Veilig sportenPreventief luik

Algemeen gedeelteInitiator

2

Inleiding en situering

Invloed van sporten op gezondheid

Blessurepreventie

Taak van de sportbegeleider

Overzicht van de presentatie

Veilig sporten: Preventief luik

3

Inleiding en situering

Doelstelling van de cursusOpbouw van de cursus

4

Doelstelling van de cursus

Brug slaan tussen preventie en blessurebehandeling, met nadruk op het bevorderen van gezond en veilig sporten en voorkomen van blessures

De cursist kan: De positieve en negatieve effecten van fysieke inspanning op de gezondheid

onderscheiden. Mensen stimuleren tot fysieke activiteit in gezonde omstandigheden Vanuit cijfergegevens van de specifieke sporttak de risicofactoren eigen aan de sport

weergeven Concrete stappen ondernemen om blessurepreventie op het niveau van de club te

bevorderen Vanuit de opmaak van zijn persoonlijk sportprofiel de risicofactoren bij het sporten

aangeven Risicofactoren bij de sporters herkennen en aangepaste preventieve maatregelen nemen Het evenwicht in de belasting-belastbaarheid voor zijn sporters bewaken

5

Opbouw van de cursus

3 delen: Invloed van sporten op de gezondheid Blessurepreventie Taak van de sportbegeleider in de blessurepreventie

Werkwijze: Opdrachtvormen vanuit de sport en eigen ervaring Reflectie en bespreking Interactief

6

Invloed van sporten op gezondheid

Gezond en veilig sporten: kernbegrippen

Effecten van fysieke inspanning: positief en negatief

7

Gezondheid Fysieke activiteit Fysieke fitheid

Gezond en veilig sporten : kernbegrippenOpdracht

8

Gezondheid

Genetische factoren

Persoonlijke leefstijlfactoren(voeding, hygiëne, beweging, ontspanning)

Aanwezigheid en de kwaliteit van gezondheidszorg(preventief en curatief)

Omgevingsfactoren(milieu, soc.econ.factoren)

Gezond en veilig sporten : kernbegrippen

9

Fysieke activiteit

Breed begrip: leveren van fysieke inspanning

Duur

Frequentie

Intensiteit

Soort activiteit

Gezond en veilig sporten : kernbegrippen

10

Fysieke fitheid

Uithoudingsvermogen

Kracht

Snelheid

Lenigheid

Coördinatie

Gezond en veilig sporten : kernbegrippen

11

Opdracht

Kan je voor jouw sport de 5 fysieke basiseigenschappen, in de mate dat ze het meest aan bod komen,in volgorde plaatsen en aantonen waarom?

Gezond en veilig sporten : kernbegrippen

12

Effecten van fysieke inspanning: positief en negatief

Model van Bouchard

13

Effecten van fysieke inspanning: positief en negatief

14

Effecten van fysieke inspanning: positief en negatief

Positief Negatief

Fysiek

Mentaal

Overbelasting

Onvoorzichtigheid

Sportletsel

Acuut

Chronisch

Aanbevelingen

FrequentieIntensiteit

DuurSoort belasting

15

Opdracht

1. Overloop voor jezelf welke fysieke activiteiten je doet per week naar type, duur, frequentie en intensiteit.

2. Evalueer vervolgens of het nodig is om de mate van fysieke activiteit aan te passen om gezondheidsbevorderend te zijn.

Effecten van fysieke inspanning: positief en negatief

16

Blessurepreventie

Wat ?Omvang van sportblessures

Welke blessures in jouw sporttak?Wie doet aan blessurepreventie?

17

Wat ?

Blessurepreventie = het geheel van preventieve maatregelen dat je kan nemen om schade aan de

gezondheid te voorkomen.

80% van de blessures kan voorkomen worden!

