EEN ORGAAN VAN KOLLEKTI EF JUMPA RAJGURU

1e Jaargang nr . 1 · mei 1983

HOE

VERDER

NA 8

DECEMBER

?

- Jumpa raJguru-

KOLLEKTIEF

kolo fon

KOLLEKTIEF

Een orgaan van het Kollektief ' JUMPA RAJGURU ' .

REDAKTIE

K:eishna Autar Hamesh Mahabier, Raaj Ramdas

REDAKTIE-ADRES

Mathijs Vermeulenpad 6 2343 NG Oegstgeest . Telefoon: 071-1? 00 83

KONTA KTA DR ESSEN

Sekretariaat van het Kollektief ' ,JUMPA RAJGURU ': Goe.verneur"laan 36 , 2523 BK Den Haag. Kontaktpe~soon : Naushad Boedhoe Telefoon : 070 - 99 21 84

Kontaktpet•soon in Rotterdam: Ramesh Mahabier, NobeZstPaat 71A 3039 SH Rotterdam . Telefoon : 010 - 67 87 28

Kontaktpersoon in Ridderkerk : Jinny Gayadien, Rosmolen 215, 2986 EN Ridderkerk . Telefoon : 0180~ - 27095

Lay-out

Frans van Bentum

Medewerkers

Djiet BaZdewsingh , Naushad Boedhoe Jinny Gayadien Vidja Laahman Brie Mahabier-

KOLLEKTIEF verschijnt min8~ens vier maal per jaaP.

Overname ~an artikelen uit het KOLLEKTIEF is met bronvermelding toegstaan.

Abonnement:

Gewoon abonnement /10 , ­S~eun abonnement /15., -Losse numme2•s minstens 50 cent;.

2

r e d a k . t i o n e e /

- Vaak is het Ka'L'Lektief Jumpa. Ra.jguru ge­vraagd waarom het geen eigen medium heeft , ofsahoon 'leden van het Ko'llektief regeZma.tig in cmde11e bladen hebben ge­rehreven. . Deze vraaa van de buitem)QCht; is altijd se1•ieus opgevat,maaz, de nood­zaak om een eigen büxd uit te geven, r..ns er niet .

Inmid.àels zijn d.e tijden veranderd. De toegang tot andere b'Laden is vernauwd, met name omdat een aantal b'laden, dat onafhankeZijk 'behoort te zijn , dit niet meer is . Toch wil het Kollektief infor­matie blijven verstrekken en .zijn mening blijven geven over zaken , die van belang

1 zijn voo~ Suri"IOJ11ers. Bet heeft daarom · besloten met een eigen bZad, geh.eten

'KOLLEKflEF', uit te komen.

Het blad zal minimaal vier keer pe11 jall.X' verachijnen , voo~ai met or:-nilirende arii keien. De inhoud zal bestaan uit <U'tike­Zen ove2• 'f)Ol.itieke ontwikkelingen in Su ­riname en de Derde Wereld, vraagstukken met bet:zokking tot; de emancipatie van vrouwen, jongerenproblematiek , ku.ltuur , en de problematiek van de etnisc1ze groe ­peringen in Nederland .

De z,ol.itieke kZeux• van het b7..ad '!i)Ord,t be paaZ.d door de opvatting~ d.a.t zow-et natio naal als mondiaal een poUtiek - ekono­misch-maatschappeli,dke struktuu.P aan­wezig is , die he.t mogeZ.ijk maa.'k:t" dat er onderdrukking en uitlJ,~iting plaatsvindt van o.a . armen door rijken en van machte 7,ozen door machtigen. Het doeZ van 'KDL­LEKr IEF' is een bi;jd.Page te leveren aan de be"WUstwording over deze aak.en en aan de strijd voor de opheffing van de maat­scha.ppe lijke misstanden. De naam 'K{)LLEK TIEF' duidt tevens aan" dat deze strijd samen met zoveel. moge'lijk meMen moet worden gevoePd.

KOLLEKTIEF JUMPA RAJGURU OP EEN MOEILIJKE EN LANGE WEG

Brie Mahabier

1 Inleiding

Het Kol,,l.ektief 'Jwrrpa Rajguru' ia r-uim 5 ja<ll' aktief. In de eex>ste jax>en. opereer> ­de dit Kollektief vnl. op regiona.ai nivo , d.w.z. in Den Haag en omgeving . Later gx>oeide het Ko'lZektief in een opval:lend tempo. Deze groei was van invloed op de aktiviteiten en de externe relaties van het KoLlektief. Het ging meer en meer aan de weg timneren en e:r' ontstonden. nieuwe scanenJerkingsverbanden. Door vol­harding, inzet en akties verovex-de 'Jwn­pa Rajguru.' een eigen plaats in het Eaag­se veld . Vermeldenswaardig is, dh.t 'Jwn­pa' grote IJXlarde heaht aan zijn aeZfstan­digheid: het KoUektief is onafhankelijk gebieven in een vel,d van 1,)i7,dgroei van verenigingen, welzijnsstichtingen en fe­deraties . Eet Kollektief heeft reeds enige bekendheid verw0rven . Wij zijn eah­'ter van mening" dat het voor sonmige le ­zers van ons blad van belang kan zijn om op enige aspekten van ons Kollektief na­der in te gaan.

2 Junpa P.ajguru, een strijder

Op 28 juni 1902 gingen de Hindostaanse en de Javaanse arbeiders van de suiker­plantage Alliance, in het distrikt COnr irewi jne, in staking. Daze plantage-amei ders waren ontevreden over de loonsverla­ging en de slechte behandeling. Da sta­king stond onder leiding van Junpa P.a.j­guru. Deze arbeidersleider werd in het Koloniaal Verslag van 1903 'de hoofd­opruier' genoe.mi. O.,k c. J .M. ae Klerk, historikus en auteur van' De Hindostaan se i.rmti.gratie in Surinarre 1

, noemt Junpa Bajguru I de voornaamste opruier' . Ons I<ollektief beoordeelt het bovengenoemde feit en andere gebeurtenissen uit onze nationale geschiedenis vanuit een andere historische optiek. Volgens ons was Jum­pa Fajguru geen opruier, naar een arbei­dersleider, die zich daadwerkelijk heeft verzet tegen de onderdrukking en de uit ­buiting door de plantage-elite en haar

handlangers . Deze verzetsakt.ie is een uitstekend voorbeeld van solidariteit tussen twee gn::,epen, nl. Hindostaanse en Javaanse arbeiders. Het gmg hier an een redelijk voorbereide aktie . De a.rl:>eiders hebben eerst gepraat, d .w. z . onderhan­deld. Toen deze weg van dialoog niets opleverde, bood rren passief verzet in de vonn van een staking . Tenslotte zagen de­ze plantage-arbeiders zich gencxxlzaakt -door het ge¼-elddadig optreden van de po­litie - an op dat ogenblik. de geweldloze weg te verlaten en door in opstand te ko­men zich te verdedigen en hun doel te be­reiken .

