontwikkeling in aantal patiënten, haalbaarheid cao, evaluatie van het FysioCongres en ledencommunicatie;

- vijf enquêtes van derden in samenwerking met het KNGF: beeldvormende technieken in de eerste lijn, kwaliteitsindicatoren, fysiotherapeuten in de weten-schap, besluitvorming bij lage rughernia en de evalu-atie van het FysioCongres.

Daarnaast zijn hebben diverse RGF’s en SV’s ook enquê-tes uitgezet onder hun eigen leden. Hoge respons In totaal zijn er vanuit het KNGF-hoofd-kantoor ruim 18.500 uitnodigingen verstuurd voor de di-verse enquêtes. De respons per enquête is gemiddeld 37 procent wat maakt dat u in totaal bijna 7.000 keer uw me-ning heeft gegeven over diverse onderwerpen. Een enorm aantal waar wij u zeer dankbaar voor zijn! Hoe meer input het KNGF krijgt, hoe beter de vereniging haar beleid op uw wensen kan afstemmen en hoe meer profi jt u zult heb-ben van uw lidmaatschap. Zoals u de afgelopen maanden in deze rubriek heeft kunnen lezen, geeft u uw mening niet voor niets. De resultaten van de onderzoeken belanden niet ergens in een la, maar komen altijd ten goede aan de vele werkzaamheden die bij het KNGF worden uitgevoerd.

Uw mening telt Als onderzoekers bekijken wij onze werkwijze kritisch en proberen we in te spelen op uw wen-sen. U heeft aangegeven dat u prijs stelt op een gemak-kelijk toegankelijke terugkoppeling van de resultaten van de onderzoeken waaraan u meewerkt. U wilt graag horen wat de uitkomsten zijn en wat er vervolgens gebeurt met deze uitkomsten. Om aan deze wens te voldoen, zijn wij eerder dit jaar deze rubriek gestart. Daarnaast werken wij achter de schermen aan een verbetering van de terug-koppeling via FysioNet. U wilt (gemiddeld) maximaal 13 minuten besteden aan een vragenlijst. Wij kijken daarom altijd kritisch naar de lengte van de enquête die wij aan u voorleggen. En wij zorgen ervoor dat u, als dat enigszins mogelijk is, niet voor meerdere onderzoeken tegelijkertijd wordt uitgenodigd.We hopen dat u ook in de toekomst bereid blijft om uw mening kenbaar te maken. Zo kunnen wij als KNGF ook daadwerkelijk rekening houden met uw wensen. Wij willen u dan ook hartelijk bedanken voor uw medewerking!

t/m 5 minuten 6-10 minuten 11-15 minuten

16-20 minuten 21 minuten of meer

Maximaal te besteden minuten aan vragenlijst, in percentages.

12%

42%26%

8%

11%

10


VA N W E T E N N A A R D O E N

VAN WETEN NAAR DOEN.indd 10 09-01-13 12:36

KORT NIEUWSKORT NIEUWS

LEZEN

Bekkenpijn tijdens en na de zwangerschap

LUISTEREN

Dutch Pain Society congress 2013Tijdens haar eigen zwangerschappen had

Cecile Röst last van ernstige bekkenpijn. Deze persoonlijke ervaring combineerde ze met haar professionele kennis als orthope-disch manueel therapeut. Zo kwam zij met een effectieve aanpak van bekkenpijn.

De afgelopen 15 jaar heeft Röst veel weten-schappelijk onderzoek verricht en inmiddels wordt de Röstmethode toegepast door pa-tiënten en hulpverleners. In de behandeling staat niet het bestrijden van de pijn centraal, maar het weer doeltref-fend kunnen gebruiken van het lichaam. De Röstmethode kan worden toegepast tijdens de zwangerschap, bij vrouwen in de over-gang, bij mannen en vrouwen met chroni-sche pijnproblemen in onderrug of bekken, en ook bij kinderen met bedplasproblemen of pijnklachten in de bekkenregio.In deze derde herziene druk is de basisthe-rapie aangevuld met behandeltechnieken uit andere methodes die kunnen worden toe-gepast bij patiënten met afwijkende of meer complexe klachten. Op de dvd staat een compleet behandelprogramma voor thera-peuten en medisch professionals.

Bekkenpijn tijdens en na de zwangerschap (voor professionals met dvd) kost € 49,50 en is uitgegeven door Reed Business.

The Dutch Pain Society or-ganiseert op 20 april een multidisciplinair congres voor leden en overige belangstel-lenden. Het thema is ‘Van multi naar meer, Dutch Pain Society in nieuwe tijden’.Iedereen die geïnteres-seerd is in de multidisci-plinaire diagnostiek en behandeling van acute en chronische pijn is van harte welkom. De Dutch Pain Society is een multidisciplinaire vereniging waar alle pro-fessionals in de pijn elkaar kunnen ont-moeten, van elkaar kunnen leren en kun-nen netwerken. Het programma bestaat uit plenary lectures in de ochtend gevolgd door simultane workshops in de namiddag. Het congres vindt plaats in het congres-centrum de ReeHorst in Ede.

Inschrijven kan op www.dutchpainsociety.nl.

LEZEN Boekbespreking Begrijp de Pijn In 2012 verscheen de Nederlandse editie van Explain Pain, het boek van David Butler en Lorimer Moseley, vertaald door Bart van Buchem en Mark Langerhorst (beiden fysio-therapeut). Hoewel het in 2003 verschenen boek nooit is herzien en er sinds die tijd veel nieuwe kennis is vergaard in de pijn-wereld, blijft het boek in veel opzichten zeer de moeite waard. De informatie over pijn en pijnfysiologie zal voor een deel van de therapeuten en artsen bekend terrein zijn, maar het boek biedt daarnaast waardevolle kennis omtrent het communiceren over pijn. Ook de rol van het pijngeheugen en het brein in het voortbestaan van klachten komt uitge-breid aan de orde (‘zonder brein geen pijn’).Informatie over belangrijke sleutelfunc-ties kan de patiënt inzicht verschaffen, en daarmee kan onnodige angst worden weg-genomen en het gevoel van controle toe-nemen. Het besef dat het brein een grote

rol speelt bij pijn biedt natuurlijk ook mo-gelijkheden voor behandeling. Voorwaarde voor het slagen van therapieën die hier gebruik van maken – denk bijvoorbeeld aan cognitieve gedragstherapie, ‘graded exposure’-therapie en spiegeltherapie – is dat de patiënt begrijpt welke invloed de hersenen kunnen uitoefenen op pijn.

Vier doelen Met Explain Pain hebben de auteurs vier doelen voor ogen. Ten eerste proberen ze een brug te slaan tussen de kennis uit de neurowetenschappen en die van artsen/therapeuten en hun patiënten. Ten tweede willen ze mensen met pijn inzicht geven in wat er aan de hand is, om zo hun angst te verminderen. Het derde doel is om patiënten te helpen de juiste keuzes te ma-ken bij het omgaan met en de behandeling van hun pijn. Ten slotte worden de pijnbe-handelingsmodellen samengevat en worden

handvatten geboden om van de pijn af te komen en het leven weer op te pakken.

Grip krijgen op pijn Het is een goede zaak dat Explain Pain nu ook in het Nederlands verkrijgbaar is. Het boek mag niet ontbreken in de bibliotheek van artsen en therapeuten die patiënten met chronische pijn behande-len. En voor patiënten kan het een hulpmid-del zijn om meer grip te krijgen op hun pijn.Het boek is te bestellen via [email protected].

Han Marinus, bewegingswetenschapper/epidemioloog, afdeling Neurologie, LUMC, Leiden.

K I J K E N , L E Z E N , L U I S T E R E N E N S U R F E N

Locatie

Hotel en Congrescentrum

De Reehorst, Ede

Organisatie

Dutch Pain Society

www.dutchpainsociety.nl

DPS congresZaterdag 20 April 2013

KoStEn En bEtalingSvooRwaaRDEn

20132013201320132013van multi naar meer

in nieuwe tijden in nieuwe tijden

Registratiekosten Inschrijvingen voor 15 januari 2013verpleegkundigen geen lid DPS en wil lid worden € 125 verpleegkundigen lid DPS € 75verpleegkundigen geen lid DPS € 100

Paramedisch geen lid DPS en wil lid worden € 150Paramedisch lid DPS € 100Paramedisch geen lid DPS € 125

artsen geen lid DPS en wil lid worden € 250artsen lid DPS € 200artsen geen lid DPS € 225 inschrijvingen ontvangen vanaf 15 januari 2013verpleegkundigen geen lid DPS en wil lid worden € 175verpleegkundigen lid DPS € 125verpleegkundigen geen lid DPS € 150

Paramedisch geen lid DPS en wil lid worden € 200Paramedisch lid DPS € 150Paramedisch geen lid DPS € 175

artsen geen lid DPS en wil lid worden € 300artsen lid DPS € 250artsen geen lid DPS € 275

Het ledentarief geldt alleen indien u lid bent van de Dutch Pain Society. indien u inschrijft voor het congres als ‘geen lid wil en lid worden’ dan zijn bij de registratiekosten voor het congres de kosten voor het lidmaatschap van Dutch Pain Society voor het jaar 2013 inbegrepen. De bedragen zijn inclusief administratiekosten, restauratieve voorziening en abstract boek. incasso vindt plaats d.m.v. het afgeven van een éénmalige machtiging. De betaling wordt geboekt op bankrekening 13.82.73.154 CMSH inzake DPS Congres 2013 onder vermelding van uw registratienummer.

Registratie:alle deelnemers dienen zich digitaal in te schrijven via het registratieformulier op de website www.dutchpainsociety.nl

Inschrijf- en annuleringsvoorwaarden:De congresregistraties worden in opdracht van de Dutch Pain Society verricht door Congress & Meeting Services Holland. Zij schrijven deelnemers op volgorde van ontvangst van de digitale inschrijving in. bij schriftelijke annulering vóór 15 februari 2013 worden de deelnemerskosten minus € 30,- administratiekosten gerestitueerd. vanaf 15 februari 2013 vindt geen enkele vorm van restitutie plaats en blijft u de volledige deelnemerskosten verschuldigd. Er kan eventueel wel een vervanger worden aangemeld.

Call for abstracts:tijdens het congres wordt de mogelijkheid geboden om een poster te presenteren. ook een poster die u presenteerde op een internationaal congres in 2012 of 2013 mag gepresenteerd worden. op deze wijze hopen wij dat uw werk aan collega`s in nederland bekendheid krijgt. abstracts kunnen worden ingediend, via de website, tot uiterlijk 26 januari 2013. tijdens het congres zal de postercommissie de eerste, tweede en derde beste poster bekend maken. alle abstracts worden opgenomen in een abstract boek.

Bereikbaarheid:Per openbaar vervoer (trein):Hotel en Congrescentrum de Reehorst is per trein uitstekend bereikbaar (station Ede-wageningen ligt op 5 minuten lopen van het congrescentrum.Per auto: voor een routebeschrijving kunt u terecht op www.reehorst.nl. De Reehorst heeft een eigen grote parkeerplaats waar u tegen geringe betaling (parkeermunten zijn bij de receptie te koop) uw auto kunt parkeren.

Congressecretariaat:Mw. Sanne van den biggelaar-van wienen en Frencis van den nieuwenhofPostbus 9575600 aZ Eindhoven tel. 040 2113663fax. 040 213 40 [email protected] 13.82.73.154t.a.v. Congress & Meeting Services Holland inzake DPS congres 2013iban: nl60Rabo 0138273154biC: Rabonl2U

Wetenschappelijke programma commissieRianne van boekel (v&vn Pijnverpleegkundigen)adriaan van Es (nHg)gertie Filippini-de Moor (nva)gerbrand groen (nva)Joost Jongen (nvn)Jan Passchier (niP)Jacob Patijn (nvn)Michiel Reneman (KngF)Rita Schiphorst Preuper (vRa)Jeanine verbunt (vRa)Kris vissers (voorzitter) (nva)arjen van wijk (aCta)Frank wille (nva)Rianne de wit (v&vn Pijnverpleegkundigen)Harriet wittink (KngF)


O V E R I G K O R T N I E U W S 11

OVERIG KORT NIEUWS.indd 11 09-01-13 12:54

Physician Assistant

PA’s veroveren steeds meer terreinDe Physician Assistant, kortweg PA (spreek uit: ‘Pie-Ee’) verovert steeds meer een eigen gerespecteerde plek binnen de gezondheidszorg. Dat is niet alleen te danken aan de gedegen medische opleiding, maar ook aan de imposante bagage die de PA’s stuk voor stuk met zich meedragen: na hun HBO-bacheloropleiding moeten ze minimaal twee jaar werkervaring opdoen in hun eigen vakgebied, waarna ze tweeënhalf jaar bikkelen voor hun master PA. Wie dat tot een goed einde brengt, heeft heel wat in zijn mars. En werkgevers weten dat. Tekst: Marjam Overmars | Beeld: Robert Jan Stokman Fotografie

FysiOPrAxis sPrAk mEt drie voormalige fysiothera-peuten die nu tot hun volle tevredenheid werken als Physi-cian Assistant. mireille de Wissel (41) is PA op de afdeling traumatologie en chronische pijn in het militair revalidatie Centrum (mrC) Aerdenburg in Doorn en Jeroen rekveldt (41) en Lisa Wolters-kasperink (33) zijn respectievelijk PA orthopedie en PA chirurgie-traumatologie in de isala klinie-ken in Zwolle.

Behoefte aan meer verdieping Alle drie hebben ze de masteropleiding aan de Hogeschool Utrecht gevolgd (maar wel in verschillende jaren) en alle drie deden ze dat uit een behoefte aan meer verdieping. Lisa was na acht jaar klinisch fysiotherapeut, waarin ze diverse nascho-

lingen op het gebied van traumatologie volgde, toe aan ‘een nieuwe uitdaging’. Ze zat net te dubben over bewe-gingswetenschappen toen het hoofd van de afdeling trau-matologie haar benaderde voor de functie van Physician Assistant. “ik heb gesolliciteerd en de baan gekregen.” Jeroen is zelf naar de orthopeden toegestapt met een kant en klaar plan. “De fysiotherapeutische behandeling bij onze orthopedische patiënten is redelijk protocollair. ik vind het leuker om bij een patiënt een probleem te analy-

seren, een plan te maken en daar actie op te ondernemen. Dat kan als PA.” mireille was destijds (ze begon in 2005) de eerste PA überhaupt in de revalidatiegeneeskunde, dus moest ze haar gewenste toekomstige functie goed door-praten met het management en de revalidatieartsen in het mrC Aerdenburg. Bij alle drie werd de opleiding deels bekostigd door de ministeries van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) en Volksgezondheid, Welzijn en sport (VWs) en deels door de werkgever.

