Letty Aarts2 november 2005

www.doormetduurzaamveilig.nl Theoretische achtergronden

Theoretische achtergronden

Letty Aarts

Letty Aarts2 november 2005

www.doormetduurzaamveilig.nl Theoretische achtergronden

De doelen van Duurzaam Veilig nog eens op een rij

1. Voorkómen van (ernstige) ongevallen

2. Nagenoeg uitsluiten van ernstig letsel indien ongeval onvermijdelijk

Letty Aarts2 november 2005

www.doormetduurzaamveilig.nl Theoretische achtergronden

Proactieve aanpak: voorkómen van LATENTE FOUTEN

• Interventies: zo vroeg mogelijk in keten van systeemontwerp verkeersgedrag

Wie is de schuldige?

Letty Aarts2 november 2005

www.doormetduurzaamveilig.nl Theoretische achtergronden

Proactieve aanpak: voorkómen van LATENTE FOUTEN

• Interventies: zo vroeg mogelijk in keten van systeemontwerp verkeersgedrag

• Onveilige handelingen: minder afhankelijk maken van keuzen van individuele weggebruikers

Hoe heeft dit kunnen gebeuren?

Letty Aarts2 november 2005

www.doormetduurzaamveilig.nl Theoretische achtergronden

De mens de maat der dingen

• Fysieke eigenschappen– De mens is kwetsbaar

• Psychologische eigenschappen– De mens kan niet altijd fouten

– De mens wil niet altijd overtredingen

Letty Aarts2 november 2005

www.doormetduurzaamveilig.nl Theoretische achtergronden

Integrale aanpak

• INFRASTRUCTUUR– Ontwerp laten aansluiten bij menselijke capaciteiten en beperkingen

• VOERTUIGEN– Ondersteunen van rijtaak

– Bescherming bieden

• MENS– Goed geïnformeerd en geoefend

– Daar waar nodig gecontroleerd

Letty Aarts2 november 2005

www.doormetduurzaamveilig.nl Theoretische achtergronden

De principes in de geactualiseerde visie

Duurzaam Veilig-principe

FunctionaliteitFunctionaliteit van wegen van wegen

Homogeniteit van massa’s en/of snelheid en richting

Herkenbaarheid van de vormgeving van de weg en voorspelbaarheid van wegverloop en van gedrag van weggebruikers

Duurzaam Veilig-principe

Functionaliteit van wegen

Homogeniteit Homogeniteit van massa’s en/of snelheid en richtingvan massa’s en/of snelheid en richting

Herkenbaarheid van de vormgeving van de weg en voorspelbaarheid van wegverloop en van gedrag van weggebruikers

Duurzaam Veilig-principe

Functionaliteit van wegen

Homogeniteit van massa’s en/of snelheid en richting

HerkenbaarheidHerkenbaarheid van de vormgeving van de weg en voorspelbaarheid van van de vormgeving van de weg en voorspelbaarheid van wegverloop en van gedrag van weggebruikerswegverloop en van gedrag van weggebruikers

Duurzaam Veilig-principe

Functionaliteit van wegen

Homogeniteit van massa’s en/of snelheid en richting

Herkenbaarheid van de vormgeving van de weg en voorspelbaarheid van wegverloop en van gedrag van weggebruikers

StatusonderkenningStatusonderkenning door de verkeersdeelnemer door de verkeersdeelnemer

Vergevingsgezindheid van de omgeving en van weggebruikers onderling

Duurzaam Veilig-principe

Functionaliteit van wegen

Homogeniteit van massa’s en/of snelheid en richting

Herkenbaarheid van de vormgeving van de weg en voorspelbaarheid van wegverloop en van gedrag van weggebruikers

Statusonderkenning door de verkeersdeelnemer

VergevingsgezindheidVergevingsgezindheid van de omgeving en van weggebruikers onderling van de omgeving en van weggebruikers onderling

Duurzaam Veilig-principe

Functionaliteit van wegen

Homogeniteit van massa’s en/of snelheid en richting

Herkenbaarheid van de vormgeving van de weg en voorspelbaarheid van wegverloop en van gedrag van weggebruikers

