Visieontwikkeling en masterplan Energy Port

Eco-vriendelijke gebouwencluster

3E – i-propeller – MOP Urban Design – Rebel Group

AGENDA: 1. Achtergrond van het project 2. Visieontwikkeling: Uitdaging en opportuniteit

Energy Port Oostende 3. Een duurzame site

1. Materialen 2. Energie 3. Ruimtelijke planning en diensten

4. Concretiseren van de keuzes 5. Hoe deze visie realiseren?

2

3

Achtergrond van het project

Onderdeel van het INTERREG IVB project ‘Duurzame Zeehavens’: De focus van Haven van Oostende binnen dit project is ‘Visie en Masterplan voor een ecovriendelijke gebouwencluster in de EnergyPort Oostende’ De opdracht werd bewust breder getrokken naar een visieontwikkeling op lange termijn voor de Energy Port Oostende alsook een masterplan voor de ontwikkeling van de hele site op 4 domeinen: • Ruimte • Energie • Materialen • Diensten

Doel: evolutie van ad hoc korte termijnacties naar lange termijn planning en investeringen

4

Projectzone

AGENDA: 1. Achtergrond van het project 2. Visieontwikkeling: Uitdaging en opportuniteit

Energy Port Oostende 3. Een duurzame site

1. Materialen 2. Energie 3. Ruimtelijke planning en diensten

4. Concretiseren van de keuzes 5. Hoe deze visie realiseren?

5

6

Visieontwikkeling voor de Energy Port

De Energy Port Oostende wil uitgroeien tot: dé cluster voor O&M activiteiten in de Offshore windindustrie in het Noordzeegebied en een experimenteerzone voor Blue Energy

• Troeven van de haven en positionering ten opzichte van concurrentie • Duurzame groei en verankering van activiteiten op lange termijn • Creatie van toegevoegde waarde rondom kern van O&M activiteiten

Waarom deze visie?

7

Kritische massa nieuwe bedrijven is bereikt, maar om goed te functioneren, moeten nog gebruikers aangetrokken worden Evolutie van constructie offshore windparken naar… constructie + O&M Deze evolutie naar bedrijfsvoering op langere termijn… • resulteert in een ander verwachtingspatroon bij de bedrijven m.b.t. de

faciliteiten die de haven aanbiedt • creëert mogelijkheden m.b.t. duurzame investeringen

Huidige situatie

8

Troeven en uitdagingen ten opzichte van andere havens

012345

A

B

CD

E

Energy Port Oostende

Bron: Buck Consulting International

9

Hoe deze visie realiseren ? Gefaseerd groeimodel

Een plek voor O&M Offshore Windenergie

Dé plek voor O&M Offshore Windenergie

Dé cluster voor O&M Offshore Windenergie

Belgische windparken

Noordzee windparken

Europese windparken

Nu 3 jaar 5 jaar

Keuze positionering Energy Port – feedback vanuit bedrijven

10

11

Hoe deze visie realiseren ? Gefaseerd groeimodel

Ondersteunende overheid

12

Hoe deze visie realiseren ? Juiste partners aantrekken en houden

Kansen voor Energy Port 1. Ligging aan zee 2. Nood aan economische

heroriëntatie 3. Aanwezig infrastructuur 4. Gekwalificeerde

arbeidskrachten 5. Ondersteunende overheid 6. Aantrekken belangrijke

marktspelers 7. Gespecialiseerde

opleidingscentra 8. Innovatie- en kenniscentra

Bron: Studie Econopolis (2011-2012)

AGENDA: 1. Achtergrond van het project 2. Visieontwikkeling: Uitdaging en opportuniteit

Energy Port Oostende 3. Een duurzame site

1. Materialen 2. Energie 3. Ruimtelijke planning en diensten

4. Concretiseren van de keuzes 5. Hoe deze visie realiseren?

13

14

Waarom investeren in een duurzame site?

AGENDA: 1. Achtergrond van het project 2. Visieontwikkeling: Uitdaging en opportuniteit

Energy Port Oostende 3. Een duurzame site

1. Materialen 2. Energie 3. Ruimtelijke planning en diensten

4. Concretiseren van de keuzes 5. Hoe deze visie realiseren?

15

16

Duurzaam materiaalgebruik

Enkele referenties zoals doorgaans gebruikt in de bouwsector

NL Basiswerk Milieuclassificaties Bouwproducten NIBE UK Green Guide to Specification BRE (BREEAM)

BE Milieugerelateerde Materiaalprestatie van Gebouwelementen VITO, WTCB en KULeuven in opdracht van OVAM

• evaluatie gebouwelementen (dak, vloer, gevel) i.p.v. materialenvarianten meer integrale duurzaamheidsevaluatie van materialen