Tweeëneenhalf jaar flink aanpoten Alle drie hebben ze de opleiding keurig afgerond in de 30 maanden die

ervoor staan. Vier dagen werken als assistent in opleiding en één dag naar school. Het was flink aanpoten. “Je moet goed de hoofd- en bijzaken van elkaar weten te scheiden”, vindt Lisa. “Dan is de hoeveelheid leerstof goed te behap-pen.” Jeroen en Lisa hebben hun stages voornamelijk in de isala klinieken gedaan, terwijl mireille telkens vier weken in andere instellingen bezig was.“korte, maar intensieve stages”, volgens mireille. “Je krijgt een breed beeld van de geneeskunde omdat je als

Mireille de Wissel: ‘Ik fungeer nu als spin in het web voor het hele behandelteam en daarnaast overleg ik veel met specialisten in ziekenhuizen.’

12


n i e u w e P r a k t i j k e n

NIEUWE PRAKTIJKEN.indd 12 09-01-13 12:43

generalist wordt opgeleid. De bedoeling is dat je op je werk de diepte ingaat en je specialiseert.” “De stages volgen direct op de theoretische blokken, dat is heel effectief”, vult Jeroen aan. “Je wordt op alle vlakken in sneltreinvaart opgeleid.” Werkzaamheden De Physician Assistants werken als zaalarts in de kliniek. Hun werk is te vergelijken met dat van arts-assistent. In het MRC worden zelfs geen arts-assistenten meer aangenomen, deze taken worden inmid-dels volledig door Mireille en twee collega-PA’s verricht. “Beter voor de continuïteit en daardoor de kwaliteit van de zorg”, zegt Mireille. Daarnaast zien ze ook patiënten op de polikliniek. Jeroen heeft zijn eigen patiënten, “met altijd de back-up van de orthopeed natuurlijk”, terwijl Mireille hecht samenwerkt met de revalidatiearts. “Onze patiëntenpopulatie bestaat voor 60 procent uit militairen en 40 procent uit burgers. Ik zie relatief veel militairen met complex letsel ten gevolge van een bermbom. De verwondingen zijn specifiek: frac-turen, amputaties, wonden, scherven in het lichaam. In de revalidatie is het een aparte categorie: ernstig letsel, maar in de basis zijn de patiënten jong, gezond en sportief. Ze moeten een nieuwe invulling vinden in hun leven en ik be-geleid ze door dat proces, samen met een multidisciplinair team. We gaan ver in de revalidatie, we mikken hoog.” Lachend, maar wel serieus: “Het liefst hebben we dat ze meedoen aan de Paralympics.” Lisa draait niet alleen poliklinieken, maar staat ’s middags

ook regelmatig op de Spoedeisende Hulp (SEH), afgewis-seld met poliklinische operaties.

Samenwerken met fysiotherapeuten Hun achter-grond maakt het samenwerken met de fysiotherapeuten zonder meer eenvoudiger. De contacten gaan soepel, ze ‘spreken dezelfde taal’ en interpreteren de vragen meteen in de juiste richting. Lisa: “Een fysiotherapeut vroeg me bij een patiënt met uitgebreid trauma of er tijdens een re-operatie, dus peroperatief, gekeken kon worden hoe ver de knie passief doorgebogen kon worden. Dan wist hij waar hij actief naartoe kon werken. Dat vond ik een rele-vante vraag, niet alle artsen begrijpen dat meteen.” Daar komt bij dat PA’s voor iedereen laagdrempelig toegan-kelijk zijn, ook voor verpleegkundigen en patiënten. Lisa: “Mijn kamer is op de verpleegafdeling Traumatologie.” Mireille: “Ik heb ’s ochtends en ’s middags inloopspreekuur.

Lisa Wolters-Kasperink: ‘Ik kijk verder dan de gebroken heup, ik zie de patiënt erachter en heb meer tijd voor hem of haar.’

Links: Mireille de Wissel, PA op de afdeling traumatologie en chronische pijn, Militair Revalidatie Centrum (MRC) Aerdenburg in Doorn.

Rechts: Lisa Wolters-Kaspe-rink, PA chirurgie-traumatologie, Isala klinieken in Zwolle.

>>


13


BIJ TRADE MED BENT U IN GOEDE HANDEN

Uw partner voor:

• BHV-artikelen

• EHBO-artikelen

• Fysiotherapie-artikelen

• Medische artikelen

• Sportmedische artikelen

• Sportverzorgingsartikelen

• Zelfzorgartikelen

• Praktijkinrichting

CURETApE • BSN MEDICAl • CHEMODIS • MUEllER • TOCO THOlIN • FOxx

Trade Med B.V. • Weteringstraat 15-1 • 7041 GW ’s-Heerenberg • T. 0314 674000 • F. 0314 674009 • E. [email protected]

www.TRADEMED.Nl

Accreditatievrijstelling voor een deelregister naar keuze

Tweejarige universitaire deeltijd masteropleiding tot klinisch epidemioloog (medisch wetenschappelijk onderzoeker) voor medici, paramedici, verpleegkundigen en verloskundigen

Bridging healthcare and science■ een eersteklas carrièrestap als startpunt naar een hoog

wetenschappelijk niveau■ modern en actueel onderwijs met een multidisciplinaire

benadering■ (inter)nationaal gerespecteerd en NVAO-geaccrediteerd■ locatie Faculteit der Geneeskunde - AMC

Voor contact, voorlichtingsdata, informatie en aanmelding:www.amc.nl/masterebp

Evidence Based Practice MSc/Drs

START 12E ACADEMISCH JAAR SEPTEMBER 2013

Fysiotherapie op meesterlijk niveau!Master Musculoskeletaal

Master Arbeid & Gezondheid

Master Revalidatie bij Chronische Aandoeningen

saxion.nl

003-0376 Advertentie Master Fysiotherapie 90x132.indd 1 08-01-13 12:30


Jeroen Rekveldt: ‘De fysiothera-peutische behandeling bij ortho-pedische patiënten is redelijk protocollair, ik vind het leuker om bij een patiënt een probleem te analyseren, een plan te maken en daar actie op te ondernemen.’

Masteropleiding PADe masteropleiding Physician Assistant duurt 30 maanden. Het onderwijsprogram-ma bestaat uit tien lesblokken van elk 10 weken die gerelateerd zijn aan patiëntenca-tegorieën. In zes van de tien blokken loopt de student stage op een andere afdeling.

Jaar 1 - De eerste stap op weg naar PA- Patiënt met inwendige aandoeningen- Patiënt met chirurgische aandoeningen- Acuut zieke patiënt

Jaar 2 - Chronisch zieke patiënt- Psychiatrische en neurologische patiënt- Oudere patiënt- Vrouw en kind

Jaar 3 - Verdieping- Afstudeerfase

Bron: Hogeschool Utrecht.

Jeroen rekveldt, Pa orthopedie, Isala klinieken in Zwolle.

die. “Een aantal dingen kan ik nu beter. Ik durf te stellen dat ik meer handigheid heb in infiltraties en puncties onder röntgendoorlichting dan mijn collega’s arts-assistenten en orthopeden.” Lisa ziet dat zij ook nieuwe taken op zich neemt. “Een chirurg is vooral een doener, ik heb er lol in om bij een patiënt visite te lopen. Ik kijk verder dan de gebroken heup, ik zie de patiënt erachter en heb meer tijd voor hem of haar.” Mireille vindt dat de kracht vooral zit in de samenwerking met de revalidatiearts. “Patiënten kunnen bij mij binnenlopen en ik heb meer tijd om uitleg te geven en een steuntje in de rug te bieden. Ik coördineer de dagelijkse zorg op de afdeling met de verpleegkundigen, terwijl de arts eindverantwoordelijk is en het hele proces in de gaten houdt.”

Aanraden Hebben ze een advies voor aspirant Physician Assistants? “Als je al in een bepaald vakgebied werkzaam bent”, aldus Jeroen, “is de overstap makkelijker. Orthope-die is een logische stap, maar ik kan me voorstellen dat een bekkenbodemfysiotherapeut PA wordt bij gynaecolo-gie of urologie. Maar je moet je wel goed realiseren dat je echt geen fysiotherapeut meer bent als Physician As-sistant.” Lisa: “Ik vond de acute instabiele traumapatiënt altijd al interessant en werkte daarom als fysiotherapeut veel op de ic en de afdeling chirurgie. Als je PA denkt te worden, ga dan vast werken met de patiëntengroep die jou aanspreekt.” En je moet wel echt geïnteresseerd zijn in me-disch handelen en in samenwerken, vindt Mireille. “Ik fun-geer nu als spin in het web voor het hele behandelteam en daarnaast overleg ik veel met specialisten in ziekenhuizen.”

En ik zie patiënten soms samen met de fysiotherapeut.” Hebben ze profijt van hun opleiding fysiotherapie? Daarop antwoorden ze volmondig ‘ja’. Jeroen: “Voor mij is het specialisme orthopedie natuurlijk makkelijker dan wanneer ik in de cardiologie was gaan werken. Ik hoefde niet veel bij te leren voor de riedel anamnese, onderzoek, conclusie en beleid.” Lisa: “Ik ben er goed in om de patiënt te be-naderen op patiëntniveau. Ik merk dat ik medische zaken makkelijker verwoord dan iemand die net uit de college-banken komt en begint als arts-assistent.” Mireille: “Ik ben al gewend hands-on te werken, maar nu doe ik het vanuit de medische invalshoek.”

Toegevoegde waarde De PA’s nemen een deel van de zorg van de specialisten over, zodat deze meer tijd hebben voor hoogspecialistische zorg. Jeroen vertelt dat hij meer expertise heeft gekregen in onderdelen van de orthope-


15n I e u w e P r a k t I J k e n


Tekst: Marjam Overmars

Tekst: Marjam Overmars

‘Het systeem is erg lastig te begrijpen’

‘De zorgverzekeraar is veel duurder uit met een operatie’

Fysiotherapie is er natuurlijk voor iedereen, niet alleen de rijken. Maar helaas dreigt de stelling waar te zijn voor mensen met een lage sociaal-

economisch status. We hebben in het zorgstelsel niet alleen te maken met een eigen risico en het feit dat fysiotherapie in de aanvullende verzekering zit, maar er zijn ook andere barrières. Zo is het systeem op zich heel lastig te begrijpen, worden verzeker-den door de callcenters van verzekeringsmaatschappijen onvoldoende of verkeerd voorgelicht en hebben patiënten soms verkeerde ideeën. Ze denken bijvoorbeeld dat ze verzekerd zijn omdat ze een verwijzing hebben. Het KNGF en fysiotherapeuten doen hun best om patiënten goed te informeren, maar dit lukt niet altijd.Ik werk in Lombok, een kleurrijke stadswijk in Utrecht. Ik zie rijke en veel niet-rijke patiënten, mensen met goede en met beperkte gezondheidsvaardigheden. Er zijn duidelijk verschillen. De jonge, hoog opgeleide mensen hebben inzicht in het systeem en maken weloverwogen keuzes. Voor hen blijft fysiotherapie toegankelijk. Voor de groep met minder geld, minder vaardigheden – vaak allochto-nen, ouderen, mensen met weinig opleiding – is fysiothe-rapie minder of soms zelfs niet meer bereikbaar.Ik pleit voor fysiotherapeutische zorg die voor iedereen toegankelijk is. Het gat voordat de chronische indicatie ingaat, moet gedicht worden. En het is verkeerd dat de lijst van chronische indicaties steeds korter wordt.Binnen de Werkgroep fysiotherapeuten Achterstands-gebieden Utrecht (WAU) zijn we in samenwerking met de Hogeschool Utrecht een applicatie aan het ontwikkelen waarmee ook mensen met weinig gezondheidsvaardig-heden vragenlijsten zelfstandig, zonder hulp van anderen, kunnen beantwoorden. Op die manier kunnen we voor iedereen een doelgericht behandelplan opstellen en tot een goede klachtenregistratie komen. Dit is een zinvolle bijdrage aan goede fysiotherapie voor iedereen.”

Het klopt wel dat de toegankelijkheid van fysio-therapie steeds meer wordt bepaald door het feit of mensen zich een aanvullende verzekering

kunnen veroorloven, ofwel zelf de behandelingen kunnen betalen.Ik ben aangesloten bij ClaudicatioNet en krijg veel verwij-zingen van vaatchirurgen voor mensen met arterieel vaat-lijden die looptherapie moeten volgen. Het is een chro-nische indicatie, maar de eerste twintig behandelingen worden niet via de basisverzekering vergoed. Ik heb nu al verschillende keren meegemaakt dat mensen komen voor de intake, vervolgens begrijpen dat ze niet verzekerd zijn en dan noodgedwongen afhaken omdat een behandeling te begrotelijk is – ze zijn immers al gauw 600 euro kwijt. Ze gaan weer terug naar de vaatchirurg met de mede-deling: looptherapie is te duur. Ik vind dat erg. Loopthe-rapie is de ‘eerste keus behandeling’ voor mensen met claudicatio. Het kent weinig risico’s, is effectief en vooral: kosteneffectief. Een patiënt die teruggaat naar de vaat-chirurg en vervolgens geopereerd wordt (dotteren, stents) is veel duurder voor de verzekering! Bovendien geeft de fysiotherapeut ook nog eens leefstijladviezen. Wij helpen mensen met motiverende gespreksvoering om te stoppen met roken, de vaatchirurg niet.Ik geef zelf ook altijd door aan de vaatchirurg dat mensen geen looptherapie volgen omdat het te duur voor ze is. Ik hoor daar nooit wat op. Misschien ligt hier een taak voor het KNGF: zou deze kwestie niet aangekaart kunnen wor-den bij de zorgverzekering?”

Ivonne Silvis (57) is fysiotherapeut in Rotterdam en actief binnen het Claudi- catioNet en ParkinsonNet.

Elli van Leeuwen (53) is fysiotherapeut en bekkenfysiotherapeut bij Adphys Fysiothera-piecentrum Lombok in Utrecht en lid van de Werkgroep fysiotherapeuten Achterstands-gebieden Utrecht (WAU).

Fysiotherapie is voor de rijken”

16


o P vat t i n g e n

OPVATTINGEN.indd 16 09-01-13 12:48

‘We moeten binnen de fysiotherapie meer de preventiekant op’

‘De eerste drie consul-ten moeten in de basis-verzekering zitten’

Wij fysiotherapeuten moeten ervoor zorgen dat deze stelling niet waar wordt. Er liggen voldoen-de kansen voor ons.