3 De politieke visie

Over de p:>li.tieke visie van '.Jmrpa Raj­guru' is door 'Verschillende kollektivis­ten in diverse bladen geschreven. In de loop der jaren is de politieke visie van het Kollektief in hoofdlijnen ongewij­zigd gebleven. Wel zijn er enkele aksent­verschuivingen opgetreden. Het I<ollektief biedt onderdak aan o.a. radikalen, so­cia.al-denokraten, socialisten en marxis­ten . Ook in religieus opzicht bestaat er een verscheidenheid: in het .Kollek.tief werken geloviqen, atheïsten en agnostici sawen. Voorts oriënteert het FDllektief zich in belangrijke mate op de ~rde W:!­reld,wat niet betekent,dat kollektivisten

:KOLLEKTIEF

westerse ideeën principieel afwijzen. Er is nog veel ellende in ae vJereld. Vooral in ae i:::erde ~ld, waar 1tEer dan de helft van de wereldbevolking woont. Rijk­dan en nacht zijn zeer ongelijk verdeeld over o.a . bevolkingsgroef@fl, beroeps­groepen en landen. De2e ongelijkheid ~ .rdt voomanelijk door de huidige pro­duktieve.rhouding veroorzaakt. De bezit­ters _van de prcrlUktiemiàdelen (fabrieken, grote landbouwbedrijven, machires , vracht vrachtauto's en natuurlijke hulpbronnen 1

zoals hout en delfstoffen) en hun top­tredewerkers zijn rijk , d.w . z. zij bezit­ten de ekonomische roacht , maar zij be ­zitten hierdoor cx,k politieke en sociale macht. ~ uitgebuit.enen en de orrler­drukten (a:rbeiders, kleine }x)eren, vrou­wen enz. ) zi.jn potentieel in staat an zich tegen de heersende elite (kapi ta­listen, geestelijken, politici en intel­l~tuelen) te verzetten en de naatschap­p1.J te hervomen. Het i<ollektief 'Junpa Fajguru I is zich van deze probleman be­wust en het wil een bijdrage leveren - hoe bescheiden cx,k - aan de bestrij­ding van de uitbuiting van de ene trens dex>r de andere, van de ene groep door de andere, van het ene land door het andere. Deze bijdrage is primai.r op SUri­name gericht . Het Kollek..ti.cf ve~i:pt principieel de politiek van de oude par­tijen, en individuen die rreeprofiteerden/ rreeprofiteren van oe bestaande uitbuitingsrelatie . Een belangrijke voor­waarde! voor een rechtvaardige verdeling van inkcmm, macht en kennis is de eens­gez.indb:ild van alle linkse en progres ­sieve g.i:oepen en personen :in SUr.inarre. Echter, de hervormingen zullen door het Surinaamse voD< zelf aanvaard en gedragen noeten worden. Zulks is rroge.lijk als ~t volk p:>litiek bewust is en zich strijd-­baar öpstelt. ~ participatie van è.e be­volking is een essentiële voo:rwaarde tot het doen sla~n van maatschappelijke en ekonomische hervormingen, waarbij de Slrinamnse bevolking de kont.rele over onze nationale ekonanie krijgt.

4 Sarcenwerking mat andere organisaties

Het 'kollektief streeft naar sarrenwerldng rret andere progressîeve en linkse orga­nisaties. 83t Kbllektief beseft , dat elJ<e samenwerking cok haar prijs heeft. Indien het offer het nut rechtvaardigt, worden , vooral ter versterking van de solidariteit, korrpromissen IJEt zuster­organisaties gesloten. Al jaren t:estaan er kontakten net groepen en personen, die zich net Surinarre bezigoouden.

4

5 De stuurgroep en de inteme geleding

Het Follektief is den'Okratisch georgani­seerd. Dit betekent , dat de algenene ledenvergadering de zreeste :na.cht bee f t . Het is steeds de algeirene ledenvergade­ring , die in laatste instantie ook het laatste \o,'OOrd heeft. D9 besl uiten worden steeds bij neerderre.id van stenmen ge­nemen . De dagelijkse leiding is in handen van een gekozen stuurgroep, die door de sekretaris v.Ordt geleid . Iet Kollektief staat open voor een ieder, die zijn doelstelling onderschrijft , on­geacht huidskleur, ge l oof en opleiding s­nivo. De drie belangri j kste ' sekties' van het Kollekt.ief zijn : - de werkgroep '~lt uur' (Sarnami­ak.tiviteiten, nuziek en kritische gods­dienst.studie), - de ,;..erkgroep r Sociale problematiek' (studie van de imnigrantenproblenatlek

m.b.t . onderwijs , huisvestin g, ~x:kge-legenmid, diskr.i.ln.u1.atie , vrouwen­errancipatie) en - de werkgroep ':Eoli tiek • .

De twee belangrijkste 'pijlers' van ret Kollektief zijn kultuur en politiek. De te werkgroep 'I<ultuur ' is tot nu toe de belangrijkste stim.llator van de I Sru:nami­beweging~ vooral door publikaties van Sarnami- gedichtenbundels en deel.nane aan diskussies over de taalsituatie in SUrinane. D:>k de politieke 'poot' is de afgelop:m jaren ale.Lief geweest. Vanaf 25 februari 1980 beh:x)rde het IDllektief tot de kri­tische ondersleuners van de 'niem.e ' µ:,litieke koers - hoe marginaal die ook was - in SUr.iname. H9t Kol lek.tief herkent zich in een aantal ideeën van linkse militairen, de RVJ?, de FAL, de C-4 7, de PAID en de VOJS. Dit betekent niet, dat het Kollektief een militaire staats­greep als de politieke oplo ssing be­schouwt . Het Follektief is van rrening , dat ooor de machtsovernan:e d:x>r de m.ili­ta:Lren , het voeren van een progressief beleid en:!ngsz.ins nogelijk was geworden , Helaas hmben diverse faktoren dit tot nu toe problematisch ~ .

Anton de Kom

5

HOE VERDER NA 8 DECEMBER

Rond 8 en 9 december 1982 werden mintens 15 mensen na te zijn ge­marteld. geëxekuteerd. Deze ge­beurtenissen vormen een breekpunt in het politieke proces dat in Suriname na 25 februari 1980 werd ingezet. Het Kollektief Jumpa Rajguru heeft bij meerdere gele­genheden deze daden krachtig ver­oordeeld en om een onafhankelijk onderzoek geëist. Jumpa Rajguru heeft zich hierbij op het stand­punt gesteld, dat hoewel de druk op het Surinaamse bewind van met name rechtse krachten ( zaken­lieden e.a.) enorm groot is ge­weest, de bovengenoemde daden niet te rechtvaardigen zijn.

