11 november 2012 – Lochristi

Geachte voorzitter, bestuursleden en sympathisanten van de Nationale Strijdersbond van België, afdeling Lochristi,Geachte genodigden,Dames en heren, jongens en meisjes,

Op 11 november 1918 maakte de wapenstilstand een einde aan de Eerste Wereldoorlog. Vier en een half jaar na de moord op de Oostenrijkse kroonprins Frans Ferdinand en miljoenen doden later, zwegen de wapens. Plechtigheden als deze zijn om velerlei redenen zinvol. In de eerste plaats herdenken wij alle slachtoffers van de beide wereldoorlogen en brengen wij naar jaarlijkse gewoonte een eresaluut aan al diegenen die zich toen hebben ingezet voor vaderland en landgenoten. Velen onder hen, militairen, verzetslui, werkweigeraars, maar ook gewone burgers, bekochten hun inzet met hun leven. Anderen overleefden de gruwel, maar de herinneringen aan die vreselijke periode staan voor eeuwig op hun netvlies gebrand. Het belang van dergelijke bezinningsmomenten reikt echter vérder. Zij dwingen ons om achterom te kijken en te analyseren wat er fout is gelopen en vooral wáárom, in de hoop dat de huidige en toekomstige leiders niet opnieuw dezelfde fouten zouden maken. Dat is ook de reden waarom het vak ‘geschiedenis’ zo belangrijk is en nooit mag verdwijnen als verplichte leerstof.Inmiddels wéten we hoe het is gegaan na de Eerste Wereldoorlog. Er werden tussen Duitsland en de ‘Triple Entente’ (Frankrijk, Groot-Brittannië en Rusland) verschillende verdragen getekend, waaronder de ‘Vrede van Versailles’ van 1919 het belangrijkste was. Dit verdrag tekende een nieuwe kaart van Europa. Duitsland en zijn bondgenoten (samen de ‘Centrale Mogendheden’ genoemd) verloren heel wat grondgebied, verloren al hun kolonies, moesten ontwapenen en gigantische sommen herstelbetalingen ophoesten. Die ‘Vrede van Versailles’ werd in Duitsland als een enorme vernedering gezien (zij spraken van het ‘dictaat van Versailles’) en het hoeft niet te verbazen dat al die strafmaatregelen, samen met een diepe economische crisis, in Duitsland de ideale voedingsbodem vormden voor de opkomst van de nationaalsocialisten. Inmiddels had de wereldgemeenschap wel gepoogd om een instrument in het leven te roepen om nieuwe oorlogen te voorkomen, met name de Volkenbond, maar deze nieuwe organisatie was allesbehalve succesrijk. De periode tussen de twee wereldoorlogen werd in Europa gekenmerkt door sterke nationalistische reflexen, zware socio-economische problemen en op politiek vlak de opkomst van het fascisme, met figuren als Hitler in Duitsland, Mussolini in Italië en Franco in Spanje. Tot wat zij in staat waren, is bekend: een nietsontziende tweede wereldoorlog, met opnieuw miljoenen doden.Na WOII werden de Verenigde Naties opgericht, met identieke doelstellingen als de Volkenbond. Ondanks het feit dat de UNO Blauwhelmen regelmatig worden

ingezet bij conflicthaarden in alle uithoeken van de wereld, kunnen we momenteel moeilijk van ‘wereldvrede’ spreken. We hoeven niet verder te kijken dan naar Syrië, Libië, Irak, Afghanistan, … om te beseffen dat er nog heel wat werk aan de winkel is.In Europa daarentegen kennen we bijna 70 jaar onafgebroken vrede (met uitzondering weliswaar van het interne conflict in het voormalige Joegoslavië, midden de jaren ’90). Die lange periode van stabiliteit en vrede is geen toeval. Na WOII groeide hier het besef dat vrede niet louter het tegengestelde is van oorlog, maar vooral een toestand is die in sterke mate afhankelijk is van welvaart en welzijn.In een eerdere 11-novembertoespraak verwoordde Daniël Termont, burgemeester van Gent, het zo: ‘De vijanden van vroeger gingen samen aan het werk om een “Europees Huis” te bouwen. Na de ‘Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal’ (EGKS) in 1951, werd in 1958 de ‘Europese Economische Gemeenschap’ (EEG) opgericht, de voorloper van de huidige Europese Unie, thans bestaande uit 27 lidstaten. Door de gestage groei en de soms moeizame integratie lijkt het alsof de Europese Unie blijvend groeipijnen vertoont en voor critici is dat reden genoeg om de toekomst van een verdere doorgedreven Europese samenwerking in vraag te stellen.’ Ook in de huidige, economisch moeilijke tijden, zijn er burgers die twijfelen aan het nut van een sterk en eengemaakt Europa. Sommigen pleiten voor minder Europa, voor een uittrede uit de eurozone of ronduit voor een terugkeer naar de absolute soevereiniteit van de individuele staten. Het extreem nationalisme steekt her en der in Europa weer de kop op, en dat roept nare herinneringen op…Geert Mak, befaamd Nederlands journalist, wiens reisverhaal door Europa, getiteld ‘In Europa’ ook werd verfilmd, geeft volgende boodschap mee: ‘ We kunnen het ons, omwille van onze kinderen en kleinkinderen, absoluut niet permitteren dat het enorme Europese vredesproject alsnog mislukt. De betrekkelijke rust en stabiliteit van de afgelopen decennia zijn voor de huidige generaties vanzelfsprekendheden geworden. Maar dat waren ze absoluut niet en dat zijn ze eigenlijk nog niet.’Laat ons dus hopen dat Barrosso, Van Rompuy, Merkel, Hollande en al die andere Europese leiders de kracht en de inspiratie blijven vinden om hun nationale belangen te overstijgen. Het Europese eenmakingsproces zal een moeizaam proces blijven, maar het is absoluut de moeite waard.Alternatieven zijn er niet. Robert Fisk, een Britse oorlogsjournalist, stelt terecht: ’Zelfs al geldt voor een oorlog een internationale legitimiteit, dan nog bestaat hij voornamelijk uit lijden en dood.’Deze laatste stelling wordt ook door mensen van bij ons bevestigd.Yvonne Hulstaert, op 9 juni jl. 100 jaar geworden, woonde een groot deel van haar leven in ‘het straatje van Coletta’, hier in Dorp-West thv huisnr. 39. Zij herinnert zich hoe tijdens WO II bommen vielen in de Koning-Albertlaan en iedereen moest gaan schuilen. Alle pannen vlogen van de daken en na hevige