Uiteraard bestaat voor mensen aan de onderkant van de samenleving het gevaar dat we straks niet meer bereik-baar zijn. Het gaat dan vaak om mensen met complexe aandoeningen, wat voor een groot deel te maken heeft met hun leefstijl. Daarom moeten we binnen de fysiothera-pie meer de preventiekant op en niet blijven hangen in de curatie. Als wij beter voor het voetlicht brengen dat fysio-therapeutische preventie bij uitstek een middel is binnen de gezondheidszorg om op een goedkope manier erger te voorkomen, dan zou – en dan denk ik even out of the box – leefstijlbegeleiding misschien wel in de basisverze-kering kunnen worden opgenomen. Nederland moet keuzes maken om te voorkomen dat we vastlopen in de gezondheidszorg en daarbij meer gebruikmaken van fysiotherapie. Wij zijn immers relatief goedkoop vergeleken met ziekenhuizen en dure opna-men.We volgen grotendeels de Angelsaksische samenleving. Wat er gebeurt in Amerika, volgt in Nederland met een vertraging van 5 tot 10 jaar. De hele maatschappij wordt qua leefstijl passiever en mensen worden te dik. We laten dat nu een beetje liggen, maar daar moeten we dus op inzetten in plaats van het over te laten aan de wellness-branche. Fysiotherapeuten met hun kennis en kunde zijn daarvoor veel beter geschikt. Kunnen we de fysiotherapie niet anders organiseren? We zouden makkelijk met as-sistenten kunnen gaan werken, bijvoorbeeld bij het bege-leiden van een fietsprogramma binnen een zorgplan. Bin-nen de geneeskunde wordt al langer met gedelegeerde verantwoordelijkheid gewerkt, en binnen de fysiotherapie zou dat ook perfect kunnen. Als we het anders inrichten, kan het misschien nog goedkoper en dan word je interes-sant voor de markt. En nou niet met zijn allen naar het genootschap kijken; het genootschap dat zijn we zelf!”

Een bizarre stelling. De fysiotherapeut is DE generalist hulpverlener binnen de gezondheids-zorg op het gebied van het disfunctionerend

bewegen. Ongeacht de financiële status zou deze ba-sale vorm van gezondheidszorg voor iedereen bereikbaar moeten zijn, net zoals huisartsenzorg. Ik vind dat iedereen binnen de eerste lijn de mogelijkheid zou moeten hebben om voor twee of drie consulten toegang tot fysiotherapie te hebben, om in te kunnen schatten of en in hoeverre een fysiotherapeutische interventie kosteneffectief, doelmatig en veilig kan zijn. Vervolgens moet de patiënt zelf de keuze hebben of hij zichzelf daarvoor aanvullend wil verzekeren, of dat uit eigen middelen wil bekostigen. Bekeken vanuit het solidariteitsprincipe van het Nederlandse zorgstelsel vind ik dat fysiotherapie beperkt op de algemene mid-delen mag drukken, maar die beperking zou opgelegd moeten worden vanuit evidence-based practice, waarin dan gelijke delen klinische expertise, patiëntvoorkeuren en vooral ook wetenschappelijke evidentie moet zitten.Kortdurende en op maat gemaakte individuele interven-ties zijn de kenmerken van moderne evidence-based fysiotherapie. ‘Zorg die ertoe doet’, dat is zo’n kreet die weleens naar voren komt. Zorgverzekeraars willen dat wij een soort eenheidsworst fysiotherapie leveren aan sub-groepen van patiënten. Op een recent congres in Canada rekende een vooraanstaand hoogleraar ons echter voor dat als we patiënten met aspecifieke rugklachten in sub-groepen willen onderverdelen, we zo ongeveer 10.000 subgroepen nodig hebben. Daar ligt dus helemaal geen evidentie voor groepstherapie.Fysiotherapie is als kortdurende, individuele interventie vaak heel kosteneffectief, maar dan moet de patiënt actief deelnemen aan het gezondheidsproces. Het geldt overi-gens ook bij de meeste chronische ziektes: ook dan heeft de patiënt op kritische momenten baat bij kortdurende interventies.Kortom: de eerste twee, drie fysiotherapeutische consul-ten in de basisverzekering, zodat de drempel laag is – net als bij een huisartsenconsult.”

Edwin Glerum (50) is fysiotherapeut, manueel therapeut, directeur van Rehab Centre en voorzitter van de vereniging FysioTopics.

Erik Thoomes (51) is fysiotherapeut, sport-fysiotherapeut en manueel therapeut in Hazerswoude, docent aan de Avans Hoge-school en bestuurslid van de International Federation of Orthopaedic Manipulative Physical Therapists (IFOMPT).

Fysiotherapie is voor de rijken”

17


OPVATTINGEN.indd 17 09-01-13 12:48

P r o f i e l18

Hoge verwachtingen van meetinstrument PROMISHet ‘Patient Reported Outcomes Measurement Information System’ (PROMIS) is een nieuw systeem van meetinstrumenten waarmee zowel onderzoekers als praktiserende fysiotherapeuten in de nabije toekomst over zeer efficiënte, valide en betrouwbare uitkomstmaten kunnen beschikken om verschillende aspecten van gezondheid te meten vanuit het patiëntperspectief. Dr. Caroline Terwee van het Kenniscentrum Meet-instrumenten werkt hard aan de Nederlandse validering van PROMIS. Tekst: José Hermans | Beeld: Robert Jan Stokman Fotografie

Tijdens haar studies bewegingswetenschappen en epi-demiologie ontdekte Caroline Terwee een passie voor methodologie die nooit meer is overgegaan. Binnen het vakgebied van de methodologie houdt zij zich voorname-lijk bezig met klinimetrie: het beoordelen van de kwaliteit van meetinstrumenten en metingen en het ontwikkelen van methoden om die kwaliteit te verbeteren.Naast collega professor Riekie de Vet is Terwee een van de weinige onderzoekers in Nederland die zich voorna-melijk met de klinimetrie bezighouden. Een passie die zij makkelijk kunnen delen omdat beiden werkzaam zijn bij het Onderzoeksinstuut EMGO van de Vrije Universiteit: De Vet als hoogleraar klinimetrie en Terwee als coördinator van het Kenniscentrum Meetinstrumenten VUmc.

Gebundelde expertise Terwee: “In dit centrum is ex-pertise op het gebied van klinimetrie, psychometrie en medische informatiekunde gebundeld. Er wordt geke-ken hoe de kwaliteit van meetinstrumenten en metingen het beste kunnen worden bepaald en geoptimaliseerd. Daarnaast worden systematische reviews van bestaande meetinstrumenten uitgevoerd om de kwaliteit van deze

instrumenten in kaart te brengen. Onderzoekers kunnen op basis van deze reviews een keuze maken voor een passend meetinstrument voor hun studie.”

Outcomes movement Naast de gebrekkige metho-dologische kwaliteit van de oudere testen heeft er ook een verschuiving plaatsgevonden in het gebruik van de vragenlijsten in het gezondheidszorgonderzoek. Terwee: “Vroeger werd er vooral gemeten om de dokter of de fysiotherapeut van informatie te voorzien over het effect van diens handelen, tegenwoordig willen we vooral we-

ten wat de behandeling voor de patiënt betekend heeft. Deze zogenaamde ‘outcomes movement’ binnen het wetenschappelijk onderzoek heeft ertoe geleid dat te-genwoordig patiëntgerapporteerde uitkomstmaten als de belangrijkste gegevens worden gezien.” Een voorbeeld uit de fysiotherapie is het onlangs uitgevoerde onderzoek van de Neck Disability Index. De validiteit van dit instrument is bekeken alsook de kwaliteit van de Nederlandse vertaling. Omdat de validiteit tegen blijkt te vallen is nu besloten om een nieuw instrument te ontwikkelen.

Niet voldoen “Een probleem is dat de meeste vragen-lijsten die binnen de fysiotherapie en elders worden ge-bruikt, zijn ontwikkeld in de jaren ‘80 en ‘90. In die tijd was de methodologische kennis nog niet zo groot. Als we daar met onze huidige kennis op terugkijken, voldoen veel vragenlijsten niet aan de criteria die we tegenwoordig hanteren. De Neck Disability Index bleek de beste vragen-lijst op zijn terrein, maar blijkt toch niet zo’n goede test. Dan blijft er dus geen bruikbare test meer over en moet er een nieuwe worden ontwikkeld. We hebben hiervoor subsidie ontvangen van het Wetenschappelijk College Fysiotherapie. Het duurt echter jaren om een goed instru-ment te ontwikkelen. Daarom is het belangrijk om gebruik te maken van de meetinstrumenten die er al zijn en die te verbeteren, in plaats van helemaal opnieuw te beginnen.”Dit betekent echter niet dat de praktiserend fysiotherapeut de Neck Disability Index nu maar meteen in de prullenbak moet gooien. Terwee: “Wij maken een onderscheid tussen het gebruik van testen voor wetenschappelijk onderzoek en het gebruik in de praktijk. Als signaleringsinstrument voor een individuele patiënt kan dit meetinstrument ze-ker nog van nut zijn.” Dit soort problemen speelt mogelijk ook bij andere vragenlijsten die in de jaren ‘80 en ‘90 zijn ontwikkeld, zoals de Disabilities of the Arm, Shoulder and Hand (DASH) en de Harris Hip Score.

Een must Hoewel het lastig is om geld los te krijgen voor methodologisch onderzoek vindt Terwee dat het gebruik van goede meetinstrumenten een must is – niet alleen binnen het wetenschappelijk onderzoek, maar ook in de

‘Tegenwoordig worden patiënt-gerapporteerde uitkomstmaten als de belangrijkste gegevens gezien’

Dr. Caroline Terwee

fysioPraxis | januari 2013

PROFIEL.indd 18 09-01-13 12:41

19

Dr. Caroline Terwee: “Zorg-verleners moeten hun eigen han-delen evalueren. Meetinstrumenten zijn daarbij een noodzakelijke aanvulling op de klinische expertise.”

praktijk. “Zonder, kan niet!”, zegt zij stellig. “Zorgverleners moeten hun eigen handelen evalueren. Meetinstrumenten zijn daarbij een noodzakelijke aanvulling op de klinische expertise. Het is belangrijk dat zorgverleners zich erin trainen om altijd bepaalde onderwerpen aan bod te laten komen en dat kan het beste met het gebruik van gestan-daardiseerde meetinstrumenten. Patiënten zijn meestal wel bereid om vragenlijsten in te vullen en het blijkt dat door het gebruik van deze lijsten de communicatie tussen patiënt en zorgverlener verbetert.”

PROMIS Voor de nabije toekomst is alle aandacht van Terwee gericht op de Nederlandse validering van PRO-MIS; een valide en betrouwbaar meetsysteem waarmee op zeer efficiënte wijze patiëntgerapporteerde gezond-heidsuitkomsten en welzijn gemeten kunnen worden. De ontwikkeling van dit systeem is in 2004 in de Verenigde Staten gestart met financiering van het National Institue of Health. Terwee: “PROMIS kent verschillende dimensies, zoals fysiek, mentaal en sociaal functioneren. Binnen die dimensies zijn er subdomeinen bijvoorbeeld pijn, licha-melijke functioneren, angst en depressie en participatie. Het meetinstrument is ontwikkeld voor de Amerikaanse bevolking. Om te bepalen of de gebruikte parameters ook voor de Nederlandse bevolking gelden, is er validatie- onderzoek nodig. Reade in Amsterdam is in juni 2012 ge-start met een eerste validatiestudie van de onderdelen li-chamelijk functioneren, reacties op pijn en belemmeringen door pijn bij patiënten met chronische pijn. Een andere va-lidatiestudie van de itembank (een grote set vragen) over het lichamelijk functioneren bij patiënten met reumatoïde artritis start binnenkort bij de Universiteit Twente.”

Computer adaptief testen Terwee is zo enthousi-ast over PROMIS dat zij verwacht dat het gebruik van dit meetsysteem in de toekomst vragenlijsten die ge-richt zijn op bepaalde lichamelijke klachten, zoals nek- en rugklachten wellicht overbodig kan maken. Terwee: “De vragen uit PROMIS zijn namelijk vergelijkbaar over alle patiëntengroepen heen.” Een ander groot voordeel van dit meetinstrument is dat het via de computer kan worden afgenomen. Terwee: “Dat gebeurt door mid-del van zogenaamd computer adaptief testen. Voor elk subdomein is een itembank (een grote set vragen) ont-wikkeld. De computer kiest hier vragen uit op grond van wat de respondent bij eerdere vragen heeft ingevuld. Dat leidt ertoe dat een gering aantal vragen, drie tot zeven, net zo betrouwbaar kan zijn als twintig vragen. Op dit moment zijn zeventien itembanken van PROMIS vertaald en beschikbaar voor validatiestudies: tien voor volwassenen en zeven voor kinderen. Binnenkort komen daar nog negen itembanken bij. De volgende stap is het verkrijgen van subsidies en het zoeken naar geïnteres-seerde onderzoekers en instellingen die willen meewerken aan de validatie van deze itembanken voor de Nederland-se situatie. Terwee: “Voordat er voldoende normgegevens zijn voor de totale Nederlandse bevolking zullen we drie à vier jaar verder zijn, maar dan beschikken we wel over een uniek en dynamisch meetinstrument dat steeds verder kan worden doorontwikkeld en waar bestaande instru-menten aan gekoppeld kunnen worden.”

Meer informatie over Promis is te vinden op de website van het Kenniscentrum Meetinstrumenten: www.kmin-vumc.nl/promis.

Naam: Caroline Terwee (45)

Opleiding: master bewegingswetenschappen Vrije

Universiteit Amsterdam (1993), postdoctorale opleiding

epidemiologie Vrije Universiteit Amsterdam (1995),

promotie tot doctor in de medische wetenschappen

aan de Universiteit van Amsterdam op een onderzoek

getiteld ‘Quality of life in patients with Graves’

ophthalmopathy’ (2000)

Huidige functie: senior onderzoeker klinimetrie aan

het EMGO instituut en coördinator Kenniscentrum

Meetinstrumenten van het VUMC

Favoriete sport: dansen, een keer per week

Passie voor: lezen

Favoriete website: www.meetinstrumentenzorg.nl

Inspirerende collega: Riekie de Vet, hoogleraar

klinimetrie, ‘omdat wij dezelfde passie voor

klinimetrie delen’


PROFIEL.indd 19 09-01-13 12:52

a c h t e r h e t n i e u w s

Werkbezoek in Apeldoorn

Fysiotherapie moet breed toegankelijk blijvenHet KNGF is samen met kamerleden op werkbezoek geweest bij drie verschillende praktijken om de waarde van de fysiotherapeut tastbaar te maken voor de politiek. Uit de werkbezoeken kwam naar voren hoe patiënten baat hebben bij het bezoek aan de fysiotherapeut en hoe daadwerkelijk hun kwaliteit van leven wordt verhoogd. In het verslag van het werkbezoek met CDA-kamerlid Hanke Bruins Slot aan een Apeldoornse praktijk wordt deze meerwaarde van de fysiotherapie mooi geïllustreerd.

