Van blauwdruk naar bestemmingsplan.Architectuur: slank blijven om bij te blijven

René van den Assem31-05-2005

2

Inhoud

Architectuur Architectuur als stuurmiddel,

architectuurmanagement Architectuur en de factor tijd

– Bestemmingsplan versus blauwdruk Hoeveel architectuur is goed ú ?

3

Waarom architectuur ? Communicatiemiddel Complexiteitsbeheersing Gedeelde visie op gewenste situatie

(Bestemmingsplan of blauwdruk) Afspraken (standaardisatie) Hergebruik van “bouwblokken” Compliance (!)

4

Architectuur definitieIEEE (P1471): beschrijft de samenhang tussen een aantal componenten, hun onderlinge relaties en hun relaties met de omgeving, en de principes die het ontwerp en de evolutie ervan bepalen.

5

Architectuur, veel methoden

MissionMission

SystemSystem ArchitectureArchitectureEnvironmentEnvironment

Architectural description

Architectural description RationaleRationaleStakeholderStakeholder

ViewViewConcernConcern

Library viewpoint

Library viewpoint ModelModel

fulfills 1..*

inhabitsinfluences has an

has 1..*

has 1..*

is important to 1..*

identifies1..*

identifies1..*

provides

Is addressed to 1..*

has source0..1

organizedby 1..*

selects1..*

aggregates1..*

participates in

participates in 1..*

consists of 1..*

used tocover 1..*

conforms to

establishes methods for 1..*

describedby 1

ViewpointViewpoint

AfdelingenKlantenLeveranciers

AfdelingenKlantenLeveranciers

AfdelingenKlantenLeveranciers

Actor Product Proces

Informatiearchitectuur

Technischearchitectuur

NetwerkArchitectuur

ContentArchitectuur

GegevensArchitectuur

SysteemArchitectuur

ApplicatieArchitectuur

CommunicatieArchitectuur

B

eveiliging

Beheer

OrganisatieArchitectuur

ProductArchitectuur

ProcesArchitectuur

Bedrijfsarchitectuur

6

Meer overeenkomsten dan verschillen

Niet alleen IT ..maar business, informatie en techniek in samenhang

Behapbaar maken (opstellen, beheren, lezen) door toepassing ordeningsprincipes– Viewpoints (separation of concerns)– Layering (‘pannenkoek’ van services)– Modaliteiten (wie - actor, wat – product / dienst,

hoe - proces)– Aspectgebieden (beheer, beveiliging)

7

Baten van architectuur: betere besluiten over en in projecten

Betere besluiten– Expliciet aandacht voor ‘alignment’ met business

strategie– Minder overlappende, concurrerende of

conflicterende ontwikkelingen– Tijdige identificatie van ‘witte vlekken’

Betere integratie– Minder eilanden, betere aansluiting van systemen op

elkaar.– Beter hergebruik van bouwblokken.

8

Architectuur Architectuur-

Management

Beleid(incl. veranderdoelen)

Projecten en

activiteiten

(verander)programma

Daarom: architectuurmanagement

Sturing

Samenhang

Vraag: hoe krijgt Architectuur de beoogdesturende en verbindende functie?

9

Architectuurmanagement

De architectuur zelf Opstellen en onderhouden architectuur Toepassen van architectuur Besturing van bovenstaande

10

De architectuur zelf

… geeft ‘richting aan de inrichting’ … vanuit expliciete link met strategie … en bevat toetsbare uitspraken … in samenhang T

ech

nie

k

Bu

sin

ess

Info

rma

tie

Regels, Richtlijnen

Modellen

Algemene principes

11

Voorbeeld

Algemeen principe Richtlijnen Modellen

De klant kan bij één loket terecht voor al zijn vragen

Er wordt een onderscheid gemaakt tussen een front- en een back-office

Procesbeschrijvingen met een ‘knip’ tussen front- en back-office taken

Klantgegevens worden centraal opgeslagen

Datamodel klantgegevens

De loket medewerkers zijn hoog en breed opgeleid

Profielen loket medewerkers

Loketmedewerkers worden ondersteund door klantcontact kennissysteem

Model van het Klantcontact kennisdomein (applicatie)

Klantenserviceproces wordt ondersteund door workflowmanagement systeem

Ontwerp workflow (applicatie)

12

De invulling

Principes Richtlijnen Modellen

hoog

Concreetheid

Duurzaamheid

hoog(5 jaar)

laag(1 jaar)

laag

13

Architectuur, enkele valkuilen

Splendid isolation– Beschrijving = het resultaat. Mooi product maar

onvoldoende draagvlak Het meesterwerk

– Veel werk initieel, niet te onderhouden– Niet te hanteren voor ‘gewone sterveling’

Under construction = statusloos– Architectuur straffeloos negeren blijkt een optie

Geheel volgens de laatste mode– … dus volgend jaar alweer achterhaald (dreigt vooral

met techniek)

14

Toepassen van architectuur

InformatieplanningIdentificeren en selecteren

ICT-oplossingenOntwikkelen onder

architectuur

Toepassen van architectuurFaciliteren

Ondersteunen informatieplanning

Leveren project-start-architectuur

Toepassen van architectuur

Controleren

Architectuurtoets Toezicht houdenop uitvoering

ArchitectuurtoetsManagement-letter

15

Werken onder architectuur, organisatie en besluitvorming

ArchitectenteamKernteam

Architectuur Board

RvB

Netwerk / pool van architecten en ontwerpers

Business line X Business line Y ICT afdeling

Informationmanager X

InformationManager Y

Manager ICT, Innovatie & Support

Accountants Dienst

Manager AD

Bron: Van Venrooy en Van den Assem (2003)

16

Architectuur en de factor tijd

Stellingen Waarde van architectuur in totaal zit vooral in de

ondersteuning van besluiten in planperiode. De waarde van concrete modellen zit vooral in

ontwerpproces en in functioneel beheer (impact analyses b.v.)

Als dat waar is:– wees voorzichtig met vroegtijdig uitwerken van

modellen– Bereid u voor op wijzigingen: change = the only

constant

17

Wat betekent dat voor architectuurwerk?

Architectuur en ontwerp richten op flexibiliteitUniversele richtlijnen– Gegevens op 1 plek vastleggen en beheren– Applicaties halen gegevens uit aangewezen

bronbestanden Just enough – just in time architectuur ‘Radar’ vereist: welke issues komen op de organisatie

af in welk tempo? ‘Grow as you go’: Uitwerken architectuur voor

aanvang project (Project start architectuur)

18

Blauwdruk of bestemmingsplan

Blauwdruk Uniform uitwerken alle

ontwikkelingen in planperiode. Nauwkeurig omschreven doelsituatie.

Daarna ontwikkelen en implementeren.

Bestemmingsplan Grove schets doelsituatie

(principes / mogelijk ook richtlijnen)

Verdere invulling verdere architectuur bij aanvang.

Per project implementeren.

19

Architectuur is nog geen werkelijkheid

De case van de ontbrekende infrastructuur Voorbeeld: een architectuur beschrijft een

toekomstvisie met een toegangsbeveiligingsschil Deze schil komt niet van de grond

– Niemand neemt initiatief– Business case blijkt niet rond te krijgen

Dus Toekomst voorspellen blijft moeilijk Noteren in architectuur = geen absolute waarde, wel

verplichting tot haalbaarheidsonderzoek

20

Waar staat ú met architectuur ..

Isolement Slagkracht

Verliezen Slagboom

Laag Hoog

Organisatorische inbedding

Laa

gH

oo

g

Niv

ea

u A

rch

itect

uur

de

nke

n

Bron: DYA (2002)

21

.. en wat doet u er aan?Isolement Ontwerpen architectuurmanagement Implementeren architectuurmanagement

Slagkracht Processen architectuurmanagement blijven volgen en aanscherpen (audits)

Verliezen Architectuur op de agenda zetten Bewustzijn kweken Sense of urgency creëren

Slagboom Architectuur breder neerzetten dan alleen ICT Betrekken business Architectuur als enabler in plaats van belemmering Introduceren referentiearchitectuur als gemeenschappelijk kader en taal

22

Aanpassen op rijpheid (maturity) organisatie

Management Definities Rol architect

Proces Producten

Niveau 1

Initial

Geen sturing Voorzichtige eerste pogingen

Niet toegekend

Niet aanwezig

Globaal idee

Niveau 2

Repeatable

Sturing op personen

Vastgesteld maar nog onder discussie

Toegekend Globaal beschre-ven per domein

Uniform beschreven per domein

Niveau 3

Defined

Sturing op het proces

Vastgesteld en geaccepteerd

Verantwoor-delijk voor proces

Afgestemd tussen domeinen

Uniform beschreven en gestandaardiseerd over domeinen

Niveau 4

Managed

Sturing op resultaten

Vastgesteld en geaccepteerd

Verantwoor-delijk voor resultaten

Geïnte-greerd proces

Centraal gecoördineerd

Niveau 5

Optimizing

Sturing op continue verbetering

Vastgesteld en geaccepteerd

Initieert innovatie en verbeteringen

Geoptimali-seerd proces

Continu aangepast

Bron: DYA (2002)