Post on 06-Dec-2014
description
Robbert Jan BeunDepartement InformaticaUniversiteit Utrecht
SG 24 september 2014
Heft in Eigen Hand!
Stelling 3‘Alert zijn op het recht van ieder mens in vrijheid keuzes te maken en zichzelf te ontplooien.
Een cultus van zelfontplooiing is niet wenselijk, maar het recht tegelijk heel bijzonder en heel gewoon te zijn is dat wel.’
(van Est, 2014)
Bedreigt nieuwe technologie onze autonomie?
Natuurlijke grenzen vervagen
Sensoren i.p.v. zintuigen?
> 20.000 health en fitness apps
(Middelweerd et al 2014)
Nieuwe verslavingen
Volkskrant 5-9-2014
Maar dat is eigenlijk niets bijzonders
1 op de 10 mensen in Nederland van 15 - 64 jaar heeft in het afgelopen jaar slaap- of kalmeringsmiddelen gebruikt (Trimbos, 2009)
Autonomie
• Onafhankelijkheid van de geest• Eigen keuzes kunnen maken• Handelend vanuit intrinsieke motivatie• Universele basisbehoefte
Overige termenVrijheid, zelfstandigheid, vrije wil, behoefte, mentale energie…
Systeem 2Langzaam
bewustgecontroleerd
rationeeltoen en dansymbolisch
Systeem 1Snel
onbewustautomatischemotioneel
nusensorisch
97 x 56 = ?
ik
jij ik of
tijd
Autonomie• Universele basisbehoefte• Onafhankelijkheid van de geest• Eigen keuzes kunnen maken• Handelend vanuit intrinsieke motivatie
TermenVrijheid, zelfstandigheid, behoefte, vrije wil, mentale energie…
In contact staan met jezelf en er naar handelen
Kunnen we interactieve technologie ontwerpen met
als doel het welbevinden van mensen te vergroten?
Zo ja, welke kennis en technieken moeten
we hebben om dergelijke technologie te kunnen ontwerpen?
Wat is hierbij de rol van autonomie?
Uitgangspunt
De mens moet zelf energie in het proces stoppen, maar niet meer dan
noodzakelijk.
Technologie met als primaire doel het gedrag van mensen te
veranderen
Technologie met als primaire doel het gedrag van mensen te
veranderen
Technologie met als primaire doel het gedrag van mensen te
veranderen
Vermogen
Moti
vatie
HoogLaag
Hoog
Laag
Vermogen
Moti
vatie
HoogLaag
Hoog
Laag
Vermogenvereenvoudig of bemoeilijk het
gedrag
Uitgangspunt
De mens moet zelf energie in het proces stoppen, maar niet meer dan
noodzakelijk.
VermogenHet belang van een goede
interface
Het belang van een goede interface
een case
Mijn cursor in Word is veranderd in een punt en
ik wil mijn streep terug
Help (liever niet)
Beeld (kan ik niks vinden)
Extra Opties
Weergave (kan ik niks vinden)Algemeen (kan ik niks vinden)
‘Help’, ‘Beeld’, ‘Extra’
Paperclip
Contact met Microsoft
Intypen: ‘cursor’, ‘weergave’, ‘beeld’, ‘symbool’
Toch maar naar ‘help’
Ga voor cursorbesturing naar:
Extra opties
complexe schrifttypes
Word zegt (1)
‘Als u wilt dat de cursor wordt verplaatst in de logische volgorde van gemengde tekst, klikt u op logisch.’
Word zegt (2)
Het belang van een goede interface
‘What you see is what you need’
Vermogen
Moti
vatie
HoogLaag
Hoog
Laag
Vermogen
Moti
vatie
HoogLaag
Hoog
Laag
Motivatieverhoog of verlaag de bereidheid
Motivatiesocial presence
Sociale beïnvloedingPubliekFamilieVriendenBuurtWerkExpertsMedia…
Relaties, sociale rollen, vertrouwen, sociale controle, commitment, reciprociteit, transparantie, competitie, samenwerking …
Sociale beïnvloeding
Verbieden, aanmoedigen, belo-ven, onderhandelen, opdragen, adviseren, veroordelen, prijzen, ontslaan, uitdagen, waarderen, complimenteren, verzoeken, ver-welkomen, aanbevelen, felicite-ren, bedanken, …
PubliekFamilieVriendenBuurtWerkExpertsMedia…
Mensen behandelen computers als mensen (Nash & Reeves, 1996)
Effect versterken door toevoegen van menselijkeeigenschappen
Virtuele karakters: embodiment
Terug naar Word
U: Ik wil het symbool voor de cursor veranderen.
S: Hoe wilt u dan dat het er uitziet?
U: Zoals dit: |.S: OK, gebeurd.
U: Ik wil het symbool voor de cursor veranderen.
S: Sorry, het cursor-symbool kan niet worden veranderd.
(U: Dat is jammer, bedankt.)
Ik wil met mijn computer een gesprek kunnen voeren!
Oftewel
‘What you say is what you need’
Den Bosch!Vandaag?
Nee Ja
Welke andere dag? Zondag
Informatiesysteem Eindhoven. U kunt informatie krijgen over vertrektijden van intercitytreinen.Intercitytreinen rijden van Eind-hoven in vier richtingen: Den Bosch, Venlo, Weert, Tilburg.Van toepassing voor u is… Den Bosch
Zondag!Ochtend, middag, avond?
Avond
OK, dat was 1978
Dan de volgende …
Voorlopige conclusies
We kunnen gedrag veranderen door de motivatie of het vermogen te veranderen
Nonverbale kenmerken hebben grote invloed op het gedrag van mensen.
Het ‘gesprek’ is een uitermate krachtige, maar tevens bijzonder gecompliceerde vorm van interactie.