“AlS je merKt DAt het fysiek beter met je gaat, word je geestelijk ook steeds sterker. Ik wil die scootmobiel en die rollator nog niet. Ik ben bij de fysiotherapeut met twee minuten wandelen begonnen, maar inmiddels ben ik zo veel sterker dat ik sindsdien niet meer in het ziekenhuis ben opgenomen.” Sjaan Kuijl is COPD-patiënt en onder behandeling bij fysiotherapiepraktijk Bos & Weide in Apel-doorn. Ze heeft een zuurstoftankje als een tas om haar schouder hangen, waarmee ze 10 uur per dag verzekerd is van lucht. Zo kan Kuijl de hele dag op pad. Ze krijgt COPD-fysiotherapie op maat, waardoor de fysieke dalen minder diep worden.

Verhalen van de patiënten Het zijn de verhalen van de patiënten die de buitenwereld doen beseffen dat fy-siotherapie breed toegankelijk en betaalbaar moet blijven voor iedereen die het nodig heeft. Neem Hetty Beekman die dankzij fysiotherapie haar baan bij een thuiszorgor-ganisatie heeft kunnen behouden. Ondanks dat zij sinds 1986 reumapatiënt is. “Ik werk geen 30 uur meer zoals vroeger, maar ik ben tenminste sociaal actief.” Ze vertelt dat ze daar hard voor moet werken, in beweging moet blijven.

Preventie en toegankelijkheid Kuijl en Beekman doen hun verhaal tijdens het werkbezoek van CDA-ka-merlid Hanke Bruins Slot aan de Apeldoornse fysiothe-

rapiepraktijk Bos & Weide. Preventie en de toegankelijk-heid van de zorg blijken belangrijke gespreksthema’s op die herfstige maandag in november. De plannen van het nieuwe kabinet om de restitutiepolis af te schaffen noemt Bruins Slot slecht. “Het is belangrijk dat de patiënt zijn eigen keuzes mag maken” zegt ze. “Als zorgverzekeraars

bepalen waar je als patiënt heen moet, is er sprake van gedwongen winkelnering.”

Fysiotherapie als verbinding Het werkbezoek brengt vertegenwoordigers van het KNGF, SaFyrA, fysiothera-peuten van Bos & Weide, hun patiënten, een fractiemede-

werkster van het CDA uit Apeldoorn en het CDA-kamerlid om de tafel. Alle gesprekspartners hebben dezelfde onge-rustheid over de toenemende vraag naar zorg in een tijd van minder middelen. toch gaat het bij praktijkeigenaar rogier Bos vooral over oplossingen en alternatieven die fysiotherapie kan bieden. Want door fysiotherapie vroeg-tijdig in te zetten, gaat de kwaliteit van leven van patiënten met aandoeningen als reuma of COPD omhoog. Boven-dien kunnen op die manier hogere zorgkosten worden voorkomen, bijvoorbeeld omdat een patiënt later niet naar het ziekenhuis hoeft.

Fysiotherapie is te zien als verbinding tussen politiek en patiënt, zo stelt KNGF-bestuurslid Harry Gosselink. De politiek heeft de wens dat zorg kleinschalig, laagdrempe-lig en in de buurt is. De fysiotherapeut levert maatwerk en doet dat bovendien kosteneffectief, zo blijkt uit recent onderzoek.

Hetty Beekman: ‘Ik werkgeen 30 uur meer zoalsvroeger, maar ik ben tenminste sociaal actief.’

Hanke Bruins Slot: ‘Als zorgverzekeraars bepalen waar je als patiënt heen moet, is er sprake van gedwongen winkelnering.’

20


ACHTER HET NIEUWS.indd 20 09-01-13 12:37

“Daarbij is het voor de patiënt uitermate belangrijk dat de deuren tussen de zorgprofessionals onderling open-staan”, zo voegt Rian Veldhuizen (directeur KNGF) daar-aan toe. “Patiënten gaan na een ziekenhuisopname zelf op zoek naar hulpmiddelen of therapieën. Soms weten ze niet eens wat er allemaal mogelijk is” legt ze uit aan Bruins Slot. “Misschien is de rollator die sommige patiënten auto-matisch aangeraden krijgen, helemaal niet nodig. Daar is door gerichte fysiotherapie nog zo veel gezondheidswinst te behalen.”

Better In, Better Out Maar dan moet de verzekeraar die behandeling wel vergoeden, stelt fysiotherapeut Bos. “Ik heb soms huilende patiënten aan de balie, omdat hun aanvullende verzekering al zo is uitgekleed dat de ver-zekeraar hun behandeling niet meer vergoedt.” Bos zou bepaalde patiënten die op korte termijn geopereerd moe-ten worden, graag vooraf willen behandelen zodat ze na-dien sneller op de been zullen zijn – volgens het principe van Better In, Better Out. “Maar als ze dat niet bekostigd krijgen, nemen ze die preventieve maatregelen niet”, zo vertelt hij de CDA-delegatie.

Looptraining Bruins Slot pleit voor meer nationale aan-dacht voor preventie. De aandacht en middelen om ziek-tes of operaties te voorkomen, staan in het huidige poli-tieke klimaat niet hoog op de agenda. “Als het aan mij ligt, is dat niet alleen een verantwoordelijkheid van de zorg-

verzekeraars, maar ook bijvoorbeeld van werkgevers.” En ook daar kunnen fysiotherapeuten een cruciale rol spelen, legt Veldhuizen uit aan de delegatie. “Patiënten met claudicatio intermittens (etalagebenen) bijvoorbeeld, blijken in de praktijk veel baat te hebben bij gerichte looptraining. Daarmee kunnen operaties worden voor-komen. Waarom zou je als zorgverzekeraar niet pas een

operatie vergoeden als eerst looptraining is geprobeerd?” Bruins Slot neemt aan het einde van de bijeenkomst nog even kijkje in de praktijk waar COPD-patiënt Kuijl en reuma- patiënt Beekman veel te vinden zijn. In de bijna dertig jaar dat Hetty reuma heeft, is er veel veranderd: “Vroeger hoef-de ik zelf niet zo veel te doen tijdens een behandeling. Nu heb ik allerlei testen en oefeningen. Maar daardoor kan ik wel blijven werken. Daar doe je het voor.”

Rian Veldhuizen: ‘Het is voor de patiënt uitermate belangrijk dat de deuren tussen de zorgprofessionals onderling openstaan.’

21


ACHTER HET NIEUWS.indd 21 09-01-13 12:37

Schedelvervorming

Gerichte interventie bij tijdige herkenningTe vroeg geboren kinderen hebben een grotere kans op schedelvervorming, in de volksmond bekend als ‘scheef hoofdje’. Dat is een van de conclusies van het promotieonderzoek van Jacqueline Nuysink. Zij promoveerde op 11 oktober 2012 aan de Universiteit Utrecht op het proefschrift Asymmetry and infants born preterm.Tekst: Frank van Geffen | Beeld: Jacqueline Nuysink

JacqUeliNe NUysiNk is hoofd van de specialisatie kinderfysiotherapie bij de opleiding master Fysiotherapie aan de Hogeschool Utrecht. Uit onderzoek blijkt dat 13 tot 20 procent van de kinderen die rond de uitgerekende datum geboren zijn, een voorkeurshouding van het hoofd hebben die kan leiden tot schedelvervorming. Meestal trekt deze scheve vorm vanzelf bij, maar er zijn ook kin-deren die hiervoor kinderfysiotherapie krijgen of een peri-ode een helmpje dragen. Bij een klein deel van de kinde-ren is de voorkeurshouding een teken van een specifieke aandoening, waarbij vroeg ingrijpen van groot belang is (symptomatische asymmetrie). Het is dus van groot be-lang dat kinderfysiotherapeuten dit kunnen onderschei-den. Daarom ontwikkelde Nuysink een screeningsinstru-ment voor kinderfysiotherapeuten om symptomatische asymmetrie (asymmetrie in het lichaam dat symptoom is

van een ziekte) te herkennen bij kinderen die jonger zijn dan zes maanden. Het instrument is gemaakt met behulp van literatuurstudie en interviews met experts.

Risicofactoren Nuysink volgde een half jaar 120 zeer vroeg geboren kinderen in het Wilhelmina kinderzieken-huis (WkZ) in Utrecht. Hieruit blijkt dat de meeste kin-deren rond de oorspronkelijk verwachte geboortedatum een voorkeurshouding van het hoofd hebben. als ze drie maanden oud zijn, gecorrigeerd voor de vroeggeboorte, is bij meer dan de helft van alle kinderen een vaak lichte schedelvervorming te zien. als ze een half jaar zijn, is dit nog maar bij een kwart van de kinderen het geval, terwijl geen van de kinderen helmtherapie had gekregen. kinde-ren die langdurig zuurstof nodig hadden na de geboorte en de kinderen die zich langzaam ontwikkelden, liepen de meeste kans op blijvende schedelvervorming. Zij heb-ben de aandacht van een kinderfysiotherapeut dus het hardst nodig.

Klinisch redeneren “Mijn proefschrift bestaat uit een aantal artikelen over de onderwerpen asymmetrie en te vroeg geboren kinderen”, zegt Nuysink. “De rode draad daarin is het klinisch redeneren. soms hebben kinderen gewoon een voorkeurshouding, soms is het pathologie. in de kliniek bestond het beeld dat schedelvervorming of plagiocephalie bij te vroeg geboren kinderen vaker voor-komt, maar daar was geen onderzoek naar gedaan. We hebben kinderen dus over een langere periode gevolgd. kinderen die worden geboren na minder dan dertig we-ken zwangerschap vormen zeker een risicogroep. Bij die kinderen komt schedelvervorming veel voor al is het ver-loop relatief gunstig. Maar wat zijn de voorspellende fac-toren? Het betrof relatief gezonde prematuren. significant was dat bij kinderen die lang van zuurstof afhankelijk zijn geweest de kans dat de schedelvervorming langer blijft bestaan veel groter is. een andere voorspellende factor was het niveau van de grove motoriek. We hebben veel metingen verricht, ook nog toen de kinderen vijftien maanden oud waren. Die hebben we gebruikt om iets te kunnen zeggen over de

Soms heb-ben kinderen gewoon een voorkeurshouding, soms is het pathologie.

ww

w.t

hink

stoc

kpho

tos.

com

22


W e t e n S c h a P P r a k t i S c h

WETENSCHAP PRAKTISCH.indd 22 09-01-13 12:38

voorspelbaarheid van de motorische ontwikkeling. Heel vroege metingen zeggen dus weinig, maar metingen van rond de zes maanden zeggen wel iets over de motoriek van rond de vijftien maanden. Vroege prematuren kwa-men pas later tot lopen.”Nuysink vindt vroegdiagnostiek bij symptomatische asymmetrie belangrijk. “Symptomatische asymmetrie kan andere oorzaken hebben, bijvoorbeeld een hydro-cephalus of een tumor. Het is dan belangrijk om op tijd te diagnosticeren want in dergelijke gevallen kan het levensbedreigend zijn. Deze gevallen komen niet vaak voor, maar we moeten ze wel opsporen. Maar er zijn ook kinderen die een voorkeurshouding hebben vanwege een eenzijdig visusverlies of oogspieruitval. Dan moeten we

niet met fysiotherapie komen, maar ligt het op het ter-rein van de oogarts. Vroegdiagnostiek wijst ons hierin de weg.”

Gevolgen Nuysinks onderzoek heeft vooral gevolgen voor de kinderfysiotherapeut. “Onlangs verscheen er een richtlijn van de Jeugdgezondheidszorg. Ik pleit er-voor om in die richtlijn aparte aandacht te besteden aan prematuren. Ons huidige advies bij prematuren is: richt je heel sterk op preventie en behandel met name de prematuren met langdurige longproblematiek en trage motorische ontwikkeling. Na goed klinisch redeneren, kan de kinderfysiotherapeut interveniëren en de ouders begeleiden. Het screeningsinstrument is in de praktijk te

‘Kinderen die langdurig zuurstof nodig hadden na de geboorte en de kinderen die zich langzaam ontwikkelden, liepen de meeste kans op blijvende schedelvervorming’

Meestal trekt de scheve vorm van het hoofdje vanzelf bij, maar er zijn ook kinderen die hiervoor kinder-fysiotherapie krijgen.

>>


23


Word nu supporterReken af met spierziekte. Giro 33322

www.spierenvoorspieren.nl

SvS-200x287.qxp 11-07-2005 17:01 Pagina 1


Visiegebruiken maar wel met de nodige voorzichtigheid; het moet namelijk nog gevalideerd worden. Het is wel goed om er al ervaring mee op te doen. In mijn artikel staat de gebruiksaanwijzing van het instrument. Kinderfysiothera-peuten kunnen er meteen mee aan de slag, scholing is hooguit nodig voor nieuwe collega’s. In het bijscholings-programma voor de behandeling van asymmetrie is het instrument al ingebed.”

Vervolgonderzoek Nuysink wil graag met het WKZ blijven samenwerken in een vervolgonderzoek, waar-aan ook masterstudenten kinderfysiotherapie kunnen meedoen. “Ik schrijf nu een plan voor de opzet van een normeringsstudie voor een in Nederland veelgebruikt Ca-nadees instrument naar grofmotorische ontwikkeling van kinderen tot achttien maanden, de Alberta Infant Motor Scale (AIMS). Uit vergelijkbaar onderzoek bij andere in-strumenten blijken Nederlandse kinderen anders te sco-ren dan bijvoorbeeld Amerikaanse kinderen. Daarom is het belangrijk om ook voor dit instrument te weten welke scores voor Nederlandse kinderen normaal zijn. Dat wil-len we doen net als bij het oorspronkelijke instrument in voldoende grote maandgroepen van jongens en meisjes, goed verdeeld over sociale klassen en etniciteit. Die ge-gevens vergelijken we met de oorspronkelijke dataset. Verder is het interessant om kinderen te volgen in de tijd. Longitudinaal onderzoek dus. De gegevens van één per-soon geven namelijk toch veel variatie, ze leveren eigenlijk zelden een rechte lijn op. Meer meten is dus nodig, dan zie je patronen in de ontwikkeling. Die moet je vastleggen in plaats van een dwarsdoorsnede.”