17

Duurzaam materiaalgebruik

Duurzame alternatieven voor industriebouw Beton met een lager verbruik aan primaire grondstoffen vraagt (vb. ECO2beton) • gerecycleerde betongranulaten in combinatie met CO2 neutraal cement • competitieve prijs t.o.v. standaard product • potentieel grote impact want één van belangrijkste bouwmaterialen bij

industriebouw

18

Duurzaam materiaalgebruik

Duurzame alternatieven voor industriebouw Hout als alternatief voor beton en staal in dragende constructies Gelamineerd hout • goede sterkte/gewicht verhouding • grote overspanningen mogelijk • lange levensduur FJI® balken • ook geschikt als gevelelementen

19

Duurzaam materiaalgebruik

Duurzame alternatieven voor industriebouw Reflecterende dakbedekking • verhoogde reflectiviteit minder koellasten Plantaardige dakbedekking • verhoogde reflectiviteit • 100% plantaardig

20

Duurzaam materiaalgebruik

Isolatie in industriebouw

Duurzaamheid type isolatiemateriaal ondergeschikt aan potentiële energiebesparing tijdens levensduur van het gebouw

AGENDA: 1. Achtergrond van het project 2. Visieontwikkeling: Uitdaging en opportuniteit

Energy Port Oostende 3. Een duurzame site

1. Materialen 2. Energie 3. Ruimtelijke planning en diensten

4. Concretiseren van de keuzes 5. Hoe deze visie realiseren?

23

24

studie m.b.t. kostenoptimale energiemaatregelen in (semi)- industriële gebouwen, verwarmd tot 8°C (2009) • T8 verlichting vervangen door T5 ± 15% elektriciteit besparing • T5 verlichting met daglichtsturing 60 – 75% elektriciteit besparing t.o.v. T8 verlichting,

afhankelijk van daglichtopties • Beter geïsoleerd dak (10 cm PIR) • Minimum 15% daglichtstraten • Beter geïsoleerde en luchtdichte poorten (8 cm PIR) en geïsoleerde rookafzuigers • Beter geïsoleerde plint (8 cm PIR) • Beter geïsoleerde gevel (8 cm PIR) Conclusie: verlichting prioritair, isolatie rendabel, ook bij lage T

Kostenoptimale energiemaatregelen logistieke & (semi-)industriële gebouwen

PRIO

RITE

IT

25

Econation LightCatcher

26

Biomassa / Warmtepomp • Warmtenet (en centrale stookinrichting) vereisen grote upfront investeringen • Risico inzake on-site bedrijfsvoering bij uitvoering werkzaamheden

Zonneboilers • Financieel moeilijk haalbaar (zonder subsidies), o.m. door relatief lage gasprijs

en piekvraag On-site windenergie • Haven van Oostende = Belgocontrol uitgesloten gebied voor grote windturbines • De mogelijkheden voor middelgrote turbines, genre

worden besproken

Analyse hernieuwbare energie in havengebied

27

• Kleine individuele dakoppervlaktes gegroepeerde installaties i.f.v. lagere eenheidsprijs en spreiding vaste kosten (netstudie, etc.)

• 2014: groenestroomcertificaten voor industrie + verhoogde investeringsaftrek

• Feedback havenbedrijven: als gebouweigenaar dient de Haven van Oostende het

initiatief te nemen

• Investering via 3de partij aangewezen • Vaste prijs voor de eigen geproduceerde elektriciteit • Terugverdientijd < 7 jaar • (Incl. O&M contract + verzekering)

Analyse hernieuwbare energie – Focus op fotovoltaïsche energie

28

• Havens van o.a. Rotterdam, Valencia en Göteborg berekenen hun ecologische voetafdruk (CO2)

• Havenbedrijf Gent huist sinds 2006 in een passief kantoorgebouw met duurzaam kantoormeubilair en waarbij bestaande straatklinkers werden hergebruikt als bouwmateriaal

• Dover: energy management + bio-WKK installatie

• Setúbal and Sesimbra (Portugal): reelighting en regeling (detectie, etc.) , zonnepanelen, zonneboiler(s),…

Benchmark

29

• Haven van Aalborg (Denemarken): renovatie naar een passief kantoorgebouw en testinstallatie fotovoltaïsche energie

• Haven van Antwerpen promoot energieaudits en begeleidt bij subsidie-aanvragen voor REG maatregelen

• Havenbedrijf Bremenports (Duitsland) • World Ports Climate Declaration • Aankoop 100% groene stroom • 925 m² zonnepanelen (sinds 2008)

Benchmark

30

• Havenbedrijf Bremenports (vervolg) • Zonnecolletoren voor sanitair & verwarming • Reelighting in gebouwen • Autonome LED verlichting d.m.v. zonnecellen

op de aanlegplaatsen • Pilootproject elektrische wagens (2010) • Duurzaam aankoopbeleid (pc, printer/copier,…) • Digitaal afval beheerssysteem • ‘Meten is weten’ Energieboekhouding

