Monitoring vogels Lauwersmeer

Maja RoodbergenSOVON Vogelonderzoek Nederland

Inleiding

Totale bodemdaling Lauwersmeer van start productiet/m 2010

Bron: NAM B.V.

Natura 2000 site; Vogelrichtlijngebied (bron: http://natura2000.eea.europa.eu)

Inleiding

Hoofdvraag:‘Heeft de (additionele) aardgaswinning bij het

Lauwersmeer een negatief effect op de vogels die van het gebied gebruik maken?’

Inleiding

1. Wijken trends in Lauwersmeer af van referentiegebieden? Anders bij gevoelige soorten?2. Verschillen trends ná start (additionele) gaswinning (2007) van trends

vóór start gaswinning? Anders bij gevoelige soorten?3. Is de tot 2012 ‘gerealiseerde’ bodemdaling in deelgebieden Lauwersmeer van invloed op trends in 2007-2012?4. Zijn trends van steltlopers, ganzen, zwanen en sterns op slaapplaatsen in 2007-2012 gecorreleerd aan mate van bodemdaling?5. Is mate van cumulatieve jaarlijkse bodemdaling in verschillende deelgebieden binnen Lauwersmeer van invloed op jaarlijkse dichtheden van meetsoorten in gehele meetperiode ( 2012)?

Inleiding

Data - broedvogels

• Looptijd > 40 jaar, sinds 1999 door SOVON in opdracht van SBB

• Alle soorten: sinds 2008 7+5 BMP-proefvlakken

BMP-proefvlakken 2008:1-7 jaarlijks8-10 additioneel

• Looptijd > 40 jaar, sinds 1999 door SOVON in opdracht van SBB

• Alle soorten: sinds 2008 7+5 BMP-proefvlakken• 87 meetsoorten: jaarlijks vlakdekkend, stippenkaarten

LSB-telgebieden

Data - broedvogels

• Sinds ’80/’81 maandelijkse tellingen, sinds 1997 gecoördineerd door SBB

• Alle watervogels, roofvogels en kraaiachtigen• Gebiedsdekkend

Watervogeltelgebieden

Data – niet-broedvogels

Data – niet-broedvogels

• Sinds 2007 tweewekelijkse tellingen van nachtelijke slaapplaatsen

Slaapplaatsen ganzen Slaapplaatsen steltlopers

Data – referenties

• Eisen referentiegebieden: rietmoeras, begrazing, brak/zoet, langjarige meetreeksen

• Data van BMP-, LSB- en watervogeltelgebieden uit:– Dollard– Deltagebied– Biesbosch– IJsselmeergebied– Oostvaardersplassen– Wieden– Weerribben

Data – extra

Invoer historische telgegevens Lauwersmeer•broedvogels: 1999-2006•watervogels: ca 1980-2006

Data – extern

• (Gekwantificeerde) vlakdekkende gegevens beheeren vegetatiestructuur (A&W)

• Grondwaterpeil (A&W en SBB)• Oppervlaktewaterpeil (A&W en Waterschap

Noorderzijlvest)• Bodemdaling (NAM)

Analyses

Poweranalyse liet zien dat kans op detectie effect bodemdaling klein is. (Wiersma et al, 2009 Ontwikkeling en toepassing van een poweranalyse voor de vogelmonitoringgegevens in het kader van de nieuwe gaswinning)

De power van de analyses wordt verhoogd door:•Strenge selectie van soorten en samenvoegen in ecologische groepen•Strenge selectie gebieden•Invoer gegevens ontbrekende jaren/gebieden•Mixed effects modellen gebruiken•Éénzijdige toetsing•Extra analyses (3-5)

Analyses

Deelvragen 1 en 2:1. Wijken trends in Lauwersmeer af van referentiegebieden?

Anders bij gevoelige soorten?2. Verschillen trends ná start (additionele) gaswinning (2007) van trends

vóór start gaswinning? Anders bij gevoelige soorten?

Knikpuntanalyse met mixed effects modellen en Poisson-verdeling:# broedparen of individuen = Gaswinning + Jaar + Gaswinning.Jaar

Random factor: telgebied

Analyses

Deelvraag 3:3. Is de tot 2012 ‘gerealiseerde’ bodemdaling in deelgebieden Lauwersmeer van invloed op trends in 2007-2012?

Broedvogels: Lauwersmeer opdelen in ‘homogene’ vlakken, dichtheden en

trends per vlak bepalen

Watervogels:Telgebieden koppelen aan (a)biotische gegevens

Analyses

Deelvraag 3:Generalised Linear Model met trends in deelgebieden

Log(trend) = Vegetatiestructuur + Begrazing + Maaibeheer + Grondwaterpeil + Spreiding grondwaterpeil + Waterpeil + Spreiding Waterpeil + Bodemdalingsklasse

Log(trend) = Vegetatiestructuur + Begrazing + Maaibeheer + Overstromingskans

Analyses

Deelvraag 4:4.Zijn trends van steltlopers, ganzen, zwanen en sterns op slaapplaatsen in 2007-2012 gecorreleerd aan mate van bodemdaling?

Slaapplaatsen worden gekoppeld aan (a)biotische gegevensGeneralised Linear Model met trends deelgebieden

Log(trend) = Oppervlaktewaterpeil + Spreiding oppervlaktewaterpeil + Bodemdalingklasse

Analyses

Deelvraag 5:5. Is mate van cumulatieve jaarlijkse bodemdaling in verschillende deelgebieden binnen Lauwersmeer van invloed op jaarlijkse dichtheden van meetsoorten in gehele meetperiode ( 2012)?

Lauwersmeer opdelen in ‘homogene’ vlakken, dichtheden per vlak bepalen

Mixed effects modellen met PoissonverdelingRandom factor: homogeen vlak

Analyses

Deelvraag 5:Fixed model:

# broedparen = Vegetatiestructuur + Begrazing + Maaibeheer + Grondwaterpeil + Waterpeil + Bodemdalingklasse + Jaar + Bodemdalingklasse.Jaar

# broedparen = Vegetatiestructuur + Begrazing + Maaibeheer + Overstromingskans + Jaar + Overstromingskans.Jaar

Dank:Caspar HallmannRuud FoppenHarvey van Diek (foto’s)

Aangeboden• Stippenkaarten van 87 soorten broedvogels in Lauwersmeer

• Aantallen broedparen per BMP-plot (7+5) voor overige broedvogelsoorten

• Aantallen individuen per watervogeltelgebied (gebiedsdekkend)

Gevraagd• (Gekwantificeerde) vlakdekkende gegevens beheer en

vegetatiestructuur (A&W): – startjaar (2007) en jaarlijks

• Grondwaterpeil (A&W en SBB): – seizoensgemiddelden voorjaar en winter en gebiedsgemiddelden

• Oppervlaktewaterpeil (A&W en Waterschap Noorderzijlvest): – seizoensgemiddelden voorjaar en winter en gebiedsgemiddelden

• Overstromingskans (NAM)– seizoensgemiddelden voorjaar en winter en gebiedsgemiddelden

• Bodemdaling (NAM): – cumulatieve jaarwaarden