Vorming in het menselijk bestaansveld: een conceptueel

netwerk

Walter Leirman

3e vraag

Welke bestaansdimensies van de mens zijnin uw organisaties aan de orde?

Welk soort vorming krijgt aandacht?

Vroegere visies op vorming

• Jaren 60– Doel-inhoud-strategie (waarom-wat-hoe)– Leren om te emanciperen (vorming, hulpverlening,

animatie, sociale actie)• Jaren 70: “vorming voor wie verder wil”– Wetenschappelijke vorming (univ, hogeschool, open

universiteit, …)– Professionele vorming (bij- of herscholing)– vorming gericht op de volledige ontplooiing

(met aandacht voor de vergeten groepen)

Vroegere visies op vorming

• Jaren 70: ‘verder komen’– Sociaal cultureel = vorming als slechts één van de

functies (ook belangenverdediging, hulpverlening, ontmoeting, animatie & recreatie, sociale actie, werven voor de zuil)

– Visieverschil tussen top (vorming en sociale actie) en basis (recreatie en ontmoeting)

Van speltype naar vormingstype

• Historische analyse van Willem Banning (NL) = typologische analyse. 4 soorten ‘vorming’ in 180 jaar (van 1784 tot 1940)– Spel en ontspanningstype (toneel, zang, muziek met een

‘boodschap’)– Patriarchale onderwijstype (volkshuizen,

volksuniversiteiten, … gericht op kennisoverdracht)– Emancipatietype (doelgroepenwerkingen: boeren,

arbeiders, jeugd, …)– Vormingstype (totale persoon in ontwikkeling,

volkshogeschoolwerk)

De mens en zijn bestaansveld: een relatiemodel

• Ten Have: Vorming = – welzijnsbevorderende beinvloeding of– Beinvloeiding in de richting van een meerwaardige eindsituatie

• Een dynamische relatie tussen 1. deelnemer 2. dienstverlener en 3. vormingsmilieu (fysisch kader)

• Vormingsproces: 4 elementen spelen een rol1. Noden en behoeften van sociale groepen2. Waarden en normen3. Instellingen en structuren4. vormingsconcepten

Vormingsconcepten

= doelopvatting over de vorming van de mens-in-zijn-relatie tot zijn sociale en materiele grondelementen (omwereld)

PERSOON

omwereld

Beiden zijn (ver)VormbaarBeinvloedbaarVeranderbaar

Persoon

Rationaliteit

SociabiliteitTech

nici

teit

Vitaliteit

Sociaal-culturele en materiele omgeving4 bestaansdimensies

kennisdimensie

Gericht op (manipulatie van)

objecten

Gericht op geest en lichaam

Gericht op communicatie en

interactie met mens, groep,

gemeeenschap

Persoon

Rationaliteit

SociabiliteitTech

nici

teit

Vitaliteit

Sociaal-culturele en materiele omgeving4 bestaansdimensiesBevestigen of aanpassenVernieuwing of innovatie

Regulatief denken

Muterend denken

Conforme- ren

Sociale innovatie

Reproduc-tie

Constructie

Receptieve vitaliteit

Creatieve vitaliteit

Persoon

Rationaliteit SociabiliteitTech

nici

teit

Vitaliteit

Regulatief denken

Muterend denken

Conforme- ren

Sociale innovatie

Reproduc-tie

Constructie

Receptieve vitaliteit

Creatieve vitaliteit

PERSOONLIJKE BESTAANSKRINGdirecte

woonomgevingvrienden

gezin

FUNCTIONELE BESTAANSKRING

werkmilieuclub/vereniging

school

buurt stad

partijSTRUCTURELE BESTAANSKRING

continentGrote vereninging

land ecosfe

er

PERSOONLIJKE BESTAANSKRINGdirecte

woonomgevingvrienden

gezin

FUNCTIONELE BESTAANSKRING

werkmilieuclub/vereniging

school

buurt stad

partijSTRUCTURELE BESTAANSKRING

continentGrote vereninging

land ecosfe

er

verstandelijkevorming

socialevorming

technischevorming

vitale vorming of levensvorming

regulatief innovatief

emancipatorisch

conformerend

constructief

reproductief

receptiefcreatief

expressief

vormings-concepten

verstandelijkevorming

regulatief innovatief

Verschaffen van kennis en inzichtSchoolse vorming, klassiekCursussenVoordrachten – lezingenModellen – theorieen

Leren oplossen van nieuwe problemenOntwerpen van nieuwe denkbeelden en theorieenSurvey-activiteiten

technischevorming

reproductief

constructief

Leren beheersen van techniekenReeksen van manipulatieve operatiesKookles – taalles – doe-het –zelf – handleidingsleren

Uit-vinden - oplossingen zoeken waar nog geen pasklare oplossingen voor bestaanBeroep op technische creativiteit en zelfwerkzaamheid. Learning by doing

Gericht op het ontvankelijk maken voor de taal van het lichaam – lichaamstaal – uitstralingMeditatie – Yoga – MassageSoms geplaatst in religieus perspectief

Creatief werk en spel – speelse ontplooiing – lichamelijke expressie – dans – tekenen – theater - …Ook leren sterker zelfbewustzijn (onderbewust, lichaamsbewust en rationeel bewustzijn)

vitale vorming of levensvorming

receptief creatiefexpressief

Overdracht waarden, normen, gewoonten, leefregels, …Opvoeden – op het ‘juiste’ padCommunicatieve vaardighedenSociale vaardigheden‘Spreken voor een groep’‘conflictbeheersing’‘feestelijke ledenbijeenkomsten’

Bevrijding uit vormen van macht en afhankelijkheidKritiek op heersende klasseVrijmakende alternatieven

socialevorming

emancipatorisch

conformerend

emancipatorisch

conformerend

verstandelijkevorming

socialevorming

technischevorming

vitale vorming of levensvorming

regulatief innovatief

emancipatorisch

conformerend

constructief

reproductief

receptiefcreatief

expressief

vormings-concepten

Combineer – Integreer – Wissel - Riskeer - Varieer

Kies BEWUST – strategisch – afgestemd op doel en groepZoek ervaringen in alle concepten en grijp begeleidingskansen