Problemen

Intussen zijn wij een paar maan­den verder en in deze periode is er het een en ander gebeurd. Allereerst heeft Nederland de ont­wikkelingssamenwerking met Suri­name opgeschort .. Dit betekent dat een aantal lopende projekten niet (normaal) kunnen worden uitge­voerd. Geplande projekten kunnen niet worden gestart. Suriname dreigt in een ekonomisch moeras terecht te komen. Met eigen mid­delen zal het land nog iets meer dan een half jaar verder kunnen. Daarna zullen, als er van elders geen hulp komt, zware klappen val­len. De Surinaamse ekonomie zal geweldig verslechteren en er zal massale verarming optreden {In een volgend nummer zullen we nader ingaan op de hulp die Brazllië h.eeft aangeb9den) . Mensen die pleiten voor blijvende opschorting van de ontwikkelingssamenwerking zullen deze situatie onder ogen moeten zien. In de tweede plaats is e.r een Raad voor de Bevrijding van Suriname opgericht. Deze Raad die door Chin A Sen wordt geleid, levert nog geen echt gevaar voor het bewind in Suriname op. Tot nog toe hebben heren van deze

Raad vele dure reizen gemaakt, maar er zijn zichtbaar geen resul­taten geboekt. De Raad is in het geheim bezig met plannen om het regiem in Suriname met behulp van buitenlandse strijdkrachten (o.a. huurlingen} omver te werpen. Hoewel Chin A Sen dit tegen­spreekt, is dit uit andere bron­nen, onder andere uit uitlating­en van andere leden van deze Raad, heel duidelijk geworden. Deze plannen baren het bewind in Suriname veel zorgen , getuige allerhande akties die in Suriname worden ondernomen om een eventuele buitenlandse interventie het hoofd te bieden. Een inval van buiten­landse strijdkrachten is hierom erg af te keuren, omdat: 1. dit het Surinaamse bew~nd een recht­vaardiging temeer verschaft om het Nationaal Leger en de Volks­militie te versterken, waardoor 2. financiële middelen aan andere sektoren (landbouw en industrie bljvoorbeeld) worden ontho ude n, en 3. omdat buitenlandse strijdkrach­ten een bezettingsmacht zullen vormen en dus niet in het belang van Suriname zijn. In de derde plaats is het zo dat de angst onder de bevolking erg is toegenomen. V66r 8 december 1982 waren er incidenteel uitspattingen die weliswaar erg waren, maar die te wijten waren aan ongekontro­leerd optreden van individuen. De gebeurtenissen van 8 en 9 december hebben een grensverleggend karak­ter: het ging hier om akties die door of op last van de staats­macht werden uitgevoerd. Hiermee is een situatie ontstaan, waarbij het niet duidelijk is waar de grenzen van het staatsoptreden liggen. Het is begrijpelijk dat een dergelijke situatie geweldig veel angst onder de bevolking heeft gebracht. Niemand weet als het ware waar hij aan toe is.

KOLLEKTI.EF

CHINA SEN

Hiervoor hebben we al gesteld dat we de plannen van de Raad voor de Bevrijding van Suriname van Chin A Sen om Suriname met huurlingen te 'bevrijden' verwerpen. Er zijn echter nog meer redenen waarom wij tegen deze Ra.ad zijn. In de eerste plaats heef;t deze Raad nog steeds en ondanks vele be!l..often in deze richting geen politiek program voor Suriname gepresenteerd. De ideeën die tot nog toe naar voren zijn gebracht , zijn enerzijds vaag, maar anderzijds is daaruit af te leiden dat in vergelijking met de situatie van v66r 25 februari er niet veel zal veranderen. Dit laatste sluit aan op ons tweede bezwaar. De heren van de Raad zijn allen, een aantal zelfs onlos ­makelijk , vèrbonden met de oude politiek. Zij kunnen dus eigenlijk ook niet anders willen dan de oude politiek in een nieuw jasje te herstellen, zodat hun belangen het beste gediend worden. Deze heren, in het bijzonder de miljonairs daaronder, hebben v66r 25 febru­ari 1980 niet geprobeerd om de welvaart rechtvaardig te verdelen, en ook de kleine landbouwers en arbeiders daadwerkelijk zeggen­schap te geven . Nu zegt de Raad demokratie te willen in Suriname. Demokratie voor wie: voor zich­zelf of voor het minder welgestel­de deel van de Surinaamse bevoJ­king? Wij vinden de Raad kortom erg ongeloofwaarig. In de derde plaats is het zo, dat de Raad wordt ondersteund door een plat­form, dat bestaat uit dubieuze organisaties en organisaties die politiek gezien op dezelfde lijn zitten als de oude politiek. Dit feit maakt de Raad nog ongeloof­waardiger.

Uit het voorgaande is duidelijk dat wij vinden dat de Raad Suri­name noch wil noch kan bevrijden. Jumpa Rajguru distantieert zich dan -ook volledig van de Raad voor de bevrijding van Suriname.

DIALOOG

Het voorgaande maakt duidel~jk dat Suriname in een hachelijke situ­atie verkeert en dat op korte termijn belangrijke veranderingen

6 moeten plaatsvinden, wil hieraan iets gebeuren. Jumpa Rajguru is van mening dat onder de gegeven omstandigheden het irreëel is om uit te gaan van een terugtreden van de militairen naar de kazerne op korte termijn. Hieruit volgt ook dat het niet ,,.,-aarschijnlijk is dat, ook al komt er een onafhanke­lijk onderzoek naar de gebeurte­nissen rond 8 en 9 december 1982, degenen die hiervoor verantwoor­delijk zijn , zullen worden be­straft . Daarom stelt Jwnpa Raj­guru het op korte termijn terug­treden van de militairen naar de kazerne niet als hoogste priori­teit. Wel vinden wij dat tussen het Nationaal Leger enerzijds en linkse politieke partijen en funk­tionele groeperingen in Suriname anderzijds een dialoog tot stand moet komen, die dit terugtreden moet regelen . Hierbij kan het ini­tief met name uitgaan van bepaalde funktionele organisaties, zoals vakbonden. Als onvoorwaardelijk blijft voor ons echter gelden dat er op een geschikt tijdstip een onafhanke­lijk onderzoek naar de gebeurte­nissen van rond 8 en 9 december komt en dat zij die zich aan straf bare feiten blijken te hebben schuldig gemaakt, worden bestraft . Dit alternatief gaat uit van een niet-gewelddadige oplossing om uit de impasse te geraken waarin de Surinaamse natie is komen te ver­keren. Het zal duidelijk zijn dat wij een interventie van buitenland se strijdkrachten verwerpen . Een dergelijke aktie zal Suriname in een grotere ellende storten dan waarin het nu is.

