OnderwijsAls oefenruimteJe curriculum formatief inrichten

Mijn verhaalGoed om te weten

● Denk in mogelijkheden

● Stel het leren centraal

Mijn verhaalLeeruitkomsten

● Je weet wat formatief (niet) is

● Je kunt curriculum meer formatief inrichten

➔ Je hebt een nuttig uur gehad

● Je kent nieuwe lesideën om formatief te handelen

60 minuten Literatuur Praktijk(ervaring)

Mijn verhaalWat ik ga doen

Bouwstenen

Mijn verhaalGoed om te weten

● Je krijgt de presentatie (maar meeschrijven mag!)

● Leerlingen zijn geen robots

● Ik ben best genuanceerd

● Gebruik Engelse termen bewuste keuze

● Niet alles zal nieuw zijn

● Leerlingen én studenten

Oefenruimte of repetitiehok?

Mijn verhaal4 bouwstenen

LeerdoelenLeren

Motivatie Evalueren

Een aanschouwing

Nationaal Onderwijsmuseum (Dordrecht)

O O O O O OT

Onderwijstijd Toetstijd

Washback effect (Alderson & Wall, 1993)

EvaluerenHoe het vaak gaat

Nationaal Onderwijsmuseum (Dordrecht)

EvaluerenWat de gevolgen kunnen zijn

operation.education.com

l1.nl, 24 juni 2018

1limburg.nl, 28 februari 2019

http://wetten.overheid.nl/BWBR0004593/2016-08-01

https://www.sevendays.nl/blog/school-zonder-cijfers-heaven-or-hell

Laten we het eerst hebben over leren.

Cognitive Apprenticeship Model van Collins, Brown en Holum (1991)

Effectief lerenHet geheugen

Surma et al. (2019)

Effectief lerenWat werkt?

Wat werkt beter?

7 minuten herlezen

Uit het hoofd opschrijven7 minuten lezen

5 min.

5 min.

7 minuten lezen

5 min. 2 dagen

1 week

5 min.

2 dagen

1 week

Een voorbeeld

Testing-effect1917

Roediger III, H. L., & Karpicke, J. D. (2006). Test-enhanced learning: Taking memory tests improves long-term retention. Psychological science, 17, 249-255.

BevindingenEen voorbeeld

Effectief lerenRetrieval

● Retrieval practice (actief kennis ophalen)

➔ Leren is vergeten: haal niet te snel op. Toets betekenisvol.

❏ Quizzes: Kahoot, Socrative, flashcards, 3 uitgebreide vragen, etc

❏ Brain Dump: schrijf alles op wat je nog weet

❏ Retrieve-taking: aantekeningen op gezette tijden

❏ Startvragen: relevante voorkennis activeren of Exit ticket

10 wiskunde oefeningen van hetzelfde type

Test

Nog 5 wiskunde oefeningen van hetzelfde type Test

5 wiskunde oefeningen van hetzelfde type

1 week

1 week 1 week

BevindingenEen voorbeeld

BevindingenEen voorbeeld

Rohrer, D., & Taylor, K. (2006). The effects of overlearning and distributed practise on the retention of mathematics knowledge. Applied Cognitive Psychology, 20, 1209-1224.

10 wiskunde oefeningen van hetzelfde type

Test

Nog 5 wiskunde oefeningen van hetzelfde type Test

5 wiskunde oefeningen van hetzelfde type

1 week

1 week

Test

4 weken1 week

Test

4 weken

Wat werkt beter?Een voorbeeld

Rohrer, D., & Taylor, K. (2006). The effects of overlearning and distributed practise on the retention of mathematics knowledge. Applied Cognitive Psychology, 20, 1209-1224.

Wat werkt beter?Een voorbeeld

Effectief lerenContinue evaluerenDe vergeetcurveEffectief leren

Effectief lerenSpacing

● Retrieval practice (actief kennis ophalen)

● Spaced practice (gespreid kennis ophalen)

➔ Huiswerk is vaak géén spaced practice. Cramming werkt vaak

➔ Spreid steeds verder

❏ Big Basket Quiz (BBQ): willekeurige vragen van voorgaande weken

❏ Power Ticket: terugblikken op vorige lessen

Effectief lerenSpacing

Wat werkt beter?Een voorbeeld

Taylor, K., & Rohrer, D. (2010). The effects of interleaved practice. Applied Cognitive Psychology, 24(6), 837, 848.

Test

1 week 1 week

Blocking

Interleaving

Wat werkt beter?Een voorbeeld

Taylor, K., & Rohrer, D. (2010). The effects of interleaved practice. Applied Cognitive Psychology, 24(6), 837 848.

De bevindingenEen voorbeeld

Wat mensen zelf denkenEen voorbeeld

Kornell, N., & Bjork, R. A. (2008). Learning concepts and categories: Is spacing the “enemy of induction”? Psychological Science, 19, 585–592

Effectief lerenInterleaving

● Retrieval practice (actief kennis ophalen)

● Spaced practice (gespreid kennis ophalen)

● Interleaved practice (afwisselend kennis ophalen)

➔ Onderwerpen moeten nauw verbonden zijn en begrepen worden

❏ The Dice Game: dobbelstenen rollen en begrippen uitleggen

❏ Afwisselende vragen stellen

O O O O O OT

Onderwijstijd Toetstijd

OT

OT

OT

OT

OT

Washback effect (Alderson & Wall, 1993)

Effectief lerenContinue evaluerenContinue evaluerenEffectief leren

Effectief lerenLeerstrategieën

● Retrieval practice (actief kennis ophalen)

● Spaced practice (gespreid kennis ophalen)

● Interleaved practice (afwisselend kennis ophalen)

● Feedback geven

Effectief lerenContinue evaluerenNiveausEffectieve feedback

Elke feedback vraag gaat over vier niveaus:

Taakniveau (inhoud)

Hoe goed de taak wordt begrepen / uitgevoerd.