Primaire preventie: het voorkomen van de primaire oorzaken van het ontstaan van blessures

Het inzien van het belang van sporten op de gezondheid

Het kennen van de relatie sportbeoefening en sportblessures

Het kennen van de risicofactoren

Het nemen van maatregelen

Secundaire preventie: het vroegtijdig ingrijpen bij de eerste tekenen van blessurevorming en het nemen van herstelbevorderende maatregelen

Tertiaire preventie: het voorkomen van de gevolgen van blessures

18

Omvang van sportblessures

Registratie is nodig!

Incidentie = aantal blessures per periode, meestal een jaar, in verhouding met het aantal uren sportbeoefening.

19

Opdracht

1. Hoeveel sporters in Vlaanderen beoefenen jouw sport in georganiseerd verband?

2. Wat zijn de meest voorkomende blessures in jouw sporttak?

Verstuikte enkel Knieblessure Tenniselleboog Spierscheur ………………………………………

Welke sportblessures in jouw sporttak ?

20

Opdracht

3. Welke lichaamsdelen worden het meest getroffen ?

Welke sportblessures in jouw sporttak ?

21

Opdracht

4. In welke leeftijdscategorie komen de meeste letsels voor ?

5. Wie geraakt het meest geblesseerd: mannen of vrouwen ?

Welke sportblessures in jouw sporttak ?

22

Welke sportblessures in jouw sporttak ?Opdracht

6. Wat zijn de oorzakelijke relatiesLichaamscontact medespelerLichaamscontact tegenstreverBodemgesteldheidMateriaal (ballen, toestellen…)Persoonlijke kledijOvertreding van de spelregelsWeersomstandighedenAccommodatie…………………

7. SpelerspositieAanvallendVerdedigendDoelverdediger

23

Wie doet aan blessurepreventie in Vlaanderen?

Blessurepreventie in Vlaanderen

Overkoepelende instanties In de sportclub

Het ministerie van de Vlaamse Gemeenschap departement medisch verantwoorde sportbeoefening(afdeling Preventieve en Sociale Gezondheidszorg)

De sportbeoefenaar

Sportmedische keuringscentra en sportartsen

De sportbegeleider

Steunpunt sport beweging en gezondheid De sportarts - sportkinesist

Instituut Topsport Vlaanderen Het clubbestuur

Sportfederaties  

BOIC: Olympic Health Foundation  

Rode Kruis Vlaanderen  

Vlaamse vereniging voor sportgeneeskunde

 

24

Wie doet aan blessurepreventie in Vlaanderen?

Zelf verantwoordelijkheid opnemen Goede leefstijl Aanvoelen en begrijpen van signalen van lichaam Bewust zijn van grenzen waarbinnen men mag ‘bewegen’ Gebruik maken van beschermende materialen Toepassen van beschermende maatregelen (fairplay!) Preventief advies inwinnen Bijhouden van persoonlijk gezondheidssportboekje:

Gezondheidsanamnese Sportanamnese Functioneel onderzoek

De sportbeoefenaar

25

Wie doet aan blessurepreventie in Vlaanderen?De sportbegeleider

Centrale figuur Bewaken van het evenwicht tussen belasting en

belastbaarheid (primaire preventie) Voornaamste symptomen van blessures herkennen

(secundaire preventie)

Sporter na genezing op verantwoorde wijze begeleiden (tertiaire preventie)

Belang van goede communicatie!

26

Wie doet aan blessurepreventie in Vlaanderen?De sportarts

Uitvoeren van sportmedisch onderzoek

Adviseren van een geblesseerde sporter

Verlenen van advies bij het uitvoeren van blessurepreventieve programma’s

27

Wie doet aan blessurepreventie in Vlaanderen?Het clubbestuur

Voorzien van de nodige faciliteiten: Nodige materialen en accommodaties voor verzorging Bereikbaarheid van de accommodatie voor de hulpdiensten Voorzien van medische begeleiding Organiseren van informatiesessies naar ouders Plaatsen van voorlichtingsartikels in het clubblad Aanstellen van voldoende en bekwame sportbegeleiders Scheppen van voldoende oefengelegenheid ……………..