Ontwikkelingssamenwerking

Ben van de belangrijkste priori­teiten van dit moment is , dat Su­riname voor een ekonomische onder­gang moet worden behoed. Dit moet natuurlijk niet tot elke prijs ge­schieden. De heersende ekonomische malaise en de te verwachten verde­re verslechtering hiervan, dreigt Suriname slachtoffer te maken van de Oost-West tegenstelling, dit is de tegenstelling tussen de mi­litaire machtsblokken NAVO ( onder leiding van de Verenigde Staten) en Warschaupakt (geleid door de Sovjet Unie}. Suriname wordt door

7 KOLLEKTIEF

heeft Nderland dit verdrag geschon den. Nederland misbruikt zijn machtspositie om Suriname onder druk te zetten. Dit is een princi­pieel verwerpelijke zaak. Als we

de ekonornische boycot van Neder­land en de Verenigde Staten en de militaire dreiging van huurlingen, · net als Cuba indertijd, gedreven in de armen van de Sovjet Unie of in die van een regionale groot­macht, zoals Brazilië. Iedere Surinamer heeft er echter belang

· bij dat Suriname een zelfstandige plaats krijgt in deze wereld en beslist niet geli~erd wordt aan een der machtsblokken . Daarom is het des te wenselijker dat Nederland zijn ontwikkelings­steun aan Suriname hervat. Boven­dien is juist deze steun onont ­beerlijk om de verslechterende ekonomische situatie te keren, zo­dat een dialoog tussen het Natio­naal Leger en funktionele organi­saties zoals hiervoor bepleit,kan plaatsvinden.

-deze daad van Nederland ondersteu­nen, betekent dit dat we hiermee de deur wijd openzetten voor Neder land en andere landen om ook in de toekomst een hun onwelgevallige ontwikkeling in Suriname de nek om te draaien. Indien we vinden dat zaken in Suriname veranderd moeten worden, dan moeten

Er is nog een andere reden waarom de ontwikkelingssamenwerking moet worden hervat. Volgens internatio­naal recht moet Nederland het ont­wikkelingssamenwerkingsverdrag van dit verdrag met Suriname naleven. Door opschorting van dit verdrag

we dit zelf doen. Nimmer mogen buitenlandse krachten dit voor ons beslissen. Hulp moet worden aan­vaard binnen de kaders die door ons zelf worden aangegeven. Hier­bij moeten we zelf bepalen in hoe­verre er rekening dient te worden gehouden met wat andere landen willen. Zij die de opschorting van de ontwikkelingssamenwerking door Nederland ondersteunen, moeten be­seffen dat ze hiermee erkennen dat een andere mogendheid het recht heeft in te grijpen in een land als zij niet eens zijn met de poli tiek van dat land.

CHAN'S Groot Nieuws Rijschool Chan breidt zich uit:

Hierbij met OPENING van KANTOORRUIMTE

aan de Schermlaan 53b te Rotterdam TeJ: 010 - 770633

De theorie-avonden zullen gegeven worden in het Hindoestaans en Nederlands.

Openingstijden zijn:

ma t/m vrij. van 12.00-17.00 uur.

U bent allen van Harte We1kom.

Wenst U ·nog verdere informatie, bel dan even dit nummer: 010 - 80 61 19 of kom, kijk en maak dit alles zelf mee.

* * *

* * * * *

Tevens geven wij les

in Autol!§at en * * CHAN Schakel _________________ _

8 naar ;een stelsel van

SOCIALE VERDEDIGING

Sedert de gebeurteni.ssen van 8 en 9 december 1982 is de rol van het militaire apparaat meer dan ooit ter diskussie gesteld . Hierv66r waren er slechts enkelen die dit hadden gedaan . Bij de onafhanke ­lijksheidsbesprekingen tussen de Nederla ndse en Surinaamse rege­ring werd er van Nederlandse kant geopperd of Suriname wel een ei­gen leger moest hebben. In de Volkskrant van 10 november 1982 werd de afschaffing van het mili­tair apparaat in Suriname al be­pleit. Zoals gesteld, na 8 decem­ber zijn er meer stemmen opgegaan in deze richting. De vraag is : waarom moet het militaire appa­raat worden afgeschaft? Het ant­woord op deze vraag is natuurlijk subjektief. Een ieder ho ud t er een eigen mening op na. Hieronder wordt de mening van Jumpa Rajguru gegeven.

On.tman teling

Jum.pa Rajguru is v66r de totale ontmanteling van het militaire apparaat op lange termijn . Dit n .iet vanwege zijn slechte staat van dienst sedert februari 1980. Tot 8 december 1982 moet je zeg­gen dat, ondanks alle kritiek op het leger, zijn aktiviteiten in deze periode uit politiek en maatschappelijk oogpunt juist een rechtvaardiging voor zijn bestaan opleveren. De gebeurtenissen van 8 en 9 december 1982 hebben deze positieve houding wel vernietigd. Hoe het ook zij 1 de redenen voor ontmante ·ling zijn andere. Globaal genomen zijn er twee gewapende machten. Dat zijn de politie en

het leger. De politie heeft tot taak de orde in het land te hand­haven. De Surinaamse politie met haar huidige beperkte bevoegdpe­den en bestaand materieel en mens­menskracht moet in staat gea cht worden haar taak afdoende te kun­nen vervullen . over enige tijd, als een nieuwe demokratische struktuur is gerealiseerd , en de militairen zijn teruggetreden, zal de taak tot bescherming van de nieuwe demokra tie deels over ­gaan op de politie als instrument van het polïtiek gezag en voor een ander deel komen te liggen op de burgers, d.w . z. de burgers zul­len via participatie (demokrat i ­sche mentaliteit) als grootste verdedigers van de demokratie moe­ten optreden . Kortom: er zal een stelsel van sociale verdediging moeten worden opgebouwd. Sociale verdediging is een politiek van verdediging waarbij, goed voorbe­reid, geweldloos ve rzet van de burgerbevolking wordt gebruikt om vrijheid, soevereiniteit en ge­zagsstruktu u r van een samenleving te beschermen tegen invasies , be­zettingen en machtsgrepen . Het doel is dan aanvallen te voorko­men en te verijdelen . Als middelen kunnen demonstraties , stakingen , illegale radio- en tv-uitzendingen, ambtelijk verzet, illegale pers en dergelijke worden gebruikt. De traditionele taak van het leger is het land te verdedigen tegen buitenlandse interventie. Nadat het leger naar de kazerne is te­rugekeerd blijft dus slechts deze traditionele ta ak over. Wij menen dat er in een nieuwe de-