W e t e n s c h a p p r a k t i s c h

Janjaap van der Net, hoofd van het Kinderbewegingscentrum en senior onderzoeker bij de divisie Kinderen van het Wilhelmina Kinderziekenhuis, Universitair Medisch Centrum Utrecht: “De

positie die zeer jonge kinderen een groot deel van de dag innemen (dit kan actief zijn maar ook passief) lijkt een rol te spelen bij de ontwikke-ling van schedelasymmetrie. Als alle andere (pathologische) oorzaken uitgesloten zijn, blijft er toch een groep kinderen over met asymmetrie van het hoofd waarvoor geen verklaring is. Naar deze groep prematu-ren was nog weinig onderzoek verricht. Dit onderzoek heeft inzichten opgeleverd die het mogelijk maken aan deze kinderen doelmatiger zorg te verlenen. Het onderzoek leert ons dat veel prematuur geboren kinderen met aanvankelijk persisterende asymmetrie zich uiteindelijk toch normaal ontwikkelen, maar het onderzoek leert ook dat het nog niet duidelijk is waarom sommigen niet herstellen. Al met al is er nog te weinig bekend om een richtlijn op te stellen voor deze specifieke patiëntengroep. We zien wel dat kinderen in de neonatale intensivecareperiode kwetsbaar zijn. Dat werpt zijn schaduw vooruit. We moeten dus extra alert zijn op de complicaties die een kind in de eerste weken na de geboorte mee-maakt. Gelukkig betreft het maar een klein percentage van de kinde-ren. Van oudsher hadden deze kinderen al de speciale aandacht van kinderfysiotherapeuten. Nu er wat meer evidentie is over de risico’s kunnen we dus betere keuzes maken voor de behandeling. Ook kun-nen we follow-upprogramma’s beter aanpassen. Het onderzoek leert ons tevens dat de natuur zich niet laat haasten: hoe vroeger je iets wilt voorspellen, hoe groter de kans is dat je ernaast zit. Vervolgonderzoek kan zich richten op het thema van de voorspelbaarheid van een asym-metrische ontwikkeling. Dat zou dan een groot prospectief onderzoek moeten zijn, waarin meerdere grotere verbanden samenwerken in een landelijk netwerk. Onderzoek kan zich ook richten op het meer in detail kijken naar de doelmatigheid van screenings- en meetinstru-

menten van de kinderfysio-therapeut. Uiteindelijk willen we met zo weinig mogelijk klinimetrie een zo goed mo-gelijke voorspelling doen. Het zou goed zijn als bij andere centra ook gekeken wordt of deze grote aantal-len voorkomen om te kijken of de resultaten qua predic-toren stand houden.”

Meer evidentie over de risico’s

Janjaap van der Net, hoofd van het Kinderbewegingscentrum en senior onderzoeker bij de divisie Kinderen van het Wilhelmina Kinderziekenhuis, UMC Utrecht.

Het proefschrift Asymmetry and infants born preterm (inclusief screeningsinstrument) is te downloaden via http://igitur-archive.library.uu.nl. Voor meer informatie: [email protected].

Fysiopraxis | januari 2013

25


Case report leukoaraiose

Intensieve training bijpatiënt met leukoaraioseDeze casuïstiek beschrijft en evalueert het effect van intensieve coördinatietraining na een periode van vier weken op de dynamische balans tijdens het lopen bij een 77-jarige patiënt met leukoaraiose in het cerebellum. Klinische symptomen die met leukoaraiose geassocieerd worden zijn: afname van cognitief functioneren, een verstoord looppatroon en vallen.1 Het effect van intensieve coördinatietraining op loopstoornissen ten gevolge van leukoaraiose in het cerebellum is nog niet specifiek onderzocht. Tekst: Maartje Buijssen, Janke Oosterhaven en Ina Bettman

Casusbeschrijving

HistorieOp 30 augustus 2009 werd bij de heer H. (77 jaar) de aortaklep vervangen door een biologische hartklep. Pa-tiënt had postoperatief moeite met lopen: hij liep onzeker en wankel en had het gevoel geen kracht in de benen te hebben. Het lopen op de golfbaan leverde problemen op. Patiënt werd sinds januari 2010 fysiotherapeutisch behandeld. De hulpvraag luidde: ‘Ik wil me graag zeker voelen tijdens lopen op oneffen ondergrond. Ik wil graag weer veilig zelfstandig zonder hulpmiddelen lopen op de

golfbaan.’ Aanvankelijk werd gedacht dat inactiviteit en een daarmee samenhangende afname van het cardiovas-culaire uithoudingsvermogen en spieratrofie ten grondslag lagen aan de loopstoornis. De fysiotherapeutische be-handeling bestond in eerste instantie uit training van het cardiovasculaire uithoudingsvermogen, training van het krachtuithoudingsvermogen van de beenmusculatuur en functionele looptraining met een frequentie van twee keer per week een half uur. Deze interventie had slechts een matig effect op het onzekere, wankele gevoel dat patiënt ervoer tijdens het lopen. Na verdere diagnostiek middels een MRI-scan werd op 2 maart 2010 de volgende diag-

ICC = Intraclass Correlation Coefficient

Patient Specifieke Klachtenlijst (PSK) Patient Specific Functional Scale (PSFS)

Tabel 1. Methodologische kwaliteit PSK en PSFS.

Interne consistentie PSFS: Cronbach’s Alpha 0.972

Test-hertestbetrouwbaarheid PSFS Lage rugklachten: Pearson’s r = 0.842

Knieklachten: Pearson’s r = 0.972

Nekklachten: ICC = 0.92, 0.912

Cervicale radiculopathie: ICC = 0.822

Constructvaliditeit PSK en PSFS Fysiek functioneren subschaal van de Short-Form 36: Pearson’s r = 0.39-0.492; Roland Disability Questionnaire: Pearson’s r = 0.59-0.742; Neck Disability Index: Pearson’s r = 0.74-0.822

Responsiviteit Effect size in verbeterde groep rugpatiënten: 1.632

Effect size in niet verbeterde groep rugpatiënten: 0.732

Klinisch relevante verandering PSK bij lage rugpijn: 64%2

Klinisch relevante verandering PSK bij lage rugpijn: 18-24 mm3

26


C A S u ï S T I e K , D I A G N O S T I e K e N B e H A N D e L I N G

CASUÏSTIEK.indd 26 09-01-13 12:47

nose gesteld: vasculaire ischemische afwijkingen hersen-stam en cerebellum, ofwel leukoaraiose.

Relevante medische gegevens, contextuele factoren en comorbiditeitPatiënt voelt zich regelmatig vermoeid en kortademig. Sinds de aortaklepoperatie is patiënt incontinent, voelt hij zich vaker neerslachtig en heeft hij moeite met con-centratie en dubbeltaken. Patiënt is al jaren bekend met diabetes mellitus type II waarvoor hij tweemaal daags 500 mg metformine gebruikt. In 2006 werd middels röntgen-onderzoek een inzakkingsfractuur van de vijfde thoracale wervel geconstateerd. Hij heeft af en toe milde rugpijn.

Sociaaldemografische gegevensPatiënt is gepensioneerd huisarts en woont samen met zijn echtgenote in een eengezinswoning. Hij heeft altijd veel gewandeld en speelt graag golf en bridge. Aanvan-kelijk heeft hij zijn hobby golf nog uitgevoerd door gebruik te maken van een golfkarretje, maar momenteel golft hij niet meer. Patiënt rijdt zelfstandig auto en loopt korte af-standen (ongeveer 1 km) met behulp van een handstok. Hij is gemotiveerd om te oefenen.

Onderzoek Patiënt geeft aan dat hij zich graag ‘zeker wil voelen’ tijdens het lopen. Om de subjectief ervaren balans tijdens het lopen op activiteitenniveau te meten is de Pa-tiënt Specifieke Klachtenlijst (PSK) gebruikt. De balans is gemeten met de Berg Balans Schaal (BBS).Voor dit case report werd voor de PSK de probleemac-tiviteit ‘balans tijdens lopen’ gekozen waarna de patiënt op een 100 millimeter visueel analoge schaal (VAS-schaal) scoorde hoeveel moeite de gekozen activiteit in de afgelo-pen week kostte (‘geen enkele moeite’ tot ‘onmogelijk’).2

Patiënt had bij de vervolgmeting geen inzicht in zijn vo-rige score. De PSK komt overeen met de Patient Specific Functional Scale (PSFS) waarbij op een 11-puntsschaal wordt gescoord. De interne consistentie van de PSFS is goed (Cronbachs Alpha 0.97) bij patiënten met klachten aan de onderste extremiteit.2 De test-hertestbetrouw-baarheid van de PSFS is goed bij patiënten met lage rug-

klachten en knieklachten met een Pearson’s correlatie- coëfficiënt van respectievelijk 0.84 en 0.97 en bij patiën-ten met nekklachten en cervicale radiculopathie met een ICC van respectievelijk 0.91-0.92 en 0.82.2 De construct-validiteit van de PSK en de PSFS is goed. De correlatie met de Short-Form 36 subschaal fysiek is r = 0.39-0.49, met de Roland Disability Questionnaire r = 0.59-0.74 en met de Neck Disability Index r = 0.74-0.82.2 Ook de res-

‘Na verdere diagnostiek middels een MRI-scan werd de diagnose gesteld: vasculaire ischemische afwijkingen hersenstam en cerebel-lum, ofwel leukoaraiose’

De term ‘leukoaraiose’ komt uit het Grieks (leu-ko = wit en araiose = verdunning) en werd voor het eerst gebruikt in 1987 door Hachinski et al.1 De term leukoaraiose beschrijft diffuse afwijkin-gen in de witte stof van de hersenen.2 Patholo-gische bevindingen zijn: verbleking van myeline, vergroting van perivasculaire ruimten, gliose en verlies van axonen. Klinische symptomen die met leukoaraiose geassocieerd worden zijn af-name van cognitief functioneren, een verstoord looppatroon en vallen.2 Van de patiënten met leukoaraiose blijkt tachtig procent enige mate van loopstoornis te hebben.3 Andere sympto-men die met leukoaraiose geassocieerd worden zijn incontinentie4, stemmingsstoornissen en depressie5. Het aantal gevallen van leukoarai-ose neemt aanzienlijk toe met het stijgen van de leeftijd. Vóór het vijftigste levensjaar is de prevalentie op CT-scans slechts een paar pro-cent, waarna de prevalentie elk decennium twee tot drie keer stijgt. Bij oudere patiëntengroepen varieert de prevalentie tussen 21 procent en 100 procent, afhankelijk van de beeldvormende methode die wordt gebruikt.1

Uitspraak: lu’ko-ahr-i-o’sis

Literatuur1. Helenius J, Tatlisumak T. Treatment of Leuko-

araiosis: a futuristic view. Current Drug Tar-gets 2007;8:839-45.

2. O’Sullivan M. Leukoaraiosis. Pract Neurol 2008;8:26-38.

3. Briley DP, et al. Cerebral white matter changes (leukoaraiosis), stroke, and gait dis-turbance. J Am Geriatr Soc 1997;45:1434-8.

4. Sakakibara R, et al. Urinary function in peo-ple with and without leukoaraiosis: relation to cognitive and gait function. J Neurol Neuro-surg Psychiatry 1999;67:658-60.

5. Teodorczuk A, et al. White matter changes and late life depressive symptoms. The Bri-tisch Journal of Psychiatry 2007;191:212-7.

>>

Leukoaraiose


27


ponsiviteit van de PSK en PSFS is goed. De effect size in een verbeterde groep rugpatiënten is 1.632 en in een niet-verbeterde groep rugpatiënten 0.732. Voor de PSK is de klinisch relevante verandering bij patiënten met lage rugpijn bepaald op 64%2 of 18-24 mm3 (tabel 1). Er is geen onderzoek gedaan naar de psychometrische eigen-schappen van de PSK bij patiënten met leukoaraiose.

BaselinemetingPatiënt scoorde 43 punten op de BBS. Dit is onder het afkappunt van 45. Scores van <45 blijken bij ouderen ge-paard te gaan met een verhoogde kans op vallen.4 Op de PSK scoorde hij 46 mm op de activiteit ‘balans tijdens lopen’ (tabel 2).

Interventie Bij cerebellaire aandoeningen kunnen de cerebellaire feedbackmechanismen tekort gaan schieten. De interventie zoals beschreven in het onderzoek van Ilg et al.5, met als doel het activeren en uitlokken van con-

trolemechanismen, werd hier als uitgangspunt genomen.Tijdens de interventie wordt de vaardigheid van de pa-tiënt getraind om visuele, somatosensore en vestibulaire input te selecteren en te gebruiken, zodat het vermogen om te reageren op onvoorziene situaties behouden blijft en er geleerd wordt om valincidenten zo veel mogelijk te vermijden.5 Het programma bestaat uit een 4 weken du-rende intensieve coördinatietraining van drie sessies van 1 uur per week. Vanwege de beperkte belastbaarheid en verminderde concentratie van patiënt is de intensiteit van het programma aangepast en de tijdsduur van de oefen-sessies ingekort tot 30 minuten. Het oefenprogramma bestond uit de volgende onderdelen:- statische balans, bijvoorbeeld staan op één been;- dynamische balans, bijvoorbeeld uitstappen naar opzij

en traplopen;- totale lichaamsbewegingen om coördinatie tussen

romp en ledematen te trainen;- valpreventie en valstrategieën;- bewegingen ter contractuurpreventie.

Het oefenprogramma van de patiënt is beschreven in bijlage 1 (FysioNet). Na elke oefensessie werd een Ra-ted Perceived Exertion (RPE-)score (0-10) gevraagd om de mate van inspanning, de belastingsgraad en mate van vermoeidheid in te schatten.6,7 Een RPE-score van 5-6 staat voor een matig intensieve activiteit, waarbij een merkbare verhoging van hartritme en ademhalingsritme

Tabel 3. Resultaat.Meetinstrument

BBS

PSK

Baselinemeting

43

46 mm 15 mm 31 mm*

Verschil

7*

Eindmeting

50

* = klinisch relevant

Tabel 2. Baselinemeting.Meetinstrument

BBS

PSK ‘balans tijdens lopen’

Score patiënt

43

-3,7 SD gemid-delde score bij gezonde mannen tussen 70-79 jaar4

46 mm

Referentiewaarde

Gemiddelde score bij gezonde man-nen tussen 70-79 jaar = 54 (SD 3)4

Afkappunt

<45 gaat bij ouderen ge-paard met een verhoogde kans op vallen5

BBS = Berg Balance Scale; PSK = Patient Specifieke Klachtenlijst; SD = standaarddeviatie

‘Patiënt scoorde 43 punten op de BBS, dit is onder het afkappunt van 45’

28


C A S u ï S t i E K , D i A G N O S t i E K E N B E H A N D E L i N G


Verschil

optreedt.6,7 Een RPE-score van 7-8 staat voor een zware activiteit.6,7 Patiënt gaf een gemiddelde (range) RPE-score van 6 (5-7).