Statusonderkenning door de verkeersdeelnemer

Vergevingsgezindheid van de omgeving en van weggebruikers onderling

Letty Aarts2 november 2005

www.doormetduurzaamveilig.nl Theoretische achtergronden

FUNCTIONALITEIT

• Functionele indeling van wegen:

• DV: monofunctionaliteit van wegen

• Hiërarchisch opgebouwd wegennet

Stromen Toegang bieden

Letty Aarts2 november 2005

www.doormetduurzaamveilig.nl Theoretische achtergronden

Functionele wegcategorieën

• Stroomwegen (SW)– Verkeer moet kunnen stromen

• Erftoegangswegen (ETW)– Toegang bieden tot bestemmingen

• Gebiedsontsluitingswegen (GOW)– Verbinding leggen tussen SW en ETW

Letty Aarts2 november 2005

www.doormetduurzaamveilig.nl Theoretische achtergronden

HOMOGENITEIT

• Ernstige ongevallen:– Grote snelheids- en/of massaverschillen

– Enkelvoudig ongeval tegen obstakel

– Kruispuntongevallen

– Auto – voetganger

Letty Aarts2 november 2005

www.doormetduurzaamveilig.nl Theoretische achtergronden

Auto-voetgangerbotsingen

Letty Aarts2 november 2005

www.doormetduurzaamveilig.nl Theoretische achtergronden

HOMOGENITEIT

• Ernstige ongevallen:– Grote snelheids- en/of massaverschillen

– Enkelvoudig ongeval tegen obstakel

– Kruispuntongevallen

– Auto – voetganger

• Daarom:– Vermijden van conflicten

• Aparte infrastructuur voor voertuigen metverschillende massa en snelheid

• Fysieke rijbaanscheiding tussen tegemoet-komend verkeer met grote snelheid

– Waar conflicten vóórkomen: reductie van snelheid

• Snelheidslimiet omlaag

• Snelheidsreducerende maatregelen op kruisingen (b.v. rotonde)

Letty Aarts2 november 2005

www.doormetduurzaamveilig.nl Theoretische achtergronden

• Voorkómen van fouten door:– Situaties herkenbaar te maken

– Wegverloop voorspelbaar te maken

• Gevolg:– Rijtaak meer op routine minder fouten

– Gedrag anderen beter voorspelbaar

HERKENBAARHEID

• Basis van fouten indeling van taakuitvoering

Niveau van taakuitvoeringBeredeneerd gedrag

Regelgestuurd gedrag

Automatisch gedrag

Type foutBeredeneerde vergissingen

Regelgestuurde vergissingen

Uitglijders en vergeetachtigheden

Letty Aarts2 november 2005

www.doormetduurzaamveilig.nl Theoretische achtergronden

STATUSONDERKENNING

• Mens als maat, maar: verschillen tussen mensen in taakbekwaamheid– Beginners, ouderen

– Slaap, alcohol, stress

Letty Aarts2 november 2005

www.doormetduurzaamveilig.nl Theoretische achtergronden

Taakbekwaamheidsmodel

Taakeisen (T)

Competenties (C)

Taakbekwaamheid (B)

B ≥ T controle

B < T gevaar

Letty Aarts2 november 2005

www.doormetduurzaamveilig.nl Theoretische achtergronden

STATUSONDERKENNING

• Daarom:– Generieke maatregelen iedereen

– Specifieke maatregelen aanvulling lagere taakbekwaamheid

Taakeisen (T)

Competenties (C)

Taakbekwaamheid (B)

B ≥ T controle

B < T gevaar

Gericht op statusonderkenning

Letty Aarts2 november 2005

www.doormetduurzaamveilig.nl Theoretische achtergronden

VERGEVINGSGEZINDHEID

• Sociale uitwerking:– Voorkómen van ongevallen

– Anticipatie op gedrag van minder vaardige medeweggebruikers

• Fysieke uitwerking:– Voorkómen van ernstige afloop van ongevallen

– Vergevingsgezinde omgeving

Letty Aarts2 november 2005

www.doormetduurzaamveilig.nl Theoretische achtergronden

Tot slot

• Integrale aanpak: niet vanuit afzonderlijke maatregelen werken maar vanuit principes– Want: effectiever en efficiënter

Letty Aarts2 november 2005

www.doormetduurzaamveilig.nl Theoretische achtergronden