g

mokratische struktuur er geen po­litieke rol voor het leger gere­serveerd moet zijn. Voor de andere gewapende macht, de politie, geldt hetzelfde. Reden: leger en politie zijn instrumenten van het poli­tiek gezag {onderdelen van het staatsapparaat) en mogen geen zelf­stadige funktie hebben i n een de­mokratische strukt uur . Een mili­taire of politievakbond kunnen zo een funktie wel hebben . Er zijn 2 belangrij ke redenen voo r ons plei­do oi vo or ontmanteling van het leger . Ten eerste , het leger kan bij een buitenlan d se interventie geen mi­litaire rol van betekenis spelen, en ten tweede, de defensie - inspan ­ningen kunnen beter worden aange­wend voor ontwikkelingsprojekten, o . m. onderwijs . Teru ggekeerd tot zijn traditionele taak heeft het Surinaamse leger onzes inziens geen reële funktie. Immers, tegen de interventie van wie kan het leger SurJ.name be­schermen? Alle mogelijke landen die Sur~­name militair zouden kunnen bin­nenvallen , zijn militair gezien veruit superieur aan Suriname. Of het nu gaat om Brazilië , Vene­zuela, Verenigde Staten, Guyana of Frankrijk , het Surinaamse leger zal geen tegenstand van betekenis kunnen bieden. Het verzet zal moe­ten komen van de burgers, door middel van een systeem van sociale verdediging. Daarom moeten Suri ­naamse burgers worden ontwikkeld in de richting van besef voor nat i onale waardigheid en solidari­teit. Dit zal veelal v ia het onderwijs moe ten geschieden. Onzes i nz iens moet Suriname , wat be t reft defensie - en buitenlandse po litiek kiezen voor een 'geen defensie maar diplomatie' strate­gie. Dit houdt in dat er een poli­tiek komt , die gericht is op ver­dediging van het land door op de eerste plaats voorkoming van in­terventie en op de tweede plaats de opbouw van een ste l sel van sociale verdediging. Voorkoming van interventie is mogelijk door verhoogde diplomatieke aktivi­teiten .

KOLLEKTIEF

volksmilitie

Op twee vragen gaan wij nog nader in: 1. waarom kunnen wij het leger niet ombouwen tot een ontwikke­lingsleger? 2. Wat moet er ge ­beuren met de volksmilitie? De eerste vraag kunnen we als volgt beantwoorden: als we onze maatschappij - ekonomisch gezien­zo organise r en, dat het grote aa ntal wer kl ozen dat wij nu hebben in het arbeidsproces wordt opge­nomen , dan maken wij op deze wijze maximaal gebruik van het arbeids­potentieel waarover we besch i kken. Er is dan ook geen enkele aanlei­ding om via een speciaal arbeids­leger (ontwikkelingsleger) de ekonomie op te bouwen . Bovendien, dit arbeidsleger blijft een ge­wapende macht, waarvan reeds eer­der werd gesteld, dat zij overbo ­dig was. De tweede vraag ligt iets moeilijker. Een volksmilitie nl. is op zich geen gewapende macht, maar een macht gevormd door bur­gers die een eenvoudige opleiding hebben gehad in het hanteren van wapens en in tijden van nood (bv. buitenlandse interventie of bin­nenlandse dreiging tot omverwer­ping van het demokratische geza9) ter verdediging van het land kan worden ingezet. Als je voor 100% kiest voor soci.ale verdediging (dus geweldloos verzet) dan ~oet je tegen een volksmilitie ziJn . Maar je kunt ook voor een gemengd stelsel k1ezen: sociale verdedi ­ging met ondersteuning van g 7-wapend verzet. In dit geval is een volksmilitie op z'n plaats. Wij denken dat eerst een stelsel van sociale verdediging moet worden opgebouwd zonder een volks ­militie. Later zou moeten worden bezien of er hieraan gekoppeld ook een volksmilitie zou moeten zijn.

10

ONDERWIJSKANSEN OF KU'LTUURBEHOUD?

Wij z1.Jn van nening, dat het onderwijs in eigen taal en kultuu.r (ETK) zich niet leent voor de 9..lrmaamse geneenschap in tmerland. l'n plaats van dit onderwijs, dat nu één of twee dagdelen per week aan lagere scmolkin::leren van nediterrane origin .e onder wettelijke sclooluren , \IK>:r:dt gegeven, willen wij de aandacht vragen voor een ander onde.IWijs, dat toegankelijk is voor alle leerlingen. Een ondeJ::wijs dat niet slechts doortrok­ken is mat B:J.:ro-centrische elerrenten .

1 l\aarom geen EI'K-onderwijs voor Slri­naarru:e kinderen? Kinderen die thans het El'K-ondezwijs volgen, missen per scb:>oljaar een flink aantal uren aan Nederlandse lessen. Dit zou de achterstelling van vele Slrinaam­se kinderen, wat ook geldt voor de kin­deren van andere etnische groepen t .o.v. de autochtone kJnderen, alleen naar ver­groten . .Maureen Stone stelt, dat de idee rondon het nulti - raciaal onderwijs, net nadruk op eigen kulturele uitingen en eigen taalprogramnas, de allocht.o.re kin­deren (in Engeland) in belangrijke mate a.fooudt van het ve~rven van kennis en vaardigheden, die essentieel zijn an in de Engelse rraatscha.ppij te overleven. I:bvendien kant het veelvuldig voor, dat CX>k 9.lrinaarnse kinderen buiten de klas door taakleerkrachten worden begeleid. De extra-begeleiding van deze k.inderen heeft doorgaans geen negatieve gevolgen voor de verstandelijke ontwikkeling. F.én ding staat vast, dat deze kinderen ze.wel bij het El'I<-ondet:wijs als bij de extra begeleiding van het klassegebeuren geiooleerd ~rden -Onzes inziens zoiq. zo veel nogeliJk vonten van segregatie bl.11-nen het orrle:rwijs (apartheidsondei:wijs} bestreden noeten T«.>rden.

Voorstaarrlers van het EI'K- ondexwij s gaan gaan wellicht van de vooronderstelling uit, dat de SUr.inaanse taal -en kulturele situatie éénduidig zou z.ijn. Niets is minder waar. In 9.1.riname zijn nensen in het verleden uit diverse h:)eken van de \'Jereld bijeengebracht. Deze rrensen heb­ben toen hun kulturele gebroiken neege--

bracht naar het nieuwe vaderland, die nog 1n belangrijke mate gekonserveerd gebleven zijn. Taal en kultuur van de verschillenèfe etnische groei;::eringen in 9.lri.nane verschillen van elkaar. 9.lri­nane is een land waar diverse talen en kulturen naast elkaar bestaan.Dit pluri­fonne karakter van de Srrinaamse sarren­leving is binnen Nederland terug te vinden.

In welke taal en kultuur moeten de Surinaamse kinderen het BTK-onder­wijs krijgen ?