Resultaat De interventie duurde 4 weken. Na 7 weken werd de eindmeting verricht in dezelfde ruimte als de be-ginmeting. Patiënt scoorde 50 punten op de BBS. Dit is een klinisch relevante verbetering van 7 punten (Minimal Detectable Change = 5 punten bij een baseline score van 35-44)8 in vergelijking met de beginmeting van 43 punten. Patiënt komt met 50 punten uit boven het afkappunt van 45. Op de PSK scoorde patiënt 15 mm voor de activiteit ‘balans tijdens lopen’. Het verschil met de beginmeting is 31 mm (-67%). Op basis van de waarden die bekend zijn voor patiënten met lage rugpijn is dit een klinisch re-levant verschil.2,3 Er werden geen relevante veranderingen gemeten op functioneel inspanningsvermogen, cognitief functioneren, depressie en incontinentie (bijlage 2, Fysio-Net) die ook het resultaat – gemeten met de PSK en BBS – zouden kunnen verklaren.

Conclusie Uit het resultaat kan worden opgemaakt dat na het toepassen van intensieve coördinatietraining gedu-rende een periode van vier weken een klinisch relevante verbetering is opgetreden in de dynamische balans tijdens het lopen bij deze patiënt met leukoaraiose in het cerebel-lum. Ten aanzien van de hulpvraag van patiënt: ‘Ik wil me graag zeker voelen tijdens lopen op oneffen ondergrond. Ik wil graag weer veilig zelfstandig zonder hulpmiddelen lopen op de golfbaan’ kan worden gesteld dat ook de subjectief ervaren moeite met ‘balans tijdens lopen’ kli-nisch relevant is afgenomen van 46 mm naar 15 mm op

een 100 mm VAS. Patiënt scoorde met 50 punten op de BBS boven het afkappunt van 45 waardoor wordt ver-wacht dat hij onafhankelijk en zonder fysieke of verbale hulp kan lopen. De data zijn verzameld bij één persoon en op basis van deze studie kunnen er vooralsnog geen uitspraken worden gedaan over de effectiviteit van de interventie.

De literatuurverwijzingen, een schema van het oefen-programma (bijlage 1) en een tabel met de resultaten van aanvullende metingen (bijlage 2) staan op FysioNet, www.fysionet.nl.

M.G. Buijssen, fysiotherapeut bij Evean Guisveld in Zaandijk, en volgt de opleiding master Fysiotherapie aan de Hogeschool Utrecht, specialisatie Geriatriefysiotherapie.Drs. J. Oosterhaven, hogeschooldocent onderzoeker Hogeschool Utrecht.W. Bettman MPT, hoofd opleiding master Fysiotherapie, specialisatie Geriatriefysiotherapie, Hogeschool Utrecht.

‘Na het toepassen van intensieve coördina-tietraining gedurende een periode van vier weken is een klinisch relevante verbetering opgetreden in de dynamische balans tijdens het lopen’


29


De Berg Balance Scale

Cerebellaire atactische gang en de Berg Balance ScaleMorton en Bastian onderzochten in 2003 in hoeverre stoornissen in de balans bijdragen aan de cerebellaire atactische gang.1,2 Met behulp van de Berg Balance Scale (BBS) wordt de dynamische balans gemeten. De BBS bestaat uit veertien items die apart worden geïnstrueerd of eenmaal worden gedemonstreerd.Tekst en beeld: Maartje Buijssen, Janke Oosterhaven en Ina Bettman

Bij een groep personen met een variabel niveau van stoornissen in de balans en stoornissen in de se-lectieve coördinatie van de benen werd gevonden dat personen met stoornissen in de balans (zonder stoor-nis in de selectieve coördinatie van de benen) veel ken-merken van de cerebellaire atactische gang vertoon-den.1,2 De personen met stoornissen in de selectieve

coördinatie van de benen (zonder stoornis in de balans) hadden geen significante beperkingen in het looppa-troon.1,2 Balansproblemen lijken dus in sterkere mate van invloed op de cerebellaire atactische gang dan stoornis-sen in de coördinatie van de benen.1,2 De dynamische

balans kan worden gemeten met de Berg Balance Scale (BBS).3,4 De dynamische balans tijdens het lopen wordt middels de BBS op een indirecte manier gemeten. om de dynamische balans kwantitatief en objectief vast te leggen is geavanceerde apparatuur nodig, bijvoorbeeld door middel van een geautomatiseerde loopanalyse.5

Uitvoering BBS De BBS kwantificeert balans op func-tie- en activiteitenniveau op een ordinale schaal.6 De BBS bestaat uit veertien items die apart worden geïnstrueerd of eenmaal worden gedemonstreerd. Bij twijfel wordt de laagste score genoteerd. De patiënt krijgt te horen dat hij zijn evenwicht moet bewaren tijdens het uitvoeren van de opdracht en dat sommige opdrachten tijdgebonden zijn. Wanneer de patiënt wordt gevraagd te gaan staan is het de bedoeling dat de patiënt een parallelstand inneemt, tenzij anders vermeld. De therapeut staat naast de patiënt om vallen te voorkomen. Alle items worden uitgevoerd zonder loophulpmiddelen en met het dragen van schoei-sel.7 een verandering van 4 punten is nodig om met 95

‘Alle items worden uitgevoerd zonder loophulpmiddelen en met het dragen van schoeisel’

Item 7 van de BBS: zelfstandig staan met de voeten tegen elkaar.

Item 13 van de BBS: staan met één been voor.

Item 14 van de BBS: staan op één been.

30


t e S t e n t e c h n I e k I n B e e l d

TEST EN TECHNIEK 2.indd 30 09-01-13 12:36

Cerebellaire atactische gang en de Berg Balance Scale

procent zekerheid te kunnen vaststellen dat een daadwer-kelijke verandering is opgetreden wanneer de patiënt bij aanvang tussen de 45-56 punten scoort; 5 punten bij een score tussen 35-44; 7 punten tussen 25-34; en 5 punten bij een score tussen 0-24.8

CVA-patiënten De interne consistentie, interbeoorde-laarsbetrouwbaarheid, intrabeoordelaarsbetrouwbaarheid en test-hertestbetrouwbaarheid van de BBS zijn uitste-kend bij CVA-patiënten, met respectievelijk Cronbachs alpha = 0.92-0.98, ICC = 0.95-0.98, ICC = 0.97, ICC = 0.98.6 De interbeoordelaarsovereenkomst en intrabeoor-delaarsovereenkomst bij ouderen is tevens uitstekend, ICC = 0.98.9 Sensitiviteit en specificiteit gemeten bij ou-deren zijn respectievelijk 64 procent en 90 procent (zie kader).9

Het volledige protocol van de BBS staat in de KNGF-richtlijn Beroerte.

M.G. Buijssen, fysiotherapeut bij Evean Guisveld in Zaandijk, en volgt de opleiding master Fysiotherapie aan de Hogeschool Utrecht, specialisatie Geriatriefysiotherapie. Drs. J. Oosterhaven, docent hogeschool, onderzoeker Hogeschool Utrecht.W. Bettman MPT, hoofd opleiding master Fysiotherapie, specialisatie Geriatriefysiotherapie, Hogeschool Utrecht.

Literatuur1. Morton SM, Bastian AJ. Mechanisms of cerebellar

gait ataxia. The Cerebellum 2007;6:79-86.2. Morton SM, Bastian AJ. Relative contributions of ba-

lance and voluntary leg coordination deficits to cere-bellar gait ataxia. J Neurophysiol 2003;89(4):1844-56.

3. Axer H. et al. Falls and gait disorders in geriatric neu-rology. Clin Neurol and Neurosurg 2010;112: 265-74.

4. Ilg W. et al. Intensive coordinative training improves motor performance in degenerative cerebellar di-sease. Neurology 2009;73:1823-30.

5. Vandeputte C et al. Automated quantitative gait ana-lysis in animal models of movement disorders. BMC Neuroscience 2010;11(92).

6. Blum L, Korner-Bitensky N. Usefulness of the Berg Balance Scale in stroke rehabilitation: a systematic review. Phys Ther 2008;88:559-66.

7. Vogels EMHM et al. KNGF-richtlijn Beroerte. Suppl bij het Ned Tijdschr Fysiother 2004;5:31.

8. Donoghue D, Stokes EK. How much change is true change? The minimal detectable change of the Berg Balance Scale in elderly people. J Rehabil Med 2009;41:343-6.

9. Steffen TM, Hacker TA, Mollinger L. Age- and gen-der-related test performance in community-dwelling elderly people: six-minute walk test, berg balance scale, timed up & go test, and gait speeds. Phys Ther 2002;82:128-37.

Methodologische kwaliteitInterne consistentie: Crohnbach’s alpha = 0.92-0.98 (CVA)6

Interbeoordelaarsbetrouwbaarheid: ICC = 0.95-0.98 (CVA)6

Intrabeoordelaarsbetrouwbaarheid: ICC = 0.97 (CVA)6

Test-hertestbetrouwbaarheid: ICC = 0.98 (CVA)6

Interbeoordelaarsovereenkomst en intrabeoordelaarsovereenkomst: ICC = 0.98 (ouderen)9

Validiteit bij afkappunt 45: sensitiviteit 64%, specificiteit 90% (ouderen)9

MDC = 4 punten bij score binnen 45-56 aanvankelijk;

5 punten bij een score binnen 35-44; 7 punten binnen 25-34; 5 punten bij een score binnen 0-248

CVA = cervico vasculair accident; ICC = intraclass correlation coefficiënt; MDC = minimal detectable chance

‘Balansproble-men lijken in sterkere mate van invloed op de cere-bellaire atacti-sche gang dan stoornissen in de coördinatie van de benen’

Psychometrische aspecten van de Berg Balance Scale


31

TEST EN TECHNIEK 2.indd 31 09-01-13 12:36

Berry Lampe

Hoe actief zijn fysiotherapeuten op het gebied van social media? Hoe kunnen social media op een goede manier worden ingezet en wat zijn daarvan de voor- en nadelen? In deze rubriek komen collega-fysiotherapeuten aan het woord.Tekst: Lidwien van Loon

BERRY LAMPEFysiotherapeut en eigenaar van Lampe Therapie in Emmenen partner van blessurebalie.nl.

Van welke social media maak je gebruik in je praktijk en hoe zet je deze in voor je patiënten?Voor blessurebalie.nl gebruiken we vooral Twitter. We hebben veel volgers, zowel patiënten als fysiotherapeu-ten. Blessurebalie.nl is ontstaan vanuit de praktijk. Zoals je inloopspreekuren hebt in ziekenhuizen, zo hebben we met blessurebalie.nl ook inloopspreekuren gecreëerd bij de fysiotherapeut, via een online afsprakensysteem. Voor-al voor sporters is dit ideaal. De agenda staat inmiddels voor de hele week open, niet alleen meer in het week-end. Het is in de afgelopen jaren uitgegroeid tot een lan-delijk systeem waarin nu ook social media geïntegreerd is. Zodat je als patiënt, waar of wanneer dan ook, vanuit Facebook meteen een afspraak met een fysiotherapeut kunt plannen, ook via een app die in ontwikkeling is. De zorgverzekeraars ondersteunen het van harte.

Met welk doel gebruik je social media?Met het doel om blessurebalie.nl als DTF-tool onder de aandacht te brengen bij patiënten, en patiënten te laten zien dat er nog plek in onze agenda is. Daarnaast ge-bruiken we social media om kennis met collega’s te de-len door informatie te retweeten en interessante fi lmpjes te delen. Verder verstrekken we informatie aan patiënten over hun zorgverzekeringen en informeren we topsporters en de pers over innovaties die we toepassen. De reacties op hun tweets zijn verrassend en leveren ons een stroom aan nieuwe patiënten.

Wat zijn de voordelen van social media?Je kunt snel veel mensen met informatie bereiken en veel nieuwe contacten aanboren. Ik denk dat veel collega’s er nog niet van doordrongen zijn hoeveel je met social me-dia kunt doen. Door een bericht over een nieuw product of een interessant artikel te retweeten bied je collegialiteit aan. Je kunt fysiotherapie vanuit een ander perspectief onder de aandacht brengen. Dat patiënten vragen kun-nen stellen over klachten, daar zijn we als praktijk nog niet

op ingesteld maar dat gaat wel komen. Daar ontkomen we als beroepsgroep niet aan.

Wat zijn de nadelen van social media?Geen, ik heb ze nog niet ervaren. Je moet natuurlijk wel reageren.

Wat is je belangrijkste tip als collega-fysiotherapeuten social media willen gaan gebruiken?Zodra je begint met social media, krijg je meteen de voor-delen in je schoot geworpen. Dus begin ermee, en dan niet alleen zenden maar vooral delen.

facebook.com/blessurebalie

twitter.com@blessurebalie

linkedin.com/search-fe/group_search?pplSearchOrigin=GLHD&keywords=blessurebalie

S O C I A L M E D I A


33

SOCIAL MEDIA.indd 32 09-01-13 12:43

adopteereenpup.nlHelp hem blindengeleidehond worden. Ga naar

SAM MOET NOG VEEL LEREN.


AgendAJANUARI 201325 januari

11e Groningen Sports Medicine Symposium

UMCG

De focus ligt op drie onderwerpen: voetbal, hard-

lopen en heupblessures. Ook dit jaar is de poster-

sessie een belangrijk onderdeel van het programma,

bedoeld om nieuwe onderzoeksresultaten op het

gebied van sportgeneeskunde te presenteren. Er

is gekozen voor een ruim thema: Sports Medicine.

Locatie: Universitair Medisch Centrum Groningen

(UMCG), Groningen

Inlichtingen: www.wenckebachinstituut.nl/winkel/

26 januari

Avans+ Fysiocongres Samen vallen en opstaan

Met bijdragen van prof. dr. Bouwien Smits-

Engelsman, dr. Eugène Rameckers, Jessica Gal

(ex-judoka/ sportarts), VeiligheidNL en verschillende

specialistenverenigingen van het KNGF.

Locatie: ReeHorst, Ede

Inlichtingen: www.avansplus.nl

26 januari

Symposium Fysiotherapie en Traumatologie

Voor de zeventiende keer organiseren Universiteit

Maastricht, Hogeschool Zuyd en RGF Maasvallei

het symposium Onderzoek in beweging. Centrale

thema: traumatologie. De organisatie van het

symposium biedt ook dit jaar studenten, fysiothera-

peuten en onderzoekers de mogelijkheid hun

onderzoek te presenteren door middel van een

posterpresentatie.