Doel
Ontwikkeling van gecomputeriseerde strategieën om therapietrouw te verbeteren
In het bijzonder: Coaching systeem dat gebruik maakt van persuasieve en mobiele technologie in het domein van slaaptherapie
Waarom slaap?- Slaap is belangrijk- Veel stoornissen- 10% populatie heeft insomnia- Bewezen therapie- Grote variatie in oefeningen
Waarom mobiel?Natuurlijke flow van activiteiten- Altijd aanwezig en geaccepteerd- Sensoren- Interactief (gesprek)- Communicatie met anderen
Krachtige tool- Rekenkracht en dataopslag- Grafische mogelijkheden- Virtual character
Wat voor de een oplossing is, hoeft voor de ander geen oplossing te zijn. personalisatie
Uitgangspunt 1
Uitgangspunt 2
We zijn niet alleen in dit universum en doen de hele dag dingen in een bepaalde omgeving contextualisatie
Allereerst een paar observaties
De kwaliteit van slaap is niet alleen afhankelijk van
een goede matras …
maar ook van: de tijd die we in bed
doorbrengen, leeftijd, gezondheid, mentale en fysieke activiteiten …
… de stress in ons leven, de medicijnen/drugs die we nemen, het gedrag van onze partner …
… het voedsel dat we eten, de drank die we drinken, de omstandigheden
in onze slaapkamer …
Sommige factoren kunnen we niet veranderen, andere juist wel:
gedrag, gedachten en omstandigheden
Slaap therapie
Slaapeducatie
Relaxatie Stimulus control
SlaaphygiëneCognitieve
herstructurering
Bedtijd-restrictie
Ga om 12 uur naar bed en sta om 5 uur op.
Doe dat zes weken lang!
Welke persuasieve strategieën kunnen we
inzetten om mensen deze oefening te laten volhouden?
Slaapdruk
www.howsleepworks.com/how_homeostasis.html
Slaapstadia
Randy GardnerBleef 11 dagen en 24 minuten wakker
Openingsfase
Intro coach/patiënt
Intro therapie
Inclusie / exclusie
Plan & commit
Interventiefase
Techniek 1
Techniek 2
Techniek 3
Techniek 4
Afsluitingsfase
Evaluatie
Doorverwijzing?
Afscheid
SleepCareTherapiemodel
Afstemming
Plan & Commit
Taak-uitvoering Evaluatie Afsluiting
Oefening
SleepCareOefeningenmodel
SleepCareInterface metafoor
Tools ‘What you see is what you need’
Gesprek ‘What you say is what you need’
Een voorbeeld:De patiënt beslist mee
Deze week beginnen we met de oefening bedtijdbeperking.Bij bedtijdbeperking houd je regelmatige bedtijden aan en verkort je de tijd dat je in bed ligt. Omdat je dan minder tijd hebt om te slapen, word je vermoeider en dat helpt je met beter slapen.
Wil je meer weten voordat we beginnen?
Ik wil beginnenWat moet ik precies doen?
Wat kan ik verwachten?
Intr
oduc
tie
Plan
& c
omm
it
Geef aan hoe lang je in bed zou willen liggen.
6:005:30 6:30
Dan stellen we nu samen je nieuwe bedtijden vast.Op basis van je slaapdagboek stel ik voor dat de totale tijd in bed 5 uur wordt.Ga je hiermee akkoord?
JaIk lig liever iets langer in bedIk wil geen bedtijdbeperking
JaIk lig liever iets langer in bed
Je hebt voorgesteld dat je de komende week niet langer dan 6:30 uur in bed gaat liggen. De oefening werkt beter als je ongeveer net zo lang in bed gaat liggen als je vorige week sliep.
Daarom stel ik voor dat de totale tijd in bed 5:30 wordt. Ga je hiermee akkoord?
Plan
& c
omm
it
Volgende
Je hebt voorgesteld dat je de komende week niet langer dan 6:15 uur in bed gaat liggen. Daar ga ik mee akkoord.
5:45 6:00 6:15 6:30
Geef aan hoe lang je in bed zou willen liggen.
Plan
& c
omm
it
Persuasieve elementenMaakt het makkelijker
– tools voor agenda, slaapdagboek en relaxatie– zegt wat er moet gebeuren op het juiste moment
Verhoogt bereidwilligheid– de patiënt beslist mee– voortdurende afstemming– herinnering aan therapieontrouw– laat doelen, rationale en resultaten zien– geeft complimenten voor ‘goed’ gedrag– laat gevaren en valkuilen zien
www.ikgalekkerslapen.nl
Kunnen we technologie ontwerpen met als doel het welbevinden van mensen te
vergroten?
Ja, mits we de mens centraal stellen
en veel aandacht besteden aan het ontwerpproces
- taal en taalgebruik- gesprekstructuren - nonverbale
communicatie- psychologie- slaap(therapieën)- coaching- ethiek- esthetiek …
- sociale media - gaming- informatica- mens-computer
interactie - kunstmatige
intelligentie- (mobiele) ICT - sensoren …
Kennis en technieken
Een goed ontwerp vergt diepgaande multidisciplinaire
kennis en adequate communicatie
Universiteiten zouden meer gericht moeten zijn op het creëren van waarheid (innovatie,
kunst, ontwerp, architectuur, design, informatica) in plaats van waarheidsvinding.
Tot slotPrincipes voor een goede slaap
- Rust, regelmaat, reinheid- Eet gezond en beweeg voldoende- Gebruik uw bed alleen voor slaap en seks- Zorg voor goede slaapkamercondities- Verhoog de kwaliteit van uw leven- Doe soms niets en accepteer dat- Denk nooit dezelfde gedachte tweemaal, tenzij deze
prettig is- Ken uzelf!