gevechten in ons dorp lagen her en der dode paarden. Maar die bleven daar niet lang liggen, zo weet Yvonne nog; ze werden snel versneden en opgegeten. Overigens waren er tijdens de oorlogsjaren ook niet veel katten te bespeuren, zo voegde zij eraan toe … Uit de periode kort na de oorlog herinnert zij zich hoe bij een aantal meisjes die ‘met d’n Duits hadden meegedaan’ al het haar werd afgesneden en bij winkeliers die tijdens de oorlog wél aan d’n Duits verkocht hadden, maar niet aan gewone mensen, werden hakenkruisen op de voordeur geschilderd … uiteraard herinnert zij zich ook nog de ‘operatie Gutt’ van 1944, genoemd naar minister Camille Gutt … ingevolge deze maatregel moesten alle Belgen hun bankbiljetten van 100 frank en meer binnen de 5 dagen omwisselen en men kon maar maximum 2000 frank per gezinslid omwisselen. Deze maatregel was o.a. bedoeld om al diegenen die tijdens de oorlog op de zwarte markt enorme winsten hadden gemaakt te bestraffen … Ook Theophiel -beter gekend als Stijn- Van Damme, uit Zaffelare, inmiddels 92 lentes jong, kan nog veel vertellen over die oorlogsjaren en Stijn heeft zijn herinneringen zelfs netjes opgeschreven … Stijn was werkweigeraar en weerstander … een fragment uit zijn mémoires (aan het eind van de oorlog bevonden een aantal gevluchte Duitse soldaten zich in de velden van Zaffelare; zij wilden zich overgeven maar enkel aan de weerstand, niet aan Partizanen): ‘De volgende dag waren die soldaten nog van streek en zij durfden niet tevoorschijn komen, tot heel vroeg de boer zijn beesten ging voederen en de Duitsers vroegen of daar Partizanen waren. De boer antwoordde dat hij daar niets van wist, maar dat hij hen wel naar een weerstander kon sturen. De boer en een soldaat gingen bij een gekende weerstander en die stelde hen voor zich in groep bij mij thuis (dus: bij Stijn) te komen overgeven. Ik zat nog in mijn schuilplaats en plots weerklonk een snijdend signaal (een spreeuwenpieper), dat ik en mijn broer Josef alleen kenden. Ik en mijn broer gingen daar, goed gewapend, naartoe. Wij wisten nog van niets en daar kwam ik aan mijn huis vol met soldaten. Mijn vrouw kwam naar mij toe gelopen en vertelde mij dat ze zich kwamen overgeven. Ik vroeg of ze nog gewapend waren? Ja, was haar antwoord. Ik had mijn voorzorgen genomen en mijn vrienden overal gewapend opgesteld. Zodra ik binnen was, kwamen al mijn gewapende vrienden mij ter hulp. Ik beval de soldaten hun wapens af te geven en zei dat hen verder niets kwaads ging overkomen. Een Duitse officier (Feldwebel) zei: ‘ik geef mijn wapens niet af; u moet ze mij afnemen, u bent Partizanen, u gaat ons allen toch doodschieten.’ Ik zei: ‘neen; ik zal u bewijzen dat wij weerstanders zijn en gelijk Engelse soldaten ook onze wapens Engels zijn.’ Van zodra zij allen ontwapend waren, trok ik een kast weg en daar kwamen onze schietklare wapens van achter. Ik gaf er iedere Belg een. Dit ziende zei de Feldwebel ‘schiet mij maar dood.’ Ik antwoordde dat ik ook krijgsgevangen genomen ben in 1940 en dat de Duitsers mij ook niet hadden doodgeschoten. ‘En zie, ik verwacht een kind en u allen hebt ook een moeder. Wij zijn geen moordenaars. We gaan u allen bij een boer in de schuur steken en eten en drinken geven en niemand mag u stampen of schoppen.

Ik ben hier de baas.’ Daar waren ook vier jonge soldaten bij, 14 à 15 jaar, en die kwamen naar mij toe al schreiend en zij hadden vertrouwen in mij en namen mij met beide handen vast en smeekten om bij mij te mogen blijven. Uiteindelijk werden die soldaten door de velden naar de dorpsschool achter de kerk in Zaffelare gebracht, waar ze goed werden bewaakt. (…). Stijn besloot deze passage met ‘Ik was fier alles zo te kunnen oplossen zonder bloedvergieten.’En wij, dames en heren, jongens en meisjes, mogen fier zijn op onze Stijn, die nog steeds deelneemt aan elke plechtigheid en die ook bij begrafenissen nog steeds de vlag van NSB draagt als laatste eerbetoon aan zijn makkers van toen.‘Merci voor alles, Stijn’ en dank ook aan alle NSB-bestuursleden voor uw jarenlange toewijding en medewerking bij plechtigheden zoals deze.En u beste mensen, bedankt voor uw aandacht.

Yves DeswaeneBurgemeester Lochristi11 november 2012