De ODIS-databank als instrument voor lokaal historisch onderzoek

Heemkunde ActueelMechelen, 19 november 2016

Peter Heyrman en Joris Colla

meer dan een encyclopedie

duurzaam

dynamische databank

verbondenheidmeer dan 200.000 steekkaarten

historisch middenveld

webdatabank

repertoriagegevensreeksen

wetenschappelijk onderzoek

bronnenmateriaal

erfgoed

faciliteren

1. Wat is ODIS?

1. Wat is ODIS?

ODIS: Onderzoekssteunpunt en Databank Intermediaire

Structuren

2000: ontstaan, Fonds Wetenschappelijk Onderzoek -Vlaanderen (FWO) – Max Wildiersfonds

2006: vzw, interuniversitair verankerd (KU Leuven, Universiteit Antwerpen, Universiteit Gent, Vrije Universiteit Brussel)

2009-2014: ODIS-Herculesproject:o Interassociatieve samenwerking (KU Leuven-Universiteit

Antwerpen)

o Ontwikkeling nieuwe ODIS-databank

1. Wat is ODIS?

Breed partnerschap:

< 4 culturele archieven:

Nauwe samenwerking met

Partners:

Universiteitsarchief KU Leuven

+ Internationale projecten

1. Wat is ODIS?

Centraal staat de ODIS-databank (http://www.odis.be):

Grootste historische databank van Vlaanderen

Operationeel sinds 2002-2003, nieuwe databank sinds 2013

Brede inhoud: politiek, maatschappelijke organisaties, kunst en cultuur, kerk en religie, nationale bewegingen, lokale middenveld, ...

Ingeschakeld in talrijke erfgoed- en onderzoeksprojecten

Brugfunctie tussen erfgoed en onderzoek

1. Wat is ODIS?

Partners gebruiken ODIS voor: (1) De veilige opslag en centralisatie van gegevens:

o Manuele gegevensinvoer

o Automatische gegevensinvoer: inladen bestaande repertoria → oude en ‘vergeten’ datareeksen krijgen een nieuw leven

(2) De validatie en publicatie van gegevens:o ODIS-publiekscatalogus

o Invoerders/invoerdersgroepen beslissen welke gegevens rijp zijn voor publicatie

(3) De analyse van gegevens:o Vereist evenwichtige, min of meer volledige datareeksen

o ‘Digital humanities research tool’ → prospografisch onderzoek, netwerkanalyse, …

1. Wat is ODIS?

ODIS is multifunctioneel: Encyclopedie: opslag en ontsluiting van basis- en/of

achtergrondinformatie over organisaties, personen, gebouwen, …

Heuristisch instrument: opslag en ontsluiting van gegevens over publicaties (vnl. periodieken) en archieven → toegang tot bronnenmateriaal

‘Authority-databank’: links tussen ODIS-records encatalogi, digitale depots, … van partners → achtergrondinformatie aanbieden, gegevens contextualiseren

Analytisch instrument

ODIS-kerncijfers, 2011-2015

JaarTotaal

volume 31/12

Publieks-catalogus

(NL) volume 31/12

Nieuwe records

BezoekenUnieke

bezoekersPagina-

weergaves

2011 154.947 64.213 11.639 48.856 29.188 324.331

2012 164.754 68.574 9.807 151.190 106.507 619.928

2013 187.384 72.044 22.630 172.450 124.411 666.499

2014 203.131 87.713 15.747 189.691 145.022 632.538

2015 207.646 90.262 4.515 72.278 49.196 423.570

ODIS = Oracle-databank met:- 7 onderling verbonden

hoofdmodules- 1 ondersteunende module

1. Wat is ODIS?

Krachtlijn 1 – Het datamodel:

Zoveel mogelijk gebaseerd op internationale standaarden

Parallele opbouw van de hoofdmodules (cf. schema’s)

Invoerders kiezen hoe gedetailleerd ze steekkaarten uitwerken

1. Wat is ODIS?

Krachtlijn 2 – Internationalisering: Meertaligheid:

o Opslag en publicatie van gegevens in het Nederlands en in het Engels

o Nederlandse en Engelse steekkaarten worden onafhankelijk van elkaar ontwikkeld

Multicontextualiteit: o ‘Vlaamse/Belgische’ gegevens in internationaal perspectief

plaatsen + opslag en publicatie van gegevens uit andere Europese ‘contexten’

o Geografische thesaurus: beschikbaar voor heel Europa, gebaseerd op de administratieve geografie

o Multicontextuele keuzelijsten (bv. eretekens, politieke mandaten, …): beschikbaar voor verschillende Europese landen