Daa r wij in Suriname nog niet kun­nen praten over een nationale taal, hoewel de neiging bestaat bij vele Kreoolse groeperingen hun kulture­le verworvenheden als de nationale uit te dragen , kan het ETK-onder­wijs de 've rdeelde' Surinaamse ge­meenschap in Nederland meer uit el kaar doen groeien.Binnen de Turkse en Marokkaanse gemeenschap begint steeds duidelijk te worden, dat eng-nationalistische elementen de drijfveer zijn achter het behoud van het ETK-onderwijs. De Suri­naamse gemeenschap in Nederland dient derhalve voortdurend alert te zijn tegen de verscheuring van haar gemeenschap en moet overgaan tot het aborteren van eng-natio­nalistische elementen daarbinnen . In Nederland is het ETK-onderwijs tot 1980 gekoppeld geweest aan het terugkeerperspektief. Recentelijk heeft de W.R.R. in zijn rapport 'Etnische Minderheden' (1979} aan­getoond dat de meeste allochtonen in Nederland zich blijvend zullen vestigen. De gedachte dat bij re­tourmigratie kinderen een adekwate aansluiting zouden moeten vinden, loopt hier mank~ De 1dee, dat het ETK-onderwijs be­vordelijk zou kunnen zijn voor het denk- en zelfkonsept van het alloch tone kind, betwijvelen wij aller-

.hoogst. Onderzoeksgegevens over de­ze veronderstelling zijn schaars

il

of spreken elkaar tegen . Onzes in­ziens zijn er betere alternatieven te bedenken om het denk- en zelfkonsept van allochtone kinderen te stimuleren.

In tegenstelling tot het reguliere onderwi.js is het ET:K-onderwijs niet verplicnt. Tot op heden moeten ou­ders toestemming verlenen voor het volgen van dit onderwijs . Surinaamsé ouders zij ·n enerzijds goed bewust van de (latente) taal- en kultuurstrijd in SUriname en anderszijds hebben ze van oudsher maer waardering ~r het (Neder­l andse) onderwijs, middels vielk de maat­schappelijke positie van hun kind ver­beterd kan worden. b it beeld leeft nog sterk bij de &irinaamse ouders. Vele Surinaamse ouders zijn tot nu toe in staat gebleken hun eigen taal en kul tuur aan de ki.nderen over te dragen.

2. Altematief

Het "NE:!derlandse onde:r:wijs zal in de naaste t.oekanst veilig en herkenbaar iroeten zijn voor alle kinderen. Het onderwijs 1t0et niet slechts p:>gen aan te sluiten bij de leerervaringen van de kinderen,maar zal deze ook rroeten stiml­leren- Daarnaast rroet het onderwijs van norgen kwa vo:rm en inhoud aansluiten bij het thuismilieu van de kinderen. De idealisten onder ons pleiten voor een ondeJ:wijs, dat gewaarborgd is tegen allerlei diskriminatoire elerrenten. Daamaast zal het onde.IWijs elerrente.n uit de kulturen van de verschillende etnische groeperingen in zijn prograrma lilOeten opnen:en, waardoor de volgende doelstellingen bereikt kunnen worden, te weten: . het aankweken van wederzijds begrip, • de o:fb::luw van goede menselijke rela­

ties, . de aanvaarding van oot individu zonder

hem/haar te plaatsen in stereotype patronen,

. het kunnen relativeren van bet eigene • en het aamoedigen van alle kinderen

om pos itie f te denken over de nulti­etnische en rrulti-kulturele sarren­leving als gen'eenschappelijk g:,ed.

Daarentegen pleit.en de realisten onder ons voor een orrlerwijs1e dat de onderwijs kansen van allochtone en Nederlandse arbeiderskind.eren verg.root, zodat het peroentage doorstroners naar het alge­ireen voorend onde.twijs drastisch posi­tief verandert. Daarnaast zal het onder-

KOLLEKT!EF

wijs zich dienen af te sternren op de leerervaringen van de verschillende kin­der.en. Soutendijk stelt dat l::et huidige ondel:wij s 'gaat juist het minst uit van run ervaringen, met als gevolg dat hun nogelijkheden tot toeëigening van kennis en vaardigheden "'°rden gebarrikadeerd en lun rrotivatie tot het leren wordt onder­mijnd door het onderdrukken en vaak ode ve.n.erpen van h.ln eigen inbreng . ' De leereJ:Vadngen van de allochtone en N;derlandse arbe.idersJdnderen zijn ver­schillend. Als het ondexwijs dit gegeven blijft ontk.en.ren dan zijn deze kinderen

. gedoerrtl op scln:>l achter te blijven. Aan de andere kant zal er gewerkt rroeten w:::>rden aan een ander onde.IWij s, dat door gaans nul ti/interlo.ll tureel onde:r:wijs wordt gerx>ellrl. Dit fenaTeen kan gezien \o.Orden als een reaktie op het nono­kulturele karakter van het huidige Nader­landse onderwijs. Het rrulti/interkultu­rele orx:le:i::wijs zal in de praktijk beperkt blijven tot werelèbriëntatie en de ex~ pressie-vakken . .l:èkening houdend net de uitgangs:i;:unten van de bovengenoem:le idealisten zal het vak ~reldoriên-tatie ook aamacht noeten besteden aan de vol­gende zaken : . de acht.erg.ronden en oorzaken van de

migratie van leden van etnische groe­peringen naar de rijke landen geplaatst in een rrondiaal kader,

• de achtergronden van koloniale verh:>u­dingen en

. geschiedenis, aardrijkskunde en bio-logie van de herkoll1Stlanden •

Bij de express ie-vakken denken wij, dat er aandacht besteed dient te ""°rden aan zang, dans, muziek en manuele vaardig­heden van de landen van herkom.st. Wat de eigen taal betreft zal voor het allochtone c~q. Sllr.inaamse kind in het vervolgondei:wijs nogelijkheden geschapen noeten r,,orden an di.e naast het Nederlands en Engels te kunnen volgen.

12

1 MINUUT STILTE l)

Dertien jaren geleden publiceerde de dichter deze bundel .. Shrini­vasi: miskend en bejubeld, maar tegelijkertijd een van de weinige poëten die zich kan beroepen op een bundel met een grote mate van aktualiteit. Niet alleen maar met betrekking tot Suriname; ook de rest van de Derde Wereld valt in dit geheel. Het laatste geeft de inhoud een mondiale betekenis: een petty-bourgoisie die het land verkoopt, de trek naar het moeder­land, stervende kinderen, zelf­zuchtigen die over de rug van het volk 'de top• willen bereiken en, - dit is het ergste - de immer aanwezige, ninuner aflatende on­bestendigheid en onzekerheid in de toekomst. De gedichten spreken voor zich; van het hart naar het hart. De intellektuele ervaring is terecht een luxe gebleken.

Ik vraag een minuut stilte

voor de doden die zullen vallen

voor de verkoolde lijken der onschuldigen

voor de moordenaars achter de schermen

voor het bloed op het hete asfalt

voor de stank van smeulende huizen.