Procesniveau

Hoe het proces wordt uitgevoerd.

Zelfregulatie niveau

Het zelf-monitoren, sturen, en reguleren van acties.

Zelf niveau (persoon)

Feedback gericht op de persoon en vaak dus niet op de taak.

Kneyber & Sluijsmans (2016)

+ ++ +++ -*

Effectief lerenContinue evaluerenVragen stellenEffectieve feedback

Kneyber & Sluijsmans (2016)Kirschner, P. A., Claessens, L. & Raaijmakers, S. (2019).

Effectieve feedbackRubric van één (single-point)

Effectieve feedbackFeedbacklegenda

Laten we het vervolgens hebben over leerdoelen.

LeerdoelenIn een notendop

● Heldere leerdoelen (of leeruitkomsten)

● Heldere succescriteria

● Heldere stappen daar naartoe

LeerdoelenTaakgericht > prestatiegericht

● Prestatiegericht:

➔ Ik wil mijn diploma halen

➔ Ik wil opdracht 1 tm 5 maken

➔ Ik wil een voldoende halen

● Taakgericht:

➔ Ik wil een dier kunnen opereren

➔ Ik wil niet afgeleid worden door mijn telefoon

➔ Ik wil weten hoe de TBS werkt

Oppervlakkig leren

Extrinsieke motivatie

Dieper leren

Intrinsieke motivatie

Dweck & Leggett, 1988; Kover & Worrell, 2010

LeerdoelenIn een rubric

LeerdoelenIn een notendop

● Gebruik kerndoelen, eindtermen, etc. (als basis)

● Te bereiken doelen, activiteiten:

● Wel: ‘Je kan…’ , ‘Je weet…’ of ‘Je laat zien…’

● Niet: ‘Je gaat…’ of ‘De leerling oefent…’

● Je kunt niet coachen op een checklist

Laten we het nu hebben over motivatie.

MotivatieIKEA Effect

MotivatieZelf-determinatietheorie

● Vind ik dit interessant / belangrijk?

● Kan ik dit? Daagt het genoeg uit?

● Heb ik hier iets over te zeggen?

Ryan & Deci (2000) / Ebbens (2001)

Hattie, 2018

MotivatieSturen en loslaten

MotivatieOm over na te denken

● Verbreden, verdiepen, versnellen

● Een instructie beperkt geen vrijheid

● Jij bent eindverantwoordelijk

● Start vanuit vertrouwen

● Je oogst wat je zaait

LeerdoelenIn een Skill Tree

Laten we het tot slothebben over evalueren.

EvaluerenTwee functies

Evalueren kan twee functies hebben:

Kneyber & Sluijsmans, 2016; Bennet, 2011; Black & Wiliam, 2009

Bij formatief evalueren, worden evaluaties tijdens het leerproces gebruikt om om informatie te verkrijgen over het onderwijsleerproces om hier sturing aan te geven.

Bij summatief evalueren, worden evaluaties gebruikt als afsluiting of als conclusie van het leren.

Beide is goed, beide is nodig: laat het betekenisvol zijn!

EvaluerenFormatief in het kort

● Sociaal-constructivistisch

● Evalueren is een continu proces

● Fouten maken mag

● Leerlingen worden betrokken

● Leren staat centraal

Lev Vygotsky (1896 - 1934)Jean Piaget (1896 - 1980)

Nog wat misvattingen.

Formatief evalueren7 misvattingen

● “Bij formatief toetsen krijg je geen cijfer.”

● “Je cijfer is het gemiddelde van 3 formatieve toetsen.“

● “Formatieve toetsen zijn toetsen.”

● “De toets ‘telt niet mee’, dus deze is formatief.”

● “Formatieve toetsen zijn geplande momenten.”

● “Als het cijfer niet meetelt, dan werken mijn leerlingen niet.”

● “Rubrics en o/v/g zorgt voor formatieve evaluatie.”

Samengevat.

Onderwijs als oefenruimte

Samengevat

● Model, retrieval practice en spaced practice

● Zorg voor heldere doelen, succescriteria en stappen

● Geef leerlingen tussendoor effectieve feedback

● Geef leerlingen richting, rugdekking en ruimte

● Zorg voor voldoende ruimte in je curriculum

● Er mag meer dan je denkt: ga terug naar de essentie

● Zorg er voor dat toetsen iets zeggen over het leerproces

Tot slot.

Formatief evaluerenOm over na te denken

Focus je niet op het begrip ‘formatief’ (toetsen, evalueren of

handelen). Focus je wel op effectief lesgeven en vraag je bij

toetsen af waarom je, wanneer, wat op welke manier toetst.

Oftewel: Geef goed les en laat toetsen betekenisvol zijn.

En ook: Focus niet op het systeem, maar op personen (leraren).

Leesvoer.

Formatief evaluerenLeestips

Waarom doe je wat je doet?

Een praktisch kaartspel om met je team spelenderwijs het curriculum te (her)ontwerpen met bouwstenen als leerstrategieën, feedback, werkvormen en betekenisvol toetsen.

Curriculumkit.nl

CurriculumkitVoorjaar 2020

Bedankt!

Vragen? Opmerkingen? Ideeën?

● info@vernieuwenderwijs.nl

● www.vernieuwenderwijs.nl

● Vernieuwenderwijs

@Vernieuwenderwijs