Benchmark

31

• Renovatie gelijkvloers & 1ste verdieping + uitbreiding 2de verdieping • Geen EPB-eisen voor gedeelte verbouwing. Vanuit een lange termijn visie werden

echter volgende duurzame maatregelen toegepast: • Vloerisolatie 1ste verdieping • Sandwich gevelpanelen met 10 cm PIR op 1ste verdieping • Nieuw dak gedeelte met 16 cm PUR • Overal hoog-rendementsbeglazing (Ug-waarde = 1.1 W/m²K) • Zonwerend glas zuidgevel om koellasten te beperken • Dubbelwandige dakkoepels en geïsoleerde sectionaalpoorten • Volledig balansventilatiesysteem • Gebruik van zonneboilers voor opwarming sanitair warm water • Nieuwe dakstructuur voorzien op plaatsing fotovoltaïsche panelen • Zone voor brandoefeningen (40.000 l/dag) wordt uitgerust met

waterzuiveringsinstallatie

OBH-gebouw Oostende

32

Hernieuwbare energie en duurzaam materiaalgebruik

Analyse

• Analyse hernieuwbare energie & duurzaam

materiaalgebruik

Selectie

• Identificatie quick wins • Concrete aanbevelingen

Implementatie

• Integratie hernieuwbare energie in inrichtingsplan • Duurzame materialen in standaard bestekteksten voor de

gebouwen

AGENDA: 1. Achtergrond van het project 2. Visieontwikkeling: Uitdaging en opportuniteit

Energy Port Oostende 3. Een duurzame site

1. Materialen 2. Energie 3. Ruimtelijke planning en diensten

4. Concretiseren van de keuzes 5. Hoe deze visie realiseren?

33

34

Ruimtelijke planning en diensten Land-gebruik

35

Land-gebruik

Ruimtelijke randvoorwaarden • Beperkte lengte kade beschikbaar voor O&M • Beperkte ruimte om alle gebouwen neer te planten • Bestaande situatie van verkeer en gebouwen

Randvoorwaarden gebruikers • Grote druk op eerstelijn aan kade • Lange termijn bezetting => andere verwachtingen dan

bij werfzone

Randvoorwaarden

36

Land-gebruik

• Onduidelijke scheiding werfzone en ‘bedrijventerrein’ • alle types verkeer (zwaar, speciaal, fiets, voetganger, auto) door elkaar • Elk bedrijf eigen veiligheidsplan => onveilig • Parking overal op terrein • Problematische signalisatie

Huidige toestand

37

Land-gebruik

Huidige toestand: omgeving

38

Land-gebruik

Huidige toestand: site

39

Land-gebruik

• Site = 1 gebied met 1 veiligheidssysteem • Duidelijke afbakening bedrijvenzone, werfzone, kadezone • Organisatie gebouwen binnen macroblokken • Gebundeld parkeren • Scheiden van verkeersfluxen • Fiets- en voetgangersroute en clustervorming • Verkeer NHM weg uit de Energy Cluster • Volledige vrijmaken van de kade over breedte van 20 m => Alle gebouwen eerstelijns!

• voorzien van ruimte en afbakening zone voor dagafval + gezamenlijke afvalzone

Doelstellingen

40

Scenario’s voor centrale diensten – beveiliging/veiligheid (welzijn)

* - Elk bedrijf individueel

** - Toegang tot de site onder centraal beheer, consortiumbewaking

*** - Eén veiligheidsplan voor de site

**** - Eén veiligheidsplan voor de site met gedeelde bedrijfsopleidingen

Veilig-heid en welzijn

41

Veilig-heid en welzijn

Eén veiligheidsplan voor de site

42

Veilig-heid en welzijn

Organisatie gebouwen binnen macroblokken

43

Veilig-heid en welzijn

Organisatie gebouwen binnen macroblokken

44

Veilig-heid en welzijn

Veiligheid, macroblokken, scheiding fluxen, weghalen oneigenlijk verkeer zorgt ervoor dat uiteindelijk alle gebouwen als eerstelijns kunnen beschouwd => verhuurd worden

Alle gebouwen eerstelijns

45

Scenario’s voor centrale diensten - mobiliteit

* - Elk bedrijf individueel

** - Beperkte mobiliteitsafspraken voor de site

*** - Gezamenlijke parkeerruimte & zachte mobiliteit on site

**** - Gezamenlijk transport & collectieve mobiliteitsplannen Belangrijk voor clustervorming: Link met Greenbridge-site (4,5 km)