E5n minuut stilte vraag ik

voor de smart van mijn volk.

Met scherpte geeft de dichter uit­drukking aan de verschrikkingen die ongekontroleerde macht met zich mee kan brengen: 'Wie een kind heeft/~al het wellicht ver­liezen/wie een vrouw/haar met moeite herkennen/wie oren/zal dit nauwelijks geloven/wie een mond/ het niet durven na te vertellen.•

De betrokkenheid met onderdrukking en de daardoor aangewakkerde strijdvaardige houding heeft de dichter met vele Derde Wereld strijders gemeen. Geladen, zelfs wanhopig, klinkt hij wanneer hij stelt: 'Ik zal deel hebben/aan de moord/als ik niet tijdig/de Viët­cong alarmeer/' .••. De vervreemding waarvan de kolo­niale politiek de belangrijkste determinant is, kan niet uitput­tend genoeg behandeld worden. Het probleem is immens. Ook andere Caraïbische en Afrikaanse schrij­vers hebben zich gestort op dit warrige slagveld, zoals Frantz Fanon en James Ngugi. Op dit punt dicht Shrinivasi een typisch voor­beeld:

DEHATI

Opgebezemd uit de modder

met koemest aan de hielen

heb ik de drempel van de Stad overschreden

Ik heb een nieuw geloof beleden van Liefde en Rechtvaardigheid

maar de patriciërs braken h~t brood

nimmer met een paria.

Toen keerde ik terug naar de rook

van de stallen vreemd en

verstoten onder mijn eigen volk.

Tot de zelfzuchtigen richt de dichter zich op een belerende, maar tegelijkertijd verwijtende manier:

13

Je volk verkopen eensgezind een mens

als buit verdelen

is de toekomst be"PUst ondergraven .

oat Sh r inivasi voor Suriname ge­kozen heeft hoeft hij nauwelijks te vermelden . De hele bundel ademt dat uit : ' Dit land/heb ik gek o­zen/ ' .... Nooit heeft iemand hem de luxe horen verkon d igen dat Suriname zijn vrouw is en Ned·er­land zijn minnares. In vergelijking met de andere bundels zijn de strukturen van de

r e C e n t e p

Wij signaleren in deze rubriek publikaties , die betrekking hebben op o . a .: Suriname, het Caraibisch gebied, Latijns-Amerika, de rest van de Derde Wereld en de etnische groepen in Nederland .

VROUWEN IN INDIA, hun leven en strijd, E . Berendts en J . Scheele (red.) , Landelijke India Werkgroep, Voor Clarenburg 10, 3511 JE UTRECT, tel. 030 - 311094

India telt ongeveer 700 miljoen inwoners. Ongeveer de helft van de Indiase bevo l king moet voortdurend een harde bestaansstrijd leveren . Mi l joenen vrouwen zijn ste r ker bij deze bestaansstrijd betrokken dan mannen. Zij moeten zich dan ook meer verweren . Dit doen de vrouwen samen met mannen tegen uitbuiting in werk en onderdrukking op basis van klasse, kaste, geloof of ras. Maar Indiase vrouwen verzetten zi c h bovendien tegen hun lage sta­tus als vrouw , tegen de bruid­schat en sexuele vernedering. Dit alles wordt in dit boek helder beschreven .

CUBA-KRANT

'Venceremos• , de solidariteitsbe ­weging met Cuba en het Socialis-

KOLLEKTIEF . -

gedichten uit deze bundel opval­lend anders . Tot zover bekend, · is er hierover nog geen serieuze studie verschenen. Ook niet over andere Surinaamse gedichtenbun­dels. Ongetwijfeld zal dit in de toekomst nog gebeuren. De geïnte­resseerde zal daarbij zijn hart kunnen ophalen.

u

l) Shrinivaei, I Minuut Stiite ( Parcunaribo, EZdorado,19 70)

b I i k a t I e s·

tische Onderwijs Front hebben een geheel herziene derde druk van de Cuba-krant uitgegeven. Deze 24 (A-2) pagina's tellende krant is ondermeer bedoeld als infromatie-­bron voor leerlingen van mavo, havo en vwo, di.e bv. een skriptie over Cuba willen maken. De prijs van de Cuba-krant bedraagt fS,50 (inklusief verzendkosten) voor scholieren en studenten en voor anderen f7 , 50. Te bestellen door storting van het bedrag op post­gironummer 4050170 van Vencerernos, projekt A, portbus 4098, Amsterdam tel. 020 - 762092 of bij S.O.F. tel. 080 - 567111, postbus 198, 6500 AD Nijmegen.

Ver he.es, F.: Recente ontwikkeling­en in het Surinaamse landbouwbe­beleid, Nijmegen 1983. Te bestel­len door overmaking van fl2,50 op gironummer 3620736 t.n.v. Verhees, Hortensialaan 4, 5701 WN HELMOND

Kagie, R.: De laatste kolonie. Nederlandse Antillen: belasting­profijt en geheime winsten. Baarn 1982, f24,SO .

Hira, S.: Van Priary tot en met De Kom, Futile, 1982, f32,SO.

Mulier, L. van:'Wie wind zaait zal storm oogsten• Suriname Voorwaarts ·~ Transculturele Uitgeverij 'Masusa• Nijmegen, tel. 080 - 5156692.

14 DE HEILIGE ADEM VAN HET SRANAN TONGO EN DE MYTHE VAN HAAR SPREIDING

Dat het Koll ektief Jurrpa Bajguzu net rran en uacht geprobeerd heeft een ieder duidel i jk te neken dat de 1 Sarnami­beweg.ing1 opgevat noet -worden als een klassenstr i jd op i deol ogisch nivo zal een ieder zich blijkbaar wel herinneren. Van een kultw:e l e he:tWaardering is er geen sprake . Groepen, organisaties en ~ingen die zich ..inzetten vc:or een kulture l e herwaardering zul l en van ons geen kritiek te horen kr i jgen tenzij het beoogde doel ten koste van andere kultu­ren gaat of de pol i tieke bewusb.ording, zoals wij die zien, eeJ:der ontm::,e<iigt dan aamroedigt • Het propageren van het Sranan Tongo bi jvoorbeeld, zien wij p:>­s i tief .. fèt verzoek. aan de N.O.S. om het prograrrma I zorg en !bop I voortaan uit­shütend i n ret Sranan Tonge te verzor­gen kunnen wij helaas niet positief waarderen . .Dat het Sranan Tcngo zo lang­zanerhand de hei l ige koe begint te \>Omen en het blinde geloof dat een ie der het spreekt en verstaa t nog altijd niet weg te redeneren valt, stemt ons skeptisch. Nogmaals: de dagel i jkse ervarirg geeft ons de zekerheid dat

Ver val~ reaente '[lUblikaties

Memmi, A., Racisme, loezo? Een beschrij -ving en analyse van het racisne, Trans­kulturele Uitgeverij 'Masusa•, R:>sthls 1023, 6501 m Ni jmegen, Tel. 080-515692. Verschij nt binnenkort.

