10 jaar erosiebeleid in Vlaanderen

Martien Swerts

Departement LNE, dienst Land en Bodembescherming

10 jaar erosiebeleid in Vlaanderen

Studienamiddag: 10 jaar erosiebeleid in Vlaanderen – tijd voor een evaluatie

Brussel, 15 maart 2012

Martien Swerts

Opmaak milieubeleidsplan 2003-2007

• Erosiebestrijding als belangrijk onderdeel van

bodembescherming (Vlaanderen – Europa)

• Aanpak gebaseerd op 2 doelgroepen

Landbouwers

Lokale besturen

10 jaar erosiebeleid in Vlaanderen

Studienamiddag: 10 jaar erosiebeleid in Vlaanderen – tijd voor een evaluatie

Brussel, 15 maart 2012

Martien Swerts

Landbouwers

Waarom?

• Meest brongerichte maatregelen

• Win-Win

Bodem is zeer belangrijke hulpbron

Economische schade (opbrengst, arbeid, input, …)

• Grote oppervlakte en kwetsbaar

Hoe?

• Demonstreren, ervaring opdoen, communiceren

• Voorkeur : stimuleren, motiveren

• Indien nodig : verplichten

10 jaar erosiebeleid in Vlaanderen

Studienamiddag: 10 jaar erosiebeleid in Vlaanderen – tijd voor een evaluatie

Brussel, 15 maart 2012

Martien Swerts

Lokale besturen

Waarom?

• Dichtst bij de problematiek

• Lokale kennis en contacten

• Lokaal gedragen, onderhoud en controle

Hoe?

• Ondersteunen door opbouw van knowhow

• Financieel ondersteunen

10 jaar erosiebeleid in Vlaanderen

Studienamiddag: 10 jaar erosiebeleid in Vlaanderen – tijd voor een evaluatie

Brussel, 15 maart 2012

Martien Swerts

Landbouwers/uitvoering: knowhow,

demonstratie, communicatie, …

Maatregelen:

• Bodembewerking (bodemstructuur, infiltratie,

bodembedekking ; niet-kerende bodembewerking, directe

inzaai, …)

• Bodembedekking/teeltkeuze

• Grasbufferstroken/grasgangen

• Kleine landschapselementen

Onderzoek:

• 10 TWOL-projecten (o.a. modellering, efficiëntie van

maatregelen, erosiekaart, sedimentkwaliteit, ‘attitude’, …)

10 jaar erosiebeleid in Vlaanderen

Studienamiddag: 10 jaar erosiebeleid in Vlaanderen – tijd voor een evaluatie

Brussel, 15 maart 2012

Martien Swerts

Landbouwers/uitvoering: knowhow,

demonstratie, communicatie, …

Interreg-projecten:

• 2003-2006: ‘Erosie’ en ‘MESAM’

• 2008-2012: ‘BodemBreed’ en ‘Prosensols’

Publicaties:

• Brochure ‘Werk maken van erosiebestrijding’ 2001

• Brochure ‘Erosie in Vlaanderen’ 2011

• Infokrant ‘Werk maken van erosiebestrijding’ 2002-2009

• Richtlijnenboek

10 jaar erosiebeleid in Vlaanderen

Studienamiddag: 10 jaar erosiebeleid in Vlaanderen – tijd voor een evaluatie

Brussel, 15 maart 2012

Martien Swerts

10 jaar erosiebeleid in Vlaanderen

Studienamiddag: 10 jaar erosiebeleid in Vlaanderen – tijd voor een evaluatie

Brussel, 15 maart 2012

Martien Swerts

Landbouwers/uitvoering: stimuleren

Beheerovereenkomst ‘Erosie’ (vrijwillige overeenkomst voor

5 jaar tussen landbouwer en Vlaamse Overheid met

jaarlijkse vergoeding, sinds 2005, ondersteuning door

bedrijfsplanners), 5 pakketten :

• Niet-kerende bodembewerking (erosie -80%)

• ‘Directe inzaai’ (>3.000 ha NK+DI eind 2011)

• Grasbufferstrook (3-21m)

• Grasgang (9-30m) (626 ha GB+GG eind 2011)

• Dammetje met erosiepoel

Andere beheersovereenkomsten, nuttig voor erosiebestrijding :

• Kleine landschapselementen

• Bufferstroken natuur en milieu

• …

10 jaar erosiebeleid in Vlaanderen

Studienamiddag: 10 jaar erosiebeleid in Vlaanderen – tijd voor een evaluatie

Brussel, 15 maart 2012

Martien Swerts

Landbouwers/uitvoering: verplichten

Sinds 2005 (MTR van het GLB): randvoorwaarde voor het

ontvangen van steun: goede landbouw- en milieuconditie

(erosie, koolstof, structuur, …)

Op sterk erosiegevoelige percelen (‘paarse’ percelen =

1,3%) verplichte maatregelen. Keuze uit :

• Perceel permanent bedekt houden (nu 76% opp.)

• Wintergranen: niet langer dan 3 maanden onbedekt en

volgens de hoogtelijnen

• Zomergranen en vlas: niet langer dan 2 weken onbedekt

en volgens de hoogtelijnen

• Andere gewassen: niet langer dan 2 maanden onbedekt +

de bodem niet-kerend bewerken of in buffering voorzien

(of weiland van min. 10m of BO)

10 jaar erosiebeleid in Vlaanderen

Studienamiddag: 10 jaar erosiebeleid in Vlaanderen – tijd voor een evaluatie

Brussel, 15 maart 2012

Martien Swerts

Lokale besturen/uitvoering: knowhow,

demonstratie, communicatie, …

Kleine infrastructurele maatregelen (dammen met erosiepoel,

buffergrachten, bufferbekkentjes, …)

• Onderzoeksprojecten

• Infomomenten, excursies, erosiekrant, veldbezoeken, …

Specifieke brochures (naast erosiekrant en algemene brochures)

• Wegwijzer doorheen het Erosiebesluit (laatste versie 2010)

• Erosiebestrijdingswerken - Code van goede praktijk (2010)

• Kleinschalige erosiebestrijdingswerken – een

praktijkvoorbeeld (2002)

• Code van goede praktijk voor de opmaak van een

erosiebestrijdingsplan (2001)

10 jaar erosiebeleid in Vlaanderen

Studienamiddag: 10 jaar erosiebeleid in Vlaanderen – tijd voor een evaluatie

Brussel, 15 maart 2012

Martien Swerts

Lokale besturen/uitvoering: financieel

ondersteunen

Erosiebesluit (sinds 2002, 5x aangepast (eenvoudiger,

sneller, meer mogelijkheden), laatste versie 26/2/2010)

• Opmaak gemeentelijk erosiebestrijdingsplan (GEBP)

(96+10 gemeenten, +/- 4,4 milj. euro)

• Uitvoeren erosiebestrijdingsmaatregelen (37 gemeenten,

104 projecten, +/- 8,3 milj. euro, rangschikking in

subsidieprogramma: 8 criteria oa brongerichtheid,

kosteneffectiviteit, acute problemen, sedimentaanvoer

naar waterlopen, NTMB, erosiegevoeligheid gebied, … )

• Begeleiding van de uitvoering van een GEBP door een

erosiecoördinator (sinds 2011, 58 gemeenten, +/- 2,3

milj. euro)

10 jaar erosiebeleid in Vlaanderen

Studienamiddag: 10 jaar erosiebeleid in Vlaanderen – tijd voor een evaluatie

Brussel, 15 maart 2012

Martien Swerts

10 jaar erosiebeleid in Vlaanderen

Studienamiddag: 10 jaar erosiebeleid in Vlaanderen – tijd voor een evaluatie

Brussel, 15 maart 2012

Martien Swerts

Landbouwers + Lokale besturen / uitvoering

Erosiebeleidsindicator : doel 14% in 2014

0

2

4

6

8

10

12

14

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Ero

sie

-in

dic

ato

r (%

)

Jaar

Evolutie erosie-indicator

10 jaar erosiebeleid in Vlaanderen

Studienamiddag: 10 jaar erosiebeleid in Vlaanderen – tijd voor een evaluatie

Brussel, 15 maart 2012

Martien Swerts

Landbouwers + Lokale besturen / uitvoering

0

2

4

6

8

10

12

14

2001 2003 2005 2007 2009 2011

Jaar

Evolutie werken

0

2

4

6

8

10

12

14

2001 2003 2005 2007 2009 2011Jaar

Evolutie NKB DI

0

2

4

6

8

10

12

14

2001 2003 2005 2007 2009 2011Jaar

Evolutie GG GB

10 jaar erosiebeleid in Vlaanderen

Studienamiddag: 10 jaar erosiebeleid in Vlaanderen – tijd voor een evaluatie

Brussel, 15 maart 2012

Martien Swerts

Actoren

Vlaamse overheid

Landbouwers

Provincie

Gemeenten

Sensibiliseren en stimuleren Beheersovereenkomsten (VLM) VLIF-steun MTR-verplichtingen (ALV)

Sensibiliseren en stimuleren Erosiebesluit (ALBON) Samenwerkingsovereenkomst (LNE)

Sensibiliseren en stimuleren

Overeenkomsten grondinname erosiebestrijdingsmaatregelen

Sensibiliseren en stimuleren

Inhoudelijk en financieel ondersteunen

Stimulerend beleid Verplichtingen

10 jaar erosiebeleid in Vlaanderen

Studienamiddag: 10 jaar erosiebeleid in Vlaanderen – tijd voor een evaluatie

Brussel, 15 maart 2012

Martien Swerts

Kruisverbanden, coördinatie en regie

ALBON organiseert o.a.

• Opleiding voor en overleg tussen erosiecoördinatoren

• Overleg tussen erosiecoördinatoren en bedrijfsplanners

• Overleg provincies – ALBON

• Overleg provincies – erosiecoördinatoren - anderen

ALBON verzorgt de coördinatie met

• CIW (integraal waterbeleid)

• PDPO (uitvoering, afstemming, voorbereiding) en GLB

10 jaar erosiebeleid in Vlaanderen

Studienamiddag: 10 jaar erosiebeleid in Vlaanderen – tijd voor een evaluatie

Brussel, 15 maart 2012

Martien Swerts

Ondersteuning

Kaartmateriaal via DOV (www.DOV.vlaanderen.be -> bodemloketten)

• Jaarlijkse opmaak erosiegevoeligheidskaart

• Gemeentelijke erosiebestrijdingsplannen

• Uitgevoerde erosiebestrijdingswerken (in aanmaak)

• Lopende BO’s (in aanmaak)

10 jaar erosiebeleid in Vlaanderen

Studienamiddag: 10 jaar erosiebeleid in Vlaanderen – tijd voor een evaluatie

Brussel, 15 maart 2012

Martien Swerts

Meer info

Website : http://www.lne.be/themas/bodem/erosie

10 jaar erosiebeleid in Vlaanderen

Studienamiddag: 10 jaar erosiebeleid in Vlaanderen – tijd voor een evaluatie

Brussel, 15 maart 2012

Martien Swerts

Toekomst

Discussie tijdens debat

Enkele aandachtspunten

• Stimuleren – verplichten

• Financiering

• Inspannings- of resultaatsverbintenis (reguleren-

dereguleren)

Context

• GLB na 2013 (vergroening, budget)

• besparingen