Locatie: Universiteit Maastricht

Inlichtingen: www.onderzoekinbeweging.nl,

[email protected]

febRUARI 20132 februari

Radiologie voor de fysiotherapeut

Locatie: Ede

Inlichtingen: www.physioknowledge.nl of

06-52680218

9 februari

Meet VSO: informatiemiddag werken in een

ontwikkelingsland

Met jouw kennis en ervaring kun je structureel wer-

ken aan een wereld zonder armoede. Internationale

ontwikkelingsorganisatie VSO organiseert een infor-

matiemiddag over werken in Afrika en Azië. Naast

algemene informatie wordt op een interactieve

manier – specifiek voor jouw vakgebied –

verteld wat de mogelijkheden zijn. Ook ontmoet

je deskundigen die zijn uitgezonden. Zij vertellen

hun ervaringen en beantwoorden vragen.

Locatie: omgeving Utrecht

Inlichtingen: www.vso.nl

MAART 20138 en 9 maart

Diagnostiek en revalidatie van de schouder

bij (bovenhandse) sporters

Locatie: Duiven

Inlichtingen: www.physioknowledge.nl of

tel. 06-52680218

14 maart

Jaarcongres ClaudicatioNet

Met een keur aan sprekers, zoals mevr. J.

Baardman (adjunct directeur Patiëntenfederatie

NPCF), dhr. T. van Andringa de Kempenaer

(vaatchirurg), prof. dr. Joep Teijink (vaatchirurg,

Catharina Ziekenhuis, Eindhoven), dhr. J. Barlage

(fysiotherapeut), mevr. W. de Kanter (allround

longarts, Rode Kruis Ziekenhuis) en prof. dr.

R. de Bie (hoogleraar fysiotherapie, Universiteit

Maastricht).

Locatie: Brabanthallen in ‘s-Hertogenbosch

Inlichtingen: [email protected]

ApRIl 201310 april

Fysiotherapie 2020, samen excelleren

Verleden, heden en toekomst van fysiotherapie

op het snijvlak van de tweede en de eerste lijn.

Interactief programma waarbij de meerwaarde

van fysiotherapie in acute en chronische zorg

wordt belicht.

Locatie: VUmc Amsterdam

Inlichtingen: www.vumc.nl/fysio2020

12 en 13 april

MASSAGEvakBEURS 2013

Locatie: Intres in Hoevelaken

Inlichtingen: www.massagevakbeurs.nl

20 april

Dutch Pain Society Congress 2013

Multidisciplinair pijncongres voor leden en overige

belangstellenden. Thema: ‘Van multi naar meer,

Dutch Pain Society in nieuwe tijden’.

Locatie: Congrescentrum de ReeHorst, Ede

Inlichtingen: www.dutchpainsociety.nl of

[email protected]

MeI/JUNI 201330 mei-1 juni

1st World Congress on Pelvic Pain

Er zal een plenaire bijeenkomst zijn met lezingen,

State of the Art en posterpresentaties.

Programma: Terminology, taxonomy and pheno-

typing; Guidelines on diagnostics and treatment;

The pain management team; Pain after surgery;

Male and female chronic pelvic pain; Myofascial

aspects; Neurology and nerve involvement;

New developments in pain research

Locatie: Beurs van Berlage, Amsterdam

Inlichtingen: www.pelvicpain-meeting.com

bUITeNlAND

febRUARI 20137-10 februari

Congres FYSIOnairs

Een congres over fysiotherapeutische aanpak bij

longziekten.

Locatie: Davos, Zwitserland

Inlichtingen: www.davosschool.nl,

www.nederland-davos.nl of tel. 06-55699566

MeI 201323-26 mei

4th International Congress on Neuropathic Pain

Topics covered will feature the most up-to-date

information and developments in the understanding

and care of patients with neuropathic pain.

Locatie: Toronto, Canada

Inlichtingen: www.neupsig.org, www.kenes.com/

neupsig

OKTObeR 20139-12 oktober

EFIC Congress: Pain in Europe VIII

The EFIC will announce more details and

information on how to register et cetera closer

to the actual date.

Locatie: Florence, Italië

Inlichtingen: www.efic.org

■ Nieuw toegevoegde evenementen

35


AGENDA.indd 35 09-01-13 12:48

FysioPraxis 2012

Overzicht inhoud 2012FysioPraxis 1-201204 Inhoud04 Redactioneel; Plannen 201206 Column Eke Zijlstra; Kennismaken06 KNGF-kort07 Even bellen met... Lidwien van Loon08 Kijken, lezen, luisteren en surfen09 Overig kort nieuws12 Nieuwe praktijken; Probeer altijd op de eerste golf te blijven16 Opvattingen; “Ziekenhuisfysiotherapeut is onvervangbaar”18 Uit het buitenland; Perspectief van een Nederlander in Boston20 Test en techniek in beeld; Het hypermobiliteitssyndroom22 Ingezonden artikel; Communicatie met laagopgeleide migranten25 Fundamenten; Motorisch leren: heilzame variatie26 Profiel; Eke Zijlstra28 Forum; Beweegprogramma: what’s in a name?30 FysioWijzer; Van richtlijnen tot interactie en serieuze spellen32 Achter het nieuws; Accreditatie bevordert kwaliteit fysiotherapie36 Specialistenkatern; NVMT, NVBF, NVFS, NVOF45 Agenda 46 Overzicht inhoud FysioPraxis 201149 Vraag & Aanbod50 Colofon

FysioPraxis 2-201204 Inhoud04 Redactioneel; De fysiotherapiepraktijk met twee sterren 06 Column Eke Zijlstra; Passie wordt herkend06 KNGF-kort07 Even bellen met... Rinus van Bergeijk08 Overig kort nieuws09 Kijken, lezen, luisteren en surfen10 Nieuwe praktijken; Een kniepolidag in Amsterdam-Zuid14 Opvattingen; “Zonder passie geen fysiotherapie”16 Wetenschap praktisch; Balanceren tussen passie en burn-out20 Test en techniek in beeld; Motivational Interviewing (deel 1)24 Ingezonden artikel; Van beperkingen naar mogelijkheden26 Profiel; prof. dr. Michiel Reneman28 Achter het nieuws; Iedereen voordeel van programma V&V30 Ingezonden artikel; Wijsheid komt met de jaren34 Ingezonden artikel; Better safe than sorry 38 Specialistenkatern; NVFB, NFP, NVFG, NVFK, VHVL, NVFS47 Agenda 49 Vraag & Aanbod50 Colofon

FysioPraxis 3-201204 Inhoud 04 Redactioneel; Hoe werkt fysiotherapie?06 Column Eke Zijlstra; Het spel goed spelen06 KNGF-kort07 Even bellen met... Jules van Wijngaarden10 Overig kort nieuws10 Kijken, lezen, luisteren en surfen12 Nieuwe praktijken; Selectieprocedure bacheloropleiding Fysiotherapie16 Opvattingen; “Zorgverzekeraars bewaken kwaliteit fysiotherapie”18 Wetenschap praktisch; Onderzoek naar chronische lage rugklachten22 Test en techniek in beeld; Motivational Interviewing (deel 2)24 KNGF-service; Inkomen zelfstandig fysiotherapeut goed verzekerd?26 Ingezonden artikel; COPD en dagelijkse activiteit 30 KNGF-service; Versterk uw afdeling fysiotherapie!32 Fundamenten; Motorisch leren: Old Way, New Way33 FysioWijzer; Ketenzorg belangrijk in herziene standaard diabetes34 Achter het nieuws; Langetermijnvisie: trendanalyse38 Specialistenkatern; NVFB, NVFK, NVFL, NVOF, NVMT47 Agenda 49 Vraag & Aanbod50 Colofon

FysioPraxis 4-201204 Inhoud04 Redactioneel; Titulatuur06 Column Eke Zijlstra; Glazen bol06 KNGF-kort07 Even bellen met... Wieke Ormel11 Beroepsmonitor Fysiotherapie 201212 Overig kort nieuws12 Kijken, lezen, luisteren en surfen14 Nieuwe praktijken; Denk vanuit de markt18 Opvattingen; “Behandelen bij ongezonde leefstijl is zinloos”20 Patiënt aan het woord; Hartpatiënt pleit voor meer fysiotherapie22 Profiel; dr. David Butler26 Test en techniek in beeld; Motivational Interviewing (deel 3)29 FysioWijzer; Patiëntveiligheidsprogramma 30 Wetenschap praktisch; Fysiotherapeuten dragen bij aan

gedragsveranderingen 34 Achter het nieuws; FysioCongres op 2 en 3 november 201237 KNGF-service; Hoe zichtbaar is uw praktijk? 38 Agenda 41 Vraag & Aanbod42 Colofon

FysioPraxis 5-201204 Inhoud04 Redactioneel; Marktpositionering06 Column Eke Zijlstra; Wegwijs in beweegland06 KNGF-kort07 Even bellen met... Harry Gosselink09 Van weten naar doen10 Overig kort nieuws10 Kijken, lezen, luisteren en surfen12 Dossier marktwerking; Positie fysiotherapie in de markt16 Opvattingen; “Contracteren? Ja absoluut!”18 Nieuwe praktijken; De grootste maartschap van het noorden22 Achter het nieuws; Goed zorgen voor morgen24 Fundamenten; Motorisch leren: de rol van slaap25 KNGF-service; Contracteren of niet?26 Profiel; prof. dr. Marijke Hopman-Rock28 Test en techniek in beeld; Motivational Interviewing (deel 4)33 FysioWijzer; Nieuw: de buurtsportcoach36 Specialistenkatern; NFP, NVFB, NVFS, NVMT45 Agenda49 Vraag & Aanbod50 Colofon

FysioPraxis 6-201204 Inhoud 04 Redactioneel; Tegenstrijdige informatie06 Column Eke Zijlstra; Kijkje in de keuken06 KNGF-kort07 Even bellen met... Simone Agema11 Van weten naar doen12 Overig kort nieuws12 Kijken, lezen, luisteren en surfen14 Casuïstiek; Mediale kniepijn bij een hardloper 18 Opvattingen; “Massage: een ondergewaardeerde interventie”20 Wetenschap praktisch; Vroegdiagnostiek schouderklachten24 Achter het nieuws; Wie gaat over kwaliteit?26 Profiel; prof. dr. Jo Nijs28 Test en techniek in beeld; Motivational Interviewing (deel 5)32 Ingezonden artikel; Studenten ontwikkelen Handige Handen34 FysioWijzer; Ordenen en reduceren van aantal meetinstrumenten35 KNGF-service; Inspiratie voor meer P.I.T.36 Specialistenkatern; VHVL, NVFK, NVFG, NVBF, NVFL, NVFS45 Agenda49 Vraag & Aanbod50 Colofon

i n h o u d f y s i o p r a x i s 2 0 1 236

fysiopraxis | januari 2013

OVERZICHT INHOUD 2012.indd 36 09-01-13 12:35

FysioPraxis 7-201204 Inhoud04 Redactioneel; Koersen op zelfmanagement06 Column Eke Zijlstra; Lijf en leven06 KNGF-kort07 Even bellen met… Simonne de Zwart11 Van weten naar doen; Toekomst fysiotherapie12 Overig kort nieuws12 Kijken, lezen, luisteren en surfen14 Nieuwe praktijken; Bewegingsmeter helpt bij zelfmanagement

chronisch zieken16 Opvattingen; “Zelfmanagement, onze zorg?”18 Wetenschap praktisch; Goede balans nodig bij behandeling van

chronische lage rugpijn21 Fundamenten; Motorisch leren: spiegelneuronen, imitatie en revalidatie22 Ingezonden artikel; ‘Shared decision-making’25 FysioWijzer; Hoe bevorder je gezond gedrag van cliënten?26 Profiel; prof. dr. Maurits van Tulder28 Ingezonden artikel; Op één lijn met de allochtone patiënt31 Forum; Beweegprogramma: what’s in a name?32 Test en techniek in beeld; De Morton Mobility Index (DEMMI)34 KNGF-service; Wim Roerdink36 Achter het nieuws; Professionaliseringsslag ICT-omgeving

fysiotherapeut38 Specialistenkatern; NVFL, NVFVG, NVFS, NVMT, NVFB, NFP47 Agenda49 Vraag & Aanbod50 Colofon

FysioPraxis 8-201204 Inhoud04 Redactioneel; Vergrijzing06 Column Eke Zijlstra; Verder vooruit denken06 KNGF-kort07 Even bellen met... Janjaap van der Net11 Van weten naar doen12 Overig kort nieuws12 Kijken, lezen, luisteren en surfen14 Nieuwe praktijken; Snelle screening en behandeling18 Opvattingen; “Taakherschikking verbetert de kwaliteit van zorg”20 Forum; Meten is (w)eten?22 Wetenschap praktisch; Chronische lage rugpijn26 Profiel; dr. Tim Takken28 Ingezonden artikel; Werken als zzp’er steeds populairder32 FysioWijzer; Vroegsignalering van dementie33 KNGF-service; De fysiotherapeut en de meldcode34 Forum; Klasse in het klasseren van LRP-patiënten?39 Agenda41 Vraag & Aanbod42 Colofon

FysioPraxis 9-201204 Inhoud04 Redactioneel; Richtlijnen06 Column Eke Zijlstra; 30 Minute Cooking06 KNGF-kort07 Even bellen met... Guus Meerhoff10 Van weten naar doen11 Overig kort nieuws11 Kijken, lezen, luisteren en surfen12 Nieuwe praktijken; Master verandert positie fysiotherapie in ziekenhuis16 Opvattingen; “Richtlijn leidt tot betere zorg!”18 Profiel; dr. Philip van der Wees20 Wetenschap praktisch; Implementatie richtlijnen: gezamenlijke

verantwoordelijkheid25 Achter het nieuws; Campagne voeren een topsport?26 Ingezonden artikel; Richtlijn Oncologische revalidatie31 Fundamenten; Motorisch leren: individuele verschillen32 FysioWijzer; Multidisciplinaire samenwerking bij meervoudige

problematiek33 KNGF-service; 200 fysiotherapeuten aan het ontbijt34 Profiel; Nico de Bruïne38 Specialistenkatern; NVFS, NVMT, NVBF, NVOF47 Agenda49 Vraag & Aanbod50 Colofon

FysioPraxis 10-201204 Inhoud04 Redactioneel; Differentiëren niet discrimineren06 Column Eke Zijlstra; Het brein is hot06 KNGF-kort07 Even bellen met... Arjan Visscher11 Van weten naar doen12 Overig kort nieuws12 Kijken, lezen, luisteren en surfen14 Nieuwe praktijken; Fysiotherapie online: op afstand

goede zorg leveren18 Opvattingen; “De patiënt betaalt, dus bepaalt”20 Ingezonden artikel; Kwaliefy-indicatorenset25 KNGF-service; IOF blijft belangrijk26 Wetenschap praktisch; Gericht bewegen helpt bij

lage rugklachten30 FysioWijzer; Fysio-nair 201231 Social media; Jouri van den Broeke33 Ingezonden artikel; Bij de dierenarts36 Specialistenkatern; NVMT, NVFS, NVFG, NVFB, NVFL45 Agenda49 Vraag & Aanbod50 Colofon