Mobi-liteit

46

Mobi-liteit

Scheiden verkeersfluxen

47

Mobi-liteit

• Zwaar en speciaal transport

Scheiden verkeersfluxen

48

Mobi-liteit

Scheiden verkeersfluxen

49

Mobi-liteit

Scheiden verkeersfluxen

• Voetgangers en fietsers • Informele contacten

• Gemeenschappelijke voorzieningen

50

Mobi-liteit

• Vrachtwagens NHM

Oneigenlijk verkeer weg uit de cluster

51

Mobi-liteit

Hoofdroutes

52

Mobi-liteit

Subroutes

53

Mobi-liteit

Voetgangers- en fietsroutes

54

Mobili teit

Voetgangers- en fietsroutes

55

Mobi-liteit

Fietsvoorzieningen

56

Mobi-liteit

Signalisatie

57

Scenario’s voor centrale diensten - afval

* - Elk bedrijf individueel

** - Collectieve ophaling via raamcontract

*** - Eén afvalpunt op de site voor alle bedrijven

**** - Collectieve afvalpreventie door samenwerking en innovatie

Afval

58

Afval

• Dagafval • Gemeenschappelijke

zone afval

Afvalbeheer

59

Master- plan

Masterplan

60

Master- plan

Masterplan

AGENDA: 1. Achtergrond van het project 2. Visieontwikkeling: Uitdaging en opportuniteit

Energy Port Oostende 3. Een duurzame site

1. Materialen 2. Energie 3. Ruimtelijke planning en diensten

4. Concretiseren van de keuzes 5. Hoe deze visie realiseren?

61

62

Concretiseren van keuze

Wat betekent het aantrekken van nieuwe spelers nu concreet naar ruimte vereisten? Opmaak van een ‘Decision Tool’ Gebruiksvriendelijkheid staat centraal Modulaire opbouw: • Wat als er 1 speler extra naar Oostende komt? • Wat als een huidige speler een extra windpark binnen haalt? • …

Laat toe om van een reactief handelen over te stappen naar proactief handelen!

Zorgt voor lange termijn denken!

63

Decision Tool

Gedetailleerd invoer per windpark

Resultaten op niveau van individuele spelers en site

64

Werking Decision Tool Decision Tool laat toe om simulaties te maken rond: • Welke spelers komen naar Oostende

• Turbineleveranciers • Projectontwikkelaars • Onderaannemers

• Welke windparken worden gerealiseerd • Wie zijn de spelers van elk windpark, welke turbine wordt gebruikt, …

Dit alles wordt vertaald naar behoeften aan:

• Tewerkstelling: Arbeiders en bedienden • Kantooroppervlakte • Sanitair • Parking • …

65

Decision Tool laat toe inschatting te maken van jobcreatie

Scenario: • Alle Belgische concessies worden vanuit

Oostende bediend • 4 Projectontwikkelaars • 4 Turbineleveranciers – 1 type turbine per

leverancier • Onderaannemers worden buiten

beschouwing gelaten

Directe tewerkstelling Projectontwikkelaars: 37 VTE’s Turbineleveranciers: 161 VTE’s Totaal 198 VTE’s

Indirecte tewerkstelling

Multiplicatoreffect = 2,0 x (Bron: Rebel 2010)

Totaal 395 VTE’s

Totale tewerkstelling Totaal 593 VTE’s

AGENDA: 1. Achtergrond van het project 2. Visieontwikkeling: Uitdaging en opportuniteit

Energy Port Oostende 3. Een duurzame site

1. Materialen 2. Energie 3. Ruimtelijke planning en diensten

4. Concretiseren van de keuzes 5. Hoe deze visie realiseren?

66

67

Hoe deze visie realiseren ? Vervolgstappen? • Opstellen van een masterplan voor een duurzame bedrijvencluster • Aantrekken van en creatie van samenwerking met de juiste partijen • Gefaseerd groeimodel van bedrijventerrein tot cluster • Duurzaam beheermodel

Visie

• Buy-in • Communicatie • Masterplan

Korte Termijn

• Opmaak Inrichtingsplan en draaiboek • Opstarten georganiseerd overleg • Definiëren Quick Wins (veiligheid, mobiliteit, afval)

Lange Termijn

• Uitvoering inrichtingsplan • Beheersstructuur en clusterwerking • Lange termijn infrastructuur en investeringen

68

HOE DEZE VISIE REALISEREN ? Quick win en aanzet

• Opstart Vestas = aanzet om voor eerste macroblok en met minimale investeringen:

• parkeren te bundelen • Circulatie te reorganiseren (belijning) • Miniveiligheidsplan op te stellen • Kade autovrij te maken

⇒ Opmaak mini-inrichtingsplan voor macroblok ⇒ Vergadering met stakeholders om voorstel te bespreken ⇒ uitvoering