28

Wie doet aan blessurepreventie in Vlaanderen?Opdracht

1. Wat maakt het dat jouw sport veilig of gevaarlijk is?

2. Je zou graag beter zicht willen hebben op je lichamelijke mogelijkheden en beperkingen, waar ga je te rade? Welke gegevens zijn nuttig om te registreren en waarom?

3. Hoe is de visie op blessurepreventie in jouw sportclub uitgewerkt. Wie staat in voor wat? Geef concrete voorbeelden

29

Taak van de sportbegeleider

Inzicht in:de balans tussen belasting en belastbaarheid

de persoonsgebonden risicofactorende omgevingsgebonden risicofactoren

30

Balans tussen belasting en belastbaarheid

Ken het verschil tussen belasting en belastbaarheid Hou de balans in evenwicht Herken een verstoorde balans Hou rekening met de risicofactoren

Belastbaarheid(persoonsgebonden)

Belasting(omgevingsgebonden)

Belasting-belastbaarheidmodel

31

Balans tussen belasting en belastbaarheid

Belastbaarheid(persoonsgebonden)

Belasting(omgevingsgebonden)

Persoonsgebonden risicofactoren

•Leeftijd•Geslacht•Lichamelijke kenmerken (lichaams-samenstelling, lichaamsbouw, gewicht•Lichamelijke fitheid en trainings- toestand •Gezondheidstoestand (sporten met koorts, rugklachten, vroegere letsels)•Mentaliteit en leefwijze (mentale ingesteldheid, pers. lichaamsverzorging,voeding)

Omgevingsgebonden risicofactoren

•De sportbelasting (aard van de sport,niveau van de sportbeoefening, opbouw en intensiteit training)•Persoonlijke uitrusting en materiaal (sportmateriaal, kledij en schoenen)•Accommodatie•Sporten buiten (weersomstandigheden,milieu,sporten op hoogte)•Andere factoren ( spelregels en fairplay, ouders)

32

Belastbaarheid(persoonsgebonden)

Belasting(omgevingsgebonden)

Persoonsgebonden risicofactoren

•Leeftijd•Geslacht•Lichamelijke kenmerken (lichaams-samenstelling, lichaamsbouw, gewicht•Lichamelijke fitheid en trainings- toestand •Gezondheidstoestand (sporten met koorts, rugklachten, vroegere letsels)•Mentaliteit en leefwijze (mentale ingesteldheid, pers. lichaamsverzorging,voeding)

Omgevingsgebonden risicofactoren

•De sportbelasting (aard van de sport,niveau van de sportbeoefening, opbouw en intensiteit training)•Persoonlijke uitrusting en materiaal (sportmateriaal, kledij en schoenen)•Accommodatie•Sporten buiten (weersomstandigheden,milieu,sporten op hoogte)•Andere factoren ( spelregels en fairplay, ouders)

Persoonsgebonden risicofactoren

33

Persoonsgebonden risicofactoren

1. Leeftijd

Van kleuter tot het jonge schoolkind (4 tot 7 jaar)

Het schoolkind van 7 tot 11 jaar

De adolescent (van 11 tot 18 jaar)

De volwassene van 18 jaar

De oudere sporter

Ontwikkelingskenmerken !Begeleidingstips !

34

Persoonsgebonden risicofactoren

2. Geslacht Man

Vrouw

Aandachtspunten! Begeleidingstips!

35

Persoonsgebonden risicofactoren

3. Lichamelijke kenmerkenLichaamsamenstelling: tot welk type behoor je?

Lichaamsbouw: hoe is je lichaamsbouw?

Lichaamsgewicht: hoe ga je om met je gewicht?

Aandachtspunten! Begeleidingstips!

