twitter.com/janrotmans

Nederland Kantelt: kantelt de wegenbouw mee?

Amersfoort, 08 December 2015

We leven niet in tijdperk van verandering

maar in een verandering van tijdperken

Meervoudige Crisis

1. economische crisis

2. ecologische crisis

3. institutionele crisis

4. vertrouwenscrisis

Economische Crisis

economie is verspillend, vervuilend en ziekmakend

groeien ten kosten van

geld als doel i.p.v. middel

geven geld uit dat er niet is

Ecologische Crisis

vernietigen meer ecologisch dan financieel kapitaal

produceren ten koste van aarde

lenen grondstoffen maar betalen niet terug

klimaatverandering als ecologische onbalans

Institutionele Crisis

maatschappelijke stelsels zijn vastgelopen

verstarring, bureaucratisering, vervreemding

zorg, welzijn, onderwijs

“ Ik besteed de helft van mijn tijd aan administratie

en protocollen en procedures. Ik kom daardoor teweinig toe aan tijd voor mijn zorgcliënten ”

thuiszorgconsulent

Vertrouwens Crisis

Systeemwereld Leefwereld

doelmatigheid aandacht / tijd

efficiency vertrouwen

controle, beheersing ruimte

regelzucht keuzevrijheid

kosten / baten kwaliteit

het oude werkt niet meerhet nieuwe biedt zich aan

Wat is Kantelen?

radicaal anders denken, doen, organiseren

niet minder slecht maar goed

niet minder vuil maar schoon

niet efficiënter maar menselijk

niet grootschalig maar kleinschalig

• Industriële revolutie

• Modernisering samenleving

• Machtswisseling

Laatste Kantelperiode

19de Eeuw vs 21ste Eeuw

industriële revolutie digitale revolutie

angst voor machines angst voor robots

langdurige onrust steeds meer onrust

sociale ongelijkheid sociale ongelijkheid

Marx Piketty

Verschillen

snelheid, omvang, impact, complexiteit is een

paar duizend keer groter dan in de 19de eeuw

Verandering van Tijdperk

1. samenleving krijgt andere ordening

2. economie krijgt nieuw fundament

3. nieuwe macht ontstaat

Samenleving 3.0

DoorontwikkelingsfaseVoorontwikkelingsfase

Horizontaal

Decentraal

Bottom-up

Verticaal

Centraal

Top-down

Tijd

Opbouw van

Samenleving 3.0

We zitten hier

Kantelperiode

Kanteling naar Samenleving 3.0

centraal decentraal

top-down bottom-up

grote organisaties slimme, platte organisaties

systemen & structuren mensen & initiatieven

vast & star vloeibaar & flexibel

overheid regisseert overheid faciliteert

Oude Samenleving Nieuwe Samenleving

Efficiency Samenleving

rationeel, bureaucratisch, anoniem, complex, afstandelijk

koude kille afrekenwaarden als rendement en efficiency

alles moet worden gemeten en gecontroleerd

gebaseerd op gestold wantrouwen

mensen zijn vervreemd van deze koude, kille efficiencysamenleving

on(t)menselijke samenleving

BurgerInitiatieven

Broodfondsen

Lokale energiemaatschappijen

Lokale zorg coöperaties

Explosieve Groei van Coöperaties

disruptieve burger komt onstuitbaar dichterbij en richt zijn leefomgeving zelf in

kantelperiode = chaos

Economie 3.0

banken financiële coöperaties

energiebedrijven google, tesla, van de bron

taxibedrijven Uber

hotelketens Airbnb

boekenwinkels Bol.com

platenmaatschappij Spotify

Oude Economie vs Nieuwe Economie

Uber geeft de klant

keuzevrijheid

transparantie

betere prijs

en verspilt minder middelen

Disruptief Bedrijf Uber

Uber geeft de klant

keuzevrijheid

transparantie

betere prijs

en verspilt minder middelen

Disruptief Bedrijf Uber

Uber rush [supersnelle koeriersdienst]

Uber eats [versproducten & maaltijden]

Uber essentials [vervoer medicijnen]

Uber cargo [vervoer bedrijfsleven]

Uber mover [verhuizingen]

Uber verandert vervoersketen

Uber verbindt chauffeurs aan passagiers

Uber Digitaal Platform

binnen 5 jaar is er een uber voor de bouw

Economische Kanteling

- robotisering en automatisering

- digitalisering van productieproces

- ontbundeling & ontvlechting

- circulaire & bio-economie

3D-Printer Verandert Bouwwereld

van massaproductie naar productie door de massa

voorraadbeheer, distributie, productie op locatie

open source co-creatie ontwerpomgeving

unieke nieuwe bouwproducten op maat

nieuwe industriële revolutie

digitale revolutie in de maakindustrie

fundamentele verandering van:

hoe wij dingen maken en vooral wie het maakt

álles kan op een pc worden gemaakt!

iedereen wordt producent

Nieuwe Maakindustrie

Economie 3.0

deeleconomie digitale economie

circulaire economie

maker-economie robot-economie

bio- en groene economie

Consumens 3.0autonoom pro-actief

prosument fabricent energieleverancier

ontwikkelaar bouwer ontwerper

hotelier filmer

Energie van centraal, fossiel naar decentraal duurzaam

Welzijn van zorgen voor naar zorgen dat

Zorg van doelmatig & efficiënt naar mensgericht

Onderwijs van organisatie centraal naar leerling centraal

Bouw van aanbod & product naar vraag & dienst

Traditionele Sectoren in Transitie

elk verdienmodel

in elke sector

van elk bedrijf

staat onder druk

Energie Bedrijf 3.0

verdient niet zozeer geld met energie

maar met het faciliteren van de klant

energiebesparing

smart grids

wijk/buurt niveau

Zorg Bedrijf 3.0

verdient niet zozeer geld met zorg

maar met het faciliteren van de klant

van 100% naar 20% zorg

helpen met netwerk ontwikkelen

helpen met scholing & baan zoeken

Bouw Bedrijf 3.0

verdient niet zozeer geld met bouwen

maar met het faciliteren van de klant

decentrale energie

telecommunicatie

interieurinrichting

3 van 5 bedrijven sneuvelenin kantelfase van transitie

Survival of the Fittest

niet de grootste bedrijven overleven,

ook niet de slimste bedrijven, maar

de meest wendbare bedrijven

Wat betekent dit voor

de Bouwsector?

Waar staat de bouw nu?

bouw is volop aan het vernieuwen

veel innovatie op projectniveau

toch blijft innovatie achter bij andere sectoren

vernieuwing nog te kleinschalig met weinig partijen

Crisis dwingt tot radicale vernieuwing

we bouwen wel goed, maar niet de goede dingen

we bouwen vooral ten koste van leefomgeving

we bouwen niet wat de gebruiker wil

Transitie Bouwsector

transitie van de vastgoedsector is noodzakelijk

van naar

aanbod vraag

product dienst

economisch maatschappelijk

Transitie

“van Bob de Bouwer

naar Victor de Verbouwer”

Transitie Fasen binnen BouwBedrijf

Kantelpunt

strategie / missie

Versnelling

DNA

Voorontwikkeling

bewustwording

Stabilisatie

uitvoering

tijd

Bouwbedrijf 3.0

Visie op Duurzame Bouw in 2035

100.000 m² groene daken in Rotterdam

na 8 jaar!

1 biobased woning in regio

na 5 jaar!

250 NOM-woningen

na 5 jaar!

Lessons

Lessons

enige tientallen roterende toepassingen

na 4 jaar!

Dutch Research Institute For

Transitions

één drijvende toepassing

na 6 jaar!

Bio-Asfalt

lignine i.p.v. bitumen

lignine onuitputtelijke grondstof

100 meter lang proefvak in Zeeland

radicale innovatie?

Circulaire & Biobased Weg

watervasthoudend

luchtzuiverend

hergebruik beton & materialen

energieleverend

Hoe lang duurt het voordat we

dit op grote schaal toepassen?

Hoe kunnen we sneller Kantelen?

Rol van Overheid

consistent innovatiebeleid

betrouwbare partner

faciliterende rol

Faciliterende Rol voor Overheid

richting geven

&

innovatieruimte bieden

Richting Geven

richting geven

duidelijke, ambitieuze kaders stellen

opstellen van heldere spelregels

afstemmen van ontwikkelingen in samenhang

Hollands Kroon

heeft 80% van de regels afgeschaft

vergunningen, wildplassen, hondenpoep, bedelen

burgers spreken elkaar aan op wangedrag

alleen dingen verbieden die gevaarlijk zijn

experiment van 2 jaar, daarna evaluatie

Ruimte Bieden

innovatieruimte bieden

mentale ruimte, juridische ruimte, organisatorische ruimte

belemmeringen wegnemen

ongedachte coalities stimuleren

Niet alles zelf organiseren maar mogelijk maken dat anderen

het kunnen organiseren

69 wetten en regels die in de weg staan

operationele, structurele, fundamentele & conflicterende

23 operationele barrières zijn opgelost

37 structurele & fundamentele barrières staan nog open

9 conflicterende barrières kunnen niet worden opgelost

Barrières voor Bio-Economie

Rol van Bedrijfsleven

pro-actief

investeren in radicale innovatie

maatschappelijke waarde

Permanente Commissie Duurzaamheid in de keten

Permanente Commissie Technische regelgeving en Europa

Taakgroep

Taakgroep

Bestuur

Taakgroep

Permanente Commissie Communicatie

Taakgroep

Taakgroep

Taakgroep

Organiseren 3.0

plat, horizontaal

zelfsturing

slim, adaptief

Hoe krijgen we het georganiseerd?

Kunnen we in 15 jaar het Nederlandse wegennet

verduurzamen?

Iedereen zei dat het onmogelijk

was, totdat er iemand langs

kwam die dat niet wist