FysioPraxis 11-2012 04 Inhoud04 Redactioneel; Ethiek06 Column Eke Zijlstra; Fysiotherapie werkt06 KNGF-kort07 Even bellen met... Ellen van Voorn11 Van weten naar doen12 Overig kort nieuws12 Kijken, lezen, luisteren en surfen14 Nieuwe praktijken; Netwerk Handtherapie Noord-West18 Opvattingen; “Ethisch werken kost tijd!”20 Wetenschap praktisch; Conservatieve behandeling

verdient meer aandacht24 Social media; Floris van den Berg25 KNGF-service; FysioFactor 201326 Test en techniek in beeld; De mate van pijngedrag bij

lage rugklachten30 Casuïstiek, diagnostiek en behandeling; Dry needling

bij aspecifieke acute lage rugpijn35 FysioWijzer; Evaluative Frailty Index for Physical activity (EFIP)38 Specialistenkatern; NFP, NVBF, NVFK, NVZF, NVFS, VHVL, NVOF 47 Agenda49 Vraag & Aanbod50 Colofon

FysioPraxis 12-201204 Inhoud04 Redactioneel; Oud en nieuw06 Column Eke Zijlstra; De tijd vliegt06 KNGF-kort07 Even bellen met... Christine Greve11 Van weten naar doen12 Overig kort nieuws12 Kijken, lezen, luisteren en surfen14 Nieuwe praktijken; ToP-programma voor prematuur

geboren baby’s18 Opvattingen; “50% van wat we meten kun je vergeten”20 Achter het nieuws; Verlanglijstjes voor 201322 Wetenschap praktisch; Verminderde rompcontrole bij

mensen met lage rugpijn26 KNGF-service; Leden praten mee over Nieuwe Routes

kwaliteit en marktpositionering28 Profiel; dr. Annelies Pool-Goudzwaard30 Social media; Anja Eefting31 FysioWijzer; Richtlijn ALS32 Ingezonden artikel; Begeleiding van het Nederlands

CP-voetbalteam36 Specialistenkatern; NVFG, NVFB, NVRF, NVMT45 Agenda49 Vraag & Aanbod50 Colofon


37

OVERZICHT INHOUD 2012.indd 37 09-01-13 12:35

BSL Shop: de kwalitatieve bron van kennisProfessionals en studenten in de zorg gaan voor relevante en betrouwbare vakinformatie naar BSL Shop. Het adres voor literatuur en lectuur voor de dagelijkse praktijk en opleidingen.

Want bij BSL Shop koopt u rechtstreeks bij de uitgever. Dus beschikt u altijd over de meest actuele uitgaven en een klantenservice met kennis van zaken. Ervaar het zelf, kom kijken en kopen op www.bsl.nl

Baanbrekend. Betrouwbaar. Bohn Stafleu van Loghum.

Vakliteratuurkoop je bij despecialist

n Onderscheidend in kwaliteit en service: 91% van de klanten recommandeert BSL Shop bij collega’s, 98% blijft bij BSL Shop bestellen;

n Meer dan 2.000 titels voor professionals en studenten in de zorg;

n Boeken, tijdschriften, e-books, vragenlijsten, testen, handboeken, agenda’s en meer;

n 24/7 online bestellen, levering uit voorraad in binnen- en buitenland;

n U koopt rechtstreeks bij de uitgever: altijd de meest actuele uitgaven

Ga meteen naar www.bsl.nl

Kom kijken en kopen bij BSL Shop

BESTEL NU

Just_BSL_Ad_210-297_BSL-Webshop2.indd 1 13-10-2011 16:23:11•FP-01 advertenties.indd 8 09-01-13 12:31

www.kenyaclassic.com

GREAT ADVENTURES MAGIC MOMENTS

350 km in de schaduw van de Kilimanjaro

Fietsen voor AMREF Flying Doctors

Zélf kijken bij AMREF-projecten

Durf jij het aan?De Kenya Classic is een sportieve en mentale uitdaging en een kans om daadwerkelijk bij te dragen aan een betere gezondheid in Afrika. De Kenya Classic rijd je voor jezelf en voor AMREF Flying Doctors.

Gegarandeerd: trots en inspiratie!Onder de Afrikaanse zon leg je in 6 �etsdagen 350 kilometer af. Tijdens deze adembenemende tocht bezoek je projecten van AMREF waarvoor jesponsorgeld hebt opgehaald.

‘Wat een gave week!’

GREAT ADVENTURES MAGIC MOMENTSMAGIC MOMENTS

‘Wat een gave week!’

Carl Verheijen (wereldkampioen schaatsen

en directeur gezondheidscentrum)

Geef je nu op voor deze spectaculaire sponsor�etstocht!

Draag bij aan levensreddend wetenschappelijk onderzoek en

een gezondere leefstijl voor kinderen. Bel 070 - 3155638 voor

informatie of kijk op www.iksteunhetkinderhartenfonds.nl

Wie sponsort mijn hart?

Gezocht: donateurs

Kinderhartenfonds.

Transparante zorg door inzicht

Curasoft Fysio

De complete online software voor de paramedici

Uw voordelenEPD + declaratie in 1 systeem

Agenda en integraal dossier

Verslagen, rapportages en communicatie

EPD conform eisen KNGF

Geïntegreerde boekhouding

Meer informatie over Curasoft Fysio kijk op www.curasoft.nl, bel 0900-28727638 of mail [email protected]

Voor een gratis demonstratie ga naar www.curasoft.nl/paramedici

Software voor paramedici

Zodat u meer tijd

overhoudt voor uw cliënt


online

Afgelopen dinsdagging de praktijkvan fysiotherapeutDoornbos

‘Een gezamenlijke uitstraling met behoud van de eigen identiteit. Praktijkinfo maakt dit mogelijk. Als

Multidisciplinair Centrum kozen we voor een van de zes vaste ontwerpen met variatiemogelijkheden

voor de onderlinge disciplines. Zo onderscheidt de website van mijn fysiotherapiepraktijk zich

duidelijk in kleur van de sites van de huisarts, apotheek, diëtist en psycholoog. Groot pluspunt is het

onderhoudsgemak. Ik kan de site eenvoudig zelf beheren en aanpassen wanneer het mij uitkomt.’

Wilt u ook zo’n complete website voor uw praktijk? Ga naar www.praktijkinfo.nl

Tijdelijk aanbod!Nú instappen en u krijgt Tijde jj

50% korting op een Nú i pp

deskundige instructie 50% g p

in uw praktijk g

(regulier tariieeff 11880,- euro).in p j

Adv.PraktijkInfo_voor Fysiopraxis 210x297.indd 1 07-05-2012 11:38:24•FP-01 advertenties.indd 10 09-01-13 12:31

Vraag & aanbodAAngebodenWegens omscholing ter overname aan-geboden, fulltime maatschapdeel in een fysiotherapie praktijk te Breda. Het is een praktijk met 3 maten. Meer info?: S. Up-pelschoten, Hoge Vucht Fysiotherapie, Kortrijkstraat 4, 4826 LX, Breda of tel. 06-24520822

Praktijkruimte te huur Amsterdam Jor-daan Brouwersgracht sfeervolle ruimte te huur voor meerdere dagdelen per week, gezocht zelfstandig werkend bekkenfy-siotherapeut of haptonoom, 6 verschil-lende paramedische specialisten aan-wezig goede samenwerking, teamgeest, enthousiasme [email protected]

Ter overname: Fysiotherapiepraktijk in de regio Utrecht. 2 parttime (loondienst)

medewerkers. Voornamelijk algemene-, bekken- en kinderfysiotherapie. Praktijk-pand is te huur. Info: Dhr. W. Baart 0345 596062 of [email protected]

Praktijkruimte aangeboden.Omgeving EINDHOVEN. Plaats ong.12000 inw.Beschikbaar vanaf april 2013. Omvat: Entree-Wachtruimte-4 royale behandel-kamers-receptie-kantoor. Uiterst centraal gelegen. Brieven onder nr.Brieven onder nummer FP02290

Workshop Myofasciale Chronische Pijn op zaterdag 2 februari 2013. Een to-taal behandelconcept, gebaseerd op de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van de samenhang tussen chronische pijn, spieren en bindweefsel, het immuun-systeem en het autonoom zenuwstelsel. Info op: www.biofeedbackopleiding.nl

Deze advertentierubriek is alleen voor KNGF-leden.Ga voor het plaatsen van een advertentie in de rubriek Vraag & Aanbod naar FysioNet, www.fysionet.nl > inloggen > Producten & Diensten > FysioPraxis > Vraag & Aanbod.

Reactie onder nummer (linksboven op envelop) kunt u sturen naar:Bohn Stafleu van Loghum, FysioPraxis, Afdeling Vraag & Aanbod, t.a.v. Eleonora Smit, Postbus 246, 3990 GA Houten.

Wanneer u nog vragen heeft, kunt u contact opnemen met [email protected].


41V r a a G e N a a N b o D

ADVERTENTIE

Meer informatie: www.bsl.nl/lagerug

Lage RUGPIJN

Vrijdag 14 juni 2013JaaRbeURsUtRecht

Congres

• Klinische richtlijnen voor lage rugpijn

• Gedragsmatige behandeling van lage rugpijn

• Preventie en behandeling van lage rugpijn in de werkomgeving

• Multidisciplinaire behandeling van patiënten met chronische lage rugpijn

• Indelen van patiënten met lage rugpijn in subgroepen

CLR2013_Adv_185x132mm.indd 1 17-12-2012 11:04:39

FP 01 V&A.indd 41 09-01-13 12:33

COLOFON

VA K I N F O R M AT I E V O O R D E F Y S I O T H E R A P E U T

FysioPraxis is het offi ciële tijdschrift van het Koninklijk Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie (KNGF) en verschijnt 12 keer per jaar.

UITGEVER

Karin LindenBohn Stafl eu van LoghumHet Spoor 2, 3994 AK HoutenPostbus 246, 3990 GA HoutenT: (030) 638 38 05E: [email protected]: www.bsl.nl

REDACTIEADRES

Bohn Stafl eu van Loghum Postbus 246, 3990 GA HoutenT: (030) 638 37 43E: [email protected]

EINDREDACTIE

Suzet HoeversE: [email protected]

REDACTIERAAD

Gaston Melis, (1967) communicatie

REDACTIE

Adri ApeldoornSaskia Bon (hoofdredacteur)Lidwien van Loon (specialistenkatern)François MaissanHarriët Wittink

ADVERTENTIES

Bohn Stafl eu van Loghum, advertentietarieven op aanvraagJan PetersonT: (030) 638 39 76E: [email protected]: www.bsl.nl/adverteerders

Eleonora SmitT: (030) 638 37 04E: [email protected]

ABONNEMENTEN / ADRESWIJZIGINGEN

KNGF, Postbus 248, 3800 AE AmersfoortT: (033) 467 29 00E: [email protected]

ABONNEMENTEN NIET-KNGF LEDEN

Een abonnement (incl. verzend- en administratiekosten) op FysioPraxis voor particulieren kost per jaar € 106,00 en niet-leden buitenland € 131,00 (prijswijzi-gingen voorbehouden). Abonnementen kunnen op iedere gewenst moment worden aangegaan. Een abonnement wordt eenmaal per jaar bij voorfacturering voor het aankomend jaar berekend en belast. Beëindiging van het abonnement is mogelijk op elk moment in het jaar, met inachtneming van een maand op-zegtermijn. Indien u uw abonnement wilt stopzetten, vindt verrekening plaats met eventueel reeds betaald abonnements-geld. U betaalt dan alleen voor de maan-den waarin u abonnee bent geweest en eventueel teveel betaald abonnements-geld wordt aan u gecrediteerd.

ADRESWIJZIGING NIET-KNGF LEDEN

Bij wijziging van de tenaamstelling en/of het adres: adreswikkel met de gewijzigde gegevens opsturen naar het KNGF.

VERANTWOORDELIJKHEID

De verantwoordelijkheid voor de samenstelling van het tijdschrift berust bij de redactie, met dien verstande dat de auteurs verantwoordelijk zijn voor

de inhoud van de door hen geschreven artikelen en het KNGF voor het vereni-gingsnieuws.

AUTEURSRECHT

©2013 KNGF. Artikelen mogen alleen worden overgenomen en/of vermenig-vuldigd, op welke wijze dan ook, na schriftelijke toestemming van het KNGF of Bohn Stafl eu van Loghum en met bronvermelding.

BLADCONCEPT

Bohn Stafl eu van Loghum

VORMGEVING

Onnink Grafi sche Communicatie BV

FOTO OMSLAG

Lisa Wolters-Kasperink, Isala klinieken in ZwolleRobert Jan Stokman Fotografi e

ISSN 0927-5983

42 V R A A G E N A A N B O DV R A A G E N A A N B O D


VRAAG & AANBOD

Meer informatie: www.bsl.nl/lymfoedeem

• Diagnostiek, chirurgie en lymfoedeem

• Aandacht voor ethiek & privacy en de rol van voeding

• Het perspectief van de patiënt en de zorgverzekeraar

Donderdag4 april 2013JAARBEURSUTRECHT

LYM

FO

ED

EE

M

IN H

ET

HU

IDIG

E

ZO

RG

VE

LD

CO

NG

RE

S

RESERVEER IN UW AGENDA!

LGK2013_Adv_185x132mm.indd 1 22-11-2012 11:53:13

FP 01 V&A.indd 42 09-01-13 12:33

Kijk wat jij kunt doen op staoptegenkanker.nl/inactie

En wat doe jij?

Ik sta op voor mijn moeder ElsBrenda Schaaper (42)mede-organisator KWF SamenLoop


Voor een optimaal herstel wil iedereen de beste medische zorg.

Met onze TÜV-gecertifi ceerde, latexvrije tape garanderen wij het

beste materiaal. Op deze manier ondersteunen wij, al bijna 15 jaar,

topsporters over de hele wereld bij hun prestaties. Daarom is er

voor fysiotherapeuten en hun patiënten maar één keus: CureTape.

www.curetape.nl

ONZE ROL IN DE SPORT

org.

wij het

15 jaar,

is er

reTape.

13136 Adv Curetape FysioPraxis kleuren.indd 2 08-08-12 08:55•FP-01 advertenties.indd 12 09-01-13 12:32

2013-01 Fysiopraxis januari 2013

Documents

Transcript of 2013-01 Fysiopraxis januari 2013