Loeters, A., Vrouwen van Nicaragua, Ui t ­gev'eri j Pegasus, A 'dam, 1982, tl 7 ,so, 104 pag.

Rl:Uyer , J. o. , Bevr i jding&tetene::hap, B.'.x:m Me_pt::el, 1983, 139,,so. verschijnt b:innenkort .

Tijdschrift: Derde ~eld, jg.2., Tijd­schrift over :impuialisne, onderon t wik­keling en verzet. Al:onnenentsprijs 125,­per j aar. O.lyotstraat 6, 6524 AV Nijme­gen.

juist het tegendeel het geval is. SUrinarrers die heel jong naar :t,lederland zijn gekaren en het Sranan 'Ibnçp niet als rcoedertaal hadden verstaan er letter­lijk geen woord rreer van. Laat staan de SJrinaioors die in Nederla.rrl geboren zijn. Laten wij ook die gzoepen Surinarrers niet vergeten die uit Nickerie, Saramacca of distr.ikt &u:inane kanen. Die rel:ben ret Sranan Tong:, nro.n,,elijks beheerst en in 1'8:lerlarrl is de reeds geringe kennis door de invloed van het vreenrle milieu alleen maar verminderd . tet ofrlringen van het Sranan Tongo op de rest van de &lrinaamse sarrenleving in Nederland middels 1 7.org en Ebop 1 zal o.i. een sit uatie scheppen waarbij grote groepen verst.oken zul l en blijven van be­langrijke infoDTiatie uit Surinalm. Wij weigeren te geloven dat het onderwerp 'Surinarre' het privilege .is van èen be-paalde groep alleen. Daarom pl eiten wij ervoor 'Zorg en Hoop1 i n het Nederlands te bli jven verzorgen. Verzorging daarvan in verschillende 9.lrinaamse talen lijkt ons echter het rreest gewenst.

Artikelen; Bruidm:ord in India; 'Wat is erop t egen een bruid te doden als ze niet geroeg inbrengt', een 5-pag.inas lang ar­tikel geschreven door W. v . FDoyen in 'Onze Wereld', nr. 3 maart 1983 , ?bvib,

lmlaliastraat 7, 2514 JC Den Haag, Tel. 070- 624081.

Kl:uyer over 1.ink.s in Suriname .in 'SUrina­me B.llletm • jg.13 ,nr .1, april 1983, su­riname Comité, ~sthls 15332, 1001 MH Amsterdam.

15

Korresp:::mdentie adres:

Postbus 61490

2506 AL Dan Haag

Telefcx::n: 01822 - 31 966

Telex: 20886 dybra nl.

.c1ynatane ER ZIT MUZIEK IN!

b.v.

KOLLEKTIEF

Merk labels van:

l. Mu.sic India Ltd.,

2. 'llle Granophone Company of India Ltd,

o.a. Brr, ODEX:N, ANE.,, HMV label,

3. CBS India Ltd.

LEVERING OITSLUlTEND AAN WINKELIERS

EN WEDERVERKOPER3

WIJ VERZO~ OOR lM PLAATPERSINGEN

dynatone VOOR GOEDE SERVIC8

ALBERT CUYPSTR.43 1072 CL AMSTERDAM

TEL: 020-737342/?28082

..... KLM

IVIET VAKANT .IE NAAR S .URINAIVIE ?

Il BOEK BIJ CAPRICHO TOURS Il D.E GOEDKOOPSTE, DE BESTE EN DE. BETROUWBAARSTE

REIZEN NAAR SURINAME EN DE ANTILLEN ,

Boek: NU om teleurstellingen te voorkomen.Als u tijdig boekt, zorgen wLj ervoor dat u gebruik kunt maken van de laagste tarie­ven en dat u zeker bent van uw plaats. Met een kleine aanbetaling kunt u alvast uw plaatsen reserveren, de rest betaalt u plm. 30 dagen voor vertrek. Speciaal voor reizen in de maanden november en december, moet u nu al reserveren om teleurstellingen te voorkomen. Bij ons kunt u terecht voor al uw reizen, waar ook ter wereld. EN NOG VEEL MEER .......... Busreizen door geheel Europa ....••••• Maak gebruik van onze ervaring en service en kom langs of bel ons.

KOLLEKTIEF

WI NO SA '

FIKA DIN

Duizenden slaven hebben zich te­gen hun onmenswaardig bestaan verzet . Zij verlieten de plan­tages om in bossen als vrije mensen te kunnen leven. Daarom vestigden deze marrons z.ich in moeilijk toegankelijke gebieden bijvoorbeeld in moerassen of ver achter de watervallen en stroom­versne 11 ingen. De planters leg ­den zich hierbij niet neer. Immers een slaaf minder, beteken­de voor hen wlnst- en vermogens ­vermindering. Zij spanden zich ten zeerste in om hun slaven terug te krljgen" De marrons die in goed georganiseerde gemeen­schappen leefden, boden fel verzet onder leiding van Baron , aoni, Joli Coeur e.a. Welke betekenis hebben deze ver ­zetsleiders voor ons? Elk volk heeft zijn helden. Sommige natio­nale helden bv . Mao Tsetoeng en Che Guevara zijn internationaal aanvaarde figuren. Deze leiders hebben ook voor ons enige bete­kenis. Evenzo hebben de Surinaam­se marron- en koelieleiders, zo­als Hathura, Ramjanee en Jumpa Rajguru, die zich op een bizondere manier verdienstelijk hebben ge­maakt , grote betekenis voor ons volk. Wij aanvaarden hen als onze helden en proberen hen die plaats in onze nationale verzetsgeschie- , denis te geven, die zij met hun strijd verdiend hebben. Echter zonder ons aan valse heldenver­ering schuldig te maken. Wat w~j ook in deze tijd nodig hebben is de bereidheid en solidariteit om onrechtvaardigheden te bestrijden. Wi no sa fika din~

B •. Mahabier

PUJA Rahi

itihäs hamke kachä äm samajhke kät ke jhuräi ke achär banäi deis

bas masäla men bhunjal tel men dubal band haili botal men

jab ham kabhi kuch bolila tab d uni yä hamke bäsi samajhke sanskriti ke mantra bol ke khaulal tel men nahaväve hai

diväli ke rät albat pujäri ärti utärat puje hai hamke ek se ek bhik mängat

ab ham kaise sarnjhäi

jab bolbe bhi to hans ke bolhinye ki Laxrni Mätä aurat ke sab se unchä rup hai

16

Voor een abonnement kunt u het bedrag overmaken op gironummer 4104349 t.v.n. K.Autar te Oegst­geest .