36

Persoonsgebonden risicofactoren

4. Lichamelijke fitheid en trainingstoestand5 basiseigenschappen (uithouding, kracht, lenigheid, snelheid, coördinatie)

Aandachtspunten! Begeleidingstips!

37

5. GezondheidstoestandSporten met koorts

Vroeger opgelopen letsels of ziekten

Rugklachten

Aandachtspunten! Begeleidingstips!

Persoonsgebonden risicofactoren

38

Persoonsgebonden risicofactoren

6. Mentaliteit- leefwijzeMentale ingesteldheid:

Hoe ga je om met stress?

Persoonlijke lichaamsverzorging: Waar moet je extra opletten?

Voeding Wat zijn je voedingsgewoonten bij het sporten? Wat en wanneer drink je bij het sporten? Gebruik je voedingssupplementen? Hoe ga je om met alcohol, koffie, roken, drugs?

Aandachtspunten! Begeleidingstips!

39

Omgevingsgebonden risicofactoren

Belastbaarheid(persoonsgebonden)

Belasting(omgevingsgebonden)

Persoonsgebonden risicofactoren

•Leeftijd•Geslacht•Lichamelijke kenmerken (lichaams-samenstelling, lichaamsbouw, gewicht•Lichamelijke fitheid en trainings- toestand •Gezondheidstoestand (sporten met koorts, rugklachten, vroegere letsels)•Mentaliteit en leefwijze (mentale ingesteldheid, pers. lichaamsverzorging,voeding)

Omgevingsgebonden risicofactoren

•De sportbelasting (aard van de sport,niveau van de sportbeoefening, opbouw en intensiteit training)•Persoonlijke uitrusting en materiaal (sportmateriaal, kledij en schoenen)•Accommodatie•Sporten buiten (weersomstandigheden,milieu,sporten op hoogte)•Andere factoren ( spelregels en fairplay, ouders)

40

Omgevingsgebonden risicofactoren

1. De sportbelasting zelf

Aard van de sportNiveau van de sportbeoefeningOpbouw van de trainingIntensiteit van de training

intensiteit/zwaarte duur aantal herhalingen aantal series pauzes duur en aard van de herstelfase

Aandachtspunten! Begeleidingstips!

41

Omgevingsgebonden risicofactoren

2. Persoonlijke uitrusting en materialen

SportmaterialenSportkledingSportschoenen

Aandachtspunten! Begeleidingstips!Ga naar 3.

42

Omgevingsgebonden risicofactorenSportmaterialen

Instrumentaal

Bescherming

Persoonlijke uitrusting

43

Omgevingsgebonden risicofactorenSportkleding

Vocht- en temperatuurregeling

Ademen

Goede pasvorm

Voldoen aan de eisen van de sport

44

Omgevingsgebonden risicofactorenSportschoenen

Bescherming

Steun

Schokdemping

Stabiliteit

45

Omgevingsgebonden risicofactoren

3. AccommodatieAandachtspunten! Begeleidingstips!

Ondergrond

•Demping en veerkracht

•Contacttijd

•Vlakheid

•Stroefheid

46

OmgevingOmgevingsgebonden risicofactoren

•Uitloopmogelijkheden

•Hinderlijke obstakels

•Rondslingerende sportzakken

•Onvoldoende of slechte verlichting

•Slechte verluchting

•Geen aafscheiding tussen de speelvelden

•Onverzorgde kleedkamers

•Combinatie sportzaal-cafetaria…

3. AccommodatieAandachtspunten! Begeleidingstips!

47

Omgevingsgebonden risicofactoren

4. Sporten buiten

WeersomstandighedenHet milieuSporten op hoogte

Aandachtspunten! Begeleidingstips!

48

Omgevingsgebonden risicofactoren

5. Andere factoren

Spelregels en fairplayOuders

Aandachtspunten! Begeleidingstips!

49

Omgevingsgebonden risicofactoren

Tot slot

Een laatste opdracht