Kadastraal minuutplan 1811 - 1832 Topografische Militaire Kaart 1830 - 1850

Atlas Eekhoff 1849 - 1859 Topografische Militaire Kaart 1850 - 1864

Type Lineair park

Adres Dorpsstraat, Wolvega

Architect huis n.v.t.

Architect park L.P. Roodbaard

Jaar ca.1830

Opdrachtgever Grieternij Weststellingwerf (grietman Nicolaas van Heloma 1821-1850)

Uitvoering de aanleg is niet gerealiseerd

Betaling -

Huidige eigenaar -

Reconstructie -

Tekening ontwerpschets, via de gemeente Weststellingwerf

Literatuur - Aa, van der, A.J., Het aardrijkskundig woordenboek der Nederlanden - Boschma, C., e.a., Lucas Pieters Roodbaard, architect van

buitengoederen, 1979

- Mulder-Radetzky, R.L.P., L.P. Roodbaard (1782-1851).

Een tuinarchitect met schildersogen, 1999

- Mulder-Radetzky, R.L.P., L.P. Roodbaard. Tuinen van de Friese adel,

1992

Lijst van Afbeeldingen -

HELOMA

Historie

Van der Aa beschrijft Wolvega als: de welvarende en aangename hoofdplaats van de grietenij

Stellingwerf-Westeinde. Binnen de grietenij vervulde Wolvega een centrumfunctie. Het belang van

het dorp werd bevestigd door de aanwezigheid van het Rechthuis. Bovendien waren hier de buitens

en landgoederen van de voorname families Van Haren, Wigeri, Sickenga en Van Heloma gevestigd.

De betekenis en structuur van het dorp veranderde sterk toen rond 1827 de rijksweg van Leeuwarden

naar Zwolle in Wolvega werd doorgetrokken. In deze periode werd het besluit genomen voor de

bouw van een nieuw grietenijhuis op het kruispunt bij de Dorpsstraat, dat was ontstaan door de

aanleg van de rijksweg. Roodbaard kreeg de opdracht om bij dit nieuw te bouwen huis een tuin te

ontwerpen. Hiervan is de tekening bewaard gebleven. Het ontwerp is echter nooit uitgevoerd. Het

grietenijhuis werd uiteindelijk in 1835 gebouwd. In vergelijking met het ontwerp van Roodbaard is

het huis meer in de richting van de weg opgeschoven.

Ontwerpschets

Het ontwerp dat Roodbaard in opdracht van de grietenij maakte kan getypeerd worden als een

presentatietekening. Het levert een gedetailleerd uitgewerkt beeld op van zijn ontwerp voor het

park en de ligging in de context van het dorp. De door de aanleg van de rijksweg nieuw ontstane

situatie is nauwkeurig ingetekend. Roodbaard heeft met behulp van perceelsbeschrijvingen en

straatnamen de omgeving extra verduidelijkt.

De beschrijvingen zien we ook terugkomen in het parkontwerp. Hiermee geeft Roodbaard

aanwijzingen over de invulling en functie van de verschillende elementen. In de tekening zien we

het stelsel van paden, de vijverpartij, verschillende perken, bouwwerken, een brug, bomengroepjes

en bomenrijen in kleur afgebeeld.

Interpretatie ontwerpschets

Dit ontwerp van Roodbaard moet geanalyseerd worden vanuit de ruimtelijke context. Niet alleen

heeft hij dit zelf ook uitgebreid en nauwkeurig afgebeeld, het ontwerp wordt bovendien ook bepaald

door de omgeving. Zo worden de parkgrenzen gedeeltelijk bepaald door bestaande wegen. Dit

resulteert in de opmerkelijke schuine zijde aan de rechterflank. Vanaf deze nieuwe weg is het

mogelijk het park te betreden.

Ontwerpschets

Het ontwerp kan opgedeeld worden in twee delen. De scheidslijn is duidelijk zichtbaar in de vorm

van de kronkelende waterpartij. Het eerste deel beslaat slechts een klein oppervlak. Binnen dit

gedeelte kunnen we diverse gebouwen waarnemen. Aannemelijk is dat de positie en plattegrond

van het nieuw te bouwen grietenijhuis is veranderd en op het laatste moment in het ontwerp is

verschoven. Dit gedeelte van het park wordt gekenmerkt door een kleinschalige maatvoering. De

paden zijn rondom de perken ontwikkeld. In de diverse perken zijn bolvormige bomengroepjes, en

ovalen plantenperken ingetekend. Een belangrijk element binnen dit deel wordt gevormd door de

zijarm van de waterpartij. Hierdoor wordt de oriëntatie bepaald.

In de linkerhoek is een moestuin gepland. Middels bomenrijen wordt deze afgescheiden van

het overige park. Deze moestuin illustreert de aanname dat Roodbaard altijd het nuttige met het

aangename combineerde. De moestuin is grotendeels verdeeld in afgeronde vlakken, zoals we die

ook in de Roptastate zijn tegengekomen.

Het tweede gedeelte van het ontwerp heeft door de grote schaalsprong een sterk afwijkend karakter.

Toch zijn er diverse verbindende elementen die het park in samenhang brengen. De vijverpartij, die

als het ware bestaat uit drie kronkelende zijarmen heeft hierin een belangrijke functie. Vanuit de

kleine brede zijarm in het voorste deel worden we door de grote kronkelende zijarm het tweede

deel ingeleid. De oriëntatie is dan direct gericht op de linkerflank. Ook de driepuntsbrug heeft een

vergelijkbare functie. Dit wordt bovendien versterkt doordat het een verbinding van paden tot stand

brengt.

Bepalende elementen in dit deel van het park zijn de weidelanden. De contouren van deze velden

zijn bepaald door het verloop van paden en smalle waterlopen. Op de plaatsing van enkele

boomgroepen na zijn deze weidelanden open gehouden.

Het park heeft in dit deel een grootschalig karakter. Het karakter van de linkerflank wijkt hiervan af.

Hier zien we de langgerekte parkbosachtige structuren terugkeren. Bepalend binnen deze flank zijn

de langgerekte kronkelige paden waartussen perken zijn ontstaan. Ook in beplanting is deze flank

afwijkend. Dit deel van het park is relatief gezien dicht bebost. De vormgeving doet denken aan de

randzones van bijvoorbeeld Ekenstein en de Algemene Begraafplaats.