In ODIS beschikbare contexten

+ INT

Afgewerkt en getest

In voorbereiding

1. Wat is ODIS?

Krachtlijn 3 - Interconnectiviteit: ODIS = een ‘informatieknooppunt in een breed netwerk

van gegevensverzamelingen’

Koppelingen naar ODIS vanuit andere databanken, catalogi:o Persistente URL’s → gemakkelijk om links te leggen

o Links vanuit diverse externe databanken, catalogi, …:Databanken en catalogi van de ODIS-partners (bv. Limo/Alma,

Lias/scopeArchiv, …)

Erfgoedplus.be

Koninklijke Bibliotheek van België

Wikipedia

…

1. Wat is ODIS?

Krachtlijn 3 - Interconnectiviteit: Koppelingen vanuit ODIS naar andere databanken,

catalogi, …:o Deeplinks naar beschrijvingen van publicaties in externe

bibliotheekcatalogi

o ‘Online bijlagen’: tal van links naar externe informatie

Periodieke synchronisatie van bepaalde gegevens tussen ODIS en apparaten van de partners (bv. Archiefbank Vlaanderen, Amsab-ISG-archiefcatalogus, Lias/scopeArchiv, …)

1. Wat is ODIS?

Krachtlijn 4: flexiblele uitvoermogelijkheden:

ODIS-publiekscatalogus

Specifieke catalogi van partners en projecten, bv.:o ADVN/Amsab-ISG/KADOC/Liberaal Archief: databank Historisch

Project Politiek Personeel Provincie Antwerpen

o Amsab-ISG/KADOC: databank migrantenerfgoed

o CRKC: databank parochiekerken

o CVAa: databank architectuurarchieven

o KADOC: databank ‘Vlaanderen en het Vaticaan’

Gegevensexport via helpdesk (bv. naar Excel, …)

2. Aan de slag met ODIS!

De ODIS-publiekscatalogus (OPAC):

http://www.odis.be

Ca. 43% van de ODIS-inhoud is online raadpleegbaar, d.w.z. meer dan 90.000 steekkaarten

HTML-uitvoerformaten:o Persistente URL’s

o Mogelijkheid om pdf’s te genereren

o Standaardreferenties

Diverse zoekmogelijkheden en mogelijkheden om resultaatslijsten te ordenen/filteren

2. Aan de slag met ODIS!

Eenvoudig zoeken:

= Zoeken op namen en titels

U kan gebruikmaken van:o Booleaanse operatoren: AND (standaard toegepast), OR, NOT

o Jokertekens: _ (1 karakter), % (0, 1 of meerdere karakters)

o Enkelvoudige accenten voor een exacte combinatie van termen

Voorbeelden:

- Op zoek gaan naar lokale organisaties, publicaties of archieven

- Op zoek gaan naar personen met een bepaalde familienaam

- …

2. Aan de slag met ODIS!

Volledig zoeken:

= Volledige inhoud van steekkaarten doorzoeken

Werkt op dezelfde manier als het eenvoudig zoeken

Voorbeelden:

- Op zoek gaan naar alle steekkaarten waarin een bepaalde plaats vermeld wordt

- Eenvoudige onderzoeksvragen stellen

- …

2. Aan de slag met ODIS!

Geavanceerd zoeken: = Zoeken op basis van gegevens die gesystematiseerd

werden ingevoerd Voor complexere zoekacties en analyses Mogelijkheid om gegevens geografisch te representeren

(GIS-tool)

Voorbeelden:- Op zoek gaan naar personen geboren in uw provincie die ooit een

bepaalde functie vervulden- Op zoek gaan naar organisaties met een specifieke juridische vorm in uw

regio- …

Geboorteplaatsen van leden van de Kamer van Volksvertegenwoordigers (per gemeente)

2. Aan de slag met ODIS!

Informatieclusters:

Links tussen ODIS-steekkaarten

Links vanuit ODIS naar andere databanken, catalogi, …

Voorbeelden:

- Informatieclusters rond parochies en religieuze instituten

- Informatieclusters rond grote middenveldorganisaties

- …

Bedankt voor uw aandacht!

Vragen, opmerkingen, suggesties, …?

Op zoek naar specifieke informatie?

info@odis.be

peter.heyrman@kuleuven.be

joris.colla@kuleuven.be