Presentatie NederlandKantelt: transitietheorie (Jan Rotmans en Anke Siegers)
Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans
Transcript of Nederland kantelt, kantelt de wegenbouw mee?: Jan Rotmans
twitter.com/janrotmans
Nederland Kantelt: kantelt de wegenbouw mee?
Amersfoort, 08 December 2015
We leven niet in tijdperk van verandering
maar in een verandering van tijdperken
Meervoudige Crisis
1. economische crisis
2. ecologische crisis
3. institutionele crisis
4. vertrouwenscrisis
Economische Crisis
economie is verspillend, vervuilend en ziekmakend
groeien ten kosten van
geld als doel i.p.v. middel
geven geld uit dat er niet is
Ecologische Crisis
vernietigen meer ecologisch dan financieel kapitaal
produceren ten koste van aarde
lenen grondstoffen maar betalen niet terug
klimaatverandering als ecologische onbalans
Institutionele Crisis
maatschappelijke stelsels zijn vastgelopen
verstarring, bureaucratisering, vervreemding
zorg, welzijn, onderwijs
“ Ik besteed de helft van mijn tijd aan administratie
en protocollen en procedures. Ik kom daardoor teweinig toe aan tijd voor mijn zorgcliënten ”
thuiszorgconsulent
Vertrouwens Crisis
Systeemwereld Leefwereld
doelmatigheid aandacht / tijd
efficiency vertrouwen
controle, beheersing ruimte
regelzucht keuzevrijheid
kosten / baten kwaliteit
het oude werkt niet meerhet nieuwe biedt zich aan
Wat is Kantelen?
radicaal anders denken, doen, organiseren
niet minder slecht maar goed
niet minder vuil maar schoon
niet efficiënter maar menselijk
niet grootschalig maar kleinschalig
• Industriële revolutie
• Modernisering samenleving
• Machtswisseling
Laatste Kantelperiode
19de Eeuw vs 21ste Eeuw
industriële revolutie digitale revolutie
angst voor machines angst voor robots
langdurige onrust steeds meer onrust
sociale ongelijkheid sociale ongelijkheid
Marx Piketty
Verschillen
snelheid, omvang, impact, complexiteit is een
paar duizend keer groter dan in de 19de eeuw
Verandering van Tijdperk
1. samenleving krijgt andere ordening
2. economie krijgt nieuw fundament
3. nieuwe macht ontstaat
Samenleving 3.0
DoorontwikkelingsfaseVoorontwikkelingsfase
Horizontaal
Decentraal
Bottom-up
Verticaal
Centraal
Top-down
Tijd
Opbouw van
Samenleving 3.0
We zitten hier
Kantelperiode
Kanteling naar Samenleving 3.0
centraal decentraal
top-down bottom-up
grote organisaties slimme, platte organisaties
systemen & structuren mensen & initiatieven
vast & star vloeibaar & flexibel
overheid regisseert overheid faciliteert
Oude Samenleving Nieuwe Samenleving
Efficiency Samenleving
rationeel, bureaucratisch, anoniem, complex, afstandelijk
koude kille afrekenwaarden als rendement en efficiency
alles moet worden gemeten en gecontroleerd
gebaseerd op gestold wantrouwen
mensen zijn vervreemd van deze koude, kille efficiencysamenleving
on(t)menselijke samenleving
BurgerInitiatieven
Broodfondsen
Lokale energiemaatschappijen
Lokale zorg coöperaties
Explosieve Groei van Coöperaties
disruptieve burger komt onstuitbaar dichterbij en richt zijn leefomgeving zelf in
kantelperiode = chaos
Economie 3.0
banken financiële coöperaties
energiebedrijven google, tesla, van de bron
taxibedrijven Uber
hotelketens Airbnb
boekenwinkels Bol.com
platenmaatschappij Spotify
Oude Economie vs Nieuwe Economie
Uber geeft de klant
keuzevrijheid
transparantie
betere prijs
en verspilt minder middelen
Disruptief Bedrijf Uber
Uber geeft de klant
keuzevrijheid
transparantie
betere prijs
en verspilt minder middelen
Disruptief Bedrijf Uber
Uber rush [supersnelle koeriersdienst]
Uber eats [versproducten & maaltijden]
Uber essentials [vervoer medicijnen]
Uber cargo [vervoer bedrijfsleven]
Uber mover [verhuizingen]
Uber verandert vervoersketen
Uber verbindt chauffeurs aan passagiers
Uber Digitaal Platform
binnen 5 jaar is er een uber voor de bouw
Economische Kanteling
- robotisering en automatisering
- digitalisering van productieproces
- ontbundeling & ontvlechting
- circulaire & bio-economie
3D-Printer Verandert Bouwwereld
van massaproductie naar productie door de massa
voorraadbeheer, distributie, productie op locatie
open source co-creatie ontwerpomgeving
unieke nieuwe bouwproducten op maat
nieuwe industriële revolutie
digitale revolutie in de maakindustrie
fundamentele verandering van:
hoe wij dingen maken en vooral wie het maakt
álles kan op een pc worden gemaakt!
iedereen wordt producent
Nieuwe Maakindustrie
Economie 3.0
deeleconomie digitale economie
circulaire economie
maker-economie robot-economie
bio- en groene economie
Consumens 3.0autonoom pro-actief
prosument fabricent energieleverancier
ontwikkelaar bouwer ontwerper
hotelier filmer
Energie van centraal, fossiel naar decentraal duurzaam
Welzijn van zorgen voor naar zorgen dat
Zorg van doelmatig & efficiënt naar mensgericht
Onderwijs van organisatie centraal naar leerling centraal
Bouw van aanbod & product naar vraag & dienst
Traditionele Sectoren in Transitie
elk verdienmodel
in elke sector
van elk bedrijf
staat onder druk
Energie Bedrijf 3.0
verdient niet zozeer geld met energie
maar met het faciliteren van de klant
energiebesparing
smart grids
wijk/buurt niveau
Zorg Bedrijf 3.0
verdient niet zozeer geld met zorg
maar met het faciliteren van de klant
van 100% naar 20% zorg
helpen met netwerk ontwikkelen
helpen met scholing & baan zoeken
Bouw Bedrijf 3.0
verdient niet zozeer geld met bouwen
maar met het faciliteren van de klant
decentrale energie
telecommunicatie
interieurinrichting
3 van 5 bedrijven sneuvelenin kantelfase van transitie
Survival of the Fittest
niet de grootste bedrijven overleven,
ook niet de slimste bedrijven, maar
de meest wendbare bedrijven
Wat betekent dit voor
de Bouwsector?
Waar staat de bouw nu?
bouw is volop aan het vernieuwen
veel innovatie op projectniveau
toch blijft innovatie achter bij andere sectoren
vernieuwing nog te kleinschalig met weinig partijen
Crisis dwingt tot radicale vernieuwing
we bouwen wel goed, maar niet de goede dingen
we bouwen vooral ten koste van leefomgeving
we bouwen niet wat de gebruiker wil
Transitie Bouwsector
transitie van de vastgoedsector is noodzakelijk
van naar
aanbod vraag
product dienst
economisch maatschappelijk
Transitie
“van Bob de Bouwer
naar Victor de Verbouwer”
Transitie Fasen binnen BouwBedrijf
Kantelpunt
strategie / missie
Versnelling
DNA
Voorontwikkeling
bewustwording
Stabilisatie
uitvoering
tijd
Bouwbedrijf 3.0
Visie op Duurzame Bouw in 2035
100.000 m² groene daken in Rotterdam
na 8 jaar!
1 biobased woning in regio
na 5 jaar!
250 NOM-woningen
na 5 jaar!
Lessons
Lessons
enige tientallen roterende toepassingen
na 4 jaar!
Dutch Research Institute For
Transitions
één drijvende toepassing
na 6 jaar!
Bio-Asfalt
lignine i.p.v. bitumen
lignine onuitputtelijke grondstof
100 meter lang proefvak in Zeeland
radicale innovatie?
Circulaire & Biobased Weg
watervasthoudend
luchtzuiverend
hergebruik beton & materialen
energieleverend
Hoe lang duurt het voordat we
dit op grote schaal toepassen?
Hoe kunnen we sneller Kantelen?
Rol van Overheid
consistent innovatiebeleid
betrouwbare partner
faciliterende rol
Faciliterende Rol voor Overheid
richting geven
&
innovatieruimte bieden
Richting Geven
richting geven
duidelijke, ambitieuze kaders stellen
opstellen van heldere spelregels
afstemmen van ontwikkelingen in samenhang
Hollands Kroon
heeft 80% van de regels afgeschaft
vergunningen, wildplassen, hondenpoep, bedelen
burgers spreken elkaar aan op wangedrag
alleen dingen verbieden die gevaarlijk zijn
experiment van 2 jaar, daarna evaluatie
Ruimte Bieden
innovatieruimte bieden
mentale ruimte, juridische ruimte, organisatorische ruimte
belemmeringen wegnemen
ongedachte coalities stimuleren
Niet alles zelf organiseren maar mogelijk maken dat anderen
het kunnen organiseren
69 wetten en regels die in de weg staan
operationele, structurele, fundamentele & conflicterende
23 operationele barrières zijn opgelost
37 structurele & fundamentele barrières staan nog open
9 conflicterende barrières kunnen niet worden opgelost
Barrières voor Bio-Economie
Rol van Bedrijfsleven
pro-actief
investeren in radicale innovatie
maatschappelijke waarde
Permanente Commissie Duurzaamheid in de keten
Permanente Commissie Technische regelgeving en Europa
Taakgroep
Taakgroep
Bestuur
Taakgroep
Permanente Commissie Communicatie
Taakgroep
Taakgroep
Taakgroep
Organiseren 3.0
plat, horizontaal
zelfsturing
slim, adaptief
Hoe krijgen we het georganiseerd?
Kunnen we in 15 jaar het Nederlandse wegennet
verduurzamen?
Iedereen zei dat het onmogelijk
was, totdat er iemand langs
kwam die dat niet wist