Workshop 2.Slim accomodatiebeleid als

motor voor ontwikkeling

De cultuur van stedelijke vernieuwing

Jan Brouwer

Symposium Stedelijke Vernieuwing over 5 jaar

1 april 2010

Inhoud

Eerdere studies Trends en andere ontwikkelingen Situatie in aandachtswijken Oorzaken Succesvolle wijkaanpak Cultuur maken

Eerdere studies

Behoefteraming stedelijke vernieuwing

Ruimtelijke concentratie van problemen en achterstanden

Overheidsbeleid en ruimtelijke investeringen

Uitkomsten

Groeiende behoefte aan ISV middelen

Dalende trend beschikbare middelen

Zoeken naar nieuwe oplossingen

0

100

200

300

400

500

600

700

2008 2010 2012 2014 2016 2018 2020

jaar

milj

oen

en

beleidsvariant stedelijke vernieuw ing begrotingsvariant stedelijke vernieuw ing

trendvariant stedelijke vernieuw ing

Trends

HuishoudenvormingvergrijzingIndividualiseringmigratie

Ruimtelijke spreidinghuur en koopleeftijdetniciteitstad en land

Segregatie huur en koopsector

50

75

100

125

150

175

200

1986 1990 1994 1998 2002 2006 2009

jaar

ind

ex

ink

om

en

(1

98

6=

10

0)

koopsector huursector alle woningen

Verloop migratiesaldo

0

20

40

60

80

100

120

140

160

1972 1977 1982 1987 1992 1997 2002 2007

jaar

du

ize

nd

en

pe

rso

ne

n

emigratie immigratie

Aandachtswijken en bouwperiode wijken

0% 20% 40% 60% 80% 100%

bouwjaar divers

vooral vooroorlogs

vooral jaren 50 en 60

vooral jaren 70 en 80

nieuwe wijken

alle wijken

40 wijken overige aandachtswijken overige wijken

Eerste conclusies

Trends zorgen voor meer kwetsbare wijken

Segregatie naar leeftijd, inkomen en etniciteit

Bestaande aanpak biedt geen duurzame oplossing

Kans op aandachtswijk wordt niet minder, eerder meer

Situatie in aandachtswijken

Sociaal hogere werkloosheid, lagere inkomens, lager

opleidingsniveau, minder kansen meer overlast, problemen met veiligheid en

integratie Fysiek

achterblijvende kwaliteit publieke ruimte, vastgoed en voorzieningen

lagere vastgoed prijzen

Oorzaken: onbalans

Wijken zijn te eenzijdig en bewoners te afhankelijk en niet actief

Komt naar voren in te hoog aandeel huurwoningen, te veel uitkeringen en toeslagen, te hoog aandeel nieuwkomers, te weinig economische activiteit

Oorzaak: kwaliteit

Oorzaak te veel dynamiek

Oorzaak: imago van de wijk

Veranderingen: meer eigen woningbezit

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

1986 1990 1994 1998 2002 2006 2009

jaar

pe

rce

nta

ge

ko

op

wo

nin

ge

n

40 wijken overige aandachtswijken

geen aandachtswijk alle wijken

Na oplopende achterstand betere inkomenspositie

50

75

100

125

150

175

1986 1990 1994 1998 2002 2006 2009

jaar

ind

ex

hu

ish

ou

din

ko

me

n (

19

86

=1

00

)

40 wijken overige aandachtswijken

geen aandachtswijk alle wijken

Betere waardering omgeving

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

2002 2006 2009

jaar

aa

nd

ee

l la

ge

wa

ard

eri

ng

(in

%)

40 wijken overige aandachtswijken

geen aandachtswijk alle wijken

Duurzame verandering vergt extra inspanning

Te eenzijdig:bevorderen diversiteit

Te afhankelijk:bevorderen horizontale aansturing

Te weinig activiteitenbevorderen (langzame) economie

Onzekerheden

Toekomst stadTrekkers voor de stadStad als productiemilieu

Toekomst verzorgingsstaatWaarden meer ambigueGrenzen aan de bureaucratie

Grenzen aan bureaucratie

Iederen wil iets anders

Suggesties: meer balans

Verticale aansturing met lange collectieve geldstroom

Betere afstemming tussen instituties

Onderzoek van buiten

Betere dienstverlening

Kan minder

Horizontale aansturing met korte collectieve geldstroom

Nadruk op zelforganisatie

Kunst als vorm van onderzoek

Interventies richten op vorming vermogens

Moet meer

Interventies richten op vorming van vermogens

Interventies

Leefbaarheid: kwaliteit omgeving

Vermogens

Duurzaamheid: kwaliteit activiteiten

En wel de vermogens van bewoners

Interventies richten op organiserend, creatief, financieel en sociaal vermogen van bewoners

Dat kan door vorming praktijkgroepen met gezamenlijk belang of gezamenlijke interesse

Praktijkgroepen met gezamenlijke interesse

Culturele interventies bij uitstek geschikt Schept nieuwe betekenis en houdt het

waardevolle vast Gemakkelijk toegankelijk door grote

diversiteit vaardigheden en waardering

Nadruk op horizontale verbinding Prominente plaats aan begin en eind

productieketen met hoge multiplyer Cultuur maakt waarde en vermogen

Leercyclus nieuwe cultuur

0,0

1,0

2,0

3,0

4,0

5,0

6,0

7,0

passieve culturele participatie

kunsteducatie

actieve culturele partcipatieomvang cultuursector

creatieve industrie

40 wijken geen aandachtswijk alle wijken centrum-stedelijk

Cultuur als methode

Nieuw imago Nieuw cultureel erfgoed Nieuwe vormen van collectiviteit Nieuwe vormen van werkgelegenheid

Voorbeelden

Poptahof Hotel Transvaal Kluswoningen Rotterdam Zina’s Wallisblok Rotterdam Cultuurhuizen Utrecht Broedplaatsen Amsterdam Modekwartier Arnhem

Metamofose Poptahof

Gebruik tussentijd via stapelstad

Bewoners verandering laten vormgeven

Opzetten nieuwe organisatie

Nieuw imago voor de wijk

Hotel Transvaal

Gebruik tussentijd via hotel

Bewoners verandering laten vormgeven

Opzetten nieuwe organisatie

Nieuw imago voor de wijk

Wallisblok

Collectief particulier opdrachtgever-schap

Hergebruik gebouwen

Zelfwerkzaam-heid bewoners

Vorming vermogens

Zina’s

Passieve en actieve participatie

Zelfvertrouwen bewoners

Vorming vermogen Nieuw cultureel

erfgoed

KluswoningenRotterdam Hergebruik

gebouwen Zelfwerkzaamheid

bewoners Vorming Stimulans locale

economie

Cultuurhuizen Utrecht

Spreiding cultuur in de wijk

Verhoging passieve en actieve participatie

Vorming creatieve vermogens

Imago van de wijk

BroedplaatsenAmsterdam

Hergebruik gebouwen

Zelfwerkzaamheid bewoners

Stimulans locale economie

Vorming vermogen

ModekwartierArnhem Hergebruik

gebouwen Zelfwerkzaamheid

bewoners Stimulans locale

economie Vorming

vermogen

Stellingen

Fysieke herstructurering afmaken maar nieuwe fase richten op zelforganisatie bewoners

Cultuur gebruiken als start; later andere activiteiten

Instellingen uitsluitend in faciliterende rol

LUNCH in de Serre