Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

107
twitter.com/janrotmans Nederland Kantelt: kantelt de wegenbouw mee? Amersfoort, 08 December 2015

Transcript of Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

Page 1: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

twitter.com/janrotmans

Nederland Kantelt: kantelt de wegenbouw mee?

Amersfoort, 08 December 2015

Page 2: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

We leven niet in tijdperk van verandering

maar in een verandering van tijdperken

Page 3: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

Meervoudige Crisis

1. economische crisis

2. ecologische crisis

3. institutionele crisis

4. vertrouwenscrisis

Page 4: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

Economische Crisis

economie is verspillend, vervuilend en ziekmakend

groeien ten kosten van

geld als doel i.p.v. middel

geven geld uit dat er niet is

Page 5: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

Ecologische Crisis

vernietigen meer ecologisch dan financieel kapitaal

produceren ten koste van aarde

lenen grondstoffen maar betalen niet terug

klimaatverandering als ecologische onbalans

Page 6: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

Institutionele Crisis

maatschappelijke stelsels zijn vastgelopen

verstarring, bureaucratisering, vervreemding

zorg, welzijn, onderwijs

Page 7: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

“ Ik besteed de helft van mijn tijd aan administratie

en protocollen en procedures. Ik kom daardoor teweinig toe aan tijd voor mijn zorgcliënten ”

thuiszorgconsulent

Page 8: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

Vertrouwens Crisis

Systeemwereld Leefwereld

doelmatigheid aandacht / tijd

efficiency vertrouwen

controle, beheersing ruimte

regelzucht keuzevrijheid

kosten / baten kwaliteit

Page 9: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

het oude werkt niet meerhet nieuwe biedt zich aan

Page 10: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

Wat is Kantelen?

radicaal anders denken, doen, organiseren

niet minder slecht maar goed

niet minder vuil maar schoon

niet efficiënter maar menselijk

niet grootschalig maar kleinschalig

Page 11: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

• Industriële revolutie

• Modernisering samenleving

• Machtswisseling

Laatste Kantelperiode

Page 12: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans
Page 13: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

19de Eeuw vs 21ste Eeuw

industriële revolutie digitale revolutie

angst voor machines angst voor robots

langdurige onrust steeds meer onrust

sociale ongelijkheid sociale ongelijkheid

Marx Piketty

Page 14: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

Verschillen

snelheid, omvang, impact, complexiteit is een

paar duizend keer groter dan in de 19de eeuw

Page 15: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

Verandering van Tijdperk

1. samenleving krijgt andere ordening

2. economie krijgt nieuw fundament

3. nieuwe macht ontstaat

Page 16: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

Samenleving 3.0

Page 17: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans
Page 18: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

DoorontwikkelingsfaseVoorontwikkelingsfase

Horizontaal

Decentraal

Bottom-up

Verticaal

Centraal

Top-down

Tijd

Opbouw van

Samenleving 3.0

We zitten hier

Kantelperiode

Kanteling naar Samenleving 3.0

Page 19: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

centraal decentraal

top-down bottom-up

grote organisaties slimme, platte organisaties

systemen & structuren mensen & initiatieven

vast & star vloeibaar & flexibel

overheid regisseert overheid faciliteert

Oude Samenleving Nieuwe Samenleving

Page 20: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

Efficiency Samenleving

rationeel, bureaucratisch, anoniem, complex, afstandelijk

koude kille afrekenwaarden als rendement en efficiency

alles moet worden gemeten en gecontroleerd

gebaseerd op gestold wantrouwen

mensen zijn vervreemd van deze koude, kille efficiencysamenleving

on(t)menselijke samenleving

Page 21: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

BurgerInitiatieven

Page 22: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

Broodfondsen

Page 23: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

Lokale energiemaatschappijen

Page 24: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

Lokale zorg coöperaties

Page 25: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans
Page 26: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans
Page 27: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

Explosieve Groei van Coöperaties

Page 28: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

disruptieve burger komt onstuitbaar dichterbij en richt zijn leefomgeving zelf in

Page 29: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

kantelperiode = chaos

Page 30: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans
Page 31: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans
Page 32: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans
Page 33: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans
Page 34: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

Economie 3.0

Page 35: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

banken financiële coöperaties

energiebedrijven google, tesla, van de bron

taxibedrijven Uber

hotelketens Airbnb

boekenwinkels Bol.com

platenmaatschappij Spotify

Oude Economie vs Nieuwe Economie

Page 36: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

Uber geeft de klant

keuzevrijheid

transparantie

betere prijs

en verspilt minder middelen

Disruptief Bedrijf Uber

Page 37: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

Uber geeft de klant

keuzevrijheid

transparantie

betere prijs

en verspilt minder middelen

Disruptief Bedrijf Uber

Page 38: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

Uber rush [supersnelle koeriersdienst]

Uber eats [versproducten & maaltijden]

Uber essentials [vervoer medicijnen]

Uber cargo [vervoer bedrijfsleven]

Uber mover [verhuizingen]

Uber verandert vervoersketen

Page 39: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

Uber verbindt chauffeurs aan passagiers

Uber Digitaal Platform

Page 40: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

binnen 5 jaar is er een uber voor de bouw

Page 41: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

Economische Kanteling

- robotisering en automatisering

- digitalisering van productieproces

- ontbundeling & ontvlechting

- circulaire & bio-economie

Page 42: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans
Page 43: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans
Page 44: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans
Page 45: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans
Page 46: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans
Page 47: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

3D-Printer Verandert Bouwwereld

van massaproductie naar productie door de massa

voorraadbeheer, distributie, productie op locatie

open source co-creatie ontwerpomgeving

unieke nieuwe bouwproducten op maat

Page 48: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

nieuwe industriële revolutie

digitale revolutie in de maakindustrie

fundamentele verandering van:

hoe wij dingen maken en vooral wie het maakt

álles kan op een pc worden gemaakt!

iedereen wordt producent

Nieuwe Maakindustrie

Page 49: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

Economie 3.0

deeleconomie digitale economie

circulaire economie

maker-economie robot-economie

bio- en groene economie

Page 50: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

Consumens 3.0autonoom pro-actief

prosument fabricent energieleverancier

ontwikkelaar bouwer ontwerper

hotelier filmer

Page 51: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

Energie van centraal, fossiel naar decentraal duurzaam

Welzijn van zorgen voor naar zorgen dat

Zorg van doelmatig & efficiënt naar mensgericht

Onderwijs van organisatie centraal naar leerling centraal

Bouw van aanbod & product naar vraag & dienst

Traditionele Sectoren in Transitie

Page 52: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

elk verdienmodel

in elke sector

van elk bedrijf

staat onder druk

Page 53: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

Energie Bedrijf 3.0

verdient niet zozeer geld met energie

maar met het faciliteren van de klant

energiebesparing

smart grids

wijk/buurt niveau

Page 54: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

Zorg Bedrijf 3.0

verdient niet zozeer geld met zorg

maar met het faciliteren van de klant

van 100% naar 20% zorg

helpen met netwerk ontwikkelen

helpen met scholing & baan zoeken

Page 55: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

Bouw Bedrijf 3.0

verdient niet zozeer geld met bouwen

maar met het faciliteren van de klant

decentrale energie

telecommunicatie

interieurinrichting

Page 56: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

3 van 5 bedrijven sneuvelenin kantelfase van transitie

Page 57: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

Survival of the Fittest

niet de grootste bedrijven overleven,

ook niet de slimste bedrijven, maar

de meest wendbare bedrijven

Page 58: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

Wat betekent dit voor

de Bouwsector?

Page 59: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

Waar staat de bouw nu?

bouw is volop aan het vernieuwen

veel innovatie op projectniveau

toch blijft innovatie achter bij andere sectoren

vernieuwing nog te kleinschalig met weinig partijen

Crisis dwingt tot radicale vernieuwing

Page 60: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

we bouwen wel goed, maar niet de goede dingen

we bouwen vooral ten koste van leefomgeving

we bouwen niet wat de gebruiker wil

Page 61: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

Transitie Bouwsector

transitie van de vastgoedsector is noodzakelijk

van naar

aanbod vraag

product dienst

economisch maatschappelijk

Page 62: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

Transitie

“van Bob de Bouwer

naar Victor de Verbouwer”

Page 63: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

Transitie Fasen binnen BouwBedrijf

Kantelpunt

strategie / missie

Versnelling

DNA

Voorontwikkeling

bewustwording

Stabilisatie

uitvoering

tijd

Bouwbedrijf 3.0

Page 64: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

Visie op Duurzame Bouw in 2035

Page 65: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans
Page 66: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans
Page 67: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

100.000 m² groene daken in Rotterdam

na 8 jaar!

Page 68: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans
Page 69: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

1 biobased woning in regio

na 5 jaar!

Page 70: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans
Page 71: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans
Page 72: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans
Page 73: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans
Page 74: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans
Page 75: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

250 NOM-woningen

na 5 jaar!

Page 76: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans
Page 77: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans
Page 78: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

Lessons

Page 79: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

Lessons

Page 80: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans
Page 81: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans
Page 82: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

enige tientallen roterende toepassingen

na 4 jaar!

Page 83: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

Dutch Research Institute For

Transitions

Page 84: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans
Page 85: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans
Page 86: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans
Page 87: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

één drijvende toepassing

na 6 jaar!

Page 88: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans
Page 89: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

Bio-Asfalt

lignine i.p.v. bitumen

lignine onuitputtelijke grondstof

100 meter lang proefvak in Zeeland

radicale innovatie?

Page 90: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans
Page 91: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

Circulaire & Biobased Weg

watervasthoudend

luchtzuiverend

hergebruik beton & materialen

energieleverend

Page 92: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

Hoe lang duurt het voordat we

dit op grote schaal toepassen?

Page 93: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

Hoe kunnen we sneller Kantelen?

Page 94: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

Rol van Overheid

consistent innovatiebeleid

betrouwbare partner

faciliterende rol

Page 95: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

Faciliterende Rol voor Overheid

richting geven

&

innovatieruimte bieden

Page 96: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

Richting Geven

richting geven

duidelijke, ambitieuze kaders stellen

opstellen van heldere spelregels

afstemmen van ontwikkelingen in samenhang

Page 97: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

Hollands Kroon

heeft 80% van de regels afgeschaft

vergunningen, wildplassen, hondenpoep, bedelen

burgers spreken elkaar aan op wangedrag

alleen dingen verbieden die gevaarlijk zijn

experiment van 2 jaar, daarna evaluatie

Page 98: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

Ruimte Bieden

innovatieruimte bieden

mentale ruimte, juridische ruimte, organisatorische ruimte

belemmeringen wegnemen

ongedachte coalities stimuleren

Page 99: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

Niet alles zelf organiseren maar mogelijk maken dat anderen

het kunnen organiseren

Page 100: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

69 wetten en regels die in de weg staan

operationele, structurele, fundamentele & conflicterende

23 operationele barrières zijn opgelost

37 structurele & fundamentele barrières staan nog open

9 conflicterende barrières kunnen niet worden opgelost

Barrières voor Bio-Economie

Page 101: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

Rol van Bedrijfsleven

pro-actief

investeren in radicale innovatie

maatschappelijke waarde

Page 102: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans
Page 103: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

Permanente Commissie Duurzaamheid in de keten

Permanente Commissie Technische regelgeving en Europa

Taakgroep

Taakgroep

Bestuur

Taakgroep

Permanente Commissie Communicatie

Taakgroep

Taakgroep

Taakgroep

Page 104: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

Organiseren 3.0

plat, horizontaal

zelfsturing

slim, adaptief

Page 105: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

Hoe krijgen we het georganiseerd?

Page 106: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

Kunnen we in 15 jaar het Nederlandse wegennet

verduurzamen?

Page 107: Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans

Iedereen zei dat het onmogelijk

was, totdat er iemand langs

